PROGRAM PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ W ZSS Nr 9 W ŁODZI NA ROK 2013 SPIS TREŚCI I. Wstęp II. Podstawy prawne III. Identyfikacja problemów IV. Założenia teoretyczne programu V. Diagnoza środowiska szkolnego VI. Cele VII. Działy programu VIII. Przewidywane efekty podejmowanych działań IX. Poniesione koszty
I. WSTĘP Odpowiednio do stopnia zagrożenia profilaktyka uzależnień prowadzona jest na trzech poziomach: profilaktyka uniwersalna, selektywna oraz wskazująca. o Profilaktyka uniwersalna ma na celu przeciwdziałanie inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych (zwłaszcza wśród młodzieży szkolnej) poprzez dostarczenie odpowiedniej informacji oraz wzmacnianie czynników chroniących i redukcję czynników ryzyka. Działania te dotyczą zagrożeń rozpowszechnionych, takich jak np. używanie substancji psychoaktywnych (narkotyki, alkohol) czy przemoc. - Odbiorcy działań profilaktyki uniwersalnej to ogół populacji, np. dzieci i młodzież szkolna, społeczność lokalna. Grupy, do których są kierowane działania profilaktyki uniwersalnej nie są uprzednio diagnozowane pod względem poziomu ryzyka zachowań problemowych, choć w obrębie grupy poszczególne jednostki moga się różnić stopniem zagrożenia i rodzajem czynników ryzyka. - Czynniki ryzyka i czynniki chroniące - niektóre z cech jednostki oraz środowiska sprzyjają powstawaniu zachowań ryzykownych, inne natomiast je ograniczają. Czynniki ryzyka to cechy, sytuacje lub warunki sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych, natomiast do czynników chroniących zaliczamy cechy, sytuacje lub warunki zwiększające odporność jednostki na działanie czynników ryzyka. Za najważniejsze czynniki chroniące i czynniki ryzyka uważa się te związane z sytuacją rodzinną, szkolną, czynniki osobowościowe, czynniki związane z funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej oraz zaangażowanie religijne (Hawkins 1992; Kazdin 1996; Kay 1996). - Zachowania ryzykowne są to zachowania niosące ryzyko negatywnych konsekwencji, zarówno dla zdrowia fizycznego i psychicznego jednostki, jak i dla jej otoczenia społecznego. Do zachowań ryzykownych zaliczamy: palenie tytoniu, używanie środków psychoaktywnych (alkoholu, narkotyków, leków), wczesną aktywność seksualną, zachowania agresywne i przestępcze. - Rodzice w profilaktyce zachowań ryzykownych, w tym profilaktyce używania substancji odurzających, odgrywają kluczową rolę. Pozytywna więź emocjonalna pomiędzy rodzicami i dziećmi, postawy rodziców wobec używania alkoholu i narkotyków, a także umiejętności i praktyki wychowawcze rodziców (m.in. monitorowanie zachowań dziecka) stanowią czynniki chroniące przed używaniem substancji. o Profilaktyka selektywna ma na celu zapobieganie, ograniczenie lub zaprzestanie podejmowania przez jednostkę zachowań ryzykownych. Cele te mogą być osiągane między innymi poprzez ograniczanie czynników ryzyka związanych ze środowiskiem rodzinnym i rówieśniczym, poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego, kształtowanie adekwatnych przekonań normatywnych dotyczących narkotyków, promocję postaw prozdrowotnych oraz wspieranie rodzin w rozwiązywaniu problemów związanych z używaniem narkotyków przez dzieci - Odbiorcy działań profilaktyki selektywnej to podgrupy wybranej populacji (np. ogółu młodzieży) charakteryzujące się obecnością czynników ryzyka (indywidualnych, rodzinnych, środowiskowych), związanych z podejmowaniem danych zachowań ryzykownych, np.: używania czy nadużywania substancji psychoaktywnych. Do odbiorców profilaktyki selektywnej zaliczamy więc m.in.: dzieci ulicy", niepełnoletnie osoby popełniające czyny karalne, osoby zagrożone demoralizacją, dzieci i młodzież zagrożone wykluczeniem społecznym, osoby okazjonalnie używające narkotyków
o II. Profilaktyka wskazująca są to działania kierowane do jednostek, u których rozpoznano pierwsze objawy zaburzeń lub szczególnie zagrożonych rozwojem problemów wynikających z używania substancji psychoaktywnych, w związku z uwarunkowaniami biologicznymi, psychologicznymi czy społecznymi. - Cele profilaktyki wskazującej to zapobieganie rozwojowi uzależnienia od substancji psychoaktywnych, ograniczanie częstości używania lub zmiana wzorów używania substancji na mniej niebezpieczne, ryzykowne. Działania ukierunkowane są głównie na indywidualną diagnozę przyczyn problemu i podjęcie stosownej interwencji. - Odbiorcy działań profilaktyki wskazującej to osoby charakteryzujące się czynnikami ryzyka takimi jak: zaburzenia zachowania, zaburzenia koncentracji z deficytem uwagi (ADHD), niepowodzenia szkolne, podejmowanie zachowań ryzykownych, używanie narkotyków problemowo (bez diagnozy uzależnienia), próby samobójcze, konflikty z prawem, wychowywanie się w rodzinie z problemem narkotykowym. PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 roku, zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół o Rozporządzenie z dnia 31 stycznia 2003 roku, w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem o Ustawa z dnia 26 października 1982 roku, o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi o Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku, o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych o Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku, o ochronie zdrowia psychicznego o Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485) o Ustawa z dn. 15 kwietnia 2011r., o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z dnia 24 maja 2011r.) o Ustawa z dnia 26 października 1982 roku, o postępowaniu w sprawach nieletnich o Ustawa z dnia 15 września 2000 roku, o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z dn. 28 października 2000 r.) o Konwencja o ochronie praw dziecka III. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW o Sięganie młodzieży po używki o Brak systematyczności w realizowaniu obowiązku szkolnego i niskie potrzeby edukacyjne młodzieży o Stosowanie agresji słownej, fizycznej i psychicznej przez młodzież w celu rozwiązywania konfliktów, cyberprzemoc o Trudna sytuacja materialna znacznej części młodzieży o Ucieczki młodzieży z domów rodzinnych bądź placówek opiekuńczo wychowawczych o Drugoroczność o Wczesna inicjacja seksualna młodzieży i jej konsekwencje - wczesne macierzyństwo dziewcząt o Nieudolność wychowawcza rodziców brak kompetencji w tym zakresie
IV. ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE PROGRAMU o Wdrażanie młodzieży do prawidłowego pojmowania norm zachowania przyjętych przez społeczeństwo, w miejscach publicznych oraz w środowisku rodzinnym o Zachęcanie młodzieży do aktywnego spędzania czasu wolnego o Rozwijanie umiejętności interpersonalnych u uczniów o Doskonalenie technik asertywnych o Uczenie świadomego decydowania o sobie i ponoszenia konsekwencji własnych decyzji o Wyrabianie poczucia tożsamości i własnej wartości oraz wiary w siebie o Wspieranie rodziny w trudnych sytuacjach, tj. pomoc w rozwiązywaniu konfliktów w rodzinie i zacieśnianie więzi rodzinnych w relacjach rodzice dzieci o Zainteresowanie młodzieży nauką i własnym rozwojem o Przekazywanie młodzieży informacji o zagrożeniach jakie niosą ze sobą uzależnienia V. CELE PROGRAMU: 1. Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa poprzez zapobieganie łamania dyscypliny szkolnej i przeciwdziałanie agresji. 2. Motywowanie uczniów do systematycznego realizowania obowiązku szkolnego i nauki. 3. Ochrona dziecka przed uzależnieniami, które hamują bądź zakłócają jego rozwój. 4. Doskonalenie komunikacji w relacjach nauczyciel uczeń, uczeń uczeń, uczeń rodzic. 5. Promowanie zdrowego stylu życia i alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego. VI. ADRESACI PROGRAMU Profilaktyka Uzależnień kierowana jest do uczniów, rodziców i nauczycieli szkoły. VII. DZIAŁY PROGRAMU 1. Eliminacja przejawów agresji i przemocy w szkole 2. Działania profilaktyczne 3. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych 4. Współpraca z rodzicami, instytucjami i organizacjami wspierającymi pracę szkoły 5. Promowanie zdrowia Zadania główne Sposób realizacji Odpowiedzialni 1. Eliminacja przejawów agresji i przemocy w szkole - Pogadanki podczas godzin wychowawczych Nauczyciel - wychowawca 2. Działania profilaktyczne - Prezentowanie dostępnych filmów na temat wszelkich uzależnień ( Narkotyki, Nikotyna, Agresja. Przemoc. Asertywność, Alkohol, FAScynujące dzieci ) - Organizowanie spotkań (dyskusja, pogadanka) na temat przyczyn, skutków uzależnień z nauczycielem -wychowawcą, terapeutą uzależnień, psychologiem - Dyskusja w gronie klasy na temat uzależnień Nauczyciel - Bibliotekarz szkolny, Terapeuta uzależnień, Psycholog, Teatr Moralitet Nauczyciel Plastyki
3. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych 4. Współpraca z rodzicami, instytucjami i organizacjami wspierającymi pracę szkoły 5. Promowanie zdrowia w czasie godzin wychowawczych - Uczestnictwo w przedstawieniu Teatru Moralitet poświęconym profilaktyce uzależnień - Spotkanie z Sędziną Anną Marią Wesołowską - Debata z przedstawicielami policji i straży miejskiej - Uświadomienie uczniom konieczności kształtowania w sobie postaw asertywnych - Prezentowanie postaw asertywnych na godz.. wychowawczych poprzez odgrywanie różnych scenek sytuacyjnych - Przygotowanie broszur z udzielanej pomocy przeznaczonych dla uczniów i rodziców. - Konsultacja z terapeutą z poradnia leczenia uzależnień - Konkurs plastyczny pt. Promocja zdrowia - Wewnątrzszkolne Igrzyska Sportowe na terenie szkoły - Spotkanie z piłkarzami - Gry sportowe na Nintendo Wii - Gry planszowo - zręcznościowe Nauczyciel Nauczyciel Terapeuta uzależnień Nauczyciel Nauczyciel Przyrody VIII. PRZEWIDYWANE EFEKTY PLANOWANYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W wyniku działań podejmowanych w ramach Profilaktyki Uzależnień uzyskamy następujące efekty u poszczególnych odbiorców programu: UCZNIOWIE: - zmniejszy się wskaźnik występowania agresji i przemocy - uzyskają większą wiedzę na temat uzależnień i ich negatywnych skutków - będą dostrzegali swoje mocne strony - chętnie i aktywnie uczestniczą w promocji zdrowego stylu życia RODZICE: - uzyskają informację o możliwości korzystania ze wsparcia instytucji specjalistycznych NAUCZYCIELE/WYCHOWAWCY - będą doskonalić swoją wiedzę z zakresu uzależnień - wychowawcy uwzględnią w planie wychowawczym zadania wynikające z profilaktyki uzależnień i będą je realizować w pracy z uczniami. IX. PONIESIONE KOSZTY
X. Tusz do drukarki 150,00 zł. XI. Teatr Moralitet 450,00 zł. XII. Gry sportowe Wii 200,00 zł. XIII. Gry planszowo zręcznościowe 300,00 zł. XIV. Nagrody 100,00 zł. Ogółem 1200,00 zł.