METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XVII/1, 2016, str. 20 30 SYTUACJA KOBIET NA RYNKU PRACY W POLSCE NA TLE KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ ANALIZA STATYSTYCZNA Iwona Bąk Katedra Zastosowań Matematyk w Ekonom Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne e-mal: wona.bak@zut.edu.pl Streszczene: Celem artykułu jest ocena sytuacj kobet na rynku pracy w Polsce na tle krajów Un Europejskej. Analzę rozpoczęto od charakterystyk wybranych aspektów rynku pracy kobet. Wykorzystując metodę untaryzacj zerowanej sporządzono dwa rankng. Perwszy z nch dotyczył roku 2004, a węc momentu wejśca Polsk do UE, drug zaś ukazywał klasyfkację państw członkowskch dzesęć lat późnej. Następne wykorzystując wartośc mernka syntetycznego wyodrębnono grupy typologczne krajów o podobnej sytuacj kobet na rynku pracy. Z przeprowadzonych badań wynka, że nasz kraj w 2014 roku dość znacząco poprawł sę pod względem sytuacj kobet na rynku pracy. Wzrosły wskaźnk zatrudnena, a zmnejszyły sę wskaźnk dotyczące bezroboca, zwłaszcza długookresowego oraz wśród młodych kobet. Słowa kluczowe: rynek pracy kobet, metoda untaryzacj zerowanej, Una Europejska WSTĘP Problematyka nerównośc płc na rynku pracy to jedna z bardzej nteresujących dzedzn badań naukowych. Aktualnośc owym zagadnenom nadaje fakt, ż poltyka równouprawnena w Un Europejskej jest jednym z prorytetowych nstrumentów poltyk społeczno-gospodarczej. Mmo zman w śwadomośc społecznej, stnena prawnych zapsów, programów oraz dyrektyw unjnych, kobety w dalszym cągu stanową kategorę dyskrymnowaną w różnych aspektach życa społecznego, zwłaszcza na rynku pracy. Dyskrymnacja kobet oznacza przypadk występowana zróżncowana sytuacj zawodowych kobet mężczyzn na nekorzyść tych perwszych, wynkające z zastosowana rożnych
Sytuacja kobet na rynku pracy 21 kryterów oceny (nerówność mar) bądź () oferowana rożnych możlwośc rozwoju (nerówność szans) pracownkom o porównywalnym pozome wykształcena, wydajnośc pracy, dośwadczenu zawodowym, stażu pracy tp. [Kalnowska-Nawrotek 2004, s. 232]. Kobety aktywne zawodowo spotykają sę z dyskrymnacją w welu sytuacjach na różnych etapach karery, m.n.: na pozome rekrutacj, dostępu do awansów, możlwośc dokształcana, wynagrodzena za pracę, narażone są także na mobbng molestowana seksualne. Muszą równeż borykać sę z problemam łączena obowązków zawodowych rodznnych, a wracając na rynek pracy po przebytym urlope macerzyńskm często obarczone są problemem dezaktualzacj ch kwalfkacj, wedzy umejętnośc [Czubara nn 2012, s. 5]. Celem badana, którego wynk zameszczono w artykule, była ocena sytuacj kobet na rynku pracy w Polsce na tle krajów Un Europejskej (UE). Analzę rozpoczęto od charakterystyk wybranych aspektów rynku pracy. Do określena pozycj Polsk wśród krajów unjnych wykorzystano wynk klasyfkacj poszczególnych państw członkowskch oraz charakterystykę wyodrębnonych grup typologcznych krajów o podobnej sytuacj na rynku pracy. Lnowe porządkowane krajów przeprowadzono za pomocą metody untaryzacj zerowanej. Sporządzono dwa rankng: perwszy z nch dotyczył roku 2004, a węc momentu wejśca Polsk do UE, drug zaś ukazywał klasyfkację państw członkowskch dzesęć lat późnej, dzęk czemu możlwe było uchwycene ewentualnych zman dotyczących badanego zjawska. WYBRANE ASPEKTY RYNKU PRACY KOBIET W POLSCE NA TLE UNII EUROPEJSKIEJ W latach 2004-2014 wskaźnk zatrudnena kobet w UE był nższy nż wskaźnk zatrudnena mężczyzn (Tabela 1). Sytuacja taka dotyczyła równeż naszego kraju. Zauważyć jednak można znaczne różnce w dynamce badanych wskaźnków. W UE dysproporcja mędzy wskaźnkem zatrudnena mężczyzn kobet zmnejszyła sę z 14,9 p.p. w 2004 roku do 10,6 p.p. w roku 2014. W Polsce natomast odnotowano wzrost tej różncy w badanym okrese o 2 p.p. (z 11 p.p. do 13 p.p.). Zauważyć można, że w latach 2004-2007 w UE różnce mędzy wskaźnkam były wyższe nż w Polsce, w roku 2008 nastąpło zrównane tych różnc, a począwszy od 2009 roku sytuacja uległa odwrócenu różnce mędzy obydwoma wskaźnkam w Polsce były wyższe nż w UE.
22 Iwona Bąk Tabela 1. Wskaźnk zatrudnena w Polsce oraz w Un Europejskej ogółem według płc w latach 2004-2014 Lata Polska Una Europejska ogółem kobety mężczyźn ogółem kobety mężczyźn 2004 51,9 46,4 57,4 62,7 55,3 70,2 2005 53,0 47,0 59,0 63,4 56,0 70,7 2006 54,5 48,2 60,9 64,3 57,1 71,6 2007 57,0 50,6 63,6 65,3 58,1 72,4 2008 59,2 52,4 66,3 65,7 58,8 72,7 2009 59,3 52,8 66,1 64,5 58,3 70,6 2010 58,9 52,6 65,3 64,0 58,1 70,0 2011 59,3 52,7 66,0 64,1 58,4 70,0 2012 59,7 53,1 66,3 64,1 58,5 69,6 2013 60,0 53,4 66,6 64,1 58,8 69,4 2014 61,7 55,2 68,2 64,8 59,5 70,1 Źródło: opracowane własne na podstawe danych Eurostatu W 2014 r. we wszystkch państwach członkowskch UE wskaźnk zatrudnena mężczyzn utrzymywały sę na wyższym pozome nż wskaźnk zatrudnena kobet, choć zaobserwowano też znaczące różnce mędzy państwam. Różnca mędzy wskaźnkem zatrudnena kobet a wskaźnkem zatrudnena mężczyzn na Malce wynosła aż 25,6 p.p tam odnotowano też trzec w kolejnośc od najnższego wskaźnk zatrudnena kobet (49,3%). Wysoką różncę odnotowały ponadto Włochy (17,9 p.p.) Grecja (16,9 p.p.) kraje, które pod względem welkośc wskaźnka zatrudnena kobet zajmują odpowedno przedostatne ostatne mejsce wśród państw członkowskch. Najnższe różnce w zatrudnenu kobet mężczyzn zaobserwowano w Fnland (1,5 p.p.) na Ltwe (1,6 p.p.). Różnce mędzy płcam pod względem wskaźnka zatrudnena były też stosunkowo newelke w Szwecj na Łotwe, gdze wskaźnk zatrudnena kobet był o mnej nż 4,1 punkty procentowe nższy nż wskaźnk zatrudnena mężczyzn. W Polsce różnca mędzy wskaźnkam zatrudnena mężczyzn kobet wynosła 13 p.p. Wskaźnk zatrudnena kobet w Polsce (55,2%) jest nadal jednym z nższych w Un Europejskej. Nższy od Polsk wskaźnk odnotowano w Grecj (41,1%), we Włoszech (46,8%), na Malce (49,3%), w Hszpan (51,2%), Chorwacj (50,0%), Rumun (53,3%) oraz na Słowacj (54,3%) 1. W Polsce, podobne do wększośc krajów UE, stotnym problemem jest pozom zatrudnena wśród osób młodych (15-24 lata), dotyczy to szczególne kobet. Tylko nelczne kraje mogą poszczycć sę wysokm wskaźnkam zatrudnena w tej grupe wekowej, należą do nch Holanda (60,7%) Dana (54,9%). Wskaźnk zatrudnena powyżej 40% odnotowano równeż w: Austr (49,9%), Welkej Brytan (47,8%), na Malce (46,7%), w Nemczech (44,3%), 1 Dane Eurostatu dla kobet w weku 15-64 lat.
Grecja Czechy Włochy Chorwacja Hszpana Słowena Polska Portugala Słowacja Holanda Dana Węgry Luksemburg Austra Francja Szwecja Welka Brytana Nemcy Malta Belga Estona Rumuna Fnlanda Bułgara Cypr Łotwa Ltwa Irlanda wskaźnk dyskrymnacj "R" Sytuacja kobet na rynku pracy 23 Szwecj (44%) Fnland (43%). W 2014 r. pracowało tylko 10,9% młodych Greczynek oraz 12,8% kobet we Włoszech, a także ponad 15% kobet w Chorwacj, Bułgar czy Luksemburgu. Polska ze wskaźnkem 21,3% równeż odstaje n mnus od średnej UE (29,03%) 2. W 2004 roku stopa bezroboca w Polsce kształtowała sę na pozome 19,1%, co było najgorszym wynkem wśród wszystkch państw członkowskch (przecętne dla UE wskaźnk ten wynosł 9,3%). W kolejnych latach sytuacja Polsk w tym względze ulegała poprawe. W 2014 roku stopa bezroboca wynosła 9% była nższa od średnej unjnej o 1,2 p.p. Spowodowało to przesunęce naszego kraju z 28 (w 2004) na 15 pozycję. Bezroboce wśród kobet, zarówno w krajach UE, jak w Polsce, jest wyższe nż wśród mężczyzn [Polska 2015 2015]. Przecętna dla roku 2014 stopa bezroboca dla krajów UE-28 wynosła 10,1% dla mężczyzn oraz 10,3% dla kobet. W Polsce dysproporcja mędzy tym wskaźnkam była wększa wynosła 1,1 p.p. (8,5% dla mężczyzn oraz 9,6% dla kobet). Dla blższego zobrazowana pomaru różnc pomędzy sytuacją kobet mężczyzn w zakrese bezroboca wyznaczono wskaźnk zróżncowana (dyskrymnacj) R [Kalnowska-Nawrotek 2004, s. 234]. Wskaźnk ten wyraża różncę pomędzy stopą bezroboca kobet a stopą bezroboca mężczyzn stanow swego rodzaju mernk nerównośc płc w odnesenu do bezroboca. Rysunek 1. Kształtowane sę wskaźnka dyskrymnacj R w krajach Un Europejskej w 2014 roku 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0 Źródło: opracowane własne na podstawe danych Eurostatu Na Rysunku 1 przedstawono wartośc wskaźnka dyskrymnacj R w Polsce na tle krajów Un Europejskej w 2014 roku. W dwunastu krajach unjnych wskaźnk był dodatn, co oznacza, że kobetom w tych krajach trudnej było znaleźć 2 Wyraźna dysproporcja (ponad 9 pkt. proc.) pomędzy danym dla Polsk UE wdoczna jest równeż w grupach wekowych osób starszych (przedzał wekowy 55-64).
24 Iwona Bąk pracę nż mężczyznom. Najwększe dysproporcje wystąpły w krajach połudnowej Europy, takch jak: Grecja, Włochy, Chorwacja, Hszpana, wartośc wskaźnka R kształtowały sę tam od 1,8 do 6,5 p.p. Ne bez wpływu na tak stan rzeczy pozostaje domnujący w tych krajach tzw. tradycyjny model rodzny, w którym rola kobety sprowadza sę głowne do funkcj prokreacyjnej, wychowywana dzec zajmowana sę ognskem domowym 3. Wysokm wskaźnkem dyskrymnacj, wynoszącym 2,3 p.p., charakteryzowały sę ponadto Czechy. W grupe krajów o nekorzystnej sytuacj na rynku pracy znalazła sę równeż Polska. Natomast ujemne wartośc wskaźnka zaobserwowano w szesnastu krajach członkowskch, przy czym, jak wynka z rys. 1 najłatwej było znaleźć pracę kobetom w Irland. TAKSONOMICZNA ANALIZA RYNKU PRACY KOBIET W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Do oceny sytuacj na rynku pracy kobet w Polsce na tle krajów UE zebrano wstępne dane statystyczne o 21 cechach charakteryzujących wybrane aspekty tego rynku. Wybór cech zdetermnowany był dostępnoścą danych. Wększość nformacj pochodzła z 2004 2014 roku, jedyne w klku przypadkach, z uwag na brak danych, zdecydowano sę na rok wcześnejszy 4. Do lnowego porządkowana krajów Un Europejskej wykorzystano metodę untaryzacj zerowanej. Prawdłowa konstrukcja mernka syntetycznego wymaga wyboru cech dagnostycznych o wysokch walorach dyskrymnacyjnych. Dlatego też w perwszym etape z badana wykluczono te cechy, które charakteryzowały sę względnym zróżncowanem ponżej 10% [Panek 2009, s. 19-20]. W kolejnym kroku, w celu wyelmnowana cech o podobnym potencjale nformacyjnym, zastosowano dwe metody: Hellwga odwróconej macerzy 5. W zwązku z tym, że dla każdego roku ostateczne zestawy cech neznaczne sę różnły, dlatego podjęto decyzję o ustalenu jednakowej lsty złożonej z tych cech, które znalazły sę w obu zestawach. W ten sposób do badana zakwalfkowano następujące cechy dagnostyczne: X udzał kobet pracodawców w ogólnej lczbe zatrudnonych (w %), 1 2 wskaźnk zatrudnena kobet w weku 15+ (w %), 3 wskaźnk zatrudnena kobet w weku 15-24 lata (w %), 4 udzał kobet na wysokch stanowskach kerownczych w ogólnej lczbe zatrudnonych na tych stanowskach (w %), 3 W 2004 roku różnce pomędzy stopą bezroboca kobet mężczyzn były jeszcze wyższe wynosły odpowedno: dla Grecj - 9,6 p.p., dla Hszpan - 6,5 p.p., dla Włoch - 4,2 p.p. dla Chorwacj - 3,4 p.p. 4 Dane pochodzły z bazy danych Eurostatu (10.01.2016) oraz z publkacj: Polska w Un Europejskej 2004 2014. 5 Ops tych metod można znaleźć np. w pracach: [Nowak 1990], [Malna 2004], [Młodak 2006], [Panek 2009].
Sytuacja kobet na rynku pracy 25 5 udzał kobet w weku produkcyjnym z wykształcenem wyższym w ogólnej lczbe kobet w weku produkcyjnym (w %), X udzał długotrwałego bezroboca kobet w ogólnej lczbe bezrobotnych kobet 6 (w %), 7 udzał kobet zatrudnonych w nepełnym wymarze w ogólnej lczbe zatrudnonych w nepełnym wymarze (w %), 8 udzał bezrobotnych kobet z wykształcenem podstawowym w ogólnej lczbe bezrobotnych kobet (w %), 9 udzał bezrobotnych kobet z wykształcenem wyższym w ogólnej lczbe bezrobotnych kobet (w % ). W powyższym zborze znalazły sę zarówno stymulanty, których wysoke wartośc są korzystne z punktu wdzena stoty analzowanego zjawska ( X 1, X 2, X 3 X 4, X 5 ) oraz destymulanty (pozostałe cechy), w przypadku których pożądane są wartośc nske. Poneważ cechy dagnostyczne mają różne mana różne zakresy zmennośc, zatem ne można ch bezpośredno porównywać dodawać. Należy je doprowadzć do porównywalnośc dokonując odpowednch transformacj pozbawających cechy man ujednolcć co do rzędu welkośc. W pracy zastosowano metodę untaryzacj zerowanej [Kukuła 2000, s. 60 92]. W metodze tej stosuje sę następujące przekształcena: xj mn xj dla stymulant zj, max xj mn xj ; (1) max x mn x dla destymulant z j max x x j j j j xj mn xj max xj mn x j max. (2) Tak sposób normalzacj powoduje, że wszystke wartośc cech znormalzowanych należą do przedzału [0,1]. Syntetyczną marę rozwoju ( z ) buduje sę jako średną arytmetyczną unormowanych wartośc cech dagnostycznych: k 1 z z j k 1, (3) gdze: k - lczba cech dagnostycznych. Na podstawe wartośc mernka syntetycznego można wyodrębnć cztery grupy typologczne, obejmujące obekty o wartoścach mernka z następujących przedzałów: grupa 1: z grupa 4: z z s. z z sz ; grupa 2: z sz z z ; grupa 3: z z z sz ;
26 Iwona Bąk W Tabel 2 przedstawono wynk klasyfkacj grupy typologczne krajów UE uzyskane na podstawe wartośc syntetycznego mernka rozwoju oblczonego na podstawe cech charakteryzujących wybrane aspekty rynku pracy kobet. Tabela 2. Uporządkowane krajów Un Europejskej ze względu na wybrane aspekty rynku pracy kobet w latach 2004 2014 Kraje Wartość Pozycja Wartość mernka Nr w Kraje mernka grupy ( ) rankngu ( ) 2004 2014 Pozycja w rankngu Nr grupy Welka Brytana 0,556 1 I Szwecja 0,556 1 I Szwecja 0,554 2 I Fnlanda 0,544 2 I Fnlanda 0,545 3 I Dana 0,536 3 I Luksemburg 0,544 4 I Austra 0,533 4 I Dana 0,54 5 I Luksemburg 0,529 5 I Irlanda 0,537 6 I Welka Brytana 0,526 6 II Austra 0,528 7 II Polska 0,514 7 II Cypr 0,525 8 II Malta 0,513 8 II Holanda 0,515 9 II Holanda 0,509 9 II Malta 0,513 10 II Estona 0,508 10 II Hszpana 0,508 11 II Rumuna 0,507 11 II Łotwa 0,495 12 II Łotwa 0,506 12 II Francja 0,495 13 II Francja 0,506 13 II Węgry 0,489 14 III Nemcy 0,504 14 II Portugala 0,484 15 III Czechy 0,5 15 III Estona 0,475 16 III Ltwa 0,498 16 III Polska 0,474 17 III Cypr 0,495 17 III Belga 0,474 18 III Belga 0,494 18 III Słowena 0,473 19 III Węgry 0,493 19 III Włochy 0,471 20 III Irlanda 0,492 20 III Ltwa 0,466 21 III Hszpana 0,482 21 III Nemcy 0,465 22 III Słowena 0,482 22 III Czechy 0,462 23 III Bułgara 0,475 23 IV Rumuna 0,458 24 IV Chorwacja 0,474 24 IV Chorwacja 0,454 25 IV Portugala 0,473 25 IV Grecja 0,453 26 IV Włochy 0,467 26 IV Słowacja 0,447 27 IV Słowacja 0,465 27 IV Bułgara 0,444 28 IV Grecja 0,444 28 IV Źródło: oblczena własne Z Tabel 2 wynka, że pozycje zajmowane przez poszczególne kraje unjne w obu rankngach w wększośc przypadków były odmenne, tylko pęć państw
Sytuacja kobet na rynku pracy 27 (Belga, Francja, Holanda, Łotwa Słowacja) ne zmenło swojej pozycj w badanych latach. Dla nektórych krajów (Chorwacja, Fnlanda, Luksemburg, Szwecja) różnce w rankngach ne przekraczały jednej pozycj. Najwększą rozbeżność zauważono dla Irland, która w roku 2004 znalazła sę na 6 mejscu, a dzesęć lat późnej spadła na 20 pozycję. Sytuacja na rynku pracy kobet pogorszyła sę zdecydowane równeż w Hszpan (spadek z 11 na 21 pozycję) oraz w Portugal (spadek z 15 na 25 pozycję). Z kole najwększą poprawę odnotowano w Rumun, która z 24 pozycj w roku 2004 awansowała w roku 2014 na 11 pozycję. Pozytywną zmanę odnotowano równeż w Polsce, na przestrzen 10 lat poprawła sę ona o dzesęć pozycj (z 17 mejsca w rankngu w 2004 roku przesunęła sę na mejsce sódme w roku 2014). O umarkowanej zgodnośc otrzymanych rankngów śwadczy wartość współczynnka τ Kendalla wynosząca 0,52 6. Dokładna analza poszczególnych cech dagnostycznych w wyodrębnonych grupach typologcznych wykazała, że o przynależnośc krajów do określonej grupy decydowała czasam nawet jedna cecha, której pozom wyraźne różncował kraje pomędzy sobą. Z uwag na to zdecydowano sę na wyznaczene mernków, które można nterpretować jako wag określające relatywne znaczene poszczególnych cech dagnostycznych 7. Mernk te oblczono według wzoru [Nowak 1990, s. 34-35]: V (4) gdze: j m j 1 j V j 100% V klasyczny współczynnk zmennośc oblczony dla j-tej cechy j dagnostycznej. W badanu rynku pracy kobet, zarówno w roku 2004, jak 2014, najwększe znaczene mały: udzał kobet zatrudnonych w nepełnym wymarze w ogólnej lczbe zatrudnonych w nepełnym wymarze, wskaźnk zatrudnena kobet w weku 15+, udzał długotrwałego bezroboca kobet w ogólnej lczbe bezrobotnych kobet, udzał bezrobotnych kobet z wykształcenem wyższym w ogólnej lczbe bezrobotnych kobet. Wymenone cztery cechy dagnostyczne odznaczały sę najwększą zmennoścą w zborze przyjętych do badana cech, ch udzał przekraczał 55% ogólnej wartośc sumy współczynnków zmennośc dlatego w znaczącym stopnu wpływały one na klasyfkację obektów (krajów UE). Na Rysunku 2 3 przedstawono średn pozom wybranych cech dotyczących rynku pracy kobet, które znacząco różncowały grupy. j 6 Współczynnk tau Kendalla przyjmuje wartośc z przedzału [ 1, 1]. Im jego wartość jest blższa 1, tym wększa jest zgodność uporządkowań [Stansz 2006, s. 313 314], [Steczkowsk, Zelaś 1997, s. 195 199]. 7 Im wyższa wartość mernka, tym wększe znaczene j-tej cechy dagnostycznej.
% % 28 Iwona Bąk Rysunek 2. Średn wskaźnk zatrudnena kobet w weku 15+ w grupach typologcznych w 2014 roku (w %) Rysunek 3. Średn udzał długotrwałego bezroboca kobet w bezrobocu w grupach typologcznych w 2014 roku (w %) 60 80 50 40 60 30 40 20 10 20 0 I II III IV 0 I II III IV Źródło: opracowane własne Źródło: opracowane własne W 2014 roku w najlepszej perwszej grupe typologcznej znalazły sę państwa UE charakteryzujące sę najnższym przecętnym wskaźnkam dotyczącym bezroboca długotrwałego kobet oraz najwyższym wskaźnkam dotyczącym zatrudnena. Dobra sytuacja państw z drugej grupy, w tym Polsk, wynkała z wysokch wskaźnków dotyczących zatrudnena kobet w weku 15+ oraz najwyższym przecętnym udzałem kobet na wysokch stanowskach kerownczych w ogólnej lczbe zatrudnonych na tych stanowskach. Słaba sytuacja kobet na rynku pracy krajów UE należących do grupy trzecej wynkała z tego, że wększość cech dagnostycznych odznaczała sę nekorzystnym wartoścam. Negatywny wpływ na rynek pracy kobet, w państwach zalczonych do ostatnej grupy, mały wysoke wartośc cech dotyczących bezroboca. Jedyne udzał kobet z wykształcenem wyższym w ogólnej lczbe kobet bezrobotnych przyjmował korzystne nske wartośc. PODSUMOWANIE Na podstawe przeprowadzonych badań można stwerdzć, że w Un Europejskej znajdują sę kraje o bardzo zróżncowanej sytuacj kobet na rynku pracy. We wszystkch państwach członkowskch wskaźnk zatrudnena kobet kształtowały sę na nższym pozome nż wskaźnk zatrudnena mężczyzn. Przecętna stopa bezroboca kobet w krajach UE była neznaczne wyższa od przecętnej dla mężczyzn. Ta newelka różnca (0,2 p.p.) wynkała z tego, że sytuacja kobet mężczyzn w zakrese bezroboca różnła sę znaczne, o czym śwadczy wyznaczony mernk nerównośc płc R. Ujemne wartośc wskaźnka zaobserwowano w szesnastu krajach członkowskch, co oznacza, że kobetom w tych krajach łatwej było znaleźć pracę nż mężczyznom. W pozostałych krajach, w tym Polsce, sytuacja w tym względze była dla kobet nekorzystna. Na podstawe otrzymanych rankngów krajów unjnych oraz charakterystyk wydzelonych grup typologcznych można dokonać oceny sytuacj kobet na rynku
Sytuacja kobet na rynku pracy 29 pracy w Polsce na tle krajów UE. Z przeprowadzonych badań wynka, że kraj nasz w tym względze odnotował pozytywną zmanę, o czym śwadczy poprawa jego pozycj w rankngu na przestrzen 10 lat z 17 mejsca w rankngu w 2004 roku przesunął sę na mejsce sódme w roku 2014. Wzrosły wskaźnk zatrudnena wśród kobet, a zmnejszyły sę wskaźnk dotyczące bezroboca, zwłaszcza długookresowego oraz wśród kobet młodych. Ponadto zwększyły sę udzały: kobet na wysokch stanowskach kerownczych w ogólnej lczbe zatrudnonych na tych stanowskach oraz kobet w weku produkcyjnym z wykształcenem wyższym w ogólnej lczbe kobet w weku produkcyjnym. Oczywśce otrzymane wynk porządkowana mogą budzć pewne wątplwośc, gdyż trzeba pamętać, że były to rankng uzyskane jedyne na podstawe przyjętych do badana cech dagnostycznych. Przy nnym zestawe tego rodzaju cech pozycje państw, w tym Polsk, mogłyby ulec zmane. Ponadto należy zaznaczyć, że sytuacja kobet na rynku pracy w bardzo różnych krajach UE wymaga weloaspektowych analz, poneważ zależy od welu czynnków, m.n. od uwarunkowań kulturowych, sytuacj ekonomcznej gospodarczej, sprawnośc dzałana nfrastruktury. Dużą trudnoścą w przeprowadzanu tego typu analz jest zebrane warygodnych porównywalnych danych statystycznych, gdyż bazy danych urzędów statystycznych krajów Un ne zawsze zapewnają pełne aktualne nformacje. BIBLIOGRAFIA Czubara T., Kowalewsk M., Thurow R. (2012) Sytuacja kobet na rynku pracy w województwe zachodnopomorskm, Urząd Marszałkowsk Województwa Zachodnopomorskego, Szczecn. Kalnowska-Nawrotek B. (2004) Formy dyskrymnacj kobet na polskm rynku pracy, Ruch Prawnczy, Ekonomczny Socjologczny, rok LVI, zeszyt 2, Wydzał prawa Admnstracj UAM w Poznanu, Poznań. Kukuła K. (2000) Metoda untaryzacj zerowanej, PWN, Warszawa. Malna A. (2004) Welowymarowa analza przestrzennego zróżncowana struktury gospodark Polsk według województw, Wydaw. AE w Krakowe, Kraków. Młodak A. (2006) Analza taksonomczna w statystyce regonalnej, Dfn, Warszawa. Panek T. (2009) Statystyczne metody welowymarowej analzy porównawczej, SGH w Warszawe Ofcyna Wydawncza, Warszawa. Nowak E. (1990) Metody taksonomczne w klasyfkacj obektów społeczno-gospodarczych, Państwowe Wydawnctwo Ekonomczne, Warszawa. Polska w Un Europejskej 2004-2014 (2014) GUS, Warszawa. Polska 2015. Raport o stane gospodark (2015) Mnsterstwo Gospodark, Warszawa. Stansz A. (2006) Przystępny kurs statystyk z zastosowanem STATISTICA PL na przykładach z medycyny, t. 1. Statystyk podstawowe, Wydawnctwo StatSoft Polska, Kraków. Steczkowsk J., Zelaś A. (1997) Metody statystyczne w badanu zjawsk jakoścowych, Wydawnctwo Uczelnane Akadem Ekonomcznej w Krakowe, Kraków.
30 Iwona Bąk THE SITUATION OF WOMEN ON THE LABOR MARKET IN POLAND COMPARED TO THE EUROPEAN UNION COUNTRIES STATISTICAL ANALYSIS Abstract: The am of ths artcle s to assess the stuaton of women on the labor market n Poland compared to the European Unon countres. In the frst step were analysed selected characterstcs of the labor market of women. Two rankng were prepared usng method of zero untarzaton. The frst s focused on the year 2004 and the moment of entry of Poland nto the EU, whle the second one s showng the classfcaton of the EU countres a decade later. In the next step, usng the synthetc measure, were dentfed typologcal groups of countres wth a smlar stuaton of women on the labor market. The study showed sgnfcant mprovement n our country n 2014, n terms of the stuaton of women n the labor market. Employment rates ncreased, ndcators of unemployment were reduced, partcularly long-term and among young women. Keywords: the labor market of women, the method of zero untarzaton, the European Unon