1 Psychologia społeczna Michał Bilewicz 2 3 4 5 Obserwuję, kto tam chodzi na demonstracje. Tam chodzą stare upiory bolszewickie, ubeckie wdowy chodzą, oczadzeni chodzą i chodzą jeszcze pożyteczni idioci, pan Borowski vel Berman 6 7 8 Prawicowy autorytaryzm (Altemeyer, 1981, 1988, 1996) Skłonność do podporządkowania się autorytetom (autorytarna uległość) Reagowanie ogólną agresją w stosunku do osób nie respektujących autorytarnych wartości (autorytarna agresja) Przywiązanie do norm i tradycji wyznawanych przez autorytety (konwencjonalizm). 9 10 11 12 Psychologia światopoglądu prawicowego (Duckitt, 2001; Duckitt i Sibley, 2010; Asbrock, Sibley i Duckitt, 2010) Badania mowy nienawiści (Bilewicz, Soral, Marchlewska i Winiewski, 2017; Political Psychology) Psychologia społeczna czyli co? Psychologia społeczna próba zrozumienia i wyjaśnienia, w jaki sposób rzeczywista, wyobrażona czy też założona obecność innych osób wpływa na myśli uczucia i zachowania pojedynczych osób (Allport, 1954) 13 1. Wprowadzenie (lektura główna: s. 10-21) 1
14 Wielkie pytania psychologii społecznej: KIEDY? Potęga sytuacji społecznej Ludzie różnie myślą w zależności od kontekstu Obecność innych wpływa na zachowanie Konformizm, posłuszeństwo; ale też: potrzeba dystynktywności 15 16 17 18 19 20 Lingwistyka Gramatyczne wskaźniki procesów psychologicznych (postawy, poznanie, atrybucje) (e.g. Semin & Fiedler, 1991) Potoczne wyjaśnienia (Antaki, 1994; Hilton, Slugoski, 1986) Ilościowa analiza tekstu (LIWC, Pennebaker, 1997) Różnice: Zainteresowanie stanami umysłu Procesy utajone (szybsze niż język!) 21 Socjologia Badanie procesów grupowych i międzygrupowych (Brown, 2000) Badania podzielanej rzeczywistości społecznej (Echterhoff, Higins, Levine, 2009) Badania sondażowe na dużych próbach Różnice: Eksperyment jako główna metoda Indywidualizm metodologiczny i ontologiczny 22 Antropologia kultury Zainteresowanie kulturą (Triandis, 1994) Badania międzykulturowe (Bond & Smith, 1996) Krytyczna psychologia społeczna (Gergen, 1985) Różnice: 2
Metodologia pozytywistyczna (np. eksperyment) Podejście indywidualistyczne Kultura jako moderator Poszukiwanie praw uniwersalnych 23 24 25 26 Psychologia osobowości/różnic indywidualnych Waga różnic indywidualnych (Triandis, 1994) Wpływ psychoanalizy Podobieństwo metodologiczne Różnice: Wpływ sytuacji Metoda eksperymentalna Procesy na poziomie grupowym, reprezentacje społeczne Psychologia poznawcza Zainteresowanie ludzkimi procesami poznawczymi (Billig, 1976) Podobieńśtwo metodologiczne (priming, czasy reakcji, kategoryzacje, itp.) Różnice: Emergentne zjawiska społeczne Efekt: Social cognition! Inni sąsiedzi Ekonomia Historia Neuronauka Psychologia rozwojowa Psychologia kliniczna Politologia A czasem nawet: Fizyka i matematyka (dynamiczna psychologia społeczna) Zastosowania Psychologia społeczna przydaje się w...... szkole (np. klasa układankowa)... reklamie (np. techniki wpływu społecznego)... szpitalu (np. badania dotyczące wpływu postaw na zdrowe zachowania)... kraju podzielonym konfliktem (np. interwencje Stauba w Rwandzie, Hewstone a w Irlandii Północnej, Okrągły Stół w Polsce Reykowski) 3
... i w wielu, wielu innych sytuacjach. 27 28 29 30 31 Socjologiczne korzenie psychologii społecznej Thomas i Znaniecki (1918): badania chłopów polskich w Ameryce wprowadzają pojęcie postawy Durkheim (1897): badania nad samobójstwem anomia, reprezentacje społeczne Marks (1848): pojęcie ideologii, uprawomacnianie systemu Europejskie korzenie psychologii społecznej Początki w Europie, potem w reakcji na rozwój nazizmu w Niemczech główne centrum w USA Max Wertheimer Kurt Koffka Kurt Lewin Erich Fromm Theodor W. Adorno Europejskie korzenie psychologii społecznej Przykład: Theodor W. Adorno Szkoła Frankfurcka (Marcuse, Horkheimer) Filozoficzne analizy totalitaryzmu i kultury masowej Połączenie psychoanalizy i marksizmu Princeton University (Radio Research z Paulem Lazarsfeldem) Ilościowa analiza propagandowej treści mediów University of California Los Angeles (Sanford, Frenkel-Brunswick) Osobowość autorytarna Wymagania Egzamin: 60% oceny test 40% oceny esej Zadanie w czasie zajęć: Raz w ciągu semestru niezapowiedziane krótkie kolokwium w czasie wykładu. Pozytywna ocena zwalnia z eseju na egzaminie z maksymalną oceną. Lektury Lektura główna: Psychologia Społeczna Richard Crisp & Rhiannon Turner Wydawnictwo Naukowe PWN Sprawczość i Wspólnotowość Bogdan Wojciszke, Wyd. GWP Rozdział: 4
1. Interpretacja ludzkich działań 32 Lektury Psychologia poznania społecznego red. M. Kossowska i M. Kofta, PWN Rozdziały: 1. Motywowane poznanie społeczne 15. Ku zmienności i zróżnicowaniu: współczesna psychologia poznania międzygrupowego 33 Lektury Uprzedzenia w Polsce red. A. Stefaniak, M. Bilewicz i M. Winiewski (wyd. Liberi Libri, na zasadzie Creative Commons) Rozdziały: Społeczne kontakty Polaków, czyli czy znamy ludzi innych niż my sami i czy chcemy ich poznawać? Syndrom międzygrupowej wrogości w Polskim Sondażu Uprzedzeń 2 Seksizm w Polsce 34 Kontakt Email: bilewicz@psych.uw.edu.pl Dyżur (p.7): Poniedziałek 12-14 Strona: Wtorek, 13-15 http://sites.google.com/site/psychologiaspoleczna2013/ 35 36 Podstawowe czasopisma w psychologii społecznej Journal of Personality and Social Psychology Personality and Social Psychology Bulletin Journal of Social Issues Group Processes & Intergroup Relations Social Cognition 5
European Journal of Social Psychology British Journal of Social Psychology W Polsce: Psychologia Społeczna 6