Psychologia społeczna Michał Bilewicz

Transkrypt

1 Psychologia społeczna Michał Bilewicz Czy kobieta jeśli tak zdecyduje powinna mieć prawo do aborcji w pierwszych tygodniach ciąży? Czy przerywanie ciąży powinno być dopuszczone przez prawo gdy Efekt Zeitgeist (Maass, i in., 1982) Prawo aborcyjne w Polsce Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach

2 dopuszczalności przerwania ciąży Art. 4a. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2 przerwanie ciąży jest dopuszczalne do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej; w przypadku określonym w ust. 1 pkt 3 lub 4, jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni. Prawo aborcyjne w Polsce Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży Art. 4a. W przypadkach

3 określonych w ust. 1 pkt 2 przerwanie ciąży jest dopuszczalne do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej; w przypadku określonym w ust. 1 pkt 3 lub 4, jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni. Prawo aborcyjne w Polsce Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży Art. 23b. 1. Dziecko poczęte nie może być przedmiotem działań innych niż te, które służą ochronie życia i zdrowia jego lub jego matki, z

4 wyjątkiem działań określonych w 2 Art. 149a. 1. Kto powoduje śmierć dziecka poczętego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 2. Prawo aborcyjne w Polsce Kodeks karny z 1997 roku: Art Kto dopuszcza się czynu określonego w 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. (podobnie w art. 153 i 157a) Prawo aborcyjne w Polsce

5 Kodeks karny z 1997 roku: Art Kto dopuszcza się czynu określonego w 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. (podobnie w art. 153 i 157a) Prawo aborcyjne w Polsce Kodeks karny z 1997 roku: Art. 157a. 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia

6 dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego. Badanie eksperymentalne Czy język antropomorfizujący ma wpływ na postawy wobec aborcji? Prymowanie poprzez etykietki w poprzednim zadaniu dotyczącym wiedzy o życiu płodowym człowieka Np. W którym tygodniu ciąży u płodu zaczyna kształtować się mózg? Badania stosunku do aborcji legalnej (np. w wypadku ofiar gwałtu bądź zagrożenia życia

7 kobiety) i nielegalnej (tzw. aborcja na życzenie ) Badanie eksperymentalne Czy język antropomorfizujący ma wpływ na postawy wobec aborcji? Prymowanie poprzez etykietki w poprzednim zadaniu dotyczącym wiedzy o życiu płodowym człowieka Np. W którym tygodniu ciąży u dziecka zaczyna kształtować się mózg? Kwestionariusz stosunku do aborcji legalnej (np. w wypadku ofiar gwałtu bądź zagrożenia życia kobiety) i nielegalnej (tzw. aborcja na życzenie )

8 Psychologia społeczna czyli co? Psychologia społeczna próba zrozumienia i wyjaśnienia, w jaki sposób rzeczywista, wyobrażona czy też założona obecność innych osób wpływa na myśli uczucia i zachowania pojedynczych osób (Allport, 1954) 1. Wprowadzenie (lektura główna: s ) Wielkie pytania psychologii

9 społecznej: KIEDY? Potęga sytuacji społecznej Ludzie różnie myślą w zależności od kontekstu Obecność innych wpływa na zachowanie Konformizm, posłuszeństwo; ale też: potrzeba dystynktywności Psychologia społeczna i Lingwistyka Gramatyczne wskaźniki procesów psychologicznych (postawy, poznanie, atrybucje) (e.g. Semin & Fiedler,

10 1991) Potoczne wyjaśnienia (Antaki, 1994; Hilton, Slugoski, 1986) Ilościowa analiza tekstu (LIWC, Pennebaker, 1997) Różnice: Zainteresowanie stanami umysłu Procesy utajone (szybsze niż język!) Psychologia społeczna i Socjologia Badanie procesów grupowych i międzygrupowych (Brown, 2000) Badania podzielanej rzeczywistości społecznej (Echterhoff, Higins, Levine, 2009) Badania sondażowe na dużych próbach Różnice: Eksperyment jako główna metoda Indywidualizm metodologiczny i ontologiczny

11 Psychologia społeczna i Antropologia kultury Zainteresowanie kulturą (Triandis, 1994) Badania międzykulturowe (Bond & Smith, 1996) Krytyczna psychologia społeczna (Gergen, 1985) Różnice: Metodologia pozytywistyczna (np. eksperyment) Podejście indywidualistyczne Kultura jako moderator Poszukiwanie praw uniwersalnych Psychologia społeczna i Psychologia osobowości/różnic indywidualnych Waga różnic indywidualnych (Triandis, 1994) Wpływ psychoanalizy Podobieństwo metodologiczne Różnice:

12 Wpływ sytuacji Metoda eksperymentalna Procesy na poziomie grupowym, reprezentacje społeczne Psychologia społeczna i Psychologia poznawcza Zainteresowanie ludzkimi procesami poznawczymi (Billig, 1976) Podobieńśtwo metodologiczne (priming, czasy reakcji, kategoryzacje, itp.) Różnice: Emergentne zjawiska społeczne Efekt: Social cognition! Inni sąsiedzi Ekonomia Historia Neuronauka

13 Psychologia rozwojowa Politologia A czasem nawet: Fizyka i matematyka (dynamiczna psychologia społeczna) Zastosowania Psychologia społeczna przydaje się w szkole (np. klasa układankowa)... reklamie (np. techniki wpływu społecznego)... szpitalu (np. badania dotyczące wpływu postaw na zdrowe zachowania)... kraju podzielonym konfliktem (np. interwencje Stauba w Rwandzie, Hewstone a w Irlandii Północnej, Okrągły Stół w Polsce Reykowski)... i w wielu, wielu innych sytuacjach. Socjologiczne korzenie psychologii społecznej

14 Thomas i Znaniecki (1918): badania chłopów polskich w Ameryce wprowadzają pojęcie postawy Durkheim (1897): badania nad samobójstwem anomia, reprezentacje społeczne Marks (1848): pojęcie ideologii, uprawomacnianie systemu Europejskie korzenie psychologii społecznej Początki w Europie, potem w reakcji na rozwój nazizmu w Niemczech główne centrum w USA Max Wertheimer Kurt Koffka Kurt Lewin Erich Fromm

15 Theodor W. Adorno Europejskie korzenie psychologii społecznej Przykład: Theodor W. Adorno Szkoła Frankfurcka (Marcuse, Horkheimer) Filozoficzne analizy totalitaryzmu i kultury masowej Połączenie psychoanalizy i marksizmu Princeton University (Radio Research z Paulem Lazarsfeldem) Ilościowa analiza propagandowej treści mediów University of California Los Angeles (Sanford, Frenkel-Brunswick) Osobowość autorytarna Wielkie nazwiska psychologii społecznej (USA - klasycy) Kurt Lewin ( ) Teoria pola, dynamika grup,

16 równanie Lewina B=ƒ(P,E) Gordon Allport ( ) Teoria cech, O naturze uprzedzeń, hipoteza kontaktu Leon Festinger ( ) Teoria dysonansu poznawczego Solomon Asch ( ) Badania nad konformizmem, pierwszy podręcznik psychologii społecznej Wielkie nazwiska psychologii społecznej (USA - współcześnie) Albert Bandura Teoria społecznego uczenia się, modelowanie Thomas Pettigrew Krańcowy błąd atrybucji, subtelny rasizm Anthony Greenwald

17 Postawy utajone, nieświadomość, ja totalitarne Susan Fiske Społeczne poznanie, model treści stereotypu, seksizm ambiwalentny Wielkie nazwiska psychologii społecznej (Europa) Henri Tajfel Teoria tożsamości społecznej, grupy minimalne Fritz Heider Atrybucje społeczne Serge Moscovici Teoria reprezentacji społecznych, wpływ mniejszości Psychologia społeczna w

18 Polsce Stefan Baley ( ) Pierwszy polski podręcznik psychologii społecznej Bohdan Zawadzki ( ) Bezrobotni z Marienthalu (z Paulem Lazarsfeldem) Teoria kozła ofiarnego (lata 40.) Andrzej Malewski ( ) Teoria dysonansu poznawczego Dogmatyzm, osobowość autorytarna Psychologia społeczna w Polsce Janusz Reykowski Adam Frączek Janusz Grzelak Maria Jarymowicz Mirosław Kofta Paweł Boski Krystyna Skarżyńska Maria Lewicka Janusz Czapiński

19 Bogdan Wojciszke Dariusz Doliński Grzegorz Sędek Andrzej Nowak Małgorzata Kossowska... i wielu wielu innych! Polska i światowa psychologia społeczna Polska i światowa psychologia społeczna Wymagania Egzamin: 60% oceny test 40% oceny esej Zadania w czasie zajęć: 2 razy w ciągu semestru krótkie wypracowanie w czasie wykładu. Dwa zadania ocenione pozytywnie

20 zwalniają z eseju na egzaminie z maksymalną oceną; jedno zadanie ocenione pozytywnie podwyższa ocenę z eseju o 50% (choć nie więcej niż o maximum punktów z eseju). DLA NAJLEPSZYCH ODPOWIEDZI NAGRODY! Lektury Lektura główna: Psychologia Społeczna Richard Crisp & Rhiannon Turner Wydawnictwo Naukowe PWN Sprawczość i Wspólnotowość Bogdan Wojciszke, Wyd. GWP Rozdział: 1. Interpretacja ludzkich działań Lektury

21 Psychologia poznania społecznego red. M. Kossowska i M. Kofta, PWN Rozdziały: 1. Motywowane poznanie społeczne 15. Ku zmienności i zróżnicowaniu: współczesna psychologia poznania międzygrupowego Lektury Uprzedzenia w Polsce red. A. Stefaniak, M. Bilewicz i M. Winiewski (wyd. Liberi Libri, na zasadzie Creative Commons) Rozdziały: Społeczne kontakty Polaków, czyli czy znamy ludzi innych niż my sami

22 i czy chcemy ich poznawać? Syndrom międzygrupowej wrogości w Polskim Sondażu Uprzedzeń 2 Seksizm w Polsce Kontakt bilewicz@psych.uw.edu.pl Dyżur (p.7): Poniedziałek Wtorek, Strona: a2013/ Podstawowe czasopisma w psychologii społecznej Journal of Personality and Social Psychology

23 Personality and Social Psychology Bulletin Journal of Social Issues Group Processes & Intergroup Relations Social Cognition European Journal of Social Psychology British Journal of Social Psychology W Polsce: Psychologia Społeczna