PROGRAM WYCHOWAWCZY PAŃSTWOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA im. ZYGMUNTA NOSKOWSKIEGO W ŚWIEBODZINIE
- 2- I. WSTĘP. Głównym celem szkoły muzycznej jest odkrywanie i rozwijanie uzdolnień muzycznych dzieci i młodzieży, rozbudzanie zamiłowania do muzyki oraz uwrażliwianie na estetykę i piękno poprzez kontakt z muzyką. Wszechstronny rozwój ucznia możliwy jest jednak wyłącznie wówczas gdy równolegle z rozwijaniem i rozbudzaniem uzdolnień muzycznych uczniów, nauczyciele wykonują także pracę wychowawczą. Wychowanie to proces wspomagania uczniów w rozwoju w czterech podstawowych sferach: - sferze fizycznej związanej nie tylko z naturalnymi procesami rozwoju fizycznego, ale również nabywaniem wiedzy i umiejętności umożliwiających prowadzenie zdrowego trybu życia; - sferze psychicznej ukierunkowanej na osiąganie odpowiedzialności za siebie i swój stosunek do otaczającej rzeczywistości; - sferze społecznej polegającej na nabywaniu umiejętności prawidłowego wywiązywania się z pełnionych funkcji społecznych i systematycznego przygotowywania się do podejmowania nowych wyzwań; - sferze duchowej obejmującej posiadanie konstruktywnego systemu wartości. Istotną rolą szkoły jest zatem wspieranie rodziców w procesie wychowawczym, stąd konieczne staje się opracowanie programu wychowawczego szkoły, umożliwiającego realizację tego jakże istotnego pola działania szkoły. Podstawę programu stanowią: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. 2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674, ze zmianami.). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004r., Nr 256, poz. 2572, ze zmianami). 4. Konwencja o Prawach Dziecka. 5. Statut Państwowej Szkoły Muzycznej I Stopnia im. Z. Noskowskiego w Świebodzinie.
-3- II. ZADANIA WYCHOWAWCZE SZKOŁY - OGÓLNE. 1. Szeroko pojęty rozwój dziecka (fizyczny, społeczny, duchowy, moralny, emocjonalny, intelektualny, systemu pracy). 2. Łączenie wpływów wychowawczych rodziny, szkoły i środowiska. III. ZADANIA WYCHOWAWCZE SZKOŁY SZCZEGÓŁOWE. A) ROZWÓJ FIZYCZNY UCZNIA. 1) Prawidłowa postawa i ustawienie aparatu gry. Praca nad prawidłową postawą ucznia przy instrumencie oraz ustawienie aparatu gry, realizowane są w toku zajęć indywidualnych z nauczycielem gry na instrumencie. Rozpoczyna się od pierwszej lekcji i korygowana jest w wielu przypadkach do końca edukacji. Nauka poprawnej postawy jak i ustawienie aparatu gry odbywa się w formie prezentacji przez nauczyciela, obserwacji innych wykonawców, korekty manualnej i werbalnej przez nauczyciela. Prawidłowa postawa i ustawienie aparatu gry: pozwala uniknąć usztywnień i napięć i w efekcie bólu korpusu lub kończyn; umożliwia prawidłowe oddychanie podczas gry na instrumencie; umożliwia osiągnięcie prawidłowej techniki gry na instrumencie; pozwala na osiągnięcie także odpowiedniego efektu estetycznego. 2) Prawidłowe oddychanie. Ćwiczenia oddechowe realizowane są w toku zajęć indywidualnych oraz grupowych ( chór, rytmika, kształcenie słuchu itp.) i pozwalają na: - osiągnięcie lepszych wyników nauki gry na instrumencie, - uniknięcie zbędnego zmęczenia i osiągnięcie wyższej koncentracji podczas wykonywania utworów.
-4-3) Ruch ciała a elementy muzyki (rytm, wysokość dźwięku, dynamika, artykulacja, agogika). Podczas nauki gry na instrumencie czy też w trakcie zajęć grupowych (rytmika, chór, kształcenie słuchu) nauczyciel kładzie nacisk na koordynację słuchowo- ruchową. Uczeń wykonując utwór swoje emocje związane z muzyką przekazać może ruchem ciała, co pozwala odbiorcy na równie mocne doznania artystyczne. 4) Kształtowanie zdrowego trybu życia. Nauczyciel podczas zajęć oraz spotkań z rodzicami (opiekunami) uświadamia odpowiednio uczniom i rodzicom (opiekunom) znaczenie, dla gry na instrumencie, rozwoju fizycznego ucznia, sprawności ruchowej, właściwej diety, przestrzegania zasad higieny osobistej oraz higieny pracy, w tym zasady właściwego dysponowania czasem przeznaczonym na naukę i odpoczynek. 5) Aktywne spędzanie wolnego czasu. Dla prawidłowego rozwoju ucznia istotne jest także uświadamianie mu w toku zajęć w szkole muzycznej, iż gra na instrumencie wprawdzie wiąże się z systematyczną codzienną pracą, jednak nie wyklucza, przy właściwej organizacji pracy, wypracowania czasu wolnego. Uczniowi oraz rodzicom należy wskazywać sposoby spędzania wolnego czasu pozwalające na zachowanie równowagi pomiędzy czasem poświęcanym: muzyce, obowiązkom oraz innym pasjom. Aktywne spędzanie czasu wolnego (spacery, pływanie, gry w gronie rodzinnym lub w gronie przyjaciół, itp.) pozwalają także zachować prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. B) ROZWÓJ SPOŁECZNY UCZNIA. 1) Kształtowanie zdolności kontaktowania się z rówieśnikami, współpracy i wzmacniania więzi pomiędzy uczniami. Zadanie to realizowane jest przez udział uczniów w popisach klasowych, muzykowanie w zespołach, wyjściach i wyjazdach na koncerty, wycieczkach klasowych, zabawach andrzejkowych,
-5- itp. Istotne także jest poznawanie oczekiwań uczniów względem kolegów i w tym celu przeprowadzanie odpowiednich ankiet. 2) Poczucie odpowiedzialności w pracy zespołowej. Realizowane przez wspólne muzykowanie, wspólne występy na popisach klasowych, grę w zespołach zgodnie z programem nauczania. Uczeń ma poczucie przynależności do klasy, uczy się słuchać drugiego człowieka, uczy się akceptować różnice między kolegami, uczy się obowiązkowości i odpowiedzialności za drugiego człowieka. Uczeń integruje się i współpracuje z członkami zespołu, buduje relacje oparte na zaufaniu. 3) Kształtowanie zdolności odczuwania satysfakcji się z sukcesów innych jak z sukcesów własnych. Realizowane poprzez rozmowę nauczyciela z uczniem, kontakt z rówieśnikami, wyjazdy na wspólne występy czy też udział w konkursach. W uczniu należy kształtować umiejętność odczuwania radości z sukcesów innych osób, również wówczas gdy on sam nie odniósł sukcesu. Uczeń musi także rozumieć, iż każdy jego występ jest sukcesem nawet gdy nie otrzymał za niego jakiejkolwiek nagrody. Nie otrzymanie nagrody nie może być postrzegane przez ucznia jako porażka. 4) Uwrażliwienie na problemy innych osób: Nauczyciele zarówno w toku zajęć indywidualnych jak i grupowych powinni rozbudzać w uczniach chęć pomocy innym, w tym w nauce uczniom słabszym. Nauczyciele winni także zachęcać uczniów do udziału w akcjach charytatywnych.
-6-5) Zachęcanie do przedstawiania swoich umiejętności. Nauczyciele gry na instrumentach winni rozbudzać w uczniach potrzebę dzielenia się z innymi umiejętnościami w grze na instrumencie. Tym samym uczniów należy zachęcać do jak najczęstszych występów organizowanych przez instytucje szkolne jak i kulturalne (konkursy, festiwale, itp.). Uczniów należy także zachęcać do organizowania występów we własnym zakresie, np. w szkole powszechnej, dla rodziny, dla grona przyjaciół, itd. 6) Zachęcanie rodziców do wspólnego muzykowania i uczestniczenia w życiu szkoły. Cel ten winien być osiągany poprzez: - udział rodziców w uroczystościach szkolnych i klasowych, występach artystycznych, koncertach, audycjach muzycznych; - współorganizowaniu wraz z rodzicami wycieczek (np. opera, koncerty znanych muzyków, itp.); - udział rodziców w realizowaniu programów wychowawczych ( dbanie o wywiązywanie się dziecka z obowiązków szkolnych, uczestnictwo w zebraniach klasowych, utrzymywanie kontaktu z wychowawcą ); - służenie radą i pomocą w organizowaniu koncertów, warsztatów (np. pomoc w zapewnieniu transportu uczniów i instrumentów, pomoc w poszukiwaniu sponsorów); - rozmowy indywidualne prowadzone z inicjatywy nauczyciela i na prośbę rodziców. C) ROZWÓJ DUCHOWY UCZNIA. 1) Uświadomienie walorów i piękna muzyki poprzez słuchanie i odtwarzanie dzieł muzycznych, organizowanie wycieczek szkolnych połączonych ze zwiedzaniem zabytków kultury i sztuki
-7- regionalnej, krajowej i zagranicznej. 2) Poznawanie dorobku kultury i wychowanie w poszanowaniu dla tego dorobku. W rezultacie uczeń: - szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów; - nabywa elementarną wiedzę na temat kultury i tradycji narodowych; - ma świadomość znaczenia i kultywowania tradycji narodowych i regionalnych; - potrafi właściwie zachować się w miejscach publicznych np. filharmonia, opera, teatr; - ma potrzebę kontaktu z dobrami kultury; - posiada wiedzę na temat patrona szkoły i jego twórczości. - przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego; - zna i stosuje zasady dotyczące występów publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem zachowania i stroju. 3) Kształtowanie postawy twórczej: Rozwój dziecka w tym zakresie realizowany jest głównie w toku zajęć indywidualnych. Nauczyciel: - przekazuje jak samodzielnie pracować nad interpretacją wykonywanych utworów; - przedstawia przykłady improwizacji muzycznej; - przedstawia zasady samodzielnego tworzenia prostych form muzycznych, - rozwija pasję muzyczną poprzez podejmowanie inicjatyw artystycznych. 4) Kształtowanie gustów muzycznych i umiejętność przeżywania dzieła sztuki. Realizowane przez słuchanie oraz odtwarzanie dzieł muzycznych, dobór repertuaru o wysokich walorach artystycznych. W efekcie uczeń rozumienie i odczuwa dzieło muzyczne.
-8- D) ROZWÓJ MORALNY UCZNIA. 1) Zasady kultury osobistej oraz szacunku do kolegów, nauczycieli, rodziców oraz innych osób. Realizowane w toku zajęć indywidualnych i grupowych. Nauczyciel przekazuje zasady zachowania oraz kultury osobistej wyrażonej w postawie ucznia, słowach, stroju, dbałości o estetykę pomieszczeń, itp. W efekcie uczeń poznaje i stosuje odpowiednio zwroty grzecznościowe, szanuje siebie, młodszych, rówieśników i dorosłych bez względu na cechy psychofizyczne jakie posiadają. 2) Dbałość o dobra szkoły i innych osób : Nauczyciel kładzie nacisk na właściwe obchodzenie się z instrumentami i sprzętami szkolnymi, uczy poszanowania cudzej własności. 3) U Tolerancja wobec odmienności między ludźmi. uczeń uczy się akceptacji odmienności między ludźmi, np. rasowej, psychofizycznej. 4) Kształtowanie umiejętności oceny własnych zachowań i ponoszenia konsekwencji. W efekcie uczeń: - rozumie popełnione przez siebie błędy; - uczy się obiektywnej samooceny swoich działań; - potrafi dokonać krytycznej samooceny; - ocenia jakość swojej pracy; - ma świadomość własnych zalet, wad i odczuwa potrzebę samodoskonalenia się.
-9- E) ROZWÓJ EMOCJONALNY UCZNIA. 1) Umiejętność poznawania i opanowywania własnych emocji. Realizowane przez stwarzanie możliwości swobodnego wyrażania emocji, wątpliwości, prezentacji własnej osobowości. Uczeń potrafi kontrolować własne uczucia, określić rodzaje uczuć, wskazać uczucia pozytywne i negatywne. Potrafi przewidywać własne reakcje i panować nad nimi. Analizuje swoje emocje, sposób myślenia i zachowania, wykazuje wrażliwość artystyczną w kreatywnym realizowaniu zadań. 2) Pokonywanie tremy. Nauczyciel w kontaktach z uczniem winien rozbudzać w uczniu wiarę we własne siły i poczucie własnej wartości. Nadto nauczyciel indywidualnie do każdego ucznia dostosowuje sposób pokonywania tremy - uczeń skutecznie potrafi radzić sobie ze stresem. 3) Umiejętność okazywania uczuć, wypowiadanie siebie w muzyce poprzez własną interpretację wykonywanych utworów. Realizowane w toku zajęć indywidualnych poprzez prezentacje muzyczne, udział w koncertach, warsztatach, itp. 4) Pracowanie nad postawą twórczą poprzez zachęcanie do współdecydowania o interpretacji utworu. Realizowane w toku zajęć indywidualnych poprzez prezentacje muzyczne, udział w koncertach, warsztatach, itp.
- 10 F) ROZWÓJ INTELEKTUALNY UCZNIA. 1) Kształtowanie umiejętności uczenia się i przyswajania wiedzy. W efekcie uczeń nabywa umiejętność gry na instrumencie, wiedzę z zakresu teorii muzyki, zostaje zapoznany z literaturą muzyczną. Uczeń wykorzystuje wiedzę ogólno muzyczną oraz umiejętności niezbędne do zrozumienia i wykonywania utworów. 2) Poznawanie swoich zdolności i predyspozycji. Nauczyciel realizując program nauczania ocenia zdolności i predyspozycje ucznia i motywuje ucznia do pracy nad nimi. Uczeń realizuje wskazówki wychowawcze ze zrozumieniem, ocenia jakość wykonywanych zadań, świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych, wykazuje aktywną postawę w działaniach. 3) Poszerzanie zainteresowań muzycznych. Realizowane poprzez udział w koncertach, imprezach kulturalnych, słuchanie muzyki różnych epok, itd. G) ROZWÓJ SYSTEMU PRACY UCZNIA. 1) Kształtowanie samodyscypliny w systematycznym przygotowywaniu się do lekcji. Uczeń potrafi kreatywnie wykorzystać swój czas i stosuje najskuteczniejsze techniki uczenia się, organizuje swoją indywidualną pracę, systematycznie rozwija swoje umiejętności. 2) Rzetelne i wytrwałe ćwiczenie na instrumencie. Nauczyciel gry na instrumencie uświadamia uczniowi znaczenie wytrwałego i systematycznego
- 11 ćwiczenia na instrumencie dla osiągnięcia oczekiwanych efektów. 3) Umiejętność dążenia do postawionych celów. Nauczyciel gry na instrumencie uświadamia uczniowi istotę stawiania sobie celów jako drogę do osiągania coraz wyższych umiejętności w grze na instrumencie. H) ŁĄCZENIE WPŁYWÓW WYCHOWAWCZYCH RODZINY, SZKOŁY I ŚRODOWISKA. 1) Integracja środowiska szkolnego z rodzicami oraz społecznością lokalną. Zachęcanie rodziców do udziału w imprezach szkolnych i pozaszkolnych. 2) Współpraca rodziców ze szkołą oraz społecznością lokalną. Realizowane poprzez zachęcanie rodziców do zasiadania w Radzie Rodziców, uczestniczenia w życiu szkoły, współorganizowania imprez szkolnych, w tym przy udziale lokalnych władz. Współpraca ze Świebodzińskim Domem Kultury, Miejską Biblioteką Publiczną, szkołami oświatowymi ( szkoły podstawowe, gimnazja). 3) Przyjmowanie od rodziców uwag i sugestii w zakresie realizacji zadań programowych i wychowawczych szkoły.