ROZMAWIAJ, ZANIM SIĘGNIE PO ALKOHOL ALKOHOL I NIELETNI KONSPEKT DO POPROWADZENIA ZEBRANIA Z RODZICAMI
Pozory mylą, dowód nie.
Kampania Pozory mylą, dowód nie Scenariusz zajęć wywiadówkowych nauczycieli z rodzicami TEMAT LEKCJI: Młodzi a alkohol CZAS TRWANIA: 45-50 minut MATERIAŁY: broszury kampanii Pozory mylą, dowód nie dla wszystkich rodziców, karteczki do głosowania, kserokopie diagramu z typami wychowania (opcjonalnie diagram przerysowany na tablicę), kserokopie porad z punktu 3. niniejszego konspektu. PRZEBIEG LEKCJI: 1. MŁODZI A ALKOHOL WSTĘP DO ZAJĘĆ (5 MINUT): a. statystyki dotyczące spożywania alkoholu przez młodzież; b. przyczyny spożywania alkoholu przez nastolatków. 2. Rola wychowania w rodzinie (20 minut): a. podkreślenie kluczowego znaczenia wychowania w procesie rozwoju młodego człowieka; b. przedstawienie 4 modeli wychowania, stworzonych w oparciu o badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii rozdanie rodzicom diagramów i ich krótkie omówienie; c. rozdanie rodzicom kartek do głosowania i zadanie pytania który model wychowania najlepiej Państwa zdaniem zapobiega sięganiu młodych ludzi po alkohol? d. zebranie kartek i zsumowanie wyniku, komentarz do wyniku; e. zachęcenie rodziców do zastanowienia się, który typ wychowania funkcjonuje w ich rodzinie czy ten, który wskazała większość, czy inny i czy warto ich zdaniem coś zmienić w relacjach z dziećmi; f. zwrócenie uwagi na konieczność regularnych rozmów z dziećmi o ich problemach, potrzebach i oczekiwaniach, jak również o zagrożeniach jakie niosą za sobą używki, w tym zbyt wczesna inicjacja alkoholowa. 3
3. Wpływ alkoholu na mózg młodego człowieka (5 minut): a. omówienie wpływu alkoholu na poszczególne części mózgu na podstawie rysunku mózgu, zamieszczonego w dalszej części materiałów. 4. Jak rozmawiać z dzieckiem o alkoholu? (10 15 minut): a. pytanie do rodziców: czy kiedykolwiek rozmawiali Państwo z dziećmi o alkoholu? Czy alkohol jest obecny w życiu Waszych dzieci? Krótka dyskusja; b. przedstawienie porad na temat sposobów prowadzenia rozmów o alkoholu z dzieckiem rozdanie materiałów. 5. Zakończenie (5 minut) a. rozdanie broszur edukacyjnych ROZMAWIAJ, ZANIM TWOJE DZIECKO SIĘGNIE PO ALKOHOL ; b. zachęta do odwiedzenia strony www.pozorymyla.pl i rozwiązania zamieszczonego na niej testu na iloraz inteligencji alkoholowej (test przeznaczony jest dla rodziców). 4
MŁODZI A ALKOHOL Alkohol jest niestety dość łatwo dostępny dla osób niepełnoletnich. Jak stwierdza raport z realizowanego co cztery lata Europejskiego Programu Badań Ankietowych w Szkołach (ESPAD), próby picia ma za sobą 90,2% gimnazjalistów klas trzecich i 94,8% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych ( ) w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem napoje alkoholowe piło 78,9% młodszych uczniów i 92,0% uczniów starszych, przy czym warto zauważyć, że odsetki te nie odbiegają znacznie od odsetek konsumentów stwierdzanych w badaniach na populacji osób dorosłych. Dlatego tak ważna jest edukacja młodzieży w wieku szkolnym. Jedną z istotnych przyczyn tego zjawiska jest tolerancja społeczna oraz brak dostatecznej uwagi sprzedawców, komu sprzedają napoje alkoholowe. Wciąż zbyt rzadkie jest żądanie okazania dowodu osobistego w przypadku pojawienia się wątpliwości, czy osoba dokonująca zakupu jest pełnoletnia. A warto wiedzieć, że sprzedaż alkoholu nieletnim jest przestępstwem zagrożonym sankcjami karnymi. Byłoby dobrze, gdyby mogli Państwo uświadomić ten fakt sprzedawcom i właścicielom sklepów, w których najczęściej robicie zakupy i do których również Państwa dzieci mają najłatwiejszy dostęp. ROLA WYCHOWANIA W RODZINIE Najważniejsze, co mogą Państwo zrobić, by uchronić swoje dzieci przed zgubnymi skutkami sięgania po alkohol w tak młodym wieku, to stworzyć odpowiedni model wychowania w rodzinie. W niedawno zrealizowanym w Wielkiej Brytanii badaniu nt. korelacji między rożnymi modelami wychowania w rodzinie a zagrożeniem młodego i dorosłego człowieka uzależnieniem od alkoholu wyróżniono 4 takie modele: 1) AUTORYTARNY. Tacy rodzice kontrolują i oceniają dzieci według surowych i bezwzględnych standardów czy kryteriów. Na pierwszym miejscu stawiają ciężką pracę i respektowanie swojego autorytetu. Są krytyczni i mają tendencję do wymuszania karnej dyscypliny. Posłuszeństwo jest stawiane ponad poczucie wolności dziecka i jego naturalne dążenie poznawcze. 2) PRZYZWALAJĄCY. To przeciwieństwo rodziców autorytarnych. Są emocjonalnie związani z dziećmi, ale unikają egzekwowania od nich odpowiedzialności, nie stawiają granic i reguł zachowania. Uważają, że dziecko powinno być wychowywane bezstresowo i pozwalają mu na zdecydowanie zbyt wiele. 3) NIEZAANGAŻOWANY. Podobnie jak rodzice przyzwalający nie ustanawiają reguł postępowania i zachowania dzieci, nie egzekwują odpowiedzialności. W odróżnieniu od przyzwalających, nie są z dziećmi związani emocjonalnie. W skrajnych przypadkach bywają nieprzewidywalni, brutalni, zaniedbujący i lekceważący swoje dzieci. 4) WYMAGAJĄCA MIŁOŚĆ. Tacy rodzice spodziewają się, iż dziecko będzie przestrzegać norm i reguł ustanowionych w rodzinie i egzekwują to. Jednak w ustanawianie tych standardów angażują same dzieci na zasadzie negocjacji i poszanowania ich autonomii oraz zdolności do podejmowania decyzji. Są wymagający, ale wspierają dzieci ciepłem i zaangażowaniem. Są asertywni, ale nie agresywni. 5
Badanie wykazało, iż przed potencjalnym uzależnieniem od alkoholu, najlepiej chroni dziecko model WYMAGAJĄCEJ MIŁOŚCI, zaś najbardziej sprzyjającym temu niebezpieczeństwu jest model NIEZAANGAŻOWANY. Dziecko wychowywane w tym pierwszym modelu jest 3-krotnie mniej narażone na uzależnienie niż dziecko posiadające rodziców niezaangażowanych. Warto zatem zadać sobie pytanie jakimi rodzicami jesteśmy? W którym miejscu poniższego diagramu moglibyśmy się uplasować? PRZYZWOLENIE PRZYZWALAJĄCY CIEPŁO NIEZAANGAŻOWANY RELACJE RODZICE-DZIECI WYMAGAJĄCA MIŁOŚĆ WROGOŚĆ AUTORYTARNY KONTROLA 6
Konsultacja, lek. med. Marta Banaszek, rezydentka neurologii Szpitala Wolskiego WPŁYW ALKOHOLU NA MÓZG MŁODEGO CZŁOWIEKA KORA MÓZGOWA ODBIERA INFORMACJE OD ZMYSŁÓW 1. Masz mniejsze hamulce psychiczne, ponieważ alkohol je osłabia. Mała ilość alkoholu może sprawić, że będziesz czuć się zrelaksowany i pewny siebie, ale już za chwilę możesz za dużo mówić, zachowywać się w sposób niekontrolowany i nieobliczalny, a Twoja zdolność oceny może być zachwiana. 2. Twoja kora mózgu działa wolniej. 3. Twoje widzenie może stać się zamazane, możesz też niewyraźnie mówić, gorzej słyszeć oraz mieć kłopoty z węchem i smakiem. Ośrodkowy układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy) - wysyła sygnał do danej części ciała, gdy myślimy o czymś, co ma ono zrobić 1. Masz spowolnione działanie układu nerwowego. 2. Wolniej myślisz, mówisz i wolniej się ruszasz. Płaty czołowe planowanie, formułowanie idei, podejmowanie decyzji, samokontrola 1. Możesz mieć trudności z kontrolowaniem swoich emocji i popędów. 2. Możesz stać się agresywny lub działać bez zastanowienia. 3. Picie alkoholu przez dłuższy czas może spowodować nieodwracalne ich uszkodzenie. Hipokamp - pamięć 1. Możesz mieć trudności z zapamiętywaniem tego, czego właśnie się dowiedziałeś (np. czyjegoś imienia lub numeru telefonu). Może się to zdarzyć już po jednym czy dwóch drinkach. 2. Szybkie picie dużych ilości alkoholu może spowodować zamroczenie niezdolność do przypomnienia sobie całych zdarzeń, na przykład tego, co robiliśmy ostatniego wieczora. 3. Uszkodzenie hipokampu powoduje trudności w nauce oraz utrzymaniu stanu posiadanej wiedzy. Móżdżek koordynacja ruchowa 1. Twoje ręce mogą być tak bardzo niezgrabne, że nie będziesz w stanie normalnie dotykać lub chwytać różnych przedmiotów. 2. Możesz stracić równowagę i upaść. 7
4. 1. PŁATY CZOŁOWE, 2. PODWZGÓRZE, 3. HIPOKAMP, 4. KORA MÓZGOWA, 5. MÓŻDŻEK, 6. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY, 7. OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY (MÓZG I RDZEŃ KRĘGOWY) 1. 2. 5. 3. 6. 7. Podwzgórze porządkuje działanie wielu części organizmu 1. Wyższe ciśnienie krwi, wzmożone uczucie głodu, pragnienia oraz silniejsza potrzeba oddawania moczu. 2. Niższa temperatura ciała oraz tętno. Rdzeń przedłużony automatyczny pilot, dzięki któremu bije serce, oddychasz, masz właściwą temperaturę ciała 1. Spowolniony oddech oraz tętno. 2. Niższa temperatura ciała. 3. Picie dużych ilości alkoholu w krótkim czasie może spowodować zahamowanie działania rdzenia przedłużonego. Może to nawet doprowadzić do śpiączki. 8
JAK ROZMAWIAĆ Z DZIECKIEM O ALKOHOLU? Rodzice i model wychowania w rodzinie mają decydujący wpływ na to, czy nieletni sięgają po alkohol. Niezwykle ważne jest zatem zbudowanie bliskiej relacji z dzieckiem, opartej na zaufaniu oraz otwartej i dwukierunkowej komunikacji. Warto rozmawiać z dzieckiem regularnie o jego zainteresowaniach, szkole, kolegach. Zbudowana w ten sposób bliskość z pewnością ułatwi rozmowy na poważniejsze tematy. Kiedy rozmawiać? wybierz niezobowiązujący moment, np. podczas oglądania telewizji, w samochodzie, podczas obiadu - unikniesz wtedy niepotrzebnej presji, czy zakłopotania, rozmowa będzie przebiegała naturalnie zainicjuj kilka krótszych rozmów zamiast jednej długiej nie przestawaj rozmawiać po pierwszej próbie, rozwijaj i uszczegóławiaj różne zagadnienia, dostosowując je do wieku dziecka zachęcaj dziecko do zadawania pytań i zwracania się do Ciebie w przypadku wątpliwości 9
Jak rozmawiać? przedstaw najważniejsze fakty na temat skutków picia alkoholu w młodym wieku, przedstaw mocne argumenty, przemawiające za nie spożywaniem alkoholu mów jasno o swoich obawach, przedstaw swoje stanowisko dotyczące picia alkoholu przez nieletnich, ale nie używaj argumentów bazujących na strachu i nie dopuść, aby rozmowa przerodziła się w kłótnię prowadząc rozmowę, spróbuj wybadać opinię i nastawienie dziecka na temat spożywania alkoholu przez osoby nieletnie, zadawaj mu otwarte pytania, unikaj takich, na które dziecko może odpowiedzieć tak lub nie naucz dziecko asertywności, powiedz w jaki sposób może odmówić, gdy ktoś proponuje mu alkohol określ reguły panujące w Waszym domu i w rodzinie; uzgodnij je również ze swoim parterem, bądźcie konsekwentni w egzekwowaniu zachowań i wartości, które są ważne dla Waszej rodziny zapewniaj dziecko, że zawsze może na Ciebie liczyć, że ważne jest dla Ciebie jego bezpieczeństwo, że wesprzesz je nawet w najtrudniejszej sytuacji, że może zwrócić się do Ciebie z każdym problemem Co dodatkowo możesz zrobić? bądź dobrym przykładem dla dziecka kultura picia alkoholu, przestrzeganie przepisów prawa przez dorosłych członków rodziny mają ogromny wpływ na kształtowanie się zachowań i postaw młodego człowieka okazuj dziecku zainteresowanie, regularnie poświęcaj mu swój czas zwróć uwagę, gdzie trzymasz w domu alkohol powinien znajdować się w dyskretnym miejscu, a ono powinno być świadome, że nie wolno mu po niego sięgać poznaj jego kolegów sprawdź z kim przyjaźni się Twoje dziecko i jaki wpływ mają na niego koledzy; jeśli uznasz, że któryś z nich ma na nie zły wpływ, spróbuj mu o tym delikatnie powiedzieć lub ograniczyć czas spotkań z tą osobą. zachęcaj dziecko do zdrowego stylu życia: uprawiania sportu, niepalenia, zdrowego odżywiania zachęcaj dziecko do aktywności pozaszkolnych jeśli odpowiednio zagospodarujesz jego czas wolny, będzie miało mniej pokus aby sięgnąć po zakazany owoc kontroluj, gdzie i z kim przebywa Twoje dziecko jeśli wybiera się do domu kolegi, upewnij się, że będzie tam dorosły opiekun 10
ROZMAWIAJ, ZANIM SIĘGNIE PO ALKOHOL 11
Niniejsze wydawnictwo opracowane zostało w ramach kampanii edukacyjnej Pozory mylą, dowód nie. KONTAKT Kampania Pozory mylą, dowód nie Infolinia: 801 066 366 www.pozorymyla.pl media@pozorymyla.pl Organizatorzy kampanii: Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego w Polsce Browary Polskie Al. Jana Pawła II 12 lok. 739 00 124 Warszawa tel. 22 85 09 114 Komenda Główna Policji Biuro Prewencji ul. Puławska 148/150 02 624 Warszawa tel. 22 60 12 271 Patronat honorowy: Ministerstwo Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej Al. Ujazdowskie 11 00 950 Warszawa tel. 22 52 12 888 www.ms.gov.pl