Krystyna Serwaƒska MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM

Krystyna Serwaƒska MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM Gdynia 2009

Projekt ok adki: Artur Tarasiewicz Redaktor prowadzàcy: Monika Balcerowicz Redakcja j zykowa: Monika Tura a Redakcja graficzna i sk ad: Jaros aw Go àbek Korekta: Anna Wierzchowska Program nauczania do nowej podstawy programowej (Rozporzàdzenie Ministra Edukacji Na ro - dowej z dn. 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kszta cenia ogólnego w poszczególnych typach szkó, Dz.U. z 15.01.2009 r.). Autorka niniejszego programu jest doradcà metodycznym muzyki w Podkarpackim Centrum Edu kacji Nauczycieli w Rzeszowie (oddzia w PrzemyÊlu). Copyright by Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o.o. & Krystyna Serwaƒska Gdynia 2009 Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie w ca oêci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. 8-9/IX Wydawca: Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o.o. 81-212 Gdynia, ul. Hutnicza 3 tel. centrali 058 679 00 00 e-mail: info@operon.pl http://www.operon.pl ISBN 978-83-7680-046-2

3 Spis treêci I. Ogól ne za o e nia pro gra mu 5 II. Ce le edu ka cyj ne 6 III. TreÊç na ucza nia i przewidywane osiàgni cia ucznia 8 IV. Pro ce du ry osià ga nia ce lów 14 V. Prze wi dy wa ne osià gni cia uczniów po zakoƒczeniu nauki muzyki na etapie kszta cenia (w gimnazjum) 16 VI. Me to dy oce nia nia osià gni ç ucznia 18

4

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 5 I. Ogólne za o enia programu Tre Êci na ucza nia zawarte w programie sà zgod ne z wy mo ga mi pod sta wy pro gra mo - wej kszta ce nia ogól ne go, opisanymi w roz po rzà dze niu MEN z 23 grud nia 2008 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). Pro gram ten jest prze zna czo ny dla na uczy cie li przed mio tu mu zy ka w gim na zjum, czy li na III eta pie kszta ce nia. Do ty czy on pod r cz ni ka Mu zy ka Ma go rza ty Ry kow skiej i Zbi gnie wa Sza ko opu bli ko wa ne go przez Wy daw nic two Pe da go gicz ne OPE RON. Po - nie wa na tym eta pie kszta ce nia koƒ czy si na ucza nie mu zy ki ja ko przed mio tu szkol - ne go, dla te go pro gram ten ma na ce lu wy po sa e nie uczniów w wie dz i umie j t no - Êci mu zycz ne, z któ rych b dà mo gli sa mo dziel nie ko rzy staç w cià gu ca e go y cia, a tak e przy go to wa nie m o de go cz o wie ka do Êwia do me go wy ko ny wa nia, od bie ra nia, oce nia nia i war to Êcio wa nia mu zy ki oraz jej wy ko naw ców, uza sad nia nia swo ich po glà - dów, ak tyw ne go uczest nic twa w y ciu kul tu ral nym, a tak e swo bod ne go wy po wia da - nia si o mu zy ce i kom po zy to rach two rzà cych w po szcze gól nych epo kach. Bar dzo wa ne jest, aby w tym okre sie kszta to wa nia si oso bo wo Êci uczniów edu - ka cja mu zycz na nie tyl ko roz wi ja a ich mu zycz ne zdol no Êci, umie j t no Êci i es te tycz nà wra li woêç na pi k no mu zy ki, ale rów nie sprzy ja a roz bu dza niu Êwia do mo Êci wa lo rów kul tu ry mu zycz nej w a sne go re gio nu, do rob ku pol skiej kul tu ry mu zycz nej w tra dy cji i wspó cze sno Êci oraz war to Êci wiel kich dzie Êwia to wej kul tu ry mu zycz nej sta no wià - cych ka non ar cy dzie.

6 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM II. Cele edukacyjne 1. Ce le ogól ne: roz bu dza nie za in te re so waƒ i za mi o waƒ mu zycz nych, zdo by cie przez uczniów pod sta wo wej wie dzy mu zycz nej, roz wi ja nie wra li wo Êci i zdol no Êci mu zycz nych, przy go to wa nie do Êwia do me go s u cha nia i oce nia nia mu zy ki, wdro e nie do ak tyw ne go uczest nic twa w kul tu rze. 2. Ce le szcze gó o we a) kszta ce nia: kszta ce nie umie j t no Êci po s u gi wa nia si pod sta wo wy mi spo so ba mi za pi su mu zy ki; kszta ce nie umie j t no Êci ko rzy sta nia z kom pu te ro wych pro gra mów mu zycz nych; kszta ce nie umie j t no Êci okre Êla nia i roz ró nia nia pod sta wo wych ga tun ków mu zy ki wo kal nej, in stru men tal nej i wo kal no -in stru men tal nej; kszta ce nie umie j t no Êci roz ró nia nia apa ra tów wy ko naw czych: g o sów, in stru men - tów, ze spo ów; kszta ce nie umie j t no Êci roz po zna wa nia cech utwo ru mu zycz ne go, je go fak tu ry i for my; kszta ce nie umie j t no Êci roz ró nia nia pod sta wo wych ro dza jów mu zy ki jaz zo wej, roz - ryw ko wej i et nicz nej; kszta ce nie umie j t no Êci roz ró nia nia i na zy wa nia epok w hi sto rii mu zy ki, po da wa nia ich cech, wy mie nia nia naj wy bit niej szych kom po zy to rów; kszta ce nie umie j t no Êci roz po zna wa nia sty lu mu zycz ne go i ko ja rze nie go z da nà epo kà (pod czas s u cha nia utwo ru); kszta ce nie umie j t no Êci roz po zna wa nia pol skich taƒ ców na ro do wych; kszta ce nie umie j t no Êci roz po zna wa nia wy bra nych taƒ ców in nych na ro dów; kszta ce nie umie j t no Êci wy ko rzy sty wa nia ró nych êró de in for ma cji o mu zy ce; kszta ce nie umie j t no Êci dys ku to wa nia, ar gu men to wa nia, wy ra a nia w a snych po - glà dów na mu zy k ; kszta ce nie umie j t no Êci war to Êcio wa nia ofer ty kul tu ral nej i Êwia do me go z niej ko - rzy sta nia; kszta ce nie umie j t no Êci Êpie wa nia i gry na in stru men tach w ze spo le; kszta ce nie umie j t no Êci sa mo dziel ne go two rze nia mu zy ki; kszta ce nie umie j t no Êci Êpie wa nia hym nu paƒ stwo we go i wy bra nych pie Êni pa trio - tycz nych (z pa mi ci).

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 7 b) wy cho wa nia roz wi ja nie wra li wo Êci es te tycz nej; sa mo dziel ne wy po wia da nie si na te ma ty mu zycz ne; sa mo dziel ne zdo by wa nie in for ma cji z ró nych êró de ; wy ko rzy sty wa nie pro gra mów kom pu te ro wych do two rze nia pro stych me lo dii; oce nia nie i war to Êcio wa nie mu zy ki oraz jej wy ko na nia; uza sad nia nie swo ich po glà dów; ak tyw ne uczest ni cze nie w y ciu kul tu ral nym; do strze ga nie war to Êci mu zy ki lu do wej, zw asz cza ze swo je go re gio nu; kszta to wa nie po czu cia to sa mo Êci na ro do wej; kszta to wa nie po staw zdy scy pli no wa nia i od po wie dzial no Êci pod czas Êpie wu i gry wze spo le; pa trio tycz na po sta wa wo bec kul tu ry pol skiej; sza cu nek dla kul tur in nych na ro dów; udzia w kon kur sach mu zycz nych; dba oêç o hi gie n g o su i s u chu; kszta ce nie umie j t no Êci sa mo oce ny.

8 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM III. TreÊci nauczania i przewidywane osiàgni cia ucznia Mu zy ka sta ro yt na Tre Êci: mu zy ka sta ro yt ne go Egip tu, Gre cji i Rzy mu Utwór do s u cha nia: Pieʃ Se iki lo sa Osià gni cia ucznia Uczeƒ: oma wia funk cj, ja kà mu zy ka pe ni a w sta ro yt no Êci; zna sta ro yt ne in stru men ty mu zycz ne; wy mie nia naj wa niej sze for my mu zy ki grec kiej; do po da ne go tek stu im pro wi zu je rytm na wy bra nym in stru men cie per ku syj nym; wy mie nia za s u gi Gre ków dla roz wo ju mu zy ki; roz po zna je apa rat wy ko naw czy (g os, in stru men ty), s u cha jàc utwo ru. Mu zy ka Êre dnio wie cza Tre Êci: cho ra gre go riaƒ ski, w drow ni Êpie wa cy, za byt ki mu zy ki pol skiej: Bo gu ro dzi ca, Gau de, ma ter Po lo nia Kom po zy to rzy: Win cen ty z Kiel czy, Mi ko aj z Ra do mia Utwór do s u cha nia: cho ra gre go riaƒ ski Sa lve Re gi na, Bo gu ro dzi ca Osià gni cia ucznia Uczeƒ: ana li zu je wp yw chrze Êci jaƒ stwa na mu zy k ; oma wia ro l cho ra u gre go riaƒ skie go; ana li zu je ro dza je mu zy ki Êre dnio wiecz nej; oma wia naj star sze za byt ki mu zy ki pol skiej; opi su je ro l pie Êni Bo gu ro dzi ca i Gau de, ma ter Po lo nia wêre dnio wiecz nej Pol sce; s u cha mu zy ki w spo sób Êwia do my roz po zna je na strój i cha rak ter utwo ru; sa mo dziel nie ko rzy sta z ró nych êró de in for ma cji: en cy klo pe dii, s ow ni ków, cza so - pism, In ter ne tu, mul ti me diów.

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 9 Mu zy ka re ne san su Tre Êci: wie lo g o so woêç, for my mu zy ki re ne san so wej, mu zy ka in stru men tal na, in stru - men ty, z o ty wiek mu zy ki pol skiej Kom po zy to rzy: Gio van ni Pier lu igi da Pa le stri na, Or lan do di Las so, Mi ko aj Go mó ka, Wa c aw z Sza mo - tu, Se ba stian z Felsz ty na Utwór do s u cha nia: Gio van ni Pier lu igi da Pa le stri na mo tet Sta bat Ma ter Osià gni cia ucznia Uczeƒ: oma wia ce chy mu zy ki re ne san so wej; wy mie nia pod sta wo we for my mu zy ki Êwiec kiej i ko Êciel nej; zna kom po zy to rów, w tym tak e pol skich; cha rak te ry zu je z o ty wiek mu zy ki pol skiej; gra na wy bra nym in stru men cie me lo dycz nym utwór cha rak te ry zu jà cy styl epo ki; two rzy akom pa nia ment per ku syj ny do utwo ru; Êwia do mie s u cha mu zy ki roz po zna je apa rat wy ko naw czy, cha rak ter utwo ru. Mu zy ka epo ki ba ro ku Tre Êci: ope ra, ba let, for my wo kal no -in stru men tal ne, mu zy ka in stru men tal na, pol ska mu zy ka ba ro ko wa, pol skie taƒ ce na ro do we: kra ko wiak pod sta wo wy krok, po lo nez, ma zur, ku ja wiak, obe rek Kom po zy to rzy: Jan Se ba stian Bach, Georg Frie drich Ha en del, An to nio Vi val di, Adam Ja rz b ski Utwo ry do s u cha nia: Clau dio Mon te ver di uwer tu ra do ope ry Or fe usz; Georg Frie drich Ha en del Al le lu ja z ora to rium Me sjasz; Jan Se ba stian Bach Su ita h -moll, Fu ga g -moll, Toc ca ta I fu ga d -moll; An to nio Vi val di czte ry po ry ro ku Kon cert E -dur Wio sna; Adam Ja rz b ski Tam bu ret ta; Ka rol Szy ma now ski Mazu rek C -dur, op. 50 nr 1; Zyg munt No skow ski Kra ko wiak; Hen ryk Wie niaw ski Ku ja wiak. Osià gni cia ucznia Uczeƒ: oma wia ce chy mu zy ki ba ro ku; cha rak te ry zu je ga tun ki i for my mu zycz ne; gra na in stru men cie me lo dycz nym utwór cha rak te ry zu jà cy styl epo ki; s u cha mu zy ki w spo sób Êwia do my roz po zna je apa rat wy ko naw czy, cha rak ter utwo ru, zmia ny dy na micz ne, cz Êci su ity, wej Êcia te ma tu w fu dze; two rzy ilu stra cj pla stycz nà do s u cha ne go utwo ru; wy mie nia kom po zy to rów two rzà cych w ba ro ku;

10 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM sa mo dziel nie ko rzy sta z ró nych êró de in for ma cji: en cy klo pe dii, s ow ni ków, cza so pism, In ter ne tu, mul ti me diów przy wy szu ki wa niu in for ma cji o kom po zy to rach ba ro ku; oce nia s u cha ny utwór oraz je go wy ko na nie, uza sad nia swo je po glà dy; cha rak te ry zu je pol skie taƒ ce na ro do we; wy ko nu je pod sta wo we kro ki i fi gu ry wy bra ne go taƒ ca; roz po zna je w s u cha nych utwo rach ryt my pol skich taƒ ców na ro do wych; de fi niu je taƒ ce sty li zo wa ne; two rzy akom pa nia ment per ku syj ny do wy bra ne go taƒ ca; po tra fi za graç na in stru men tach per ku syj nych lub wy kla skaç rytm syn ko po wa ny. Kla sy cyzm w mu zy ce Tre Êci: for my mu zy ki kla sycz nej, pol ska mu zy ka okre su oêwie ce nia, Woj ciech Bo gu - s aw ski oj cem te atru pol skie go, pol skie hym ny i pie Êni pa trio tycz ne Kom po zy to rzy: Jó zef Haydn, Wol fgang Ama de usz Mo zart, Lu dwig van Beetho ven, Mi cha Kle ofas Ogiƒ ski Utwo ry do s u cha nia: Lu dwig van Beetho ven VII Sym fo nia A -dur, cz. II, So na ta f -moll op. 2 nr 1 cz. I (frag - ment), So na ta cis -moll op. 27 nr 2 Ksi y co wa Ma ciej Ka mieƒ ski N dza uszcz Êli wio na (frag ment I ak tu) Mi cha Kle ofas Ogiƒ ski Po lo nez a -moll Po e gna nie Oj czy zny Osià gni cia ucznia Uczeƒ: oma wia naj wa niej sze ce chy mu zy ki kla sy cy zmu; de fi niu je for my mu zy ki kla sycz nej; wy mie nia cz Êci cy klu so na to we go; s u cha mu zy ki w spo sób Êwia do my roz po zna je apa rat wy ko naw czy, cha rak ter utwo ru, ar ty ku la cj, akom pa nia ment akor do wy; oce nia s u cha ny utwór oraz je go wy ko na nie, uza sad nia swo je po glà dy; two rzy akom pa nia ment akor do wy do po da nej me lo dii; gra na in stru men cie me lo dycz nym wy bra ny frag ment utwo ru cha rak te ry zu jà cy styl epo ki; wy mie nia kla sy ków wie deƒ skich; sa mo dziel nie ko rzy sta z ró nych êró de in for ma cji: en cy klo pe dii, s ow ni ków, cza so - pism, In ter ne tu, mul ti me diów przy wy szu ki wa niu do dat ko wych in for ma cji; oma wia mu zy k cza sów sta ni s a wow skich w Pol sce; ana li zu je wp yw wy da rzeƒ hi sto rycz nych na roz wój mu zy ki i kul tu ry w Pol sce; zna in sty tu cje kul tu ry mu zycz nej dzia a jà ce w oko li cy je go za miesz ka nia. Ro man tyzm w mu zy ce Tre Êci: ro man tycz na pieêƒ so lo wa, mu zy ka pro gra mo wa, po emat sym fo nicz ny, mi nia - tu ra for te pia no wa, ope ra i ope ret ka ro man tycz na, ba let, szko y na ro do we, pol ski ro - man tyzm, na ro dzi ny et no gra fii Oskar Kol berg

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 11 Kom po zy to rzy: Fran ci szek Schu bert, Ro bert Schu mann, Piotr Czaj kow ski, Fry de ryk Cho pin, Sta ni s aw Mo niusz ko, Hen ryk Wie niaw ski Utwo ry do s u cha nia: Fran ci szek Schu bert Ave Ma ria Fry de ryk Cho pin Etiu da c -moll Re wo lu cyj na Ro bert Schu mann Sce ny dzie ci ce O da le kiej kra inie Be drich Sme ta na po emat sym fo nicz ny Mo ja Oj czy zna Mo dest Mu sorg ski Noc na Bald Mo un ta in Giu sep pe Ver di Chór nie wol ni ków zope ry Na buc co Ry szard Wa gner Cwa Wal ki rii Piotr Czaj kow ski uwer tu ra do Je zio ra a b dzie go Jo hann Strauss Wie deƒ skie s o dy cze (frag ment) Osià gni cia ucznia Uczeƒ: ana li zu je zwiàz ki mu zy ki z in ny mi dzie dzi na mi sztu ki; uza sad nia stwier dze nie mu zy ka jest sztu kà zdol nà do wy ra a nia uczuç ; de fi niu je ro man tycz nà pieêƒ so lo wà; s u cha mu zy ki w spo sób Êwia do my roz po zna je cha rak ter pie Êni, apa rat wy ko naw - czy, oma wia ro l so li sty w utwo rze; wy ra a w a sne opi nie na te mat s u cha nych utwo rów; gra na in stru men cie me lo dycz nym wy bra ny frag ment utwo ru cha rak te ry zu jà cy styl epo ki; ana li zu je ro l wàt ku na ro do we go w mu zy ce ro man tycz nej; oma wia twór czoêç pol skich kom po zy to rów: Cho pi na, Mo niusz ki i Wie niaw skie go; ko rzy sta z ró nych êró de in for ma cji przy spo rzà dze niu no tat ki; two rzy krót kie opo wia da nie o do wol nej tre Êci, na da je mu ty tu, a na st p nie do bie - ra od po wied ni frag ment mu zy ki (przy wy ko rzy sta niu mu zycz nych pro gra mów kom - pu te ro wych); two rzy akom pa nia ment per ku syj ny do wal ca; wy mie nia ró ni ce po mi dzy ope rà a ope ret kà; oma wia treêç wy bra ne go ba le tu Pio tra Czaj kow skie go; opi su je zwy cza je i ob rz dy lu do we naj bli sze go re gio nu. Mu zy ka wspó cze sna Tre Êci: im pre sjo nizm i eks pre sjo nizm w mu zy ce, mu zy ka M o dej Pol ski, mu zy ka XX wie - ku, mu zy ka kon kret na, elek tro nicz na, fil mo wa, kom pu te ro wa, roz ryw ko wa, jazz, pol - ska mu zy ka lu do wa, folk lor, mu zy ka lu do wa in nych na ro dów, mu zy ka fol ko wa Kom po zy to rzy: Clau de De bus sy, Mau ri ce Ra vel, Mie czy s aw Kar o wicz, Ka rol Szy ma now ski, Wi told Lu - to s aw ski, Krzysz tof Pen de rec ki Utwo ry do s u cha nia: Mau ri ce Ra vel Bo le ro Ka rol Szy ma now ski èró d o Are tu zy

12 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM Ar nold Schon berg hymn li tur gicz ny A Su rvi vor from War saw (frag ment) Be la Bar tok Taƒ ce ru muƒ skie Wi told Lu to s aw ski Nie ocze ku j dziê ni ko go Hen ryk Mi ko aj Gó rec ki Amen Cze s aw Nie men Nim przyj dzie wio sna Geo r ge Ger sh win Sum mer ti me John Wil liams te mat prze wod ni z fil mu Gwiezd ne woj ny Jack Feld man, Mar ty Pan zer, Tom Snow me lo dia z fil mu Król Lew 2 The Rol ling Sto nes Sa tis fac tion Per fect Au to bio gra fia Apo lo nia No wak pieêƒ kur piow ska Oj da da na Ma zow sze Cyt, cyt Al fre do D An ge lis La Cum par si ta Skal do wie Zko py ta ku lig rwie Ma ry la Ro do wicz Hej, e gluj e, e gla rzu Osià gni cia ucznia Uczeƒ: oma wia, na czym po le ga no wa tor stwo mu zy ki im pre sjo ni stów; two rzy pla my dêwi ko we i za pi su je dêwi ki; two rzy ilu stra cj pla stycz nà do wy s u cha ne go utwo ru; two rzy ilu stra cj mu zycz nà do wier sza; s u cha mu zy ki w spo sób Êwia do my roz po zna je apa rat wy ko naw czy oraz wie, ja kà funk cj pe ni de kla ma cja tek stu so li sty na tle mu zy ki; wy ra a w a sne opi nie na te mat war to Êci ar ty stycz nych wy s u cha nych utwo rów i wy - ko naw ców; ko rzy sta z pro gra mów kom pu te ro wych do two rze nia pre zen ta cji do ty czà cych kom - po zy to rów M o dej Pol ski; oma wia zmia ny, ja kie na stà pi y w mu zy ce w I po o wie XX wie ku; wy mie nia kom po zy to rów mu zy ki wspó cze snej; za pi su je nu ty utwo ru za po mo cà zna ne go pro gra mu kom pu te ro we go; oma wia ro l mu zy ki w dzie le fil mo wym i sce nicz nym; opi su je pod sta wo we sty le mu zy ki jaz zo wej; oma wia no we ga tun ki mu zy ki roz ryw ko wej; uczest ni czy w szkol nych kon cer tach mu zycz nych oraz kon cer tach w fil har mo nii; cha rak te ry zu je ró no rod noêç pol skiej mu zy ki lu do wej; opi su je strój oraz taƒ ce lu do we swo je go re gio nu; taƒ czy wy bra ny ta niec lu do wy; de fi niu je po j cia folk lor i mu zy ka fol ko wa; cha rak te ry zu je wy bra ne taƒ ce in nych na ro dów; do ce nia mu zy k lu do wà; oce nia mu zy k i jej wy ko na nie oraz uza sad nia swo je po glà dy, ko rzy sta z ró nych êró de in for ma cji; wy ko rzy stu je pro gra my kom pu te ro we do na gry wa nia i prze twa rza nia dêwi ku.

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 13 Za sa dy mu zy ki Tre Êci: war to Êci nut i pauz, gru po wa nie war to Êci ryt micz nych w tak tach, na zwy sol mi - za cyj ne i li te ro we dêwi ków, po dzia ma te ria u dêwi ko we go na okta wy, ska la, ga ma, to na cje krzy y ko we i be mo lo we, in ter wa y, akor dy (trój dê wi k, tria da har mo nicz na), zna ki ar ty ku la cyj ne, dy na mi ka i ago gi ka, skró ty pi sow ni mu zycz nej, tak to wa nie, przed - takt, gru py in stru men tów mu zycz nych, ele men ty dzie a mu zycz ne go Osià gni cia ucznia Uczeƒ: roz po zna je na zwy li te ro we i sol mi za cyj ne nut na pi cio li nii w ob r bie okta wy od c 1 c 2 ; two rzy ryt my, wy stu ku je, klasz cze, tak tu je; zna i roz ró nia brzmie nie in stru men tów mu zycz nych, g o sów i ze spo ów; zna pod sta wo we ozna cze nia dy na mi ki, ago gi ki, ar ty ku la cji oraz skró tów pi sow ni mu - zycz nej. Âpiew Tre Êci: hym ny, pie Êni hi sto rycz ne, pa trio tycz ne, pio sen ki m o dzie o we, tu ry stycz ne, me lo die lu do we, po pu lar ne me lo die i te ma ty z li te ra tu ry mu zycz nej, na uka ze s u chu i z nut, hi gie na g o su i s u chu Osià gni cia ucznia Uczeƒ: zna hymn oraz wy bra ne pie Êni pa trio tycz ne i hi sto rycz ne; Êpie wa pio sen ki m o dzie o we, tu ry stycz ne, po pu lar ne me lo die; sto su je pod sta wo we za sa dy emi sji i hi gie ny g o su; Êpie wa na zwa mi sol mi za cyj ny mi we d ug za pi su nu to we go.

14 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM IV. Procedury osiàgania celów Na tym eta pie na ucza nia szcze gól nie istot ne jest, aby roz wi jaç in dy wi du al nà wra - li woêç ka de go ucznia i do strze gaç je go mo li wo Êci, tak by ka da lek cja by a dla nie - go in te re su jà ca, cie ka wa, in na. Dla te go po win no si sto so waç ró ne me to dy i for my na ucza nia. Me to dy sto so wa ne na lek cjach mu zy ki: me to da ana li tycz no -per cep cyj na me to da pro ble mo wo -od twór cza me to da pro ble mo wo -twór cza me to da pro ble mo wo -ana li tycz na me to da eks po zy cji me to da or ga ni zo wa nia i roz wi ja nia dzia al no Êci mu zycz nej ucznia Me to dy tra dy cyj ne: wy k ad po à czo ny z de mon stra cjà po ga dan ka re fe rat pra ca z pod r cz ni kiem Me to dy ak ty wi zu jà ce: bu rza mó zgów dra ma dys ku sje port fo lio pre zen ta cje mu zycz ne kon kur sy mu zycz ne prze k ad in ter se mio tycz ny For my ak tyw no Êci mu zycz nej: Êpiew Ta for ma po win na byç do sto so wa na do mo li wo Êci i za in te re so waƒ ucznia. Na le y jà re ali zo waç g ów nie w ze spo le. Ucznio wie mo gà Êpie waç ze s u chu lub z nut na st pu - jà cy re per tu ar: pio sen ki m o dzie o we, tu ry stycz ne, pie Êni hi sto rycz ne, pa trio tycz ne, lu do we, po pu lar ne te ma ty z li te ra tu ry mu zycz nej, ka no ny, me lo die dwu g o so we.

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 15 gra na in stru men tach Ta for ma po win na byç do sto so wa na do mo li wo Êci i za in te re so waƒ ucznia. Na le y jà re ali zo waç g ów nie w ze spo le. Ucznio wie mo gà graç ze s u chu lub z nut na st pu jà cy re per tu ar: pio sen ki m o dzie o we, tu ry stycz ne, pie Êni hi sto rycz ne, pa trio tycz ne, lu do - we, po pu lar ne te ma ty z li te ra tu ry mu zycz nej, ka no ny, me lo die dwu g o so we, akom pa - nia men ty do pio se nek. ruch przy mu zy ce za ba wy ru cho we ze Êpie wem, za ba wy in sce ni zo wa ne, ilu stra cyj ne, ta necz ne oraz taƒ ce two rze nie mu zy ki akom pa nia ment in stru men tal ny lub per ku syj ny do pio se nek, ilu stra cje mu zycz ne do tre Êci li te rac kich i pla stycz nych, w a sne me lo die i im pro wi za cje s u cha nie mu zy ki Uczniów na le y po in for mo waç, w ja kim ce lu s u cha my da ne go utwo ru i na co zwró - ciç szcze gól nà uwa g, a po wy s u cha niu wspól nie omó wiç utwór. wia do mo Êci i çwi cze nia Wia do mo Êci na le y po da waç uczniom przed na ukà pio sen ki, gry na in stru men tach lub s u cha niem utwo ru. Dla re ali za cji za o o nych ce lów istot ne jest rów nie wy po sa e nie pra cow ni mu zycz nej w: in stru men ty mu zycz ne: per ku syj ne, kla wi szo we, d te oraz stru no we; sprz t do od twa rza nia, na gry wa nia i na g a Ênia nia dêwi ku, kom pu ter z do st pem do In ter ne tu i opro gra mo wa niem mu zycz nym; bi blio te k mu zycz nà (nu ty, Êpiew ni ki, pod r cz ni ki) i fo no te k. Szko a po win na stwa rzaç wa run ki do ob co wa nia z mu zy kà na y wo po przez udzia uczniów w ró ne go ro dza ju kon cer tach i spek ta klach mu zycz nych or ga ni zo wa nych w szko le lub po za szko à.

16 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM V. Przewidywane osiàgni cia uczniów po zakoƒczeniu nauki muzyki na III etapie kszta cenia (w gimnazjum) Wwy ni ku re ali za cji za o o nych ce lów i tre Êci pro gra mo wych uczeƒ po wi nien: Êpie waç i graç (ze s u chu lub z nut) po praw nie pod wzgl dem ryt micz nym i me lo - dycz nym po zna ne pie Êni (hi sto rycz ne, pa trio tycz ne, lu do we), pio sen ki (m o dzie o - we, tu ry stycz ne), po pu lar ne me lo die i te ma ty z li te ra tu ry mu zycz nej, akom pa nia - men ty do pio se nek, ka no ny, pro ste me lo die dwu g o so we; two rzyç w a sne me lo die, ryt my, ilu stra cje mu zycz ne do tre Êci li te rac kich i pla stycz - nych; im pro wi zo waç wo kal nie i in stru men tal nie sa mo dziel nie lub pod kie run kiem na - uczy cie la (so lo wo lub w ze spo le); dbaç o hi gie n g o su i s u chu; znaç pod sta wo we po j cia i ter mi ny mu zycz ne; sto so waç w prak ty ce pod sta wo we spo so by za pi su mu zy ki; roz ró niaç w za pi sie nu to wym ele men ty mu zy ki i skró ty pi sow ni mu zycz nej; ko rzy staç z pro gra mów kom pu te ro wych s u à cych do na gry wa nia i prze twa rza nia dêwi ku; okre Êlaç i roz ró niaç pod sta wo we ga tun ki mu zy ki wo kal nej, wo kal no -in stru men tal - nej i in stru men tal nej; okre Êlaç i roz ró niaç wy bra ne ro dza je mu zy ki jaz zo wej, roz ryw ko wej i et nicz nej; roz po znaç apa rat wy ko naw czy mu zy ki wo kal nej, in stru men tal nej i wo kal no -in stru - men tal nej (or kie str, ze spó ka me ral ny, so li st, chór, ro dza je g o sów eƒ skich i m - skich oraz in stru men ty or kie stro we); po rzàd ko waç chro no lo gicz nie epo ki mu zycz ne, przy po rzàd ko waç im re pre zen ta - tyw nych dla nich kom po zy to rów oraz utwo ry mu zycz ne wy s u cha ne i omó wio ne na lek cjach, po daç na zwi ska naj wy bit niej szych kom po zy to rów pol skich i za gra nicz nych; roz po zna waç po pu lar ne utwo ry z li te ra tu ry mu zycz nej; s u chaç mu zy ki w spo sób Êwia do my: okre Êliç ce chy, na strój, cha rak ter, bu do w i for m utwo ru; roz po zna waç w utwo rach ryt my pol skich taƒ ców na ro do wych oraz po pu lar nych taƒ ców to wa rzy skich; oce niaç i cha rak te ry zo waç es te ty k utwo ru oraz je go wy ko na nie oraz uza sad niaç swo je po glà dy; do ce niaç mu zy k lu do wà, znaç zwy cza je lu do we naj bli szej oko li cy;

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 17 znaç funk cje mu zy ki u yt ko wej i ar ty stycz nej; znaç in sty tu cje kul tu ry mu zycz nej (miej sca wy ko ny wa nia utwo rów mu zycz nych ró - ne go ro dza ju); wy ko rzy sty waç ró ne êró d a in for ma cji o mu zy ce (s ow ni ki, en cy klo pe die mu zycz ne, In ter net); kul tu ral nie uczest ni czyç w im pre zach ar ty stycz nych; ak tyw nie uczest ni czyç w kon kur sach mu zycz nych.

18 MUZYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM VI. Metody oceniania osiàgni ç ucznia Kry te ria wy ma gaƒ na po szcze gól ne oce ny po win ny byç przed sta wio ne uczniom na po czàt ku ro ku szkol ne go i ja sno spre cy zo wa ne. Kry te ria oce nia nia po win ny uwzgl d niaç przede wszyst kim: po sia da nà wie dz teo re tycz nà i hi sto rycz nà; umie j t no Êci prak tycz ne (Êpiew, gra na in stru men tach, two rze nie pro stych me lo dii, ryt mów, akom pa nia men tów); sto su nek do przed mio tu, ak tyw noêç na lek cji i za an ga o wa nie; in dy wi du al ne osià gni cia ar ty stycz ne (udzia w kon kur sach, fe sti wa lach, przy na le - noêç do chó ru szkol ne go, ze spo u mu zycz ne go itp.); Nie na le y oce niaç zdol no Êci mu zycz nych ucznia. Oce nie pod le ga jà: Êpiew; gra na in stru men cie; od po wie dzi ust ne; re fe ra ty, pre zen ta cje; te sty, qu izy; ana li za utwo rów mu zycz nych; za da nia do mo we; ze szyt lub ze szyt çwi czeƒ; ak tyw noêç na lek cji; udzia w za j ciach po za lek cyj nych w szko le i po za szko à (je e li uczeƒ za pre zen tu je swo je umie j t no Êci przed ko le ga mi). Na le y pa mi taç, aby wy ma ga nia na po szcze gól ne oce ny by y zgod ne z we wnàtrz - sz kol nym sys te mem oce nia nia. Oce n ce lu jà cà otrzy mu je uczeƒ, któ ry opa no wa za kres wia do mo Êci i umie j t no - Êci prze wi dzia nych na oce n bar dzo do brà, a po za tym: ma wie dz wy kra cza jà cà po za pro gram na ucza nia; bie rze udzia w kon kur sach mu zycz nych, fe sti wa lach i od no si w nich suk ce sy; orien tu je si w wy da rze niach mu zycz nych w kra ju inaêwie cie; wy po wia da si, dys ku tu je na te mat war to Êci utwo ru, oce nia je go wy ko na nie, traf - nie uza sad nia swo je opi nie; bie rze udzia w za j ciach po za lek cyj nych w szko le i po za szko à; czyn nie uczest ni czy w y ciu ar ty stycz nym szko y.

PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM MUZYKA 19 Oce n bar dzo do brà otrzy mu je uczeƒ, któ ry w pe ni opa no wa za kres wie dzy i umie j t no Êci ob j ty pro gra mem, a po za tym: ko rzy sta ze zdo by tej wie dzy i umie j t no Êci; bie rze udzia w kon kur sach mu zycz nych, fe sti wa lach; bar dzo do brze wy wià zu je si z po wie rzo nych mu za daƒ; ak tyw nie pra cu je na lek cjach, za rów no in dy wi du al nie, jak i ze spo o wo; jest za wsze do brze przy go to wa ny do za j ç; ko rzy sta z wie lu ró nych êró de in for ma cji. Oce n do brà otrzy mu je uczeƒ, któ ry w du ym stop niu opa no wa za kres wia do mo - Êci i umie j t no Êci ob j tych pro gra mem, a po za tym: ko rzy sta ze zdo by tej wie dzy i umie j t no Êci; po praw nie wy ko nu je za da nia mu zycz ne; ak tyw nie pra cu je na lek cjach; jest przy go to wa ny do za j ç; pra cu je sa mo dziel nie, a gdy ma trud no Êci z nie wiel kà po mo cà na uczy cie la. Oce nà do sta tecz nà otrzy mu je uczeƒ, któ ry w wy star cza jà cym stop niu opa no wa za kres wia do mo Êci i umie j t no Êci ob j tych pro gra mem, a po za tym: pra cu je nie sys te ma tycz nie; ma bra ki w wia do mo Êciach i umie j t no Êciach; nie jest zbyt ak tyw ny na lek cjach; wy ko nu je za da nia z po mo cà na uczy cie la. Oce n do pusz cza jà cà otrzy mu je uczeƒ, któ ry w nie wiel kim stop niu opa no wa za - kres wia do mo Êci i umie j t no Êci ob j tych pro gra mem na ucza nia, a po za tym: pra cu je nie sys te ma tycz nie; ma du e bra ki w wia do mo Êciach i umie j t no Êciach; nie wy ko nu je za daƒ i çwi czeƒ; nie jest ak tyw ny na lek cjach. Oce n nie do sta tecz nà otrzy mu je uczeƒ, któ ry nie opa no wa pod sta wo wych wia - do mo Êci i umie j t no Êci ob j tych pro gra mem na ucza nia, a po za tym: lek ce wa à co od no si si do przed mio tu; nie wy ko nu je po le ceƒ na uczy cie la; nie pro wa dzi ze szy tu lub ze szy tu çwi czeƒ; nie po dej mu je ad nych wy si ków, by ten stan rze czy zmie niç.