RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ PRZEPROWADZONEJ W GIMNAZJUM NR 3 IM. POLSKICH NOBLISTÓW W KALISZU OFERTA ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH W SZKOLE ROK SZKOLNY 2011/2012
Spis treści: I. Wprowadzenie II. Opis wyników ewaluacji III. Podsumowanie IV. Rekomendacje V. Załączniki
I. Wprowadzenie Niniejszy dokument to raport końcowy z ewaluacji oferty zajęć dodatkowych realizowanych w Gimnazjum nr 3 im. Polskich Noblistów w Kaliszu. Celem powstania tego dokumentu jest podsumowanie i ocena trafności doboru oferty zajęć pozalekcyjnych, zebranie informacji na temat ich atrakcyjności oraz skuteczności w oddziaływaniu dydaktyczno-wychowawczym. W ramach ewaluacji przyjęto następujące kryteria: zgodność z oczekiwaniami uczniów, nauczycieli, rodziców, powszechność udziału, efektywność zajęć, systematyczność, organizacja zajęć, atrakcyjność środków i zajęć. Prace odbywały się według wcześniej opracowanego projektu i harmonogramu. W ramach czynności opracowano arkusze ankiet dla uczniów, rodziców i nauczycieli, a następnie poddano analizie ich wyniki. Przeprowadzono również rozmowę indywidualną z dyrektorem szkoły oraz analizę dokumentów szkolnych. Zespół ewaluacyjny stanowili: 1. Katarzyna Korzekwa 2. Karolina Zaręba 3. Anna Woldańska 4. Agata Górska 5. Dorota Stankiewicz Do ewaluacji wykorzystano techniki badawcze takie jak: badania ankietowe, analizę dokumentacji i rozmowę indywidualną. Przedstawione w niniejszym dokumencie wyniki prac badawczych bazują przede wszystkim na opiniach zawartych w ankietach wypełnianych przez uczniów, nauczycieli i rodziców, na wynikach rozmowy indywidualnej z dyrektorem szkoły, analizy harmonogramu zajęć, oraz analizy dzienników zajęć pozalekcyjnych. Ankiety zawierały pytania zamknięte i otwarte co pozwoliło uzyskać szeroki materiał informacyjny. Odpowiedzi udzieliło 211 uczniów (losowo wybranych z każdego oddziału), co
stanowi ok. 50% wszystkich uczniów. Zapytano również 197 rodziców (losowo wybranych z każdego oddziału) oraz 39 nauczycieli, czyli niemalże wszystkich zatrudnionych w szkole. Przyjęcie takiej strategii badawczej pozwoliło na zgromadzenie danych stanowiących podstawę do uzyskania obiektywnych wniosków przedstawionych w dalszej części opracowania. II. Opis wyników ewaluacji Przedmiotem ewaluacji było funkcjonowanie oferty zajęć pozalekcyjnych w szkole. Postawiono następujące pytania kluczowe: 1. W jakim stopniu uczniowie i rodzice znają aktualną ofertę zajęć pozalekcyjnych? 2. Dlaczego uczniowie uczęszczają na wybrane zajęcia pozalekcyjne? 3. Jak oceniana jest atrakcyjność zajęć pozalekcyjnych? 4. Jak oceniana jest przydatność zajęć pozalekcyjnych? 5. W jakich zajęciach uczniowie najchętniej uczestniczą? W szkole funkcjonuje bardzo szeroka i różnorodna oferta zajęć pozalekcyjnych. Potwierdzają to dane zawarte w dokumentacji szkolnej (wykaz zajęć pozalekcyjnych, dzienniki zajęć pozalekcyjnych) oraz dyrektor szkoły w rozmowie indywidualnej. Zajęcia pozalekcyjne są prowadzone przez niemalże wszystkich nauczycieli w szkole, choć nie wszystkie w grupach o charakterze stałym. Wśród zajęć dodatkowych należy wymienić zajęcia wyrównawcze z języka polskiego, języka angielskiego, języka niemieckiego, matematyki, chemii, fizyki, historii, a także zajęcia rozwijające zainteresowania i zdolności, takie jak koła przedmiotowe, chór szkolny, szkolny klub europejczyka, szkolny klub esperanto, koło plastyczne, koło recytatorskie. Ponadto młodzież uczestniczyła licznie w projektach Zagrajmy o sukces i Poczytaj mi przyjacielu oraz mogła realizować się na zajęciach sportowych z gier zespołowych (piłka siatkowa, koszykowa i nożna), pływania, współczesnych form tanecznych, wioślarstwa. 1. W jakim stopniu uczniowie i rodzice znają aktualną ofertę zajęć pozalekcyjnych? Większość ankietowanych uczniów deklaruje, że zna w całości (33%) lub częściowo (63%) aktualną ofertę zajęć pozalekcyjnych w szkole. Podobnie odpowiedzieli zapytani rodzice 48% uważa, że zna ofertę, a 40%, że zna ją częściowo.
Pyt. 2 (uczniowie) Czy wiesz jakie zajęcia pozalekcyjne są organizowane w szkole w bieżącym roku szkolnym? 4% 63% 33% TAK CZĘŚCIOWO NIE Pyt. 2 (rodzice) Czy zna Pan/Pani ofertę zajęć pozalekcyjnych proponowanych przez szkołę w bieżącym roku szkolnym? 11% 40% 48% TAK CZĘŚCIOWO NIE
Rodzice informacje na temat zajęć pozalekcyjnych pozyskali bezpośrednio od wychowawcy (76%), od syna/córki (51%) lub ze strony internetowej szkoły (21%). W rozmowie indywidualnej z dyrektorem szkoły znajdujemy potwierdzenie tych danych. Według dyrektora szkoły rodzice i uczniowie są zapoznawani z ofertą zajęć pozalekcyjnych na kilka sposobów: przekaz ustny od wychowawcy lub nauczyciela przedmiotu, publikacja na stronie internetowej i ekspozycja na ściennych gazetkach na korytarzach szkolnych. 2. Dlaczego uczniowie uczęszczają na wybrane zajęcia pozalekcyjne? Na zajęcia dodatkowe w szkole uczęszcza 69% ankietowanych uczniów. Wśród nich 77% stanowią dziewczynki, 57% chłopcy, 67% uczniowie klas pierwszych, 68% uczniowie klas drugich i 60% uczniowie klas trzecich. Najliczniejsza grupa uczniów uczestniczy w zajęciach wyrównawczych (40%). Są to zazwyczaj uczniowie objęci w szkole pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Ankietowani rodzice wskazują, że najczęściej są to zajęcia wyrównawcze z matematyki (33%). Poza tym zapytani uczniowie licznie uczestniczą w zajęciach sportowych (35%), kołach zainteresowań (24%) i zajęciach przygotowujących do egzaminu (24%). Pyt. 3 (uczniowie) Czy uczęszczasz na zajęcia pozalekcyjne w szkole? Jeśli tak, to na jakie? 45% 40% 35% 40% 35% 30% 25% 20% 25% 17% 19% 25% 15% 10% 5% 6% 0%
Zdaniem ankietowanych uczniów uczestniczą oni w zajęciach pozalekcyjnych przede wszystkim aby rozwijać zdolności i zainteresowania (50%), uzyskać wyższą ocenę z przedmiotu (48%), lepiej zrozumieć treści omawiane na lekcji (45%). Pyt. 4 (uczniowie) Dlaczego uczestniczysz w zajęciach pozalekcyjnych? aby lepiej zrozumieć treści omawiane na lekcji aby poszerzać wiedzę i umiejętności zdobyte na aby rozwijać zdolności i zainteresowania są sposobem na spędzenie wolnego czasu rozbudzają poczucie własnej wartości ponieważ chodzi na zajęcia kolega/koleżanka umożliwiają zawieranie znajomości aby uzyskać wyższą ocenę z przedmiotu aby uzyskać wyższą ocenę zachowania ponieważ rodzice mi każą ponieważ nauczyciel mi każe ponieważ lubię nauczyciela prowadzącego inne 1% 14% 8% 14% 10% 20% 10% 9% 17% 35% 45% 50% 48% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Nauczyciele w ankiecie wskazują dokładnie te same powody, dla których uczniowie uczestniczą w zajęciach dodatkowych: pozwalają rozwijać zdolności i zainteresowania (72%), pozwalają uzyskać wyższą ocenę z przedmiotu (56%), pozwalają lepiej zrozumieć treści omawiane na lekcji (54%). Według ankietowanych rodziców ich dzieci uczestniczą w zajęciach aby lepiej zrozumieć treści omawiane na lekcji (63%), aby poszerzać wiedzę i umiejętności zdobyte na lekcjach (42%) oraz aby rozwijać zdolności i zainteresowania (38%). 31% badanych uczniów nie uczestniczy w żadnych zajęciach pozalekcyjnych. Według nich najczęstszym tego powodem jest brak czasu (62%), nie odpowiadające im terminy prowadzenia zajęć (55%) oraz niechęć do pozostawania w szkole po lekcjach (51%).
Pyt. 3 (uczniowie) Czy uczęszczasz na zajęcia pozalekcyjne w szkole? Jeśli nie, to dlaczego? nie ma ciekawych zajęć 32% nie lubię być w szkole po lekcjach 51% nie mam czasu 62% nie mam takiej potrzeby 32% bo mi się nie chce 44% rodzice mi nie pozwalają 0% godziny mi nie odpowiadają 55% chodzę na zajęcia organizowane poza szkołą pobieram korepetycje poza szkołą 23% 23% z innego powodu 0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Uczniowie klas pierwszych i drugich wskazują najliczniej na nieodpowiadające im terminy (50% i 45%), klasy trzecie na brak czasu (68 %) i niechęć do przebywania w szkole po lekcjach (65%). Potwierdzają to częściowo ankietowani rodzice uczniów nie uczęszczających na żadne zajęcia dodatkowe. Ich zdaniem syn/córka nie uczestniczy w zajęciach dodatkowych ponieważ nie odpowiadają im terminy prowadzenia zajęć (38%) oraz nie lubią przebywać w szkole po lekcjach (25%). Ponadto 25% rodziców zapytanych o formy pomocy, z jakich korzystają ich dzieci w celu sprostania wymaganiom edukacyjnym odpowiada, że są to korepetycje z matematyki, a 10% z języka angielskiego. 7% uczniów uczęszcza na różne zajęcia dodatkowe organizowane poza szkołą. Prawdopodobnie ta grupa uczniów nie dostrzega potrzeby korzystania z zajęć oferowanych przez szkołę. 3. Jak oceniana jest atrakcyjność zajęć pozalekcyjnych? Ponad 32% ankietowanych uczniów oceniło ofertę szkoły w zakresie zajęć pozalekcyjnych w skali od 1 do 6 na 4, a na drugim miejscu ok. 23% na 3.
Pyt. 7 (uczniowie) Jak oceniasz ofertę szkoły w zakresie zajęć pozalekcyjnych? 10% 6% 8% 1 21% 23% 2 3 4 5 32% 6 Nieco lepiej ocenili ofertę zajęć pozalekcyjnych rodzice. 31% z nich zaznaczyło 4, a 25% zaznaczyło 5. Pyt. 7 (rodzice) Jak ocenia Pan/Pani ofertę szkoły w zakresie zajęć pozalekcyjnych? 0% 1% 9% 18% 1 2 3 31% 4 5 25% 6
Frekwencja na zajęciach pozalekcyjnych była bardzo zróżnicowana. Analizując zapisy w dziennikach zajęć pozalekcyjnych obliczono frekwencję na zajęciach w okresie od września 2011 do kwietnia 2012. Wyniosła ona około 64%. Zdaniem uczniów zajęcia pozalekcyjne, w których uczestniczą są ciekawe, zrozumiałe i wartościowe oraz budzą aktywność. Pyt.6 (uczniowie) Dokończ zdanie. Zajęcia pozalekcyjne są dla mnie: 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 32% 45% 17% 44% 26% 6% 13% 5% Znajduje to potwierdzenie w wynikach analizy ankiety dla nauczycieli. Ponad połowa z nich bardzo dobrze ocenia aktywność uczniów na prowadzonych przez nich zajęciach dodatkowych. Na zajęciach najczęściej pracują oni metodą ćwiczeń praktycznych, metodą projektu, organizują pracę w grupach. Ponadto 67% nauczycieli deklaruje realizowanie form zajęć pozalekcyjnych zaproponowanych przez uczniów. Jednocześnie ankietowani uczniowie zapytani o to, co chcieliby zmienić w zajęciach pozalekcyjnych, wskazują głównie na terminy odbywania się zajęć (49%), ale również sugerują urozmaicenie tematyki (30%) oraz metod pracy (22%).
Pyt. 8 (uczniowie) Co chciałbyś zmienić, jeżeli chodzi o zajęcia pozalekcyjne w szkole? atmosferę panującą na zajęciach 14% terminy odbywania się zajęć 49% urozmaicić tematykę zajęć 30% urozmaicić metody pracy z uczniem 22% nic nie mam zdania 14% 18% inne 0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 4. Jak oceniana jest przydatność zajęć pozalekcyjnych? Zdaniem wszystkich nauczycieli oferta zajęć pozalekcyjnych odpowiada potrzebom oraz zainteresowaniom uczniów. Podobnego zdania jest dyrektor szkoły, zapytany o tą kwestię w rozmowie indywidualnej. Zdaniem 80% ankietowanych uczniów zajęcia pozalekcyjne rozwijają zainteresowania lub pozwalają im przezwyciężać trudności w nauce. Pyt. 5 (uczniowie) Czy zajęcia, w których uczestniczysz rozwijają Twoje zainteresowania/uzdolnienia lub pozwalają Ci przezwyciężać trudności w nauce? 1% 16% 57% 23% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie
Podobnego zdania są nauczyciele i rodzice. 80% nauczycieli uważa, że zajęcia pozalekcyjne przez nich prowadzone przynoszą zamierzony efekt. 15% z nich nie posiada takiej wiedzy. Prawie wszyscy ankietowani rodzice (94%) uznali, że zajęcia, na które uczęszczają ich dzieci przynoszą zamierzony efekt. 5. W jakich zajęciach uczniowie najchętniej uczestniczą? Analiza dokumentacji szkolnej, jak również ankiety dla uczniów wskazuje, że najliczniejsza grupa uczniów uczestniczy w zajęciach wyrównawczych, a w następnej kolejności w zajęciach sportowych. Jako że, jednym z najważniejszych kryteriów oceny atrakcyjności na zajęciach jest frekwencja uczniów, zbadano ją wnikliwie i okazało się, że najwyższą frekwencję odnotowują na swoich zajęciach nauczyciele prowadzący zajęcia sportowe 78%, a najniższą nauczyciele prowadzący zajęcia wyrównawcze 44%. Frekwencja na zajęciach pozalekcyjnych w roku szkolnym 2011/ 2012. 90% 80% 70% 60% 65% 58% 67% 78% 73% 50% 40% 44% 30% 20% 10% 0% Zajęcia wyrównawcze Koła przedmiotowe Zajęcia artystyczne Przygotowujące do egzaminów Sportowe Pozostałe Wynik taki sugeruje, że uczniowie najchętniej uczestniczą w zajęciach sportowych. Potwierdzenie tak dużej popularności zajęć sportowych wśród młodzieży naszej szkoły znajduje się również w ankiecie skierowanej do uczniów. Uczniowie zapytani o propozycje zajęć pozalekcyjnych jakie powinny pojawić się w ofercie szkoły najczęściej wymieniali różnego rodzaju zajęcia sportowe oraz taniec i fotografię. Niska frekwencja na zajęciach
wyrównawczych może oznaczać, że uczniowie z trudnościami w nauce czują się przymuszeni do uczestnictwa w nich i nie odczuwają wewnętrznej potrzeby uczęszczania na takie zajęcia. Ponad połowa z nich (52%) zapytana o powody, dla których uczęszczają na zajęcia odpowiedziała aby uzyskać wyższą ocenę z przedmiotu. III. Podsumowanie Uzyskane w przeprowadzonej ewaluacji wyniki pozwalają na sformułowanie następujących wniosków w zakresie oferty zajęć pozalekcyjnych w szkole: Mocne strony Zarówno uczniowie, jak i rodzice są dobrze zorientowani w ofercie zajęć pozalekcyjnych w szkole. Liczna grupa uczniów (69% ankietowanych) uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych różnego rodzaju. Ponad 60% ankietowanych uczniów i 70% rodziców dobrze lub bardzo dobrze ocenia ofertę zajęć pozalekcyjnych. Niewielu ankietowanych uczniów określiło zajęcia pozalekcyjne jako stresujące, nudne lub nieprzydatne. Zdaniem 80% uczniów zajęcia pozalekcyjne rozwijają zainteresowania lub pozwalają przezwyciężać trudności w nauce. Zdecydowana większość nauczycieli (80%) i prawie wszyscy rodzice uważają, że zajęcia pozalekcyjne przynoszą zamierzony efekt. Wysoka frekwencja na zajęciach sportowych (78%). Słabe strony Jednym z głównych powodów nie uczęszczania na zajęcia pozalekcyjne są nieodpowiadające terminy odbywania się zajęć. Ponad połowa uczniów nie uczęszczających na żadne zajęcia dodatkowe wskazuje na tą przyczynę. Niska frekwencja odnotowana na zajęciach wyrównawczych (44%).
IV. Rekomendacje 1. Ustalając terminy prowadzenia zajęć pozalekcyjnych należy je w miarę możliwości dopasować do tygodniowego rozkładu zajęć uczniów i ich preferencji. Nauczyciele powinni kontynuować współpracę w zakresie ustalania terminów zajęć, aby umożliwić jak największej liczbie uczniów uczestniczenie w nich. 2. Należy zachęcać uczniów do systematycznego uczestnictwa w zajęciach wyrównawczych oraz podejmować działania, które wpłyną na zwiększenie frekwencji na tych zajęciach (urozmaicenie tematyki, metod pracy, itp.).
V. Załączniki 1. Ankieta dla ucznia. 2. Ankieta dla rodzica. 3. Ankieta dla nauczyciela. 4. Arkusz rozmowy indywidualnej z dyrektorem.