FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Fola Pomer. Unv. Technol. Stetn. 2011, Oeconomca 285 (62), 7 18 Iwona Bąk OCENA STOPNIA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ PODREGIONÓW W POLSCE THE LEVEL OF TOURISTIC ATTRACTIVENESS REGIONS IN POLAND Katedra Zastosowań Matematyk w Ekonom, Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne ul. Klemensa Janckego 31, 71-270 Szczecn, e-mal: Iwona.Bak@zut.edu.pl Summary. The artcle presents of tourstc traffc recorded n nght s lodgng stuated on the subregons n Poland n 2008. In analyss were used coeffcents of tourstc traffc development, whch allowed for qualfcaton the role of studed subregon n development of tourstc sector n Poland. In the analyss also was made nvestgatons of spatal dfferentaton of tourstc attractveness and was created rankng of analysed subregons The varables for rankng were normalzed wth method of zero untarzaton method. By used synthetc measure was made the dscrmnaton of studed objects and were dstngushed four typologcal groups and they contaned objects wth smlar level of studed phenomenon development. Słowa kluczowe: atrakcyjność turystyczna, taksonomczny mernk rozwoju, wskaźnk ruchu turystycznego. Key words: ndcators of toursm, taxonomy development measures, tourstc actvty. WSTĘP Atrakcyjność turystyczna najczęścej rozumana jest jako właścwość obszaru lub mejscowośc wynkająca z zespołu cech przyrodnczych lub pozaprzyrodnczych, które wzbudzają zanteresowane przycągają turystów (Turystyka 2008). O atrakcyjnośc turystycznej danego obszaru lub mejscowośc decydują (Rogalewsk 1979): walory turystyczne obszaru, dostępność komunkacyjna, zagospodarowane turystyczne. Kompleksowe występowane tych czynnków w pełn zaspokaja potrzeby turystów, przy czym obszar, mejscowość czy szlak stają sę atrakcyjne turystyczne. Nemnej uważa sę, że o atrakcyjnośc turystycznej terenu decydują newątplwe walory turystyczne. Ruch turystyczny, mmo że w pewnych formach w ogranczonych rozmarach, może występować nawet na terenach nezagospodarowanych turystyczne trudno dostępnych pod względem komunkacyjnym, jeśl tereny te charakteryzują sę cennym waloram turystycznym. Do walorów turystycznych można zalczyć (Gaworeck 2000) walory przyrodncze (klmat, ukształtowane powerzchn bogactwa naturalne występujące na obszarze recepcj turystycznej) walory antropogenczne obejmujące wszystke elementy stworzone przez człoweka (np. muzea, zabytk archtektury budownctwa, mejsca kultu relgjnego, wydarzena mprezy o charakterze kulturalnym, sportowym relgjnym). W artykule przedstawono charakterystykę ruchu turystycznego rejestrowanego w baze noclegowej zlokalzowanej na terene podregonów w Polsce w 2008 roku. W analze posłużono sę wskaźnkam rozwoju ruchu turystycznego, które pozwolły na określene rol badanego podregonu w rozwoju sektora turystycznego w Polsce. Ponadto przeprowadzono
8 I. Bąk badane przestrzennego zróżncowana atrakcyjnośc turystycznej w wybranych podregonach oraz utworzono ch rankng analzowanych podregonów. BAZA NOCLEGOWA TURYSTYKI W PODREGIONACH POLSKI W roku 2008 obekty noclegowe turystyk oferowały łączne prawe 597 tys. mejsc noclegowych. W odnesenu do roku 2000 lczba mejsc noclegowych zmnejszyła sę o 8,4%. W latach 2000 2005 lczba mejsc noclegowych zmnejszała sę z roku, a od roku 2006 zaczęła systematyczne wzrastać (rys. 1). 660 000 640 000 620 000 600 000 580 000 560 000 540 000 520 000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Rok Rys.1. Lczba mejsc noclegowych w obektach turystycznych w Polsce w latach 2000 2008 Źródło: opracowane własne na podstawe: Turystyka w 2008 (2009). Najwęcej mejsc noclegowych oferowały podregony nadmorske (koszalńsk, gdańsk, słupsk) oraz regon nowosądeck (tab. 1). Wymenone podregony były chętne odwedzane przez turystów, przy czym najwęcej noclegów sprzedano turystom w podregone koszalńskm. Dużym zanteresowanem turystów ceszyły sę równeż najwększe masta Polsk Warszawa Kraków ważne centra kulturalne, gospodarcze poltyczne. Mało mejsc noclegowych dla turystów oferowano w regonach skernewckm radomskm; tam też przyjęto najmnej turystów. Tabela 1. Mejsca noclegowe, korzystający z noclegów udzelone nocleg według podregonów w Polsce w roku 2008 Podregony w Polsce Mejsca noclegowe Korzystający z noclegów Udzelone nocleg lczba % lczba % lczba % Jelenogórsk 24 151 4,05 695 643 3,56 2 263 062 4,00 Legncko-głogowsk 2301 0,39 131 375 0,67 284 558 0,50 Walbrzysk 10 768 1,80 358 607 1,83 1 097 959 1,94 Wrocławsk 3522 0,59 117 030 0,60 258 848 0,46 Masto Wrocław 7784 1,30 709 931 3,63 1 324 694 2,34 Bydgosko-toruńsk 6471 1,08 369 176 1,89 689 097 1,22 Grudządzk 6939 1,16 121 526 0,62 337 356 0,60 Włocławsk 11 336 1,90 287 698 1,47 1 866 450 3,29 Balsk 5050 0,85 91 717 0,47 258 174 0,46 Chełmsko-zamojsk 4848 0,81 154 115 0,79 313 035 0,55 Lubelsk 4023 0,67 196 786 1,01 361 658 0,64 Puławsk 4821 0,81 234 548 1,20 622 681 1,10 Gorzowsk 11 483 1,92 357 655 1,83 744 301 1,31 Zelonogórsk 13 095 2,19 345 935 1,77 780 393 1,38 Łódzk 2468 0,41 115 090 0,59 231 646 0,41
cd. tab. 1 Ocena stopna atrakcyjnośc turystycznej... 9 Podregony w Polsce Mejsca noclegowe Korzystający z noclegów Udzelone nocleg lczba % lczba % lczba % Masto Łódź 4142 0,69 329 433 1,68 651 869 1,15 Potrkowsk 6043 1,01 299 024 1,53 658 489 1,16 Seradzk 2247 0,38 66 472 0,34 172 454 0,30 Skernewck 1401 0,23 81 867 0,42 149 919 0,26 Krakowsk 4434 0,74 196 578 1,01 318 451 0,56 Masto Kraków 22 419 3,76 1 287 223 6,58 2 734 997 4,83 Nowosądeck 35 522 5,95 1 006 778 5,15 4 392 456 7,75 Ośwęcmsk 4745 0,79 141 793 0,73 354 934 0,63 Tarnowsk 1689 0,28 79 044 0,40 152 793 0,27 Cechanowsko-płock 2343 0,39 100 723 0,52 212 860 0,38 Ostrołęcko-sedleck 4488 0,75 105 353 0,54 252 071 0,44 Radomsk 1742 0,29 71 340 0,36 151 831 0,27 Masto stołeczne Warszawa 24 616 4,12 2 022 164 10,34 3 665 117 6,47 Warszawsk wschodn 4070 0,68 209 977 1,07 436 601 0,77 Warszawsk zachodn 3265 0,55 198 559 1,02 388 360 0,69 Nysk 4120 0,69 100 451 0,51 342 016 0,60 Opolsk 3469 0,58 141 676 0,72 293 972 0,52 Krośneńsk 10 544 1,77 244 685 1,25 1 029 181 1,82 Przemysk 3475 0,58 94 258 0,48 253 909 0,45 Rzeszowsk 4246 0,71 182 480 0,93 351 371 0,62 Tarnobrzesk 3084 0,52 97 949 0,50 252 109 0,45 Bałostock 2812 0,47 217 215 1,11 338 058 0,60 Łomżyńsk 1602 0,27 89 178 0,46 142 838 0,25 Suwalsk 6592 1,10 155 776 0,80 426 624 0,75 Gdańsk 30 516 5,11 453 884 2,32 1 938 868 3,42 Słupsk 30 185 5,06 339 044 1,73 1 914 560 3,38 Starogardzk 7171 1,20 141 667 0,72 447 953 0,79 Trójmejsk 17 426 2,92 660 721 3,38 1 865 047 3,29 Belsk 18 906 3,17 714 045 3,65 2 324 985 4,10 Bytomsk 1708 0,29 37 841 0,19 127 163 0,22 Częstochowsk 3565 0,60 244 073 1,25 389 207 0,69 Glwck 2207 0,37 138 632 0,71 314 611 0,56 Katowck 3346 0,56 220 226 1,13 451 017 0,80 Rybnck 1941 0,33 74 870 0,38 239 454 0,42 Sosnoweck 2416 0,40 144 248 0,74 279 816 0,49 Tysk 1439 0,24 73 879 0,38 207 613 0,37 Keleck 6257 1,05 249 327 1,27 485 137 0,86 Sandomersko-jędrzejowsk 3235 0,54 104 663 0,54 587 355 1,04 Elbląsk 7263 1,22 215 232 1,10 515 590 0,91 Ełck 11 656 1,95 209 655 1,07 684 429 1,21 Olsztyńsk 19 817 3,32 481 166 2,46 1 259 620 2,22 Kalsk 4427 0,74 166 791 0,85 317 148 0,56 Konńsk 8670 1,45 302 018 1,54 560 882 0,99 Leszczyńsk 9111 1,53 191 816 0,98 512 935 0,91 Plsk 3009 0,50 114 549 0,59 245 137 0,43 Poznańsk 4959 0,83 195 643 1,00 406 843 0,72 Masto Poznań 7798 1,31 532 704 2,72 979 155 1,73 Koszalńsk 52 471 8,79 719 731 3,68 5 407 551 9,55 Stargardzk 20 886 3,50 227 975 1,17 1 363 066 2,41 Masto Szczecn 5024 0,84 369 600 1,89 659 604 1,16 Szczecńsk 29 419 4,93 425 274 2,17 2 603 580 4,60 Źródło: oblczena własne na podstawe: Turystyka (2009).
10 I. Bąk WSKAŹNIKI W BADANIACH TURYSTYKI Szczególne mejsce w opse statystycznym zjawsk turystycznych zajmują wskaźnk, zwłaszcza wskaźnk natężena, które nformują o stopnu rozwoju funkcj turystycznej badanych obektów (mejscowośc, regonów), ntensywnośc ruchu turystycznego, zagospodarowanu turystycznym tp. Przez funkcję turystyczną rozumeć należy wszelką dzałalność społeczno-ekonomczną regonu, skerowaną na obsługę turystów, z której wynka jego zdolność do zaspokajana określonych potrzeb turystycznych. Za podstawowe najczęścej stosowane mernk rozwoju funkcj turystycznej przyjmuje sę (Warszyńska n. 1978): welkość bazy noclegowej, merzoną lczbą turystycznych mejsc noclegowych, przypadającą na 100 meszkańców stałych tzw. wskaźnk Baretje a Defferta; welkość ruchu turystycznego, merzoną lczbą turystów na 100 meszkańców stałych (wskaźnk Schnedera) lub lczbą udzelonych noclegów, przypadającą na 100 stałych meszkańców (wskaźnk Charvata); welkość zatrudnena w sektorze turystycznym. Do analz przestrzennych wykorzystuje sę czasam także nne mary rozwoju funkcj turystycznej, np. lczbę mejsc noclegowych przypadającą na 1 km 2 lub lczbę turystów na 1 km 2. Dla mejscowośc o newelkm zagospodarowanu turystycznym małej lczbe turystów wskaźnk Baretje a Defferta jest stosunkowo nsk (1 100). Według tego kryterum rzeczywsta funkcja turystyczna zaczyna sę wykształcać dopero wówczas, gdy wskaźnk osąga wartość 100, tzn. wtedy, gdy pojemność bazy turystycznej (noclegowej) jest równa lczbe meszkań ludnośc stałej. Przy wskaźnku 100 500 funkcje turystyczne są już na ogół dobrze rozwnęte. W tabel 2 podano wartośc wskaźnków oblczonych dla podregonów Polsk w 2008 roku. Jak wynka z danych zawartych w tabel podregony w Polsce ne mają wykształconej funkcj turystycznej, wartość wskaźnka Baretje a Defferta wahała sę bowem w przedzale od 0,3 do 9,2. Relatywne najlepej rozwnętą bazę noclegową mały regony szczecńsk koszalńsk, następne słupsk gdańsk, a najsłabej regony: radomsk, rybnck sosnoweck. Podregony przeanalzowano równeż pod względem lczby mejsc noclegowych lczby turystów, uwzględnając jednocześne powerzchnę podregonów. W tym celu wyznaczono wskaźnk gęstośc bazy noclegowej, czyl lczbę mejsc noclegowych przypadających na 1 km 2 oraz wskaźnk gęstośc ruchu turystycznego, określające lczbę turystów na 1 km 2. W roku 2008 na 1 km 2 powerzchn kraju przypadały 2 mejsca noclegowe. Aż w 39 podregonach wskaźnk ten ne przekroczył jednośc. Najlepszą sytuację odnotowano w najwększych mastach Polsk, w których ww. mernk wynosł od 14 do 69. Tam też odnotowano zdecydowane najwększe wartośc wskaźnka gęstośc ruchu turystycznego w Krakowe na 1 km 2 przypadało 3936 turystów, w Warszawe 3911; w 12 podregonach mernk ne przekroczył wartośc 20. O zróżncowanu obcążena ruchem turystycznym poszczególnych regonów śwadczą wartośc wskaźnków Schnedera oraz Charvata. Z porównana wartośc obu wskaźnków wynka, że najpopularnejsze wśród turystów były podregony: koszalńsk, szczecńsk, jelenogórsk, masto Kraków, masto stołeczne Warszawa, belsk, gdze na 100 stałych mesz-
Ocena stopna atrakcyjnośc turystycznej... 11 kańców przypadało nawet klka razy węcej turystów noclegów nż w pozostałych podregonach. Wskaźnk wykorzystana pojemnośc bazy noclegowej, merzony lczbą dn w roku, w cągu których było zajęte jedno mejsce noclegowe, wynósł w 2008 roku dla całej bazy noclegowej (łączne z bazą sezonową) 95 dn. W 38 podregonach wskaźnk ne przekroczył tej welkośc. Najwększą wartość osągnął w podregonach sandomersko-jędrzejowskm, włocławskm oraz w mastach Wrocław Łódź, w których jedno mejsce noclegowe zajęte było przez ponad 150 dn w roku. Poneważ ośrodk te są często odwedzane przez turystów, a baza noclegowa jest w nch stosunkowo słabo rozwnęta, wskaźnk rozwoju bazy noclegowej, określające lczbę turystów przypadających na jedno mejsce noclegowe, przyjmują tu najwększe wartośc. Tabela 2. Wskaźnk rozwoju turystyk w podregonach Polsk w roku 2008 Podregony w Polsce Wskaźnk Baretje a Defferta Wskaźnk Schnedera Wskaźnk Charvata Wskaźnk wykorzystana pojemnośc noclegowej Wskaźnk rozwoju bazy noclegowej Wskaźnk gęstośc ruchu turystycznego Wskaźnk gęstośc bazy noclegowej Jelenogórsk 4,2 120 391 94 29 125 4 Legncko-głogowsk 0,5 29 63 124 57 38 1 Wałbrzysk 1,6 53 162 102 33 86 3 Wrocławsk 0,7 22 48 73 33 18 1 Masto Wrocław 1,2 112 210 170 91 2423 27 Bydgosko-toruńsk 0,9 49 91 106 57 127 2 Grudządzk 1,3 23 64 49 18 18 1 Włocławsk 1,5 37 240 165 25 35 1 Balsk 1,6 30 84 51 18 15 1 Chełmsko-zamojsk 0,7 24 48 65 32 17 1 Lubelsk 0,6 28 51 90 49 47 1 Puławsk 1,0 48 127 129 49 42 1 Gorzowsk 3,0 94 195 65 31 59 2 Zelonogórsk 2,1 55 124 60 26 44 2 Łódzk 0,7 31 61 94 47 52 1 Masto Łódź 0,6 44 87 157 80 1124 14 Potrkowsk 1,0 50 110 109 49 50 1 Seradzk 0,5 15 38 77 30 12 0 Skernewck 0,4 22 40 107 58 20 0 Krakowsk 0,7 29 47 72 44 48 1 Masto Kraków 3,0 171 362 122 57 3936 69 Nowosądeck 4,6 132 574 124 28 184 6 Ośwęcmsk 0,7 22 56 75 30 52 2 Tarnowsk 0,4 17 33 90 47 30 1 Cechanowsko-płock 0,4 16 34 91 43 13 0 Ostrołęcko-sedleck 0,6 14 34 56 23 9 0
12 I. Bąk cd. tab. 2 Podregony w Polsce Wskaźnk Baretje a Defferta Wskaźnk Schnedera Wskaźnk Charvata Wskaźnk wykorzystana pojemnośc noclegowej Wskaźnk rozwoju bazy noclegowej Wskaźnk gęstośc ruchu turystycznego Wskaźnk gęstośc bazy noclegowej Radomsk 0,3 11 24 87 41 12 0 Masto stołeczne Warszawa 1,4 118 214 149 82 3911 48 Warszawsk wschodn 0,5 28 58 107 52 41 1 Warszawsk zachodn 0,4 27 52 119 61 46 1 Nysk 1,0 25 84 83 24 24 1 Opolsk 0,6 23 47 85 41 28 1 Krośneńsk 2,2 51 214 98 23 44 2 Przemysk 0,9 24 64 73 27 22 1 Rzeszowsk 0,7 30 58 83 43 51 1 Tarnobrzesk 0,5 16 41 82 32 22 1 Bałostock 0,6 43 67 120 77 42 1 Łomżyńsk 0,4 22 35 89 56 10 0 Suwalsk 2,4 56 154 65 24 25 1 Gdańsk 6,0 90 383 64 15 102 7 Słupsk 6,3 71 399 63 11 41 4 Starogardzk 1,5 29 91 62 20 27 1 Trójmejsk 2,3 89 251 107 38 1596 42 Belsk 2,9 110 357 123 38 303 8 Bytomsk 0,4 8 28 74 22 24 1 Częstochowsk 0,7 46 73 109 68 80 1 Glwck 0,4 28 63 143 63 158 3 Katowck 0,4 29 59 135 66 580 9 Rybnck 0,3 12 38 123 39 55 1 Sosnoweck 0,3 20 39 116 60 80 1 Tysk 0,4 19 54 144 51 78 2 Keleck 0,8 32 62 78 40 50 1 Sandomersko-jędrzejowsk 0,7 21 118 182 32 16 0 Elbląsk 1,4 41 97 71 30 29 1 Ełck 4,1 74 241 59 18 33 2 Olsztyńsk 3,2 78 205 64 24 47 2 Kalsk 0,7 25 47 72 38 29 1 Konńsk 1,3 46 86 65 35 47 1 Leszczyńsk 1,7 35 94 56 21 32 2 Plsk 0,7 28 60 81 38 18 0 Poznańsk 0,9 34 71 82 39 40 1 Masto Poznań 1,4 96 176 126 68 2033 30 Koszalńsk 8,9 122 914 103 14 69 5 Stargardzk 5,6 61 363 65 11 33 3 Masto Szczecn 1,2 91 162 131 74 1228 17 Szczecńsk 9,2 133 815 88 14 79 5
Ocena stopna atrakcyjnośc turystycznej... 13 MATERIAŁ I METODY Do analzy przestrzennego zróżncowana stopna atrakcyjnośc turystycznej podregonów w Polsce w 2008 roku wykorzystano wstępne 26 cech (wskaźnków) charakteryzujących: walory turystyczne obszaru, dostępność komunkacyjną zagospodarowane turystyczne. Wybór zmennych wynkał z dostępnośc danych statystycznych. W wynku przeprowadzonej analzy stopna zróżncowana zmennych wybrano 16 zmennych, dla których współczynnk zmennośc przekroczył 20%: Badając podobeństwo zmennych za pomocą współczynnków korelacj, zauważono występowane bardzo slnej zależnośc mędzy nektórym cecham. W zwązku z tym do ostatecznego doboru cech dagnostycznych zastosowano dodatkowo podejśce formalne metodę parametryczną zaproponowaną przez Hellwga (Nowak 1990). W tym celu wyznaczono macerz współczynnków korelacj mędzy potencjalnym cecham dagnostycznym, a następne wyznaczono cechy centralne zolowane, które utworzyły bazowy układ cech. W ten sposób do dalszej analzy zaklasyfkowano następujące zmenne (Ochrona Środowska 2009, Rocznk 2009): X 1 ludność korzystająca z oczyszczaln śceków, w % ludnośc ogółem; X 2 zaneczyszczena gazowe zatrzymane w urządzenach do redukcj zaneczyszczeń w % wytworzonych; X 3 nakłady na środk trwałe służące ochrone środowska na 1 meszkańca, w zł; X 4 nakłady na środk trwałe służące gospodarce wodnej na 1 meszkańca, w zł; X 5 powerzchna o szczególnych walorach przyrodnczych prawne chronona, w % powerzchn ogółem; X 6 lczba ludnośc na 1 łóżko w szptalach ogólnych; X 7 lczba ludnośc na 1 podmot ambulatoryjnej opek zdrowotnej; X 8 lczba ludnośc na 1 mejsce w stałych salach w teatrach nstytucjach muzycznych; X 9 lczba mejsc noclegowych na 1000 meszkańców; X 10 lczba dróg publcznych powatowych o twardej powerzchn, w km na 1 km 2 podregonu; X 11 lczba targowsk stałych na 1000 meszkańców. Na potrzeby stworzena rankngu podregonów Polsk wykorzystano syntetyczną marę rozwoju. Poneważ zmenne dagnostyczne mają różne mana różne zakresy zmennośc, ne można ch bezpośredno porównywać dodawać. Należy je doprowadzć do porównywalnośc, dokonując ch odpowednch transformacj pozbawających cechy man ujednolcć pod względem rzędu welkośc. W pracy zastosowano metodę untaryzacj zerowanej (Kukuła 2000). W metodze tej stosuje sę następujące przekształcena: dla stymulant: z dla destymulant: x mn x j j j, max xj mn xj max xj mn x j z max x x j j j max xj mn xj max xj mn x j Syntetyczną marę rozwoju tworzy sę w postac średnej arytmetycznej unormowanych wartośc cech dagnostycznych (Ostasewcz 1998):
14 I. Bąk z 1 k z j n 1 gdze: n lczba obektów (podregonów), k lczba cech dagnostycznych. Na podstawe wartośc mernka syntetycznego można wyodrębnć 4 grupy typologczne obektów, obejmujące obekty o wartoścach mernka z następujących przedzałów: 1 grupa: z z sz, 2 grupa: z s z z, 3 grupa: z z z sz, 4 grupa: z z sz. z WYNIKI I DYSKUSJA Wynk porządkowana oraz wyodrębnone grupy typologczne, otrzymane omówoną metodą, przedstawono w tab. 3. Tabela 3. Rankng oraz grupy typologczne podregonów w Polsce w 2008 roku według kryterum atrakcyjnośc turystycznej Nr podregonu Podregon Mernk Grupa typologczna 1 masto Poznań 0,5312 I 2 szczecńsk 0,5224 I 3 masto Łódź 0,5057 I 4 jelenogórsk 0,5007 I 5 bytomsk 0,4977 I 6 masto Wrocław 0,4841 I 7 masto Szczecn 0,4826 I 8 opolsk 0,4821 I 9 sandomersko-jędrzejowsk 0,4799 I 10 legncko-głogowsk 0,4775 I 11 krośneńsk 0,4729 I 12 belsk 0,4715 I 13 trójmejsk 0,4704 I 14 rzeszowsk 0,4625 II 15 cechanowsko-płock 0,4622 II 16 koszalńsk 0,4614 II 17 puławsk 0,4562 II 18 ośwęcmsk 0,4550 II 19 katowck 0,4548 II 20 sosnoweck 0,4541 II 21 gorzowsk 0,4509 II 22 tysk 0,4509 II 23 bałostock 0,4501 II 24 ełck 0,4484 II 25 stargardzk 0,4467 II
cd. tab. 3 Ocena stopna atrakcyjnośc turystycznej... 15 Nr podregonu Podregon Mernk Grupa typologczna 26 masto Kraków 0,4416 II 27 olsztyńsk 0,4396 II 28 radomsk 0,4356 II 29 bydgosko-toruńsk 0,4349 II 30 plsk 0,4333 II 31 nowosądeck 0,4310 II 32 zelonogórsk 0,4294 II 33 keleck 0,4286 II 34 rybnck 0,4202 III 35 ostrołęcko-sedleck 0,4169 III 36 potrkowsk 0,4094 III 37 konńsk 0,4092 III 38 suwalsk 0,4075 III 39 elbląsk 0,4068 III 40 łódzk 0,4066 III 41 tarnowsk 0,4052 III 42 przemysk 0,4052 III 43 lubelsk 0,4019 III 44 wrocławsk 0,3998 III 45 glwck 0,3982 III 46 wałbrzysk 0,3980 III 47 masto stołeczne Warszawa 0,3975 III 48 starogardzk 0,3971 III 49 grudządzk 0,3954 III 50 słupsk 0,3938 III 51 leszczyńsk 0,3901 III 52 gdańsk 0,3878 III 53 włocławsk 0,3876 III 54 seradzk 0,3826 III 55 łomżyńsk 0,3821 III 56 warszawsk zachodn 0,3820 III 57 kalsk 0,3814 III 58 poznańsk 0,3796 IV 59 chełmsko-zamojsk 0,3785 IV 60 nysk 0,3773 IV 61 częstochowsk 0,3757 IV 62 balsk 0,3737 IV 63 skernewck 0,3573 IV 64 warszawsk wschodn 0,3529 IV 65 tarnobrzesk 0,3320 IV 66 krakowsk 0,3204 IV Jak wynka z tab. 3, w Polsce obserwuje sę duże zróżncowane przestrzenne podregonów ze względu na pozom atrakcyjnośc turystycznej. Najwyższym pozomem pod względem badanego czynnka (w odnesenu do przyjętych zmennych dagnostycznych)
16 I. Bąk charakteryzuje sę 13 podregonów, które zalczono do grupy 1. Na tak wysoką ocenę rozpatrywanych obektów wpływ mały przede wszystkm cenne walory środowska przyrodnczego nsk stopeń jego zaneczyszczena oraz dobrze rozwnęta nfrastruktura służąca zarówno ludnośc mejscowej, jak turystom. Perwsze mejsce w rankngu zajął Poznań, który charakteryzuje sę dbałoścą o ochronę środowska oraz posada wele stałych sal w teatrach nstytucjach muzycznych. Na wysoką ocenę podregonu szczecńskego wpłynęła główne dobrze rozwnęta baza noclegowa turystyk. Wysoka pozycja masta Łodz wynka przede wszystkm z dobrze rozwnętej nfrastruktury dotyczącej ochrony zdrowa (duża lczba szptal podmotów ambulatoryjnej opek zdrowotnej), a także z tego, że podregon ten ma najwęcej dróg publcznych o twardej powerzchn, w przelczenu na 1 km 2. Wększość obektów zalczonych do grupy 1 ma dobrze rozwnętą noclegową bazę turystyczną. Ponadto obekty te charakteryzują sę wysokm wskaźnkam określającym stopeń rozwoju funkcj turystycznej, ntensywność ruchu turystycznego tp. (zob. tab. 2). Grupa 2 obejmuje 20 obektów, w których wększość wartośc zmennych oscyluje wokół średnch ogólnych. Jednak połowa podregonów w Polsce charakteryzuje sę nekorzystnym wskaźnkam określającym pozom atrakcyjnośc turystycznej zalczono je do 3 4 grupy typologcznej. Wyodrębnone w ramach tych grup obekty charakteryzują sę newelką powerzchną, o cennych walorach przyrodnczych, newelką dbałoścą o środowsko naturalne. Równeż wydatk ponoszone na ochronę środowska gospodarkę wodną kształtowały sę w tych grupach ponżej przecętnych. Wskazuje to na koneczność podejmowana skutecznych dzałań na rzecz ochrony środowska, jego racjonalnego kształtowana oraz na potrzeby rozbudowy unowocześnena nfrastruktury turystycznej. PODSUMOWANIE W artykule dokonano próby klasyfkacj podregonów Polsk pod względem atrakcyjnośc turystycznej. Badane obekty zostały porównane przy użycu taksonom lnowej, co pozwolło ustalć ch rankng pod kątem badanego zjawska. Ponadto dokonano ch dyskrymnacj na 4 skupena. Podzał podregonów na grupy jest wynkem przyjętego w pracy zestawu cech dagnostycznych. W analze posłużono sę wskaźnkam rozwoju ruchu turystycznego, które pozwolły na określene rol badanego podregonu w rozwoju sektora turystycznego w Polsce. Otrzymane wynk badań wskazują wyraźne, że w Polsce występuje dość znaczna dyspersja podregonów pod względem atrakcyjnośc turystycznej. Jest to zwązane przede wszystkm ze zróżncowanem środowska naturalnego, z pozomem uprzemysłowena, ogólnym rozwojem społeczno-gospodarczym tp. To z kole wpływa na bardzo zróżncowany rozkład przestrzenny ruchu turystycznego. Koncentruje sę on w pewnych regonach mejscowoścach, natomast nne, rozleglejsze, obszary prawe wcale ne są odwedzane przez turystów. W sedmu podregonach znajduje sę ponad 38% mejsc noclegowych turystyk w Polsce. Około 55% ogólnej lczby noclegów udzelonych uczestnkom turystyk wewnątrzkrajowej dotyczyło 11 podregonów. Już to wskazuje na olbrzymą dysproporcję w zagospodarowanu turystycznym w konsekwencj w rozmeszczenu ruchu turystyczne-
Ocena stopna atrakcyjnośc turystycznej... 17 go. Podregony słabej wyposażone w obekty turystyczne dysponują często równeż cennym waloram turystycznym mogłyby przejąć część ruchu turystycznego z terenów nadmerne obcążonych. Wymaga to jednak znacznych nwestycj. Rozpoznane stopna atrakcyjnośc turystycznej podregonów odgrywa stotną rolę w planowanu prawdłowego wykorzystana ch zasobów przyrodnczych społecznych, a tym samym ułatwa podejmowane decyzj nwestycyjnych w turystyce mnmalzuje ch ryzyko. Pozwala na wyodrębnene nowych, dotychczas newykorzystywanych turystyczne, regonów (Współpraca ntegracja... 2004). Do właścwego zdagnozowana atrakcyjnośc turystycznej podregonów stosowane są metody porządkowana klasyfkacj, dzęk którym możlwe jest określene zróżncowana obektów, wyłonene jednorodnych grup typologcznych pod względem analzowanego zjawska, co może meć duże znaczene w rozpoznanu ch możlwośc rozwojowych może stanowć podstawę opracowana strateg rozwoju mających na celu aktywzację podregonów, zwłaszcza tych o nskej atrakcyjnośc turystycznej. PIŚMIENNICTWO Gaworeck W.W. 2000. Turystyka. Warszawa, PWE, 105 106. Kukuła K. 2000. Metoda untaryzacj zerowanej. Warszawa, PWN, 60 92. Nowak E. 1990. Metody taksonomczne w klasyfkacj obektów społeczno-gospodarczych. Warszawa, PWE, 28 29. Ochrona środowska 2009. 2010. Warszawa, GUS. Rocznk Statystyczny Województw 2009. 2010. Warszawa, GUS. Rogalewsk O. 1979. Zagospodarowane turystyczne. Warszawa, WSP, 8. Statystyczne metody analzy danych. 1998. Red. W. Ostasewcz. Wrocław, Wydaw. AE. Turystyka w 2008 roku. 2009. Warszawa, GUS. Turystyka. 2008. Red. W. Kurek. Warszawa, Wydaw. Nauk. PWN, 24. Warszyńska J., Jackowsk A. 1978. Podstawy geograf turyzmu. Warszawa, Wydaw. Nauk. PWN, 209 210. Współpraca ntegracja w turystyce w euroregone Nysa w perspektywe członkostwa w Un Europejskej. 2004. Red. A. Rapacz. Wrocław, Wydaw. AE, 116 124.
18 I. Bąk