FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS OCENA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTW W POLSCE

Transkrypt

1 FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Fola Pomer. Unv. Technol. Stetn., Oeconomca 2015, 317(78)1, 5 16 Iwona Bąk, Beata Szczecńska* OCENA ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTW W POLSCE EVALUATION OF TOURISTIC ATTRACTIVENESS OF VOIVODESHIPS OF POLAND Katedra Zastosowań Matematyk w Ekonom, Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne ul. Klemensa Janckego 31, Szczecn, e-mal: wona.bak@zut.edu.pl *Katedra Analzy Systemowej Fnansów, Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne ul. Klemensa Janckego 31, Szczecn, e-mal: beata.szczecnska@zut.edu.pl Summary. Ths artcle attempts to statstcally assess the attractveness of tourst regons n Poland n The study began wth descrpton of tourst traffc regstered n toursts accommodaton places located n the vovodeshps. For ths purpose were used ndcators of toursm development, whch allowed us to defne the role of the study area n the development of the toursm sector. In next step was performed analyss of spatal dversty of tourst attractveness of regons. Lnear orderng and detecton of typologcal groups was performed usng the method based on vector of Weber's medan. It turned out that the regon n Poland are dverse n terms of attractveness, and a groups of relatvely best potental ncluded those of the regons, whch have at the same tme: the most dverse cultural and natural values and are easly accessble from the man centers generatng tourst traffc n the country and abroad. Słowa kluczowe: atrakcyjność turystyczna, grupy typologczne, taksonomczny mernk rozwoju, wskaźnk ntensywnośc ruchu turystycznego. Key words: taxonomc measure of development, tourst attractveness, tourst traffc ntensty ndcators, typologcal groups. WSTĘP Turystyka z racj szerokego oddzaływana na wele sfer gospodark narodowej jest ne tylko jedną z form aktywnośc człoweka, ale równeż ważnym zjawskem o charakterze społecznoekonomcznym (Rapacz 2005). Często traktuje sę ją jako nezwykle stotny czynnk aktywzacj gospodarczej regonów, wzrostu dochodów budżetu lokalnego oraz zatrudnena meszkańców, a także swosty stymulator rozwoju gospodarczego. Istnene rozwój turystyk na danym obszarze uzależnone jest m.n. od atrakcyjnośc turystycznej tego obszaru. Atrakcyjność turystyczna jest pojęcem złożonym. Najogólnej określa ona stopeń, w jakm obektywne stnejące na danym obszarze warunk przycągają turystów. Zgodne z defncją Kurka (Turystyka 2008) rozume sę przez ną właścwośc obszaru wynkające z zespołu cech przyrodnczych lub pozaprzyrodnczych, które wzbudzają zanteresowane przycągają turystów. Pojęce to zawera elementy stanowące podstawę rozwoju wszelkej aktywnośc turystycznej zaspokajana potrzeb turystycznych, take jak: walory turystyczne, zagospodarowane turystyczne dostępność komunkacyjna. Często do wymenonych powyżej podstawowych czynnków atrakcyjnośc turystycznej dodaje sę jeszcze jeden, dotyczący pozomu zaneczyszczena środowska naturalnego (Jedlńska Szubert-Zarzeczny 1994, Bąk 2007).

2 6 I. Bąk B. Szczecńska Celem artykułu jest statystyczna ocena atrakcyjnośc turystycznej województw w Polsce w 2013 r. Analzę rozpoczęto od charakterystyk ruchu turystycznego rejestrowanego w baze noclegowej zlokalzowanej na terene województw. W tym celu posłużono sę wskaźnkam rozwoju ruchu turystycznego, które pozwolły na określene rol badanego obszaru w rozwoju sektora turystycznego w Polsce. Ponadto przeprowadzono badane przestrzennego zróżncowana atrakcyjnośc turystycznej województw. Lnowe porządkowane ustalene grup typologcznych obektów zostało przeprowadzone za pomocą metody opartej na medanowym wektorze Webera. CHARAKTERYSTYKA RUCHU TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWACH POLSKI Turystyka wewnątrzkrajowa, rozumana jako suma turystyk krajowej zagrancznej przyjazdowej, jest nerównomerne rozłożona na obszarze kraju. Poszczególne województwa charakteryzuje bowem różny pozom warunków recepcj turystów krajowych zagrancznych. Różny jest węc ch udzał w ogólnej lczbe uczestnków turystyk wewnątrzkrajowej. Najwęcej mejsc noclegowych w 2013 r. posadały województwa (tab. 1): zachodnopomorske (17,64%), pomorske (13,88%) małopolske (12,33%). Tylko 1,17% mejsc odnotowano w województwe opolskm, neco węcej w województwe podlaskm (1,9%). Najwększym zanteresowanem turystów krajowych zagrancznych ceszyły sę województwa mazowecke małopolske. Mało popularne były województwa opolske śwętokrzyske, z których bazy noclegowej skorzystało ponżej 2% turystów odwedzających nasz kraj. Najwęcej noclegów udzelono turystom w województwach zachodnopomorskm (17,82%) małopolskm (15,37%), najmnej zaś (ponżej 2%) w województwach: opolskm, podlaskm lubuskm. Polska jest atrakcyjna ne tylko dla turystów krajowych, ale równeż zagrancznych. Jej nteresujący zróżncowany krajobraz, pełen walorów turystycznych, bogata kultura, hstora, sztuka folklor mogą przycągnąć nawet wymagającego turystę zagrancznego. Do atutów sektora turystycznego zalczyć można bardzo dobre środkowe położene geografczne w Europe. W 2013 r. przyjechało do naszego kraju ponad 5,2 mln obcokrajowców, co stanowło 22,4% wszystkch turystów. Prawe 50% z nch odwedzło dwa województwa małopolske mazowecke. Wyjątkowo małym zanteresowanem turysty zagrancznego (ponżej 1%) ceszyły sę województwa śwętokrzyske opolske. Podobne wyglądał rozkład udzelonych noclegów. W 2013 r. udzelono cudzozemcom prawe 12,5 mln noclegów (19,8% wszystkch udzelonych noclegów), z czego najmnej w województwach śwętokrzyskm opolskm. Natomast ponad 60% noclegów udzelonych obcokrajowcom przypadło na województwa: małopolske, zachodnopomorske mazowecke. Do oceny konkurencyjnośc województw ze względu na ntensywność ruchu turystycznego wykorzystano zestaw następujących wskaźnków (Współpraca ntegracja 2004, Bąk 2005, Bąk Wawrzynak 2008): W1 wskaźnk Deferta, określający lczbę mejsc noclegowych przypadających na 100 stałych meszkańców danej jednostk admnstracyjnej; W2 wskaźnk Schnedera, określający lczbę osób korzystających z noclegów przypadających na 100 stałych meszkańców;

3 Ocena atrakcyjnośc turystycznej województw w Polsce 7 W3 wskaźnk Charvata, oblczany jako lczba udzelonych noclegów przypadających na 100 stałych meszkańców; W4 wskaźnk gęstośc ruchu turystycznego, określający lczbę turystów na 1 km 2 ; W5 wskaźnk gęstośc bazy noclegowej, określający lczbę mejsc noclegowych przypadających na 1 km 2 kraju; W6 wskaźnk wykorzystana pojemnośc noclegowej, określający, le dn w roku było zajęte jedno mejsce noclegowe; W7 wskaźnk rozwoju bazy noclegowej, oblczany jako loraz lczby turystów do lczby mejsc noclegowych. O znaczenu poszczególnych obszarów admnstracyjnych w pełnenu funkcj turystycznych najlepej śwadczy pozom wskaźnka Deferta, czyl lczba mejsc noclegowych na 100 meszkańców danej jednostk admnstracyjnej (Naumowcz 1990). Dla mejscowośc o newelkm zagospodarowanu turystycznym nelcznych przyjazdach turystów wskaźnk ten jest stosunkowo nsk (1 100). Według tego wskaźnka funkcja turystyczna regonu zaczyna sę wykształcać dopero wówczas, gdy osąga on wartość 100, tzn. wtedy, gdy pojemność bazy turystycznej (noclegowej) jest równa lczbe ludnośc stałej. Przy wskaźnku o wartośc funkcje turystyczne są już na ogół dobrze rozwnęte (Warszyńska Jackowsk 1978). Jak wynka z danych zawartych w tab. 2, województwa w Polsce ne mają wykształconej funkcj turystycznej, wartość wskaźnka Deferta wahała sę bowem w przedzale od 0,79 do 6,96. Relatywne najlepej rozwnętą bazę noclegową mały województwa zachodnopomorske pomorske, a najsłabej województwa opolske mazowecke. Najczęścej odwedzane przez turystów było województwo zachodnopomorske, gdze na 100 stałych meszkańców przypadało 121 turystów, czyl nawet klka razy węcej nż w pozostałych województwach. Na kolejnych mejscach znalazły sę województwa: małopolske, pomorske, dolnośląske warmńsko-mazurske, w których wskaźnk Schnedera przekroczył wartość 70. Województwem najbardzej obcążonym ruchem turystycznym było województwo zachodnopomorske, w którym na 100 stałych meszkańców przypadało 652 noclegów. Wskaźnk Charvata powyżej 200 odnotowano w województwach: małopolskm, pomorskm dolnośląskm. W sześcu województwach wartość tego wskaźnka ne przekroczyła nawet 100, co śwadczy o newelkm ruchu turystycznym. Najwyższą gęstoścą ruchu turystycznego charakteryzowały sę województwa małopolske śląske, w których odnotowano odpowedno turystów. W ośmu województwach mernk ten ne przekroczył wartośc 50. W roku 2013 na 1 km 2 powerzchn kraju przypadały 2 mejsca noclegowe. Tylko w pęcu województwach pozom tego wskaźnka przekroczył średną dla całego kraju. Najwyższy wskaźnk odnotowano w województwach małopolskm (6) oraz pomorskm (5) zachodnopomorskm (5). Wskaźnk wykorzystana pojemnośc noclegowej w 2013 r. merzony lczbą dn w roku, w których było zajęte jedno mejsce noclegowe wynósł 93 dn dla całej bazy noclegowej. W dzewęcu województwach wskaźnk ne przekroczył tej wartośc. Najwększą wartość osągnął w województwach: mazoweckm, kujawsko-pomorskm, małopolskm, śląskm dolnośląskm, w których jedno mejsce noclegowe zajęte było przez przynajmnej 100 dn w roku.

4 Tabela 1. Mejsca noclegowe, korzystający z noclegów udzelone nocleg według województw Polsk w 2013 roku Korzystający z noclegów Udzelone nocleg Mejsca noclegowe Wyszczególnene ogółem turyśc zagranczn ogółem turyśc zagranczn lczba udzał lczba udzał lczba udzał lczba udzał lczba udzał Polska , , , , ,00 Dolnośląske , , , , ,88 Kujawsko -omorske , , , , ,42 Lubelske , , , , ,39 Lubuske , , , , ,95 Łódzke , , , , ,42 Małopolske , , , , ,91 Mazowecke , , , , ,87 Opolske , , , , ,60 Podkarpacke , , , , ,28 Podlaske , , , , ,68 Pomorske , , , , ,66 Śląske , , , , ,76 Śwętokrzyske , , , , ,50 Warmńsko-mazurske , , , , ,21 Welkopolske , , , , ,80 Zachodnopomorske , , , , ,67 Źródło: opracowano na podstawe: Turystyka w 2013 r. (2014).

5 Tabela 2. Wskaźnk rozwoju turystyk w województwach Polsk w 2013 r. Województwo W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 Polska 1, Dolnośląske 2, Kujawsko-pomorske 1, Lubelske 0, Lubuske 1, Łódzke 0, Małopolske 2, Mazowecke 0, Opolske 0, Podkarpacke 1, Podlaske 1, Pomorske 4, Śląske 0, Śwętokrzyske 1, Warmńsko-mazurske 2, Welkopolske 1, Zachodnopomorske 6, Wskaźnk rozwoju bazy noclegowej, określający lczbę turystów przypadających na jedno mejsce noclegowe, w roku 2013 dla całego kraju wynosł 34. Dla sedmu województw jego wartość była mnejsza. Najwyższy mernk zanotowano w województwe mazoweckm (77) ze względu na bardzo dużą lczbę odwedzających, w stosunku do przygotowanych mejsc noclegowych. Na kolejnych mejscach pod względem wartośc tego wskaźnka znalazły sę województwa łódzke (48) podlaske (46). RANKING WOJEWÓDZTW ZE WZGLĘDU NA ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNĄ Względny charakter atrakcyjnośc turystycznej powoduje, że trudno ją wyrazć w sposób wymerny; dlatego w lteraturze przedmotu można znaleźć wele mar służących do opsu tego zjawska (Współpraca ntegracja 2004, Tomczyk 2005). W przypadku zborowośc, których jednostk opsywane są przez wele cech, stosuje sę najczęścej metody welowymarowej analzy porównawczej, a w szczególnośc metody taksonomczne (Bąk Szczecńska 2014). Taksonomczne mernk rozwoju są zmennym syntetycznym, które zastępują ops obektów badana przy użycu zboru cech dagnostycznych opsanych za pomocą jednej agregatowej welkośc (Nowak 1990). W tym celu wykorzystuje sę mernk wzorcowe bezwzorcowe (Grabńsk 1992, Pocecha n. 1988). W metodach bezwzorcowych zmenna syntetyczna jest funkcją znormalzowanych wartośc zmennych wejścowych. Natomast w metodach wzorcowych wykorzystywane jest pojęce obektu wzorcowego, czyl obektu modelowego o pożąda-

6 10 I. Bąk B. Szczecńska nych wartoścach zmennych wejścowych. Mara syntetyczna konstruowana jest na podstawe pomaru odległośc pomędzy obserwowanym obektem a obektem wzorcowym (Panek 2009). W opracowanu do budowy taksonomcznego mernka rozwoju zastosowano metodę wzorcową w podejścu pozycyjnym wykorzystującym medanę Webera 1. Warant pozycyjny lnowego porządkowana obektów przyjmuje odmenną formułę standaryzacyjną, nż w podejścu klasycznym, opartą na loraze odchylena wartośc cechy od odpowednej współrzędnej medany Webera ważonego medanowego odchylena bezwzględnego z zastosowanem medany Webera (Młodak 2006): z j xj 0 j ~, 1,4826 mad(x ) 0 ( m gdze:,,..., ) jest medaną Webera, m ~ ad(x j ) to medanowe odchylene bezwzględne, w którym bada sę dystans cech w stosunku do odpowednch współrzędnych wektora Webera, tzn.: m ~ ad(x ) med x ( j 1,2,...m). Mernk agregatowy wyznacza sę według wzoru: j 1,2,...,n j 0 j j d 1, (2) d (1) gdze d = med(d)+2,5mad(d), przy czym d=(d 1, d 2,,d n ) jest wektorem odległośc wyznaczanym według wzoru: d med j 1,2,...m z j j 1,2,...,n, j max zj współrzędne wektora 1,2,...,n wzorca rozwoju, którym są maksymalne wartośc znormalzowanych cech. Uporządkowana obektów za pomocą mernka pozycyjnego stanową podstawę grupowana obektów na cztery klasy (Kukuła 2014). W tym celu należy wyznaczyć rozstęp zmennej : R( ) max mn, ( 1,..., 16) (3) Następne wyznacza sę wartość parametru podzału k: R( ) k. (4) 4 Parametr k wykorzystuje sę do podzału całego zboru obektów na następujące grupy: I grupa: (max k, max μ ], II grupa: (max 2k, max μ - k], III grupa: (max 3k, max μ - 2k], IV grupa: [max 4k, max μ -3k ]. 1 Medana Webera stanow welowymarowe uogólnene klasycznego pojęca medany. Chodz tu o wektor, który mnmalzuje sumę eukldesowych odległośc od danych punktów reprezentujących rozpatrywane obekty, a węc znajduje sę nejako pośrodku nch, ale jest jednocześne uodpornony na występowane obserwacj odstających (Młodak 2006).

7 Ocena atrakcyjnośc turystycznej województw w Polsce 11 Wykorzystane metody opartej na medane Webera pozwala znwelować zakłócający wpływ obserwacj odstających, daje możlwość ustalena udzału poszczególnych odchyleń w odpowednej wartośc agregatowej, a przy tym praktyczne na każdym etape badawczym traktuje zbór cech dagnostycznych jako jedną całość. Do badana pozomu atrakcyjnośc turystycznej województw w Polsce wykorzystano wstępne 58 cech (wskaźnków) charakteryzujących walory turystyczne, stan zagospodarowana turystycznego, stopeń dostępnośc komunkacyjnej pozom zaneczyszczena środowska naturalnego w 2013 r. Cechy wybrano na podstawe dostępnych danych statystycznych. Spośród wszystkch cech, charakteryzujących analzowane jednostk terytoralne, wybrano tylko te, które ze względu na przedmot badań okazały sę najstotnejsze. W perwszym etape dokonano weryfkacj danych pod kątem merytorycznym, ocenając ch warygodność oraz kompletność. Następne dokonano selekcj wskaźnków ze względu na pozom ch wewnętrznego zróżncowana. Ze zboru potencjalnych cech dagnostycznych wyelmnowano te, dla których wartość bezwzględna współczynnka zmennośc kształtowała sę ponżej pewnej arbtralne ustalonej wartośc progowej V 0, wynoszącej 0,1 (Młodak 2006, Nowak 1990). Cechy te uznane zostały za quas-stałe, neposadające zdolnośc dyskrymnacyjnych. Ostatnm etapem doboru cech było ogranczene ch nadmernego skorelowana. Zastosowano w tym celu metodę parametryczną zaproponowaną przez Hellwga (Nowak 1990). Przeprowadzona procedura pozwolła na wyselekcjonowane cech centralnych zolowanych, które utworzyły fnalny zbór 27 cech dagnostycznych charakteryzujących atrakcyjność turystyczną województw w Polsce w 2013 r. (Rocznk Statystyczny 2014): X 1 ścek odprowadzone, w hm 3 na 1 km 2 ; X 2 emsja zaneczyszczeń pyłowych, w tys. t na 100 km 2 ; X 3 emsja zaneczyszczeń gazowych (bez CO 2 ), w tys. t na 100 km 2 ; X 4 odpady wytworzone w cągu roku, w tys. t na 1 km 2 ; X 5 powerzchna o szczególnych walorach przyrodnczych prawne chronona, w % pow. ogólnej; X 6 pomnk przyrody na 1 km 2 ; X 7 nakłady na środk trwałe służące ochrone środowska, w zł na 1 meszkańca; X 8 lesstość, w %; X 9 tereny zelen ogólnodostępnej osedlowej na 1 meszkańca, w m 2 ; X 10 park spacerowo-wypoczynkowe na 1 meszkańca, w m 2 ; X 11 zeleńce na 1 meszkańca, w m 2 ; X 12 tereny zelen osedlowej na 1 meszkańca, w m 2 ; X 13 zeleń ulczna na 1 meszkańca, w m 2 ; X 14 lekarze na 1000 osób; X 15 stacje palw na 1000 osób; X 16 powerzchna targowsk stałych, w tys. m 2 na 1000 osób; X 17 stałe punkty sprzedaży drobnodetalcznej na 1000 osób; X 18 ksęgozbór w wolumnach na 1000 osób; X 19 mejsca na wdown w teatrach nstytucjach muzycznych na 1000 osób; X 20 muzea oddzały muzealne na 1000 osób; X 21 domy ośrodk kultury, kluby, śwetlce na 1000 osób;

8 lne komunkacj mejskej w km na km2 odpady wytworzone w cągu roku w tys. t na km2 lesstość w % mejsca noclegowe na 1000 ludnośc 12 I. Bąk B. Szczecńska X 22 mejsca noclegowe na 1000 osób; X 23 placówk gastronomczne na 1000 osób; X 24 lne kolejowe, w km na 100 km 2 ; X 25 drog publczne o twardej nawerzchn, w km na 100 km 2 ; X 26 długość ln regularnej krajowej komunkacj autobusowej, w km na 100 km 2 ; X 27 lne komunkacj mejskej, w km na 1 km 2. W zborze cech dagnostycznych znalazły sę wskaźnk, których wększe wartośc śwadczą o wększej atrakcyjnośc turystycznej województw (stymulanty) oraz take, w przypadku których pożądany jest nższy pozom (destymulanty). Do zboru destymulant zalczono cztery cechy: ścek odprowadzone w hm 3 na 1 km 2 (X 1 ), emsję zaneczyszczeń pyłowych w tys. t na 100 km 2 (X 2 ), emsję zaneczyszczeń gazowych (bez CO 2 ) w tys. t na 100 km 2 (X 3 ) oraz odpady wytworzone w cągu roku w tys. t na 1 km 2 (X 4 ). W tabel 3 zaprezentowano uporządkowane klasyfkację województw pod względem atrakcyjnośc turystycznej. Podkreślć należy, że otrzymany rankng zdetermnowany był przyjętym do badana cecham dagnostycznym. Szczegółowa analza wydzelonych grup typologcznych wykazała, że o przynależnośc województw do określonej grupy decydowało czasam zaledwe klka cech dagnostycznych, których pozom wyraźne różncował województwa pomędzy sobą. Na rys. 1 4 przedstawono średn pozom wybranych cech, które znaczne różncowały grupy nr grupy typologcznej Rys. 1. Średna lesstość w grupach typologcznych 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0, nr grupy typologcznej Rys. 3. Średna długość ln komunkacj mejskej w grupach typologcznych nr grupy typologcznej Rys. 2. Średna lczba mejsc noclegowych na 1000 osób w grupach typologcznych 0,8 0,6 0,4 0,2 0, nr grupy typologcznej Rys. 4. Średna welkość odpadów wytworzonych w cągu roku w grupach typologcznych

9 Ocena atrakcyjnośc turystycznej województw w Polsce 13 Tabela 3. Rankng województw pod względem atrakcyjnośc turystycznej w roku 2013 Województwo Lokata Wartość mernka Grupa Pomorske 1 0,4313 I Śląske 2 0,3547 I Zachodnopomorske 3 0,3540 I Lubuske 4 0,2804 II Welkopolske 5 0,2732 II Łódzke 6 0,2422 II Mazowecke 7 0,2017 III Małopolske 8 0,1982 III Kujawsko-pomorske 9 0,1972 III Dolnośląske 10 0,1891 III Podlaske 11 0,1642 III Śwętokrzyske 12 0,1246 III Opolske 13 0,0818 IV Warmńsko-mazurske 14 0,0779 IV Lubelske 15 0,0531 IV Podkarpacke 16 0,0141 IV W najlepszej perwszej grupe znalazły sę następujące województwa: pomorske, śląske zachodnopomorske. Charakteryzują sę one najwększym wartoścam średnch, w porównanu ze średnm ogólnym, odnoszącym sę do cech zwązanych z waloram przyrodnczym (lesstość, duża powerzchna terenów zelonych), zagospodarowanem turystycznym (stacje palw, punkty sprzedaży drobnodetalcznej, mejscam w teatrach nstytucjach muzycznych oraz mejscam noclegowym w obektach turystycznych) oraz dostępnoścą komunkacyjną. Jedyne pod względem pozomu zaneczyszczena środowska naturalnego grupa ta została ocenona negatywne. Dobra jest sytuacja w drugej grupe województw w przypadku takch średnch wartośc cech, jak: lczba pomnków przyrody na 1 km 2, lesstość, powerzchna terenów zelonych, lczba muzeów oddzałów muzealnych na 1000 osób oraz lczba placówek gastronomcznych na 1000 osób. Nekorzystne są średne dotyczące: lczby mejsc noclegowych na 1000 osób oraz śceków odprowadzonych w hm 3 na 1 km 2. Słaba atrakcyjność turystyczna województw wchodzących w skład grupy trzecej wynka przede wszystkm z najnższej, w porównanu ze średnm w kraju, lesstośc powerzchn zeleńców w m 2 na 1 meszkańca. Ponadto grupa ta charakteryzuje sę wysokm pozomem zaneczyszczena środowska naturalnego (duża lość odprowadzonych śceków wytworzonych odpadów na 1 km 2 ). Pozytywny wpływ na badane zjawsko mały take cechy, jak: prawne chronona powerzchna o szczególnych walorach przyrodnczych, w % powerzchn ogólnej, długość ln regularnej krajowej komunkacj autobusowej, w km na 100 km 2, oraz drog publczne o twardej nawerzchn, w km na 100 km 2. Grupa czwarta to zbór czterech województw, charakteryzujących sę najgorszą dostępnoścą komunkacyjną. Negatywny wpływ na atrakcyjność turystyczną mały także małe wartośc cech, dotyczące: lczby pomnków przyrody na 1 km 2, powerzchn terenów zelonych, lczby

10 14 I. Bąk B. Szczecńska lekarzy na 1000 osób, stałych punktów sprzedaży drobnodetalcznej na 1000 osób, a także mejsc na wdown w teatrach nstytucjach muzycznych na 1000 osób. Pozytywne natomast można ocenć małe wartośc cech dotyczących zaneczyszczena środowska naturalnego. PODSUMOWANIE Województwa w Polsce są zróżncowane pod względem atrakcyjnośc turystycznej. Do grupy o stosunkowo najlepszym potencjale należy zalczyć te województwa, które dysponują najbardzej zróżncowanym waloram kulturowym oraz przyrodnczym jednocześne są łatwo dostępne z głównych ośrodków generujących ruch turystyczny w kraju za grancą. Okazuje sę jednak, że ne zawsze ma to odzwercedlene we wskaźnkach charakteryzujących naslene ruchu turystycznego. Dane o mejscach odwedzanych przez turystów sugerują, że wbrew częstym wyobrażenom atrakcyjność turystyczna stanow ważny, ale czasam newystarczający zespół czynnków determnujących ruch turystyczny. Często o sle przycągana turystów do danego regonu decyduje także wele zróżncowanych elementów subektywnych, wśród których dużą rolę odgrywa czynnk psychologczny powodujący, ż dany regon może być różne postrzegany przez odwedzających turystów. Otrzymane wynk porządkowana mogą budzć pewne wątplwośc, gdyż trzeba pamętać, że jest to rankng uzyskany jedyne na podstawe analzowanych cech dagnostycznych. Przy nnym zestawe tego rodzaju cech pozycje województw mogłyby ulec zmane. Analza prowadzona na pozome województw w oczywsty sposób uśredna rzeczywstość. Wydaje sę, że przeprowadzene jej na nższych pozomach terytoralnych (powatach, gmnach, mejscowoścach) pozwolłoby uzyskać rzeczywsty obraz zróżncowana potencjału turystycznego kraju. Wykorzystane potencjału turystycznego wymaga mędzy nnym stworzena warunków prawnych, nstytucjonalnych, fnansowych kadrowych rozwoju turystyk, sprzyjających rozwojow społeczno-gospodarczemu Polsk oraz podnesenu konkurencyjnośc regonów kraju, przy jednoczesnym zachowanu walorów kulturowych przyrodnczych. Oprócz sytuacj gospodarczej, wyzwanam dla turystyk w nadchodzących latach pozostaną także kweste demografczne, technologczne, trendy rozwoju transportu, spędzana czasu wolnego oraz zmany marketngowe. PIŚMIENNICTWO Bąk I Intensywność ruchu turystycznego w województwach Polsk. Zesz. Nauk. USzcz., Pr. Kat. Ekonom. Statyst. (15)394, Bąk I Atrakcyjność regonów turystycznych w Polsce ze szczególnym uwzględnenem warunków ekologcznych. Statystyka w praktyce społeczno-gospodarczej. Wrocław, Wydaw. AE, Bąk I., Wawrzynak K Segmentacja europejskego rynku turystycznego. Wad. Stat. 4, Bąk I., Szczecńska B Analza atrakcyjnośc turystycznej mast wojewódzkch w Polsce. Wad. Stat. 12, Grabńsk T Metody taksonometr. Kraków, AE. Jedlńska M., Szubert Zarzeczny U Gospodarka turystyczna. Wrocław, Wydaw. AE. Kukuła K Budowa rankngu województw ze względu na wyposażene technczne rolnctwa w Polsce. Wad. Stat. 7, Młodak A Analza taksonomczna w statystyce regonalnej. Warszawa, Dfn, , 29.

11 Ocena atrakcyjnośc turystycznej województw w Polsce 15 Naumowcz K Turystyka w strefe nadmorskej województwa szczecńskego. Wybrane problemy funkcjonowana rynku. Szczecn, Unw. Szczec. Nowak E Metody taksonomczne w klasyfkacj obektów społeczno-gospodarczych. Warszawa, PWE, 85, 26, Panek T Statystyczne metody welowymarowej analzy porównawczej. Warszawa, Ofcyna Wydawncza SGH, 58. Pocecha J., Podolec B., Sokołowsk A., Zając K Metody taksonomczne w badanach społeczno- -ekonomcznych. Warszawa, PWN, 71. Rapacz A Rola samorządu lokalnego w pobudzanu przedsęborczośc w turystyce. Poltyka turystyczna. Red. A. Panasuk. Szczecn, Wydaw. Unw. Szczec., Rocznk Statystyczny Województw Warszawa, GUS. Tomczyk A Atrakcyjność turystyczna regonu aspekt teoretyczny oraz praktyczne zastosowane jednej z metod jej oceny. Probl. Turyst., 3 4, Turystyka Red. W. Kurek. Warszawa, PWN, 24. Turystyka w 2013 r Warszawa, GUS. Warszyńska J., Jackowsk A Podstawy geograf turyzmu. Warszawa, PWN, Współpraca ntegracja w turystyce w euroregone Nysa w perspektywe członkostwa w Un Europejskej Red. A. Rapacz. Wrocław, Wydaw. AE,

12 46