1. Architektura XX wieku kierunki, twórcy, dzieła Uczeń powinien: 1. 1. Cele lekcji 1. a) Wiadomości umiejscowić kierunek artystyczny w czasie, przyporządkować dzieła autorom, łączyć prezentowane dzieła z miejscem, w którym się znajdują, wskazać przykłady dzieł wprowadzających nową technikę plastyczną, określić elementy dzieł architektonicznych, stosując poprawną terminologię, zdefiniować pojęcia: modernizm, konstruktywizm, styl międzynarodowy, architektura organiczna, socrealizm, postmodernizm, dekonstruktywizm, high-tech. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności przypisać technikę plastyczną twórcom, którzy się w niej specjalizowali, zidentyfikować wybrane dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych, rozpoznać artystę w oparciu o charakterystykę jego twórczości, wyjaśnić związki i różnice między kierunkami artystycznymi, dostrzec i określić zależność dzieła sztuki od jego funkcji i środowiska powstania, opisać dzieło sztuki pod względem formy i treści, opisać fakty i zjawiska, które miały wpływ na formę dzieła, wskazać elementy formalne w dziełach architektury XX wieku (opisać układ przestrzenny, plan, bryłę, konstrukcję i dekorację), wykazać zależność między miejscem powstania dzieła, sytuacją społeczno polityczną, kręgiem artystycznym a kształtem dzieła, wykazać różnice i podobieństwa między dziełami sztuki powstałymi w różnych kręgach artystycznych, wskazać podobieństwa i różnice w zastosowaniu środków formalnych i na tej podstawie sformułować wnioski, przeprowadzić analizę porównawczą dzieł i kierunków na podstawie dowolnie wybranych przykładów, podać fakty z życia artystów mające wpływ na cechy charakterystyczne ich twórczości, określić znaczenie i rolę dzieł dla przemian w sztuce.
2. 2. Metoda i forma pracy Prezentacja multimedialna, pogadanka, praca w grupach. 3. 3. Środki dydaktyczne Prezentacja multimedialna, podręcznik, tablice z reprodukcjami. 4. 4. Przebieg lekcji 1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel wraz z uczniami powtarza podstawowe wiadomości na temat przemian w architekturze na przestrzeni wieków od starożytności do końca XIX wieku. Odwołuje się do wiedzy uczniów na temat wydarzeń historycznych i przeobrażeń społecznych (I i II wojna światowa, powstanie państw komunistycznych, rozwój demograficzny świata, rozwój metropolii), które wpłynęły na przemiany w architekturze i urbanistyce XX wieku. Następnie wyjaśnia nowe pojęcia: modernizm, konstruktywizm, styl międzynarodowy, architektura organiczna, socrealizm, postmodernizm, dekonstruktywizm, high-tech. 2. b) Faza realizacyjna Uczniowie śledzą tok prezentacji multimedialnej Architektura XX wieku, sporządzają notatki. Grupy otrzymują tablice z reprodukcjami, wyszukują dzieła architektoniczne XX wieku, grupują je zgodnie z kierunkiem artystycznym, nazwiskiem twórcy oraz obszarem występowania, ustalają elementy formalne w dziełach architektonicznych (opisują układ przestrzenny, plan, bryłę, konstrukcję i dekorację). Odwołując się do wiedzy uzyskanej z prezentacji multimedialnej, określają charakterystyczne cechy twórczości poszczególnych artystów. Ustalają podobieństwa i różnice między stylami w architekturze XX wieku. 3. c) Faza podsumowująca Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki. Uczniowie ustalają, jakie dzieła impresjonistyczne wykonane zostały techniką dywizjonizmu, określają, którzy twórcy byli wierni idei impresjonizmu, a którzy ją porzucili dla innych kierunków artystycznych. Ponadto uczniowie wskazują na znaczenie impresjonizmu w dziejach sztuki, w tym zwracają uwagę na rolę impresjonizmu w rozwoju malarstwa polskiego. Na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1). 5. 5. Bibliografia 1. Curtis W. J. R., Moderne Architektur seit 1900, Berlin 2002. 2. Encyclopedia of 20th-Century Architecture, Volume 1-3, red. R. Stephen Sennott, Nowy Jork-Londyn 2004. 3. Gössel P., Leuthäuser G., Architektur des 20. Jahrhunderts, Kolonia 1994. 4. Jencks Ch., Spätmoderne Architektur, Stuttgart 1981. 5. Koch W., Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Świat Książki, Warszawa 1996. 6. Osińska B., Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, WSiP, Warszawa 2005.
7. Zieliński J. A., Stasiak J., Świat sztuki. Podręcznik dla klas 1-3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2002. Źródła ilustracji: fot. Katarzyna Jarkiewicz (zadanie 1, A) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:bauhaus.jpg (zadanie 4, A) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:imperialwarmuseumnorth01.jpg (zadanie 4, D) http://es.wikipedia.org/wiki/imagen:gateway_arch.jpg (zadanie 4, B) http://pl.wikipedia.org/wiki/grafika:brasilia_national_congress.jpg (zadanie 1, C) http://pl.wikipedia.org/wiki/grafika:casa-da-musica%28exterior%29.1000.jp (zadanie 4, E) http://pl.wikipedia.org/wiki/grafika:guggenheim_museum_exterior.jpg (zadanie 4, C) http://pl.wikipedia.org/wiki/grafika:prague_-_dancing_house.jpg (zadanie 1, B) załącznik 1. 6. 6. Załączniki 1. a) Karta pracy ucznia 1. Rozpoznaj i wpisz poniżej: (a) dzieło architektoniczne, (b) styl. A C B 2. Nazwij kierunki reprezentowane przez podanych architektów: a) W. Tatlin...... b) R. Neutra...... c) A. Loss......
d) B. Taut...... e) A. Aalto...... f) L. Rudniew...... g) N. Foster...... 3. Połącz nazwisko architekta z odpowiednim ugrupowaniem, wpisując obok nazwiska literę. A Nazizm 1 R. Meier B Ekspresjonizm 2 A. Rossi C Neomodernizm 3 F. Gehry D Postmodernizm 4 E. Mendelsohn E Dekonstruktywizm 5 A. Speer 4. Na podstawie reprodukcji podaj: (a) nazwisko architekta, (b) kierunek. A B C D E
5. Przyporządkuj wybitnym dziełom architektonicznym ich twórców. Eero Saarinen, Jorn Utzon, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier, Stefan Szyller, Ludwig Mies van der Ronhe, Carlos Lazo, Johan Otto von Spreckelsen Crown Hall -... Port lotniczy Idlewild (obecnie im. J. F. Kennedy ego) w Nowym Jorku -... Miasteczko uniwersyteckie w Meksyku -... Most Poniatowskiego -... Willa Savoye w Poissy -... Arc de la Fraternite w Paryżu -... Gmach Opery w Sydney -... Bear Run, tj. Dom nad Wodospadem -... Karta odpowiedzi 1. 2. b) Notatki dla nauczyciela Seminarium Duchowne Księży Zmartwychwstańców w Krakowie postmodernizm Tańczący Dom w Pradze dekonstruktywizm Gmach parlamentu w Brasilii późny modernizm 2. a) W. Tatlin - konstruktywizm b) R. Neutra styl międzynarodowy c) A. Loss wczesny modernizm d) B. Taut - ekspresjonizm e) A. Aalto architektura organiczna f) L. Rudniew - socrealizm g) N. Foster high tech 3. A5 B4 C1 D2 E3 4.
A. Walter Gropius modernizm B. Eero Saarinen strukturalizm C. Frank Lloyd Wright architektura organiczna D. Daniel Libeskind dekonstruktywizm E. Rem Koolhaas neomodernizm 5. Crown Hall - Ludwig Mies van der Ronhe Port lotniczy Idlewild (obecnie im. J. F. Kennedy ego) w Nowym Jorku - Eero Saarinen Miasteczko uniwersyteckie w Meksyku - Carlos Lazo Most Poniatowskiego - Stefan Szyller Willa Savoye w Poissy - Le Corbusier Arc de la Fraternite w Paryżu - Johan Otto von Spreckelsen Gmach Opery w Sydney - Jorn Utzon Bear Run, tj. Dom nad Wodospadem - Frank Lloyd Wright 7. 7. Czas trwania lekcji 45 minut ewentualnie 2 x 45 minut 8. 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz może być realizowany zarówno na poziomie gimnazjalnym, jak i w liceum ogólnokształcącym (ewentualnie liceum plastycznym). Na poziomie licealnym praca zespołowa winna być rozbudowana do analizy zagadnień bardziej szczegółowych, np. architektura Europy Zachodniej a architektura polska, gmachy użyteczności publicznej i architektura sakralna w XX wieku.