1. Surrealizm Cele lekcji. 1. a) Wiadomości. 2. b) Umiejętności. Uczeń powinien:

Transkrypt

1 1. Surrealizm Uczeń powinien: Cele lekcji 1. a) Wiadomości umiejscowić epokę w czasie, przyporządkować dzieła autorom, związać prezentowane dzieła z miejscem, w którym się znajdują, przypisać technikę plastyczną twórcom, którzy się w niej specjalizowali, wskazać przykłady dzieł wprowadzających nową technikę plastyczną, zdefiniować pojęcia: nadrealizm, dadaizm, kolaż, dekalkomania, dripping, ready mades, papiers déchirés. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności zidentyfikować wybrane dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych, rozpoznać artystę w oparciu o charakterystykę jego twórczości, rozpoznać w dziele sztuki temat, dostrzec i określić zależność dzieła sztuki od jego funkcji i środowiska powstania, opisać dzieło sztuki pod względem formy i treści, opisać fakty i zjawiska, które miały wpływ na formę dzieła, wskazać elementy formalne w malarstwie surrealistycznym: kompozycję, kolor, światłocień i perspektywę oraz w rzeźbie (opisać bryłę, kompozycję i fakturę), wykazać zależność między miejscem powstania dzieła, sytuacją społeczno polityczną, kręgiem artystycznym a kształtem dzieła, zinterpretować podstawowe tematy i treści dzieła sztuki, wskazać podobieństwa i różnice w zastosowaniu środków formalnych i na tej podstawie sformułować wnioski, podać fakty z życia artystów mające wpływ na cechy charakterystyczne ich twórczości, określić znaczenie i rolę dzieł dla przemian w sztuce, wartościować zjawiska artystyczne i dzieła sztuki, uwzględniając treści oraz środki wyrazu, przytaczać trafnie dobrane przykłady twórców i dzieł ilustrujących różne postawy artystyczne.

2 2. 2. Metoda i forma pracy Prezentacja multimedialna, pogadanka, praca w grupach Środki dydaktyczne Prezentacja multimedialna, podręcznik, tablice z reprodukcjami Przebieg lekcji 1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel z uczniami powtarzają podstawowe wiadomości na temat kierunków artystycznych XX wieku. Nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów na temat wydarzeń historycznych (I i II wojna światowa, kryzys gospodarczy lat 30. XX wieku, pojawienie się ideologii totalitarnych: nazizm i komunizm), które wpłynęły na pojawienie się i rozwój surrealizmu oraz wyjaśnia pojęcia: nadrealizm, dadaizm, kolaż, dekalkomania, dripping, ready mades, papiers déchirés. 2. b) Faza realizacyjna Uczniowie śledzą tok prezentacji multimedialnej Surealizm, wykonują notatki. Grupy otrzymują tablice z reprodukcjami, wyszukują dzieła surrealistyczne, grupują je zgodnie z danymi twórcy, ustalają elementy formalne w dziełach malarskich (określają temat, elementy kompozycyjne, kolor, światłocień i perspektywę). Odwołując się do wiedzy uzyskanej z prezentacji multimedialnej określają charakterystyczne cechy twórczości poszczególnych malarzy. Ustalają, w jakich muzeach znajdują się dzieła surrealistyczne. 3. c) Faza podsumowująca Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i robią notatki; ustalają, jakimi technikami artystycznymi zostały wykonane dzieła surrealistyczne; określają, którzy twórcy byli wierni idei surrealizmu, a którzy ją porzucili dla innych kierunków artystycznych; wskazują na znaczenie surrealizmu w dziejach sztuki. Na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1) Bibliografia 1. Beazley M., Zrozumieć malarstwo. Najważniejsze tematy w sztuce, Wydawnictwo Rebis, Poznań Janicka K., Surrealizm, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, red. T. Richardson, N. Stangos, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa Osińska B., Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, WSiP, Warszawa Passeron R., Encyklopedia surrealizmu, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa Sproccati S., Przewodnik po sztuce. Artyści i ich dzieła, style i kierunki od XIV wieku do współczesności, Wydawnictwo Arkady, Warszawa Zieliński J. A., Stasiak J., Świat sztuki. Podręcznik dla klas 1-3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2002.

3 Źródła ilustracji: (zadanie 2, B) (zadanie 2, C) (zadanie 2, A) Załączniki załącznik a) Karta pracy ucznia I. Podaj nazwę dzieła i jego twórcę: a) Czołowe dzieło włoskiego malarza i rzeźbiarza, członka ugrupowania Valori Plastici, działającego w Rzymie w latach ; twórcy koncepcji malarstwa metafizycznego, gdzie realne przedmioty i formy są przedstawione w zaskakujących zestawieniach, przypominających marzenia senne; na obrazie widzimy długie, białe arkady, pusty wagon kolejowy, cień posągu zza węgła ulicy, biegnącą dziewczynkę z obręczą b) Współpracował z L. Buñuelem nad filmami, np. nad Psem andaluzyjskim; opierając się na teorii psychoanalizy Z. Freuda, rozwinął własną metodę twórczą, wykorzystując wizje senne, halucynacje i przypadkowe zestawienia przedmiotów; stworzył obraz na bazie wizji sennej o rozpływającym się camemberze c) Malarz belgijski; przedstawiciel surrealizmu; wykonywał nastrojowe kompozycje, głównie z motywem aktu kobiecego (Ogród nocny); jego kompozycja przedstawia budowle rzymskiego miasta, po którym przechadzają się różne typy kobiet od anorektycznych chłopczyc po dojrzałe i macierzyńskie matrony oraz kobieta śmierć d) Malarz francuski; brat J. Villona; związany z kubizmem, dadaizmem, surrealizmem; wykonywał kompozycje przestrzenne, zestawiane z konkretnych przedmiotów (tzw. ready mades); obraz ten to sztandarowe dzieło sztuki konceptualnej będące wyrazem poglądów artysty na temat inności w relacjach damsko męskich, protestem wobec mechanizacji aktów seksualnych; nieruchome pręty oddzielają pannę młodą od dziewięciu ręcznie wymodelowanych form kawalerów e) Niemiecki malarz, rzeźbiarz i grafik; od 1921 w Paryżu; przedstawiciel dadaizmu, później twórca i czołowy reprezentant surrealizmu; wykonany w konwencji dadaistycznej obraz nawiązuje do bajki z dzieciństwa o słoniu z wyspy Celebes; nagromadzone przedmioty i postacie nie mają związku ze sobą; najbardziej przejmujący jest widok manekina bez głowy f) Szwajcarski rzeźbiarz, malarz i grafik; od 1922 w Paryżu; początkowo tworzył pod wpływem kubizmu; potem wykonywał surrealistyczne kompozycje przestrzenne, rzeźby o formach organicznych oraz stylizowane; w malarstwie głównie portrety i wnętrza; jego obraz jest wizerunkiem żony wydrapanym ze świata bieli i ukazuje paraliżującą siłę spojrzenia, bez cienia emocji g) Hiszpański malarz i rzeźbiarz; wykonywał obrazy na pograniczu surrealizmu i abstrakcji (Karnawał arlekina, Snobistyczny wieczór u księżniczki), inspirowane często

4 sztuką dziecięcą i prymitywną; tworzył także malarstwo ścienne i ceramikę (dekorację gmachu UNESCO w Paryżu), grafikę i rzeźbę (Ptak); obraz ukazuje port jako przystań seksualną, miejsce, gdzie znajduje ukojenie zrodzona w ludzkiej psychice frustracja h) Malarz belgijski; przedstawiciel surrealizmu; wykonywał obrazy nacechowane niezwykłością i poetycką nastrojowością, o zaskakujących zestawieniach form (Drabina ognia); jego główne dzieło ukazuje mężczyznę patrzącego w lustro i widzącego swój wizerunek od tyłu II. Rozpoznaj i wpisz poniżej: (a) tytuł dzieła, (b) nazwisko autora: A B C III. Podaj nazwiska twórców wymienionych dzieł: a) Krew jest słodka jak miód... b) Pieta albo rewolucja nocą... c) Parada miłosna... d) Zagubiony jeździec e) Kobieta, ptak, gwiazda... Karta odpowiedzi I. 2. b) Notatki dla nauczyciela a) Giorgio de Chirico Melancholia i tajemnica ulicy b) Salvador Dalí

5 c) Paul Delvaux Czerwone miasto d) Marcel Duchamp Panna młoda rozebrana przez swych kawalerów, jednak e) Max Ernst Słoń Celebes f) Alberto Giacometti Annette g) Joan Miró Le Port h) René Magritte Zakazane odbicie II. A. Słoń Celebes Max Ernst B. Kobieta i ptak Joan Miró C. Pieśń miłosna Giorgio de Chirico III. a) Krew jest słodka jak miód - Salvador Dalí b) Pieta albo rewolucja nocą - Max Ernst c) Parada miłosna - Francis Picabia d) Zagubiony jeździec - René Magritte e) Kobieta, ptak, gwiazda - Joan Miró Czas trwania lekcji 45 minut ewentualnie 2 x 45 minut Uwagi do scenariusza Scenariusz może być realizowany zarówno na poziomie gimnazjalnym, jak i w liceum ogólnokształcącym (ewentualnie liceum plastycznym). Na poziomie licealnym praca zespołowa winna być rozbudowana do analizy zagadnień bardziej szczegółowych (temat prac, paleta barwna, symbolika).