Wychowanie w szkole mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi J. Korczak Wiele warunków składa się na dobre wychowanie, lecz jeden wśród nich jest szczególnej wagi: doskonale wychowanie może być dziełem tylko doskonałego wychowawcy. Według Janusza Korczaka idealny opiekun i wychowawca odznacza się autentyczną pracowitością zaangażowaniem w problemy opieki i wychowania, jest uważnym obserwatorem poczynań dziecka, starającym się poznać je samo, jak i mechanizmy jego funkcjonowania. Wychowawca nieustannie dogląda dziecka, pobudza i wspiera, zabezpiecza ciągły jego rozwój. Dobry wychowawca ponosi odpowiedzialność za wychowanków i efekty własnej pracy z nimi. Czym jest wychowanie? Wychowanie to tworzenie warunków od rozwoju osobistego wolności, to wspomaganie wychowanków w rozwoju i dokonywania trafnych wyborów, ukierunkowanych na osiągnięcia przez nich dojrzałości fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Założenia w zderzeniu z rzeczywistością szkolną nie zawsze są możliwe do zrealizowania. Przyczyn może być wiele. Jedną z nich jest brak odpowiedniego przygotowania nauczycieli do podejmowania roli wychowawcy, transformacja ustrojowa, nagle odejście od wartości wcześniej uznawanych, chaos w sferze wartości ludzi dorosłych, brak współpracy wychowawczej domu ze szkołą i czasu na wychowanie Występujący chaos w sterze wartości ludzi dorosłych spowodował, że nie tylko metody wychowawcze, cele i treści opisywane wyrażają ogromną różnorodność. Współpraca wychowawcza domu ze szkołą ma charakter informacyjny, rodzice kontaktują się z wychowawcami przy okazji wywiadówek i zebrań szkolnych. Niska frekwencja na zebraniach szkolnych jest wymowną ilustracją współpracy domu i szkoły. Brak programu wychowawczego szkoły uniemożliwia wspomaganie wychowawczej roli rodziny. Brak czasu na wychowanie. Priorytet na wychowanie powinien mieć dom rodziny, to tu kształtuje się charakter dziecka, dziedziczy tradycje,
doświadczenia, przekazywany jest system wartości. Rola szkoły jest drugorzędna, pod pewnym względnym pozostaje niezastąpiona. Szkoła dzięki istnieniu zbiorowości uczniowskiej ma możliwość wprowadzenia dziecka w tajniki życia społecznego. WYDAWNICTWA : 1.BadziukiewiczBeata,Sałasinski Mirosław : Vademecum wychowania. Warszawa : ŻAK, 2005 Książka do zjawiska wychowania podchodzi od praktycznej strony codziennego funkcjonowania wychowawcy w szkole. Napisana została przez praktyków - pedagogów szkolnych. Polecana jest wszystkim nauczycielom i wychowawcom. 2. Bochno Ewa : Rozmowa jako metoda oddziaływania wychowawczego. Kraków : Impuls, 2004 Autorka w swojej książce stara się odpowiedzieć na następujące pytania: Jakie środowisko wychowawcze tworzy uczniom szkoła i działający w niej nauczyciele poprzez wzajemne rozmowy? Jak środowisko odpowiada na rozwojowo wyznaczone potrzeby ucznia? Do jakiego funkcjonowania w świecie przygotowuje? Książka przeznaczona jest dla wszystkich, których interesują aspekty wychowawcze, szczególnie nauczycieli i wychowawców. Składa się z trzech części, każda zawiera siedem rozdziałów. 3. Chomczyńska-Milisewicz Mariola, Pankowska Dorota : Polubić szkołę: ćwiczenia grupowe do pracy wychowawczej. Warszawa : WSiP, 1995 Książka stanowi zbiór ćwiczeń, gier i zabaw inspirujących pracę grupową. Ćwiczenia oparte są metodzie uczenia się przez doświadczenie, wywołują intensywne przeżycia u uczniów. Książka składa się z dwóch części, każda zawiera po kilka rozdziałów. Każdy rozdział zawiera opis ćwiczeń, potrzebne materiały i pomoce dydaktyczne oraz scenariusz zajęć. Przedstawione w opracowaniu ćwiczenia to niekonwencjonalne spotkania wychowawcze.
4. Efektywana współpraca nauczycieli i rodziców. Pod red. Grzegorza Koźminskiego. Złotów : Pracownia Wydawniczo-Edukacyjna K&K, 2002 Książka ukazuje koncepcje pracy wychowawczej szkoły, opartej na angażowaniu i wspólnej pracy wychowawczej nauczycieli i rodziców. Obok szczegółowych scenariuszy zajęć, przedstawiony badawczodiagnostyczny, przykłady wspierania szkoły przez rodziców oraz koncepcje programów współpracy szkoły z rodzicami. 5. Gruszka Magdalena, Janiak Iwona, Prarat Justyna : Scenariusze godzin wychowawczych dla szkoły podstawowej. Gdańsk : Wydaw. Harmonia, 2003 Książka adresowana do nauczycieli, wychowawców, pedagogów prowadzących lekcje wychowawcze w klasach IV-VI. W dwunastu rozdziałach zostały zaprezentowane cykle tematyczne, min. rozwiązywanie konfliktów, kreatywność, współdziałanie, motywowanie, stres, bezpieczeństwo, agresja. 6. Gruszka Magdalena, Janiak Iwona, Prarat Justyna : Scenariusze godzin wychowawczych dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Gdańsk : Wydaw. Harmonia, 2002 Opracowanie ujmuje cykl tematów do pracy z młodzieżą na godzinach wychowawczych. Tematyka proponowanych zajęć została ujęta w następujące zagadnienia: integracja grupy, profilaktyka uzależnień przeciwdziałanie agresji. Autorki opracowania zachęcają nauczycieli podczas prowadzenia zajęć do wyboru metod nauczania aktywizujących uczniów. 7. Hamer Hanna: Bliżej siebie. Scenariusze lekcji wychowawczych. Warszawa : VEDA, 2001 Autorka przygotowała scenariusze 20 lekcji wychowawczych, szczegółowych metodycznie i bogatych merytorycznie. 8. Jachimska Malgorzata : Scenariusze lekcji wychowawczych. Wrocław : Wydaw. UNUS, 1997 Książka powstała na podstawie doświadczeń i pomysłów grupy osób prowadzących zajęcia psychoedukacyjne z młodzieżą ze szkół ponadpodstawowych. Polecana nauczycielom i wychowawcą. Materiał zawarty w publikacji można w traktować jako program autorski Małgorzaty Jachimskiej. Zamieszczone scenariusze lekcji można wykorzystać w pracy wychowawczej.
9. Kunowski Stefan : Wartości w procesie wychowania. Kraków : Impuls, 2003 Niniejsza publikacja jest cennym źródłem informacji i wiedzy dotyczącej problematyki wartości w teorii wychowania. Stefan Kunowski uważa, że: ważne jest dziś wychowanie człowieka zdolnego do opanowania przemocy, nienawiści, umiejącego kochać i szanować życie swoje i drugiego człowieka. 10. Łobocki Mieczysław : ABC wychowania.wyd.2. Lublin: UMCS, 1999 Opracowanie dostarcza sporej wiedzy nie tylko z pedagogiki, ale i ujmuje duży zasób wiadomości z psychologii, socjologii, filozofii i etyki. Książka adresowana jest do nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. 11. Mielicka Halina : Socjologia wychowawcza : wybór tekstów. Kielce : Wydaw. Stachurski, 2000 Książka ma charakter dydaktyczny. Wybór tekstów dotyczy: środowiska wychowawczego, norm moralnych i wzorów zachowań 12. O nowy model wychowania Cz. 2. Pod red. Stanislawa Kawuli, Józefa Rusieckiego. Olsztyn : Glob, 1995 Niniejsze opracowanie, to poszukiwanie dróg i możliwości doskonalenia wychowania w nowej rzeczywistości. Publikacja adresowana jest do nauczycieli i wychowawców pracujących w różnych typach szkół. 13. Okoń Wincenty : Wszystko o wychowaniu. Warszawa : Żak,1999 W książce tej znalazły odbicie różne strony wychowania podległe weryfikacji i konfrontacji poglądów z praktyką edukacyjna. 14. Petrykowski Piotr : Podstawy teorii wychowania. Włocławek : LEGA, 2003 Publikacja jest doświadczeniem dydaktycznym autora z zakresu teorii wychowania. Mottem pracy jest : wychowanie to nie tylko spotkanie wychowawcy z wychowankiem. To przede wszystkim spotkanie człowieka z człowiekiem w różnych, ale przecież nie oderwanych od rzeczywistości społecznej i indywidualnych doświadczeń, okolicznościach. Ma to być skromny przewodnik po meandrach rzeczywistości wychowawczej.
15. Sakowska Magdalena, Sikora Joanna, Żwirblińska Alina : Obyś cudze dzieci wychowywał. Kielce : OWN, 2003 Celem książki jest ułatwienie rozpoznawania zachowań trudnych, ich przyczyn i rodzajów oraz przybliżenie potrzeb i problemów młodzieży, w celu opanowania skutecznej pracy wychowawczej. Książka jest adresowana przede wszystkim do nauczycieli gimnazjów. 16. Simm Małgorzata, Węgrzyn-Jinek Ewa : Budowanie programu wychowawczego szkoły. Kraków : Rubikon, 2000 Książka stanowi pomoc w budowaniu programów wychowawczych wspólnie z rodzicami nauczycielami, społecznością lokalna. 17. Sowisło Maryla : O warsztacie pracy nauczyciela wychowawcy. Kraków :Wydaw. WAM, 2001 Praca ma charakter skryptu metodycznego dla studentów kierunków pedagogicznych oraz nauczycieli pragnących doskonalić swój warsztat pracy zawodowej. Zaprezentowany materiał obejmuje działania związane z planowaniem pracy opiekuńczo-wychowawczej, elementarną wiedzę podstaw programowych pracy wychowawczej, wszechstronną działalność wychowawczą od poznania dziecka i jego środowiska do układania planów wychowawczych i konspektowania zajęć. konspektowania zajęć. 18. Stryczniewicz Barbara : Spotkania w klasie szkolnej. Kraków : Impuls, 2003 Jest to propozycja scenariuszy na godziny wychowawcze dla gimnazjum. Scenariusze obejmują między innymi takie tematy jak: organizujemy życie Szkoły; porozumiewamy się; nałogi i zapobiegania; uczenie się i rozwijanie Zdolności; wybieramy zawód; wolność i odpowiedzialność. 19. Wychowanie potrzeba dziecka zadanie domu i szkoły. Pod red. Ewy Ozimek. Poznań : WOM, 1999 Niniejsza publikacja ukazuje nowe trendy w dziedzinie problematyki wychowania i może być pomocą do merytorycznego i metodycznego opracowania programu wychowawczego szkoły. W publikacji tej grono pedagogów praktyków zaprezentowało wiele nowych rozwiązań dotyczących opracowania programów wychowawczych szkoły. 20. Włodarski Zimowi, Hankala Andrzej : Nauczanie i wychowanie jako stymulacja rozwoju człowieka. Warszawa-kraków : Impuls, 2004 opracowała: Joanna Ostaszewska - Samojło