SKRAJNIA DROGOWA I ZASADY OZNAKOWANIA OBIEKTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W SKRAJNI DROGOWEJ Skrajnia jest to przestrzeń nad drogą o określonych wymiarach, przeznaczona dla uczestników ruchu, w której nie wolno lokalizować żadnych obiektów ani urządzeń. W obrębie skrajni nie mogą więc znajdować się np.: drzewa, podpory znaków i znaki drogowe, bariery ochronne. Przy ustalaniu skrajni należy uwzględnić wymagania skrajni drogi (jezdni), skrajni budowli linii tramwajowej, skrajni chodnika oraz ścieżki rowerowej, o ile występują one w pasie drogowym. Skrajnia drogowa nie powinna być mniejsza, niż: 4,70 m zad drogą klasy A, S lub GP, 4,60 m nad drogą klasy G lub Z, 4,50 m nad drogą klasy L lub D. SCHEMATY SKRAJNI DRÓG 1. Dwujezdniowa droga klasy A lub S 2. Jednojezdniowa droga klasy S
3. Dwujezdniowa droga klasy GP i drogi niższych klas 3.1. Jezdnia nie ograniczona krawężnikami 3.2. Jezdnia ograniczona krawężnikami 4. Jednojezdniowa droga klasy GP i drogi niższych klas 4.1. Jezdnia nie ograniczona krawężnikami
4.2. Jezdnia ograniczona krawężnikami Górny zarys skrajni jest linią łamaną odległą od wysokości odpowiedniej skrajni od powierzchni jezdni, płaszczyzny główek szyn tramwajowych, powierzchni chodnika i ścieżki rowerowej. Odległość odpowiadającą wysokości skrajni wyznacza się prostopadle do powierzchni nawierzchni jezdni płaszczyzny główek szyn tramwajowych, powierzchni chodnika i ścieżki rowerowej. Przykład wyznaczenia skrajni przedstawia poniższy rysunek. Wysokość skrajni drogowej może być zmniejszona do: 4,50 m jeśli jest przebudowywana albo remontowana droga klasy A, S lub GP, natomiast obiekty nad tymi drogami nie są objęte tymi robotami, 4,20 m jeśli jest przebudowywana albo remontowana droga klasy A, S lub GP, natomiast obiekty nad tymi drogami nie są objęte tymi robotami, 3,50 m nad drogą klasy L lub D, za zgodą zarządcy tych dróg. Warunki techniczne dla dróg publicznych nie umożliwiają zmniejszenia szerokości skrajni. Szerokości te reprezentują minimalny standard właściwości użytkowych dróg i ich dalsze zmniejszenie spowodowałoby znaczne zagrożenie bezpieczeństwa ruchu na polskich drogach.
Zarówno dla skrajni pionowej jak i poziomej są jednak możliwe odstępstwa zgodnie zart. 9 Prawa budowlanego, w myśl którego W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od przepisów techniczno budowlanych ( ). Właściwy organ, po uzyskaniu upoważnienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno budowlane (Minister Transportu i Gospodarki Morskiej), w drodze postanowienia, udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo. Wniosek do odpowiedniego ministra w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo właściwy organ składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Wniosek powinien zawierać: 1. charakterystykę obiektu oraz, w miarę potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a jeżeli odstępstwo mogłoby mieć wpływ na środowisko lub nieruchomości sąsiednie - również projekty zagospodarowania tych nieruchomości, z uwzględnieniem istniejącej i projektowanej zabudowy, 2. szczegółowe uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa, 3. propozycję rozwiązań zamiennych, 4. pozytywną opinię wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach objętych ochroną konserwatorską, 5. w zależności od potrzeb pozytywną opinię innych zainteresowanych organów. Minister może uzależnić upoważnienie do wyrażenia zgody na odstępstwo od spełnienia dodatkowych warunków. Zgodnie z Rozporządzeniem MTiGM w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie, Długość wiaduktu nad drogą powinna zapewnić w szczególności bezpieczny ruchu pojazdów i pieszych na drodze z zachowaniem wymaganych skrajni oraz nie powodować zmiany parametrów przekroju poprzecznego drogi ( 51. 1.). Podpory wiaduktów, których mowa w 51 ust. 1, pod warunkiem spełnienia wymagań bezpieczeństwa ruchu, mogą być usytuowane w szczególności ( 56.1): 1. w pasie dzielącym lub pasach oddzielających poszczególne skrajnie bądź poza skrajniami, 2. w pasie zieleni, 3. na chodnikach jeśli ich szerokość na to pozwala,
4. na międzytorzu linii tramwajowej jeśli przewidziane są odpowiednie przestrzenie, 5. w bocznym pasie dzielącym, oddzielającym jezdnię zbierająco rozprowadzającą od jezdni głównej na węźle. Wymagania bezpieczeństwa, o których mowa w ust. 1, dotyczą ( 56.2): 1. zabezpieczenia pojazdów przed możliwością najechania na podporę na drogach określonych klas poprzez zastosowanie w szczególności drogowych barier ochronnych, zwanych dalej barierami, lub odpowiednio ukształtowanych cokołów, 2. zapewnienie odpowiedniej widoczności drogi. Załączniki 1 i 4 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, określają sposoby oznakowania obiektów znajdujących się w skrajni drogi. Obiekty znajdujące się w skrajni drogowej ulicznej powinny być wyraźnie oznakowane. Oznaczenie obiektów budowlanych, takich jak: budynki, podpory wiaduktów, wystające murki przepustów, poręcze mostowe itp., znajdujących się w skrajni drogi, stosuje się w celu ostrzeżenia kierujących pojazdami o ograniczeniu skrajni oraz ochrony niektórych obiektów, szczególnie podpór wiaduktów i ich konstrukcji nad jezdnią, przed uszkodzeniem przez pojazdy. Do oznaczenia części obiektów znajdujących się w skrajni poziomej drogi stosuje się tablice U-9a i U-9b, dla skrajni pionowej U-9c. Tablice mają kształt prostokąta o szerokości 0,50 mi wysokości 1,25 m. Mają one pasy na przemian barwy żółtej i czarnej. Dolną krawędź tablicy umieszcza się na wysokości 0,75 m nad płaszczyzną jezdni. Tablice te umieszcza się na płaszczyźnie obiektu, prostopadłej do osi drogi lub bezpośrednio przed nim w odległości nie większej niż 5,0 m. Krawędź pionowa tablicy powinna być umieszczona w takiej odległości od jezdni jak krawędź obiektu. Sposób umieszczania tablic u-9a, U-9b i U-9c na obiektach przedstawiono na poniższych rysunkach
Wzory tablic U-9a, U-9b do oznaczania ograniczeń skrajni poziomej drogi. Wzory tablicy U-9c do oznaczania ograniczeń skrajni pionowej drogi. Umieszczenie tablic U-9a, u-9b, U-9c na obiekcie ograniczającym skrajnie
Umieszczenie tablic U-9a, u-9b, U-9c na obiekcie ograniczającym skrajnie o zmiennej wysokości. Znak B-15 zakaz wjazdu pojazdów o szerokości ponad m stosuje się przed wąskimi obiektami, jak np. tunele, mosty, wiadukty, przez które nie można dopuścić przejazdu pojazdów o szerokości większej niż podana na znaku. Znak B-15 i zastosowanie znaku B-15 na zawężonym odcinku drogi. Znak B-15 umieszcza się, gdy odległość między elementami konstrukcyjnymi obiektu ograniczającymi skrajnię poziomą jest mniejsza niż 3,50 m. Liczba podana na znaku powinna być o 1,0 m mniejsza niż odległość między tymi elementami. Należy przyjąć, że odległość przejeżdżającego pojazdu od obydwu ścian powinna wynosić po 0,50 m. znak B-15 stosuje się; na drogach jednokierunkowych,
na drogach dwukierunkowych w połączeniu ze znakami B-31 i D-5. Znak B-16 zakaz wjazdu pojazdów o wysokości ponad m należy umieszczać przed takimi obiektami, jak np. tunele lub wiadukty, oraz przed miejscami, gdzie przebiega linia sieci napowietrznej, jeżeli wysokość obiektu nad jezdnią jest mniejsza od 4,50 m. Znak B-16 i zastosowanie znaku B-16 na łukowym sklepieniu tunelu Na znaku podaje się liczbę o 0,50 m mniejszą od wysokości obiektu nad jezdnią. Z tego wynika, że największą wartością liczbową podaną na znaku może być 3,9 m. Wysokość obiektu mierzy się w obrębie drogi, w miejscu, w którym odległość sklepienia obiektu od jezdni jest najmniejsza. Znak B-16 należy powtórzyć, umieszczając go nad jezdnią, np. na obiekcie. W przypadkach gdy jezdnia pod obiektem na więcej niż dwa pasy ruchu dla jednego kierunku, a sklepienie jest w kształcie łuku, wówczas znaki ograniczające wysokość pojazdu umieszcza się nad każdym pasem z podaniem odpowiedniej wartości. Na znaku umieszczonym przed obiektem podaje się największą z wartości określonych na znakach umieszczonych na obiekcie. Przed obiektami, pod którymi może być dopuszczony tylko ruchu pojazdów o wysokości większej niż 4,00 m można stosować urządzenia bramowe U- 10. Ponadto stosuje się znaki uzupełniające do wskazanych znaków zakazu B-15 i B-16. Są to znaki: F-5 uprzedzenie o zakazie, F-6 znak uprzedzający umieszczany przed skrzyżowaniem, F-12 znak wskazujący przejazd tranzytowy umieszczany przed skrzyżowaniem, F-13 przejazd tranzytowy na skrzyżowaniu, F-22 ograniczenia na pasie ruchu.
W Komentarzu do Warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie zastosowano następujące sformułowania: Należy, nie należy lub powinno być, nie powinno być oznacza konieczność przestrzegania danego ustalenia wynikającą z Warunków technicznych i innych przepisów, Zaleca się w Komentarzu oznacza propozycję przyjęcia konkretnego ustalenia, gdy w Warunkach technicznych określono ogólne wymagania lub w wyznaczonym przedziale, najczęściej przy użyciu zwrotu powinno być nie większe niż czy powinno być nie mniejsze niż. Opracował mgr inż. Dariusz Domaradzki