PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNEJ W ZAKRESIE EDUKACJI ANTYNIKOTYNOWEJ PAPIEROSOM - NIE" DLA TRZECIEJ KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ WSTĘP Nałóg palenia tytoniu ma w Polsce bezpośredni związek z około 100000 zgonów rocznie. Tytoń jest jedyna używką o udowodnionym rakotwórczym i uzależniającym działaniem, której powszechna dostępność na rynku jest prawnie usankcjonowana i wsparta potęgą finansową koncernów tytoniowych. Narodowe programy badawcze nad nikotynizmem prowadzone w ciągu ostatnich kilkunastu lat wykazały, że obok uzależnienia psychogennego nikotyna jest odpowiedzialna za wywoływania silnego uzależnienia typu farmakologicznego W świetle wyników tych badań mechanizm i efekt działania oraz charakter uzależnienia od nikotyny jest analogiczny do mechanizmu uzależnienia od narkotyków. Na świecie z powodu chorób spowodowanych paleniem papierosów umiera rocznie 4 min. osób. Do chorób tych należą między innymi: nowotwory płuc, jamy ustnej, gardła, nadciśnienie, zawał serca, udar mózgu, astma i wiele innych. Dym papierosowy zawiera około 4000 związków chemicznych, które dostają się do naszych płuc. Czterdzieści z nich jest bardzo silnymi truciznami oraz substancjami o działaniu rakotwórczym i powodującym nieuleczalne choroby. Zawarta w papierosie nikotyna uzależnia palacza, a po dotarciu do mózgu wprawia go w stan przyjemnego pobudzenia, ale nieprawda jest, że zmniejsza stres i zdenerwowanie. Wiedza o tym, jak groźny jest nałóg palenia, zaowocowały na Zachodzie Europy modą na niepalnie. Palenie papierosów staje się niemodne i nieestetyczne. Moda na niepalenie dociera również do Polski. Spośród 10 min palących Polaków- 70%deklaruje zerwanie z nałogiem. Jednak obok tych deklaracji rysuje się przerażający obraz młodego palacza. Coraz większy procent nastolatków przyznaje się do nałogowego palenia tytoniu lub palenia okazjonalnego. Jeszcze większy problem stanowi bierne palenie, na które są narażone dzieci palaczy. Dorośli nie zdają sobie sprawy, że paląc narażają swoje dzieci na choroby związane z nałogiem tytoniowym. Z badań wynika, że w Polsce ponad 4 min dzieci w wieku od 0-14 lat wzrasta w atmosferze biernego palenia". Dzieci te trzy i pół raza częściej zapadają na choroby układu oddechowego. Przyznam się, że do napisania tego programu skłoniły mnie wydarzenia, które wstrząsnęły mną. Okazało się bowiem, że uczeń w klasie II sięgnął po swojego pierwszego papierosa. Zafascynowany zachowaniem starszych kolegów i za ich namową postanowił sam spróbować palenia, nie myśląc o konsekwencjach. Dlatego uważam, że edukację antynikotynową należy wdrażać już na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Przekazanie wiedzy na temat szkodliwości palenia i ostrzeżenie przed uzależnieniem jest głównym celem mojego programu antynikotynowego. Wychodzę bowiem z założenia, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Program antynikotynowy Papierosom-NIE" jest spójny z Programem Profilaktycznym Szkoły Program adresowany jest do uczniów klasy III Szkoły Podstawowej Ma on przede wszystkim charakter profilaktyczny Przyjęte w programie założenia, cele, treści kształcenia i metody ich realizacji sprzyjają wzmacnianiu w uczniach pozytywnych zachowań oraz umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu IDEA PROGRAMU Program antynikotynowy Papierosom-NIE" jest propozycją działań profilaktycznych, które w rezultacie powinny wykształcić w uczniach świadomą umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zagrażających ich zdrowiu, mówienia nie" osobom namawiających do złych zachowań oraz promowania zdrowego modelu życia. CELE PROGRAMU 1. Uporządkowanie i poszerzenie informacji na temat zdrowia; 2. Wykształcenie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie; 3. Zapoznanie ze skutkami szkodliwości palenia nikotyny;
4. Radzenie sobie w sytuacjach, gdy inni palą i namawiają do palenia; 5. Uwrażliwienie na szkodliwość dymu tytoniowego związanego z biernym paleniem; 6. Wyrabianie nawyków zdrowego stylu życia; TREŚCI PROGRAMU Treści programu dobrane są w taki sposób, aby były ciekawe, rozwijały myślenie, pobudzały wyobraźnię i zachęcały uczniów do działania. Obejmują następującą tematykę: Co szkodzi naszemu zdrowiu? Co się dzieje gdy ludzie palą papierosy? Nie pozwalam palić w mojej obecności. METODY I FORMY PRACY Młodszy wiek szkolny to okres, w którym dzieci poznają otaczający je świat poprzez działanie, to również okres wzmożonej aktywności twórczej. Dlatego bardzo ważnym elementem jest właściwy dobór metod i form pracy. Uwzględniając następujące aspekty proponuję stosowanie metod aktywizujących ( metoda graffiti, burza mózgów, drama, piramida priorytetów) metod poglądowych metod ewaluacyjnych system zdobywania sprawności np. Mały strażnik zdrowia" inne np. quiz Czy potrafię dbać o swoje zdrowie" FORMY ORGANIZACYJNE Przewiduje się wykorzystanie wszystkich możliwych form pracy, w tym: pracy indywidualnej pracy zbiorowej pracy w grupie i w zespole ŚRODKI DYDAKTYCZNE 1. Wykreślanka, 2. książki, encyklopedie, 3. kaseta z nagraniem, 4. kaseta z filmem. 5. historyjka obrazkowa, 6. karty pracy, 7. puzzle, 8. schemat ciała palacza, 9. kartoniki z napisami, 10, ilustracje do zajęć, 11.. przykładowy list do palacza 12.. quiz.. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU Na realizację programu składają się: spotkania z rodzicami trzy zajęcia zintegrowane Realizację programu założyłam na drugie półrocze trzeciej klasy. Terminy realizacji poszczególnych tematów nie są sztywne i pozostawiają swobodę ich stosowania w planie dydaktyczno-wychowawczym klasy.
REALIZACJA ZADAŃ PROGRAMOWYCH LPTREŚCI KSZTAŁCENIA 1, Co szkodzi na na naszemu PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Wykreślanka, której której Uczeń: rozwiązaniem jest hasło zajęć: Co szkodzi naszemu zdrowiu? Wyszukiwanie definicji zdrowia w różnych źródłach^ wiedzy. Odczytywanie wyszukanych informacji. Rozmowa z uczniami na temat: Co szkodzi naszemu zdrowiu? Podział czynników] szkodliwych i sprzyjających naszemu zdrowiu. Który z poznanych czynników według was organizm? priorytetów. Słuchanie Witaminki". Odpowiedzi witaminach: najbardziej wyniszcza nasz piramida piosenki na pytania o Czy witaminy są zdrowe, czy szkodliwe dia zdrowia? Jakie znacie witaminy? Gdzie możemy je znaleźć? Co zrobić, aby zdrowo żyć?- burza mózgów. Układanie krótkich wierszyków o zdrowiu. Przedstawienie za pomocą) środków wyrazu plastycznego książeczek: To szkodzi zdrowiu, To sprzyja mojemu zdrowiu. Rozwiązywanie problemu: Czy wszystko co dobre jest] zdrowe? Podsumowanie zajęć wykorzystaniem kart kontrolnych. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA Wyszukuje informacje w różnych źródłach wiedzy. Dokonuje analizy i syntezy. Zna czynniki szkodzące naszemu zdrowiu. Wie co najlepiej zrobić aby zdrowo żyć! ŚRODKI DYDAKTYCZNE Wykreślanka, encyklopedie, książki o zdrowiu, kaseta z piosenką_. karty pracy z pytaniami, materiały plastyczne. 2. Co się dzieje, gdy ludzie palą papierosy? Oglądanie filmu mówiącego szkodliwości palenia papierosów. Rozmowa na podstawie filmu: Co się dzieje, gdy ludzi palą? Czytanie tekstu pt. Dlaczego palenie szkodzi"? Wyszukiwanie w tekście nazw chorób, które atakują palaczy oraz wypisanie ich nazw na dużym szarym kartonie. Układanie z puzzli schematu ciała palacza, oraz podpisów części ciała na które Uczeń: Ogląda z uwagą film o szkodliwości palenia. Rozumie dlaczego nie należy palić papierosów. Zna niszczące skutki palenia papierosów. Film mówiący o szkodliwości palenia. Tekst pt. Co się dzieje, gdy ludzie palą"? Puzzle ze schematem ciała palacza. Kartoniki z podpisami części naszego ciała Materiały plastyczne.
Nie pozwalam palić w mojej obecności. ujemnie wpływa nikotyna. Układanie zdań ostrzeżeń dla palaczy. Palaczu nie pal, bo. Przedstawienie za pomocą środków wyrazu plastycznego papierosa jako stwora, który odstrasza swoim wyglądem i zniechęca do paleni, zwrócenie uwagi na cechy palacza np. żółte zęby, słabe włosy, żółte paznokcie. Co robić, aby nie palić] papierosów? -wykorzystanie metody graffiti. Podsumowanie zajęć w postaci niedokończonych zdań. Wyszukiwanie definicji palacza w różnych źródłach wiedzy. Odpowiedzi na pytania: Kto to jest palacz? Co to jest bierne palenie? Kto jest biernym palaczem? Rozwiązywanie problemów: Czy ja mogę zostać biernym palaczem? Jak mogę to zmienić? (wychodzę pokoju, gdzie palą, proszę osobę palącą, by nie paliła przy mnie. Omawianie historyjki obrazkowej ukazującej jak unikać osób palących i miejsc odwiedzanych przez palaczy. Odgrywanie scenek] dramowych. Stanowczo mówię nie pal przy mnie wykorzystanie słów, gestów, mimiki Układanie próśb do osoby! palącej. (Proszę cię nie pal przy mnie, bo to jest niezdrowe dla mojego organizmu). Czytanie ze zrozumieniem tekstu: Dlaczego niektórzy ludzie palą papierosy? Pytania do tekstu. Dlaczego ludzie palą papierosy? (Bo uważają, że to dobre, uważają, że papierosy uspokoją ze względu na siłę reklamy). Dlaczego nie warto palić? ( bo to jest szkodliwe dla zdrowia, dym tytoniowy wywołuje choroby płuc, krążenia, gardła, człowiek] brzydko pachnie, ma Uczeń Potrafi wyszukać informacje w różnych źródłach. Zna znaczenie słów: palacz, bierny palacz. Rozwiązuje problemy postawione przez nauczyciela. Potrafi mówić nie" osobom namawiającym do negatywnych zachowań. Potrafi formułować prośby do palaczy. Pisze list do palacza. Książki, historyjka obrazkowa pokazująca jak unikać osób palących miejsc odwiedzanych przez palaczy, tekst: Dlaczego niektórzy ludzie palą papierosy?, przykładowy list do palacza, karty pracy z pytaniami oraz niedokończonymi zdaniami.
brzydką cerę itp.) Przygotowanie antyreklamy papierosów tak, aby zniechęcić do palenia. Układanie listu do anonimowego palacza. wykonanie plakatu podsumowującego cykl zajęć: pt. Papierosomnie!" Podsumowanie zajęć wykorzystując mapę myśli. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Oprócz wcześniej wspomnianych metod i form pracy są to wszelkiego rodzaju działania podejmowane w drodze skutecznego wdrażania programu profilaktycznego Nie- papierosom!". Zalicza się do nich: wykazywanie ciekawości poznawczej wobec realizowanych zagadnień, swobodne wypowiedzi na tematy związane ze zdrowiem, wypowiadanie się na określony temat, odpowiedzi na podane pytania, czytanie krótkich tekstów, fragmentów książek, pisemnie formułowanie wypowiedzi, twórcze rozwiązywanie problemów, wyszukiwanie informacji na różne tematy, wykonanie plakatu, scenki dramowe z zastosowaniem środków werbalnych i pozawerbalnych, układanie puzzli, wykonanie książeczek: To szkodzi zdrowiu, To sprzyja mojemu zdrowiu, system sprawności, quiz. SYSTEM OCENIANIA UCZNIÓW Zajęcia edukacji antynikotynowej powinny uwzględniać tylko ocenianie pozytywne, które pozwoliłoby wzmocnić wiarę we własne siły i motywację do dalszych działań. Ocena ucznia może być formułowana ustnie lub pisemnie. Podstawą do oceny mogą być następujące formy kontroli pracy uczniów: obserwacja uczniów na zajęciach, analiza zgodności działań z poleceniem do wykonania, aktywność i zaangażowanie, wytwory pracy, rozmowy z uczniami. EWALUAGJA Ewaluacja będzie dotyczyć następujących sytuacji: 1. rozpoznawanie na wejściu "potrzeb uczniów, poprzez zastosowanie rozmowy oraz opracowanie ankiety dla rodziców, 2. pomiar bieżący poprzez podsumowanie zajęć w formie kart kontrolnych, niedokończonych zdań, map pamięci, 3. pomiar po zakończonym etapie wdrażania programu, czyli na tak zwanym wyjściu" poprzez quiz, konkurs sprawdzający przyswojenie wiadomości i umiejętności z edukacji antynikotynowej, ankiety i arkusz ewaluacyjny. AUTODIAGNOZA PRACY NAUCZYCIELA Notatki, refleksje, uwagi po przeprowadzonych zajęciach.
Analiza pracy pod kątem formułowanych celów w podstawie programowej. Arkusze ewaluacyjne. ZAŁĄCZNIK NR 1 KWESTIONARIUSZ ANKIETY DLA RODZICÓW Zebrany materiał pozwoli rozpoznać potrzeby w zakresie edukacji antynikotynowej. Ankietę przeprowadza się anonimowo. 1. Czy uważacie Państwo, że w dobie zagrożenia nałogiem palenia papierosów należy wdrożyć program profilaktyki szkolnej dla klasy trzeciej w zakresie edukacji antynikotynowej? TAK NIE 2. Jeżeli uważacie, że TAK, to czego oczekujecie po wprowadzeniu takiego programu? ZAŁĄCZNIK NR 2 ARKUSZ ROZMOWY Z UCZNIAMI Zebrany materiał pozwoli określić, czego wy uczniowie oczekujecie w zakresie edukacji antynikotynowej. 1. Czy jesteście zainteresowani tematyką antynikotynową? (Wyjaśniam pojęcie antynikotynowa) 2. Czy chcielibyście uzyskać więcej informacji na temat szkodliwości palenia? 3. Czy chcielibyście nauczyć się odmawiać osobom, które będą starały się namówić was do palenia? 4. Czy zgadzacie się uczestniczyć w takich zajęciach?