LOGISTYKA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH POTRZEBY LOGISTYCZNE W ZAKRESIE WYŻYWIENIA LUDNOŚCI POSZKODOWANEJ W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Andrzej Marjański 2 R e f l e k s y j n i e Stan bezpieczeństwa nie jest stanem stabilnym - nie jest dobrem danym podmiotowi raz na zawsze. W życiu codziennym występują ciągłe jego zagrożenia, zarówno od sił natury jak i niezamierzonych oraz zamierzonych skutków działalności człowieka. Dla zapewnienia pożądanego poziomu bezpieczeństwa tworzony jest system bezpieczeństwa, którego koherentnym składnikiem jest logistyka. Andrzej Szymonik 1
Agenda Określanie potrzeb logistycznych ludności poszkodowanej Kalkulacja potrzeb logistycznych Strategia działań logistycznych Normy zaopatrzenia Znaczenie zapewnienia dostaw wody Zapotrzebowanie na dostawy żywności Ustalanie norm żywieniowych * 3 Właściwości określania potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej Jeżeli sytuacja kryzysowa, niezależnie od rodzaju wywołujących ją zagrożeń, powoduje potrzebę wprowadzenia któregoś ze stanów nadzwyczajnych, jest (powinna być) postrzegana jako zdarzenie o charakterze masowym. Okazuje się, że w przypadku konieczności wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, jej skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach. 4 2
5 Właściwości określania potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej Natomiast w sytuacji, kiedy zachodzi potrzeba wprowadzenia stanu wyjątkowego lub stanu wojennego mamy do czynienia dodatkowo m.in.: ze szczególnym zagrożeniem bezpieczeństwa dużej liczby obywateli lub porządku publicznego na dużym obszarze. 6 Właściwości określania potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej Specyfiką zdarzenia o charakterze masowym jest to, że pomoc dla osób poszkodowanych oraz ochrona mienia i środowiska naturalnego, a także obiektów infrastruktury krytycznej może być skutecznie podjęta tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, tzn. zagrożenia (przyczyny powodujące sytuację kryzysową) nie mogą być usunięte przez użycie zwykłych środków konstytucyjnych. 3
Kalkulacja potrzeb logistycznych Mając na uwadze powyższe uwarunkowania, wszelkie kalkulacje (prognozy) dotyczące m.in. potrzeb logistycznych i medycznych ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, powinny być prowadzone w odniesieniu do dużej skali. Wymóg ten spełnia liczba nie mniejsza niż 100 (sto). Liczba ta nazywana jest populacją szacunkową. 7 Strategia działań logistycznych Inna ważna właściwość, która determinuje potrzeby logistyczne medyczne ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, wynika bezpośrednio ze strategii działań logistycznych prowadzonych na rzecz ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych. Ich celem jest ratowanie życia i zdrowia rannych i chorych oraz zapewnienie wszystkim osobom poszkodowanym warunków do przetrwania sytuacji kryzysowej. Powoduje to, że wielkości niezbędnie koniecznych dostaw środków zaopatrzenia oraz zakres świadczonych usług logistycznych i usług medycznych mogą być określane nawet według minimalnych norm. 8 4
Kształtowanie norm zaopatrzenia Normy zaopatrzenia ludzi w artykuły żywnościowe warunkowane są przede wszystkim względami fizjologicznymi, na które ponadto wpływają warunki klimatyczne (pogoda) oraz charakter wykonywanej pracy (skala wysiłku fizycznego). W przypadku norm zaopatrzenia w wodę do celów gospodarczych istotnym czynnikiem są względy sanitarnohigieniczne i przeciwepidemiczne. 9 Zróżnicowanie kształtowania się norm obowiązujące normy zaopatrzenia ludzi w wodę do picia oraz środki żywnościowe przez pewien czas (zwykle przez ok. 3 dni) mogą być zmniejszone nawet o 50%, nie powodując uszczerbku dla zdrowia. w sytuacjach szczególnego niedoboru środków zaopatrzenia żywnościowego i wody pitnej, bądź trudności z ich dostarczeniem dla osób poszkodowanych, ustalono (skalkulowano) tzw. minimalnie niezbędne normy (dawki) zaopatrzenia wynikające ze względów życiowych (przeżycia). 10 5
Wielkości norm W kalkulacjach zapotrzebowania na artykuły żywnościowe i wodę pitną osób poszkodowanych w sytuacjach kryzysowych trzeba i należy przyjmować trzy wielkości norm: normalną odpowiadającą potrzebom fizjologicznym; zmniejszoną ustaloną w wysokości 50% potrzeb normalnych krytyczną zapewniającą minimalne potrzeby wynikające ze względów życiowych. 11 Normy świadczenia usług logistycznych Normy związane ze świadczeniem usług logistycznych i usług medycznych dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych wynikają przede wszystkim z obowiązku przestrzegania: przepisów bezpieczeństwa (np. przepisów związanych z przewozem osób środkami transportowymi) higieny pracy (np. przepisy obowiązujące podczas organizacji zbiorowego żywienia) warunków sanitarnohigienicznych (np. przepisy dotyczące organizacji tymczasowych miejsc zakwaterowania dla osób ewakuowanych); warunków przeciwepidemicznych (np. przepisy obowiązujące podczas epidemii chorób zakaźnych). 12 6
Uwarunkowania świadczenia usług medycznych w sytuacjach kryzysowych mogą wystąpić inne czynniki warunkujące zakres świadczonych usług. Szczególnym przypadkiem jest pomoc medyczna, która czasami, ze względu na bardzo dużą liczbę rannych i chorych oraz niedostateczny potencjał medyczny (najczęściej brakuje lekarzy specjalności chirurgicznej i internistycznej) zawężana jest do tzw. względów życiowych. Pomoc chirurgiczna i internistyczna czasami musi być ograniczona (ze względów czasowych) do niezbędnego minimum zapewniającego przeżycie pacjenta. Personel medyczny może udzielić pomocy lekarskiej zwiększonej liczbie rannych i chorych. 13 14 Zapotrzebowanie na dostawy wody 7
Zapotrzebowanie na dostawy wody Woda jest składnikiem pożywienia niezbędnym do utrzymania funkcji życiowych organizmu. Stanowi podstawowy rozpuszczalnik wielu związków odżywczych, które rozprowadzane są po całym organizmie właśnie w postaci roztworów wodnych organizm dorosłego człowieka zawiera około 50 litrów wody, stanowi ona ok. 70% ciężaru ciała 15 16 Woda w ciele człowieka 8
Funkcje wody w organizmie człowieka Jest głównym składnikiem płynów ustrojowych (krew, limfa, płyn międzykomórkowy); protoplazma każdej komórki jest roztworem koloidalnym Ważną funkcją wody, jaką spełnia ona w organizmie człowieka jest regulowanie temperatury ciała, zwłaszcza w okresie upałów. Podczas pocenia się woda paruje z powierzchni skóry i przez to oziębia ją. Usunięcie wody z pożywienia człowieka prowadzi w stosunkowo krótkim czasie do poważnych zaburzeń kończących się śmiercią. Dlatego wszystkie straty wody w moczu oraz pocie i wydychanym powietrzu muszą być uzupełniane w pożywieniu. Człowiek przez spożycie różnych produktów, szczególnie owoców, warzyw i mleka otrzymuje pewne ilości wody, jednak swoje całkowite zapotrzebowanie na wodę (ok. 2,5 litra dziennie) zaspokaja, spożywając napoje takie jak np. herbata, kawa, kompot, soki pitne itp. 17 Dostawa wody w sytuacji kryzysowej Dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych organizowane są dostawy wody pitnej oraz wody dla celów gospodarczych Wielkość tych dostaw kalkulowana jest na podstawie obowiązujących norm zaopatrzenia Woda do picia oraz woda do celów gospodarczych dostarczana ludności poszkodowanej powinna odpowiadać obowiązującym normom czystości. Zachowanie tych norm podlega okresowym badaniom laboratoryjnym. Badania te organizuje (zleca) grupa opieki zdrowotnej i pomocy socjalno-bytowej ZZK 18 9
Odkażanie wody W przypadku korzystania z wody pochodzącej ze źródeł, w których czystość i przydatność wody do spożycia są wątpliwe, należy ją odkażać poddając chlorowaniu. Najpraktyczniejszym rozwiązaniem w takich sytuacjach jest użycie tabletek Pantocidu. Tabletki te wydaje się indywidualnie ludności poszkodowanej, jednak należy ją poinstruować o sposobach ich stosowania. 19 20 Normy zużycia wody Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 70). Źródło: Nowak, s. 39-40 10
21 Normy zużycia wody w gospodarstwach domowych na jednego mieszkańca Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002 r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody, (Dz. U. z 2002 r. Nr 8, poz. 70). Źródło: Nowak, s. 39-40 22 Zużycie wody w usługach 11
23 Zużycie wody w usługach 24 Zużycie wody w usługach 12
25 Zużycie wody w usługach 26 Zużycie wody w usługach 13
27 Zużycie wody w usługach Normy dla resortów obrony i spraw wewnętrznych 28 14
29 Zapotrzebowanie na wodę dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 30 Zapotrzebowanie na wodę dla ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 15
Zapotrzebowanie na dostawy żywności Żywienie człowieka jest nierozerwalnie związane z jego istnieniem. Jednak naukowe podstawy jego żywienia zostały opracowane (stworzone) stosunkowo niedawno, pomimo że źródeł wiedzy w tej dziedzinie zalecał poszukiwać w kucharstwie filozof i lekarz grecki Hipokrates (ok. 460 377 p.n.e.). 31 Potrzeby żywnościowe człowieka Nowoczesne podejście do problemu żywienia człowieka zastosował dopiero francuski uczony A.L. Lavoisier (1743 1794) przeprowadzając badania i doświadczenia na zwierzętach i ludziach. 32 Antoine Laurent de Lavoisier(ur.26 sierpnia 1743wParyżu, zm.8 maja 1794 tamże) francuskifizykichemik,straconynagilotyniew wyniku wyrokutrybunału Rewolucyjnego Republiki Francuskiej. 16
Uwarunkowania dostaw żywności Przyjęte przez organizm pożywienie ulega spaleniu, wydzielając przy tym pewną ilość ciepła. Od tego momentu nauka żywienia została zapoczątkowana przede wszystkim jako kalorymetria, tj. od strony wartości kalorycznej pożywienia. W kolejnych licznych badaniach nad żywieniem człowieka stwierdzono, że pożywienie składa się z różnych składników o różnej budowie i spełniających wielorakie i ważne dla żywego organizmu funkcje. Powoduje to, że do pełnej oceny żywności nie wystarczy określenie jedynie jej wartości kalorycznej. 33 Uwarunkowania dostaw żywności Wyjaśnienie składu pożywienia stało się możliwe dzięki rozwojowi chemii i stosowanych przez nią metod analitycznych, natomiast poznanie roli, jaką spełniają poszczególne jego składniki, zawdzięczamy biologii i fizjologii, a przede wszystkim biochemii, która zajmuje się badaniem przemian zachodzących w żywym organizmie. w żywym organizmie przebiegają tysiące różnorodnych i bardzo skomplikowanych przemian, które nazywa się przemianą materii. 34 17
Uwarunkowania dostaw żywności Przemiana materii w organizmie nigdy, nawet podczas snu, nie ustaje. Można ją określić w kaloriach na 1 godz. i na 1 kg masy (wagi) ciała. Wielkość przemiany materii (a więc ilość zużytych kalorii) zależy od wielu czynników m.in. Od: wagi ciała; wzrostu; płci; klimatu (temperatury otoczenia); ilości i jakości spożywanej żywności; rodzaju, charakteru i ilości wykonywanej pracy itp. 35 Uwarunkowania dostaw żywności U człowieka leżącego w łóżku i będącego na czczo przemiana materii w przypadku prawidłowego funkcjonowania organizmu wynosi 1 kcal/ 1 godz./1 kg masy ciała; Podczas swobodnego stania przemiana wzrasta do 1,5 kcal, przy powolnym spacerze wynosi 2,86 kcal, a przy ręcznym piłowaniu drewna aż 6,86 kcal. 36 18
Uwarunkowania dostaw żywności Na podstawie wielkości przemiany materii możemy obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne poszczególnych ludzi. Wobec tego znając zapotrzebowanie kaloryczne organizmu i wartość kaloryczną spożywanej żywności możemy stwierdzić, czy organizm otrzymuje dostateczną (właściwą) liczbę (ilość) kalorii w pożywieniu. 37 Dzienne zapotrzebowanie człowieka na poszczególne składniki pożywienia 38 19
Ustalanie wielkości zapotrzebowania W praktyce żywienia zdrowego (optymalnego), zamiast szczegółowych wielkości (ilości) kalorii podanych w powyższej tabeli, stosuje się wielkości średnie. dla ludzi w wieku 18 25 lat ok. 2200kcal, w wieku 26 60 lat ok. 2100 kcal w wieku powyżej 60 lat ok. 1850 kcal. Wielkości te wzrastają w przypadku wykonywania ciężkiej pracy fizycznej do ok. 3000 kcal 39 Dobowa racja żywnościowa (przeciętna dobowa racja żywnościowa wynosi ok. 2700 kcal, 70 80g białka, w tym 1/3 białka zwierzęcego), Jeżeli praca fizyczna jest wykonywana w warunkach niskich temperatur nawet do ok. 5000 kcal 40 20
Zapewnienie proporcji składników Pokrycie zapotrzebowania kalorycznego nie wystarcza jednak do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Organizm musi poza kaloriami otrzymywać w pokarmach w odpowiednich ilościach i proporcjach różne niezbędne składniki. Należą do nich przede wszystkim: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne. 41 Białka 42 Białka to bardzo skomplikowane związki chemiczne Odgrywają w organizmie rolę podstawową, są zasadniczym i niezbędnym elementem w budowie każdej komórki. Z białka organizm buduje nowe lub odnawia zużyte komórki, hormony, enzymy (inaczej fermenty), ciała odpornościowe itp. W skład białka wchodzą takie podstawowe pierwiastki jak: azot, węgiel, tlen, wodór, siarka, fosfor i inne. Pierwiastki te tworzą związki chemiczne zwane aminokwasami. Organizm ludzki niektóre aminokwasy potrafi sam wytwarzać podczas przemiany materii. Są jednak takie, które muszą być dostarczane w pożywieniu. 21
Białka Białka zawierające w odpowiednim stosunku niezbędne organizmowi ludzkiemu aminokwasy nazywane są białkami pełnowartościowymi, a produkty zawierające te białka produktami wysokowartościowymi. Przeważnie są one pochodzenia zwierzęcego. Natomiast białko produktów roślinnych jest mniej wartościowe. Pożądane jest, by w pożywieniu człowieka występowały różne produkty, najlepiej pochodzenia roślinnego i pochodzenia zwierzęcego. Białko zwierzęce powinno stanowić 1/3 1/2 ogólnego zapotrzebowania organizmu na ten składnik. W polskich zwyczajach żywieniowych głównymi źródłami białka są: pochodzenia zwierzęcego: mięso, ryby, sery i mleko, Z produktów pochodzenia roślinnego głównie nasiona roślin strączkowych. 43 Węglowodany Węglowodany występują głównie w produktach roślinnych Dla człowieka są głównym źródłem energii. Typowym węglowodanem jest skrobia (składnik ziaren zbóż, bulwy ziemniaka tzw. mąka ziemniaczana). Do węglowodanów zalicza się także błonnik. Głównym źródłem węglowodanów w typowej diecie Polaka są ziemniaki, przetwory zbożowe i cukier. Zapotrzebowanie dzienne przeciętnego człowieka na węglowodany wynosi ok. 450 gram. 44 22
Tłuszcze Tłuszcze zaliczają się do składników pożywienia o najwyższej wartości kalorycznej Są one traktowane przede wszystkim jako źródło energii. Za pomocą tłuszczu można, nie zwiększając zbytnio objętości pożywienia, podnieść jego wartość kaloryczną, co ma istotne znaczenie podczas organizacji wyżywienia dla osób pracujących fizycznie. Wbrew różnym opiniom dietetyków, najcenniejszymi biologicznie tłuszczami są tłuszcze pochodzenia zwierzęcego zwłaszcza masło. Są w nich zawarte witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, np. A, D, E. 45 Źródła tłuszczu Głównym źródłem tłuszczu w diecie Polaka jest: masło, smalec, oleje jadalne, margaryna i słonina 46 23
Zapotrzebowanie na tłuszcze Dzienne zapotrzebowanie przeciętnego człowieka na tłuszcze jest różne i zależy od rodzaju wykonywanej pracy, a także płci, pory roku (klimatu) itp. Przeciętnie wynosi ono 70 120 gram dziennie. Pożądane jest, by w pożywieniu człowieka występowały zarówno tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, jak i pochodzenia roślinnego. W tłuszczach pochodzenia roślinnego występują tzw. nienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy i arachidonowy), które są konieczne do normalnego przebiegu procesów życiowych, szczególnie do utrzymania właściwego stanu skóry oraz przemiany wodnej i tłuszczowej (dawniej była to witamina F). 47 Witaminy Poza białkami, węglowodanami i tłuszczami pożywienie człowieka powinno zawierać dostateczną ilość witamin. Są to związki organiczne o różnej, często skomplikowanej budowie. Są one niezbędne do utrzymania w prawidłowym stanie żywego organizmu. Ich brak w pożywieniu objawia się zahamowaniem wzrostu, zmianami w oczach, skórze, nabłonku, w układzie nerwowym itp. Schorzenia powstałe na skutek braku witamin nazywane są awitaminozą. Nauka obecnie zna kilkadziesiąt witamin. Jednak w normalnym zapotrzebowaniu organizmu człowieka na witaminy uwzględnia się tylko kilka z nich. Są to witaminy: A, B1, B2, PP, C i D. 48 24
49 Skład części jadalnych zawartych w 100 g produktu rynkowego niektórych środków spożywczych 50 Skład części jadalnych zawartych w 100 g produktu rynkowego niektórych środków spożywczych 25
Grupy żywnościowe Różne produkty żywnościowe zawierają różne składniki odżywcze i w różnych ilościach. Żaden z produktów (za wyjątkiem mleka w żywieniu niemowląt) nie może sam zaspokoić pełnego zapotrzebowania człowieka na poszczególne składniki odżywcze. Dla ułatwienia oceny poszczególnych produktów żywnościowych, dzieli się je na grupy. W skład każdej takiej grupy wchodzą produkty o zbliżonym składzie chemicznym i podobnych wartościach odżywczych. Często dzieląc produkty żywnościowe, wyróżnia się 12 grup. 51 52 Mleko i jego przetwory Grupa pierwsza obejmuje mleko i jego przetwory. Są źródłem wysokowartościowego białka, wapnia, łatwo przyswajalnego tłuszczu i cukru mlecznego większości znanych witamin. Grupa ta zawiera jednak mało witaminy C i żelaza. Nie zawiera błonnika. 26
Mięso, drób i ryby Grupa druga -mięso, ryby i drób. Dostarczają one organizmowi przede wszystkim : pełnowartościowe białko niektóre witaminy grupy B. Produkty te są ubogie w wapń, witaminę C oraz nie zawierają błonnika. 53 Jaja 54 Grupa trzecia to jaja. Są one źródłem prawie wszystkich składników odżywczych., zwłaszcza wartościowego białka oraz większości witamin i składników mineralnych. 27
Produkty roślinne Grupa czwarta -produkty roślinne. Są bogate w karoteny (prowitaminy A). Do tej grupy należą m.in.: morele, melony, marchew, sałata, dynia, szpinak, jarmuż i szczypiorek. 55 56 Owoce i warzywa Grupa piąta obejmuje owoce i warzywa Źródło witaminy C, np.: kapusta, pomidory, porzeczki, maliny, truskawki, owoce dzikiej róży cytryny. 28
Pozostałe owoce i warzywa Grupa szósta to tzw. pozostałe owoce i warzywa. Zawierają one niewielkie ilości witamin i składników mineralnych. Należą do niej przeważnie warzywa korzeniowe. 57 58 Tłuszcze bogate w witaminy A i D Grupa siódma -tłuszcze bogate w witaminy A i D. Należą do niej: masło, śmietana witaminizowane margaryny. Poza witaminami dostarczają energii. 29
Przetwory zbożowe Grupa ósma obejmuje przetwory zbożowe. Poza węglowodanami zawierają one, zależnie od rodzaju przemiału, witaminy grupy B, białko, błonnik fosfor. Są ubogie w wapń i pozostałe witaminy. Należą do nich: mąka, kasze płatki owsiane. 59 60 Cukier i słodycze Grupa dziewiąta obejmuje cukier i słodycze. Zawierają one głównie węglowodany będące źródłem energii. 30
Produkty wysokokaloryczne Grupa dziesiąta -produkty wysokokaloryczne o dużej zawartości tłuszczu (poza masłem). Dostarczają one głównie energii, a niektóre z nich, jak oleje roślinne, niezbędnych kwasów tłuszczowych (linolowy, linolenowy i arachidonowy). 61 Ziemniaki Grupa jedenasta to ziemniaki. Są źródłem węglowodanów (skrobi), stąd i energii, witaminy C oraz niewielkich ilości witamin z grupy B Zawierają mało białka, ale jest ono wysokowartościowe i dobrze uzupełnia inne białka roślinne. 62 31
Suche nasiona roślin strączkowych Grupa dwunasta -suche nasiona roślin strączkowych. Należądo niej m.in. groch, fasola, bób itp. Zawierają one dużo i stosunkowo wysokiej wartości biologicznej białka, składniki mineralne, niektóre witaminy grupy B, a często również tłuszcz. Mogą przy odpowiedniej kombinacji z innymi produktami roślinnymi częściowo zastępować białka pochodzenia zwierzęcego. 63 Zróżnicowanie diety Układając jadłospis należy w miarę możliwości uwzględniać wszystkie wymienione wyżej grupy produktów żywnościowych w ciągu jednego dnia. Ponadto należy pamiętać, że produkty należące do jednej grupy można zamienić, np. mięso można zamienić rybami, smalec olejem. 64 32
Potrzeby żywnościowe ludności poszkodowanej Potrzeby żywnościowe (zapotrzebowanie na dostawy środków spożywczych) ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych są w zasadzie takie same jak na co dzień, tzn. w czasie, w którym nie występują zagrożenia (bądź ich skutki) powodujące tę sytuację. Jednak ich pełne zaspokojenie zgodne z oczekiwaniem (osób poszkodowanych), bardzo często nie jest możliwe. 65 Problemy z zapewnieniem żywności Najczęściej główną przyczyną tego stanu rzeczy jest duża skala problemu (masowość zjawiska), brak pełnego zbilansowania potrzeb żywnościowych ludności z posiadanymi zapasami artykułów żywnościowych, ograniczone możliwości transportowe, trudności z dotarciem z dostawami zaopatrzenia do osób poszkodowanych, ograniczenia czasowe itp. Aby zapewnić warunki przetrwania (pod względem żywnościowym) wszystkim poszkodowanym często stosuje się limitowanie dostaw. 66 33
67 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 68 34
69 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 70 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 35
71 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 72 Normy zaopatrzenia dostatecznego dla jednego dorosłego człowieka 36
73 Zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 74 Z wieloletnich badań i obserwacji, szczególnie dotyczących żywienia w warunkach naturalnego (ekstremalnego) bytowania wynika, że średnie dzienne minimalne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na kalorie wynosi około 900 kcal przy dostarczaniu tylko 500 kcal osoba zdrowa może żyć przez pewien czas (kilka dni) bez wyraźnie szkodliwych skutków dla jej zdrowia. 37
Normy zaopatrzenia dostatecznego Istotnym warunkiem jest to, by człowiek, któremu do takich wielkości ograniczono wartość kaloryczną wyżywienia, miał zapewnioną odpowiednią ilość wody do picia. Ponadto w takich przypadkach należy, w miarę możliwości, unikać zbędnego i nadmiernego wysiłku. Planując zaspokojenie potrzeb żywnościowych ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, w przypadku braku pełnego (wystarczającego) asortymentu artykułów spożywczych, można stosować ich zamienniki, posługując się normami zaopatrzenia dostatecznego 75 76 Zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe ludności poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych 38
77 Podsumowanie 78 Zagadnienia do dyskusji 39
Literatura do wykładu W. NOWAK i E. NOWAK, PODSTAWY LOGISTYKI W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH Z ELEMENTAMI ZARZĄDZANIA LOGISTYCZNEGO, SWSPiZ, Łódź-Warszawa 2009, rozdział 2. 79 Pytania? Prawdziwym błędem jest błąd popełnić i nie naprawić go. 80 Konfucjusz (551 479 p.n.e.) chiński filozof i myśliciel www.amarjanski.san.edu.pl 40