Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014

Transkrypt

1 Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Kod ucznia Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez komisję. 2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania. 3. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem. Nie używaj korektora. 4. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź znakiem X. 5. Rozwiązania zadań zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj. 6. Liczba punktów możliwych do uzyskania: Czas pracy: 45 minut

2 1. Wskaż poprawne dokończenie zdania. Dieta zrównoważona A. wymaga ważenia pokarmów, by określić dzienną normę spożycia B. zawiera wszystkie substancje niezbędne do właściwego funkcjonowania organizmu C. zawiera taką samą ilość białka roślinnego jak zwierzęcego D. wymaga spożywania przede wszystkim białka zwierzęcego 2. Z przedstawionych poniżej zestawów wybierz te pokarmy, które są głównym źródłem białka, skrobi i tłuszczu roślinnego. Podkreśl nazwy tych pokarmów. Składnik Źródło składnika białko ryby ser biały makaron ziemniaki fasola jaja skrobia pieczywo banany groch winogrona kasza orzechy tłuszcz roślinny ryby orzechy masło olej sojowy ser żółty margaryna 3. Uzupełnij zdanie wpisując w luki odpowiednie wartości spośród podanych: 10%, 60%, 30%. (1,5p) Dzienne zapotrzebowanie energetyczne człowieka zaspokajają: białka %, tłuszcze % i węglowodany %. 4. Oceń prawdziwość każdego zdania. Wpisz P jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. A. Białka pełnią funkcję budulcową i zapasową. -. B. Produkty białkowe powinny być spożywane w dwóch porcjach w ciągu dnia. -. C. Pokarmy pełnowartościowe, zawierające wszystkie aminokwasy egzogenne, są pochodzenia zwierzęcego - D. Nasiona roślin strączkowych i jaja mogą być zamiennikami produktów mięsnych. -. E. Organizm człowieka jest zdolny wytworzyć wszystkie aminokwasy niezbędne do właściwego funkcjonowania Podaj 3 zalety spożywania błonnika (3p) 6. Glukoza jest odkładana w organizmie człowieka w mięśniach i wątrobie w postaci: A. skrobi B. glicerolu C. celulozy D. glikogenu 7. Spośród podanych pierwiastków podkreśl makroelementy. (2p) żelazo wapń magnez jod potas fluor fosfor miedź

3 8. Uzupełnij. Tłuszcze są niezbędne dla przyswajania niektórych witamin, tzw. witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: a także do budowy błon komórkowych. Tłuszcze zbudowane są z i kwasów tłuszczowych, które dzielimy na: i. Szczególne znaczenie mają kwasy tłuszczowe które występują przede wszystkim w olejach roślinnych oraz rybach. Powinny stanowić przynajmniej 2/3 wszystkich spożywanych tłuszczów. 9. U dwóch chłopców stwierdzono awitaminozę i niedobór jednego z mikroelementów. (3p) U chłopca A stwierdzono niedobór pewnej witaminy, co objawiało się krwawieniem z dziąseł i pękaniem naczyń krwionośnych, natomiast u chłopca B niedobór jednego z mikroelementów, co wywołało próchnicę. Niedobór, jakich czynników wywołał te dolegliwości u chłopców? Uzupełnij zdania. Chłopiec A cierpi na niedobór.. Chłopiec B cierpi na niedobór.. Z poniższej listy wpisz do tabeli produkty, które powinny wzbogacić dietę chłopców. pietruszka, pomarańcze, nasiona fasoli,, porzeczka, ryby morskie, herbata Chłopiec A Chłopiec B 10. Witaminy są związkami chemicznymi niezbędnymi do prawidłowego przebiegu różnych procesów życiowych. Rozstrzygnij, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe. Obok każdego zdania wpisz odpowiednio P (prawda) lub F (fałsz). (2p) A. Witamina D znajduje się w tranie, maśle i jajkach, jej niedobór powoduje krzywicę. -. B. Witamina B6 znajduje się w ziarnach zbóż, wpływa na zdrowie skóry i włosów. -. C. Witamina PP występuje w orzechach, wpływa na sposób widzenia.- D. Witamina K występuje w zielonych warzywach liściastych, decyduje o procesach krzepnięcia krwi Na podstawie poniższego tekstu napisz o jakim związku chemicznym jest mowa. Jej obecność jest niezbędna dla jego prawidłowego funkcjonowania ze względu na kluczową rolę w regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych oraz udział we wszystkich reakcjach biochemicznych w organizmie. Odp. 12. Napisz czym są probiotyki i podaj przykład dwóch produktów spożywczych zawierających probiotyki. (2p)

4 13. Nadmiar sodu może doprowadzić do: A. miażdżycy B. nadciśnienia tętniczego C. anemii D. wrzodów żołądka 14. Co oznacz skrót GDA GDA Konserwanty to: A. substancje umożliwiające utworzenie jednolitej mieszaniny B. substancje przedłużające trwałość środków spożywczych poprzez zabezpieczenie ich przed rozkładem spowodowanym przez drobnoustoje C. substancje przedłużające trwałość środków spożywczych poprzez zabezpieczenie ich przed rozkładem spowodowanym przez utlenianie D. substancje umożliwiające utrzymanie odpowiednich fizycznych lub chemicznych właściwości środka spożywczego 16. Oblicz BMI (wskaźnik masy ciała) ucznia, którego masę i wzrost przedstawiono w tabeli. < 15,0 wygłodzenie 25,0 29,9 nadwaga 15,0 17,4 wychudzenie 30,0 34,9 I stopień otyłości 17,5 18,4 niedowaga 35,0 39,9 II stopień otyłości 18,5 24,9 waga prawidłowa > 40,0 III stopień otyłości (otyłość skrajna) Zapisz w tabeli wartość obliczonego BMI oraz określenie odpowiadające tej wartości. BMI = Masa ciała (kg) Wzrost (cm) Wartość BMI Określenie Uczeń a) Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi. Które konsekwencje zdrowotne mogą wynikać z wartości obliczonego BMI? A. Miażdżyca B. Reumatyzm C. Płaskostopie D. Skrzywienie kręgosłupa E. Obniżenie krzepliwości krwi. 17. Gruczoły ślinowe wydzielają ślinę, która uczestniczy w procesach trawienia węglowodanów, ponieważ zawiera enzym o nazwie A. amylaza B. podpuszczka C. lipaza D. pepsyna

5 18. Połącz w pary narządy z procesami, które w nich zachodzą. (3p) Przy każdym numerze nazwy narządu wpisz literę przyporządkowaną odpowiedniemu procesowi. I. przełyk A. wchłanianie strawionego pokarmu do krwi i limfy II. żołądek B. trawienie białek, tłuszczów i cukrów III. jama ustna C. mechaniczne rozdrabnianie pokarmu IV. jelito grube D. formowanie mas kałowych V. jelito cienkie E. przesuwanie pokarmu VI. dwunastnica F. trawienie białek I - II - III - IV - V - VI Oceń prawdziwość każdego zdania. Wpisz P jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. A. W wątrobie trawione są tłuszcze -. B. W żołądku znajduje się kwas solny -. C. Sok trzustkowy zawiera enzymy trawiące białka, cukry i tłuszcze -. D. W jelicie grubym następuje wchłanianie wody, soli mineralnych i niektórych witamin -. (2p) 20. Zaznacz 3 punkty, w których podane są prawdziwe informacje dotyczące trzustki. (1,5p) A. wytwarza żółć B. produkuje hormon insulinę C. wytwarza soki zawierające enzymy trawienne D. magazynuje i przetwarza cukry E. odtruwa krew F. utrzymuje stałe stężenie glukozy we krwi 21. Dieta to określony sposób odżywiania się dostosowany do potrzeb organizmu. Wybór diety zależy od: A. warunków atmosferycznych, stanu zdrowia, wieku. B. wieku, pory roku, aktywności fizycznej. C. płci, pory dnia, rodzaju wykonywanej pracy. D. godziny przyjmowania posiłków, płci, samopoczucia. 22. Uzupełnij. Przeciętna zdrowa kobieta powinna dostarczać swojemu organizmowi ok. kalorii dziennie a mężczyzna ok.. Jeśli ktoś chce schudnąć powinien spożywać o kalorii mniej niż wskazuje normalna dzienna dawka.