PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA PROGRAM ZAJĘĆ Rok akademicki 2017/2018 1. Wprowadzenie do psychologii społecznej. Podstawowe podejścia teoretyczne i metody badawcze. Prowokacje naukowe. Treści szczegółowe: Główne orientacje teoretyczne w psychologii społecznej. Psychologia społeczna jako nauka o osobie w sytuacji (społecznej; podejście Lewinowskie). Metodologia badań w psychologii społecznej. Najważniejsze terminy naukowe. [rozdział 1. Wprowadzenie do psychologii społecznej] Literatura dodatkowa 1 : Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. [rozdział 1. Czym i jak zajmuje się psychologia społeczna?] Literatura uzupełniająca 2 : Witkowski, T., Fortuna, P. (2008). O psychobiznesie, tolerancji i odpowiedzialności, czyli strategie czystych uczonych, Psychologia Społeczna, 4, 295-308. Klebaniuk, J., Cisłak, A., Wojcik, A., Drogosz, M., Olechowski, M., Zdybek, Z., Walczak, R., Zdybek, M. (2012). O nieuczciwości w nauce: Dyskusja. Psychologia Społeczna, 3, 213-244. 2. Wizerunek własny. Natura ja i sposoby poznawania ja. Teoria spostrzegania siebie Daryla Bema i teoria porównań społecznych Leona Festingera. Ja zależne i współzależne. Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. [rozdział 6. Spostrzeganie siebie] [rozdział 6. Rozumienie siebie: w jaki sposób poznajemy samych siebie] Jarymowicz, M. (2000). Tożsamość [w] J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3. Gdańsk: GWP. 3. Poznanie społeczne. Schematy poznawcze. Heurystyki i ich rodzaje. Myślenie automatyczne i kontrolowane. Treści szczegółowe: organizacja wiedzy o świecie społecznym a oszczędność poznawcza (schemat, skrypt), podstawowe mechanizmy przetwarzania informacji (automatyczny, refleksyjny), asymetria aktor obserwator i asymetria sprawca biorca, poznawcze drogi na skróty (proces potwierdzania oczekiwań, wnioskowanie o dyspozycyjnych cechach osobowości, heurystyka reprezentatywności, dostępności, zakotwiczenia i dostosowania, wykorzystywanie uczuć jako informacji) Wojciszke B.(2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Scholar. [R: 3] 1 Literatura dodatkowa przedstawia treści zawarte w literaturze według nieco odmiennych kryteriów, wskazując na uaktualnienia i kierunki rozwoju wątków badawczych. 2 Literatura uzupełniająca obejmuje szczegółowe wątki analityczne wprowadzanie w czasie zajęć w charakterze dygresji. Treści w niej zawarte uaktualniają merytoryczna treść kursu, wskazują ciekawe zjawiska oraz anegdotyczne wyniki badawcze.
Greenwald, A.G., Banaji, M.R. (1995). Utajone poznanie społeczne: postawy, wartościowanie siebie i stereotypy. Przegląd Psychologiczny, 38, 1/2, 11-63. Lewicka M. (2001). Czy jesteśmy racjonalni? W: M. Kofta, T. Szustrowa (red). Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice ze społecznej psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [s. 28 64] Wojciszke B. (2001). Dane i pseudodane w procesie spostrzegania ludzi. W: M. Kofta, T. Szustrowa (red). Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice ze społecznej psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [s. 65 90] 4. Spostrzeganie społeczne. Treści szczegółowe: atrybucje, naiwne teorie cech, ukryte teorie osobowości, samospełniające się proroctwo Literatura obowiązkowa: Wojciszke B.(2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Scholar. [R: 5] Aronson Elliot, Wilson Timothy D., Akert Robin M. (2006). Psychologia społeczna. Poznań: Zysk i S-ka. [R. 4 Spostrzeganie społeczne s. 96-124] Kofta M. (2001). Poczucie kontroli, złudzenia na temat siebie, a adaptacja psychologiczna. W: M. Kofta, T. Szustrowa (red). Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice ze społecznej psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [s. 199 225] Weary, G., Stanley, M.A., Harvey, J.H. (1989). Attribution. New York: Springer-Verlag [s. 3 65] 5. Motywy społeczne. Przynależność. Poznanie. Sprawczość i kontrola. Locus of control. Poznanie i zrozumienie. Status. Pieniądze. Treści szczegółowe: motywy ultymatywne (przetrwanie i prokreacja), motywy proksymalne (przynależność, status, znalezienie partnera seksualnego,...), szczegółowe motywy funkcjonowania społecznego (sprawczość, kompetencja, kontrola, rozumienie otoczenia,...) Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. [rozdział 2. Motywy społeczne] Reeve, J. (2001). Understanding motivation and emotion. Forth Worth: Harcourt College Publishers. [rozdział 6. Acquired Social Needs] Wojciszke, B. (2010). Sprawczość i wspólnotowość. Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego. Gdańsk: GWP. Abele, A.E., Uchronsky, M., Suitner, C., Wojciszke, B. (2008). Towards an operationalization of the fundamental dimensions of agency and communion: Trait content ratings in five countries considering valence and frequency of word occurrence. European Journal of Social Psychology, 38, 1202-1218. Kossowska, M. (2003). Różnice indywidualne w potrzebie poznawczego domknięcia. Przegląd Psychologiczny, 46, 4, 355-374. Buss, D. (2001). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: GWP. Wojciszke, B., Szlendak, M. (2010). Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej. Psychologia Społeczna, 5, 57-69. Rotter, J.B. (1990). Poczucie wewnętrznej versus zewnętrznej kontroli wzmocnień. Nowiny
Psychologiczne, 5/6, s. 59 70. 6. Teoria dysonansu poznawczego. Treści szczegółowe: koncepcja dysonansu poznawczego L. Festingera i E. Aronsona, zjawiska niewystarczającego uzasadnienia, dysonans podecyzyjny [rozdział 3. Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny] Festinger L. (1957/2007). Teoria dysonansu poznawczego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Matz, D.C., Wood, W. (2005). Cognitive Dissonance in Groups: The Consequences of Disagreement. Journal of Personality and Social Psychology, 88, 1, 22-37. 7. Przekonania społeczne. Poglądy na naturę ludzką. Teoria opanowywania trwogi. Usprawiedliwianie systemu społecznego. Treści szczegółowe: poglądy na naturę ludzką (cynizm, zaufanie społeczne), przekonania o świecie społecznym (autorytaryzm, orientacja na dominację społeczną, wiara w sprawiedliwy świat, legitymizacja porządku społecznego, wiara w życie jako grę o sumie zerowej) Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. [rozdział 4. Przekonania społeczne] Rusaczyk, M. (2008). Teoria opanowywania trwogi. Dyskurs w literaturze amerykańskiej. Wydawnictwo Naukowe Scholar Jost, J. T., Banaji, M. R., Nosek, B. A. (2004). A decade of system justification theory; Accumulated evidence of conscioud and unconscious bolstering of the status quo. Political Psychology, 25, 881-919. 8. Władza. Uwarunkowania i konsekwencje. Treści szczegółowe: źródła i rodzaje władzy (model Frencha i Ravena), psychologiczne konsekwencje posiadania i podlegania władzy, władza a wpływ społeczny, władza z perspektywy mechanizmów dążenia i unikania Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. [rozdział 17. Władza] Mandal. E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: PWN. Keltner, D., Gruenfeld, D.H., Anderson, C. (2003). Power, Approach, and Inhibition. Psychological Review, 110, 2, 265-284. 9. Konformizm. Treści szczegółowe: konformizm informacyjny i normatywny; źródła i konsekwencje konformizmu; [rozdział 7. Konformizm: wpływ na zachowanie]
Mika, S. (1987). Psychologia społeczna. Warszawa: PWN. [s. 400-423]. Tong, E.M.W., Tan, C.R.M., Latheef, N.A., Selamat, M.F.B., Tan, D.K.B. (2008). Conformity: Moods matter. European Journal of Social Psychology, 38, 601-611. 10. Postawy. Kształtowanie i zmiana. Metody pomiaru postaw. Treści szczegółowe: struktura postawy, geneza postaw, konsekwencje postaw, metody zmiany postaw, postawy a zachowanie, teoria planowanego działania, kontrola behawioralna, normy subiektywne; Wojciszke B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Scholar. [R: 8] [rozdział 8. Postawy i zmiana postaw: wpływanie na myśli i uczucia] Mika, S. (1987). Psychologia społeczna. Warszawa: PWN. [rozdział III. Postawy] Zimbardo, Ph.G., Leippe, M.R. (2004). Psychologia zmiany postaw i wpływu społecznego. Poznań: Zysk i S-ka. 11. Stereotypy i uprzedzenia geneza i funkcje. Treści szczegółowe: funkcje stereotypów, geneza stereotypów, stereotyp a uprzedzenie, strategie redukowania stereotypów Wojciszke B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Scholar. [R: 19] [rozdział 13. Uprzedzenia: przyczyny i lekarstwa] Macrae, C.N., Stangor, Ch., Hewstone, M. (1999). Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. Gdańsk: GWP. [rozdział 3. Wygląd zewnętrzny jako podstawa stereotypizacji; rozdział 6. Język a stereotypizacja] Schmader, T., Johns, M., Forbes, Ch. (2008). An Integrated Process Model of Stereotype Threat Effects on Performance. Psychological Review, 115, 2, 336-356. (dostępny on-line: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmc2570773/) Mandal E., Gawor A., Buczny P. (2012). The stereotypes of man and woman in Poland content and factor structures. W: E. Mandal (red.). Masculinity and femininity in everyday life. Katowice: Wydawnictwo UŚ. 12. Stereotypy płci. Treści szczegółowe: struktura stereotypów płci, konsekwencje stereotypów płciowych, ambiwalentny seksizm; Mandal E. (2000). Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. [rozdział 1. Stereotypy związane z płcią i tożsamość płciowa; rozdział 2. Stereotypy związane z płcią i ich reprezentacja w ja.] Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Warszawa; Scholar. [rozdział 12. Kobiety i mężczyźni: psychiczne zróżnicowanie płci]
Glick, P., Fiske, S. T. (1997). Hostile and Benevolent Sexism. Measuring Ambivalent Sexist Attitudes Toward Women. Psychology of Women Quarterly, 21, 119-135. 13. Piętno społeczne. Hoffman, E. (2005). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: GWP. Hearton T., Kleck R., Hebl M., Hull J. (red.) (2007). Społeczna psychologia piętna. Warszawa: PWN [rozdział 1. Piętno: wprowadzenie i zarys ogólny; rozdział 3. Zagrożenie i społeczna konstrukcja piętna; rozdział 9. Radzenie sobie z piętnem i uprzedzeniem.] Świtaj P. (2005). Piętno choroby psychicznej. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14 (2), s. 137 144. 14. Kolokwium. 15. Podsumowanie i zaliczenia.