RZECZPO SPO LITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 189033 (21 ) N um er zgłoszenia: 329526 (13) B1 U rząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) D ata zgłoszenia: 14.04.1997 (86) D ata i num er zgłoszenia m iędzynarodow ego: 14.04.1997, PCT/US97/06195 (87) Data i num er publikacji zgłoszenia m iędzynarodow ego: 06.11.1997, WO97/40811, PCT Gazette nr 47/97 (51) IntCl7: A61K7/16 (54)Kompozycja doustna zawierająca glikomakropeptyd kazeinowy i sposób jego wytwarzania (30) P ierw szeństw o: 26.04.1996,US,08/639.871 (73) U p raw n io n y z p aten tu : COLGATE-PALMOLIVE COMPANY, New York, US (43) Z głoszenie ogłoszono: 29.03.1999 BUP 07/99 (72) T w órcy w ynalazku: Yun Po Zhang, Hillsborough, US Abdul Gaffar, Princeton, US (45) O udzieleniu p aten tu ogłoszono: 30.06.2005 WUP 06/05 (74) P ełnom ocnik: Witusowska Jadwiga, PATPOL Sp z o. o. PL 189033 B1 (57) 1. Kompozycja doustna zawierająca glikomakropeptyd kazeinowy, anionowy środek powierzchniowo czynny oraz ewentualnie inne typowe składniki, znamienna tym, że zawiera glikomakropeptyd kazeinowy w ilości bakteriobójczo skutecznej od 0,5 do 10% wagowych kompozycji i stabilizator aktywności przeciwbakteryjnej glikomakropeptydu kazeinowego, stanowiący zhydrolizowane białko kolagenowe, w ilości od 0,1 do 2,5% wagowych, w nośniku dentystycznym. 11. Sposób wytwarzania kompozycji doustnej zawierającej glikomakropeptyd kazeinowy, anionowy środek powierzchniowo czynny oraz ewentualnie inne typowe składniki, znamienny tym, że do wodnego nośnika wprowadza się glikomakropeptyd kazeinowy w ilości bakteriobójczo skutecznej od 0,5 do 10% wagowych kompozycji, anionowy środek powierzchniowo czynny i stabilizator aktywności przeciwbakteryjnej glikomakropeptydu kazeinowego stanowiący zhydrolizowane białko kolagenowe, w ilości od 0,1 do 2,5% wagowych, a następnie miesza się ze sobą składniki z wytworzeniem trwałej kompozycji.
2 189 033 Kompozycja doustna zawierająca glikomakropeptyd kazeinowy i sposób jej wytwarzania Zastrzeżenia patentowe 1. Kompozycja doustna zawierająca glikomakropeptyd kazeinowy, anionowy środek powierzchniowo czynny oraz ewentualnie inne typowe składniki, znamienna tym, ze zawiera glikomakropeptyd kazeinowy w ilości bakteriobójczo skutecznej od 0,5 do 10% wagowych kompozycji i stabilizator aktywności przeciwbakteryjnej glikomakropeptydu kazeinowego, stanowiący zhydrolizowane białko kolagenowe, w ilości od 0,1 do 2,5% wagowych, w nośniku dentystycznym. 2. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, że jako zhydrolizowane białko kolagenowe zawiera czwartorzędową pochodną zhydrolizowanego białka kolagenowego. 3. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, że jako zhydrolizowane białko kolagenowe zawiera żelatynę spożywczą, wytworzoną przez gotowanie surowców pochodzenia zwierzęcego. 4. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, że jako glikomakropeptyd kazeinowy zawiera glikopeptyd kappa-kazeinowy i jego odsjalowane pochodne. 5. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, ze jako anionowy środek powierzchniowo czynny zawiera siarczan laurylo-sodowy. 6. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, ze ma postać pasty do zębów i zawiera około 3 0-75% wag nierozpuszczalnego w wodzie środka polerującego. 7. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, że ma postać proszku do zębów i zawiera około 70-80% uwodnionego tlenku glinu. 8. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, że ma postać wodnego płynu do płukania ust i zawiera około 5-10% etanolu. 9. Kompozycja doustna według zastrz. 1, znamienna tym, ze ma postać gumy do żucia i zawiera około 20-30% podstawy gumy, zawierającej naturalny lub syntetyczny elastomeryczny środek wypełniający. 10. Kompozycja doustna według zastrz. 6, znamienna tym, że jako środek polerujący zawiera krzemionkę. 11. Sposób wytwarzania kompozycji doustnej zawierającej glikomakropeptyd kazeinowy, anionowy środek powierzchniowo czynny oraz ewentualnie inne typowe składniki, znamienny tym, ze do wodnego nośnika wprowadza się glikomakropeptyd kazeinowy w ilości bakteriobójczo skutecznej od 0,5 do 10% wagowych kompozycji, anionowy środek powierzchniowo czynny i stabilizator aktywności przeciwbakteryjnej glikomakropeptydu kazeinowego stanowiący zhydrolizowane białko kolagenowe, w ilości od 0,1 do 2,5% wagowych, a następnie miesza się ze sobą składniki z wytworzeniem trwałej kompozycji. 12. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że jako zhydrolizowane białko kolagenowe stosuje się czwartorzędową pochodną zhydrolizowanego białka kolagenowego. 13. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że jako zhydrolizowane białko kolagenowe stosuje się żelatynę spożywczą, wytworzoną przez gotowanie surowców pochodzenia zwierzęcego. 14. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako glikomakropeptyd kazeinowy stosuje się glikopeptyd kappa-kazeinowy i jego odsjalowaną pochodną. 15. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że jako anionowy środek powierzchniowo czynny stosuje się siarczan laurylo-sodowy. 16. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że kompozycję formułuje się w postać pasty do zębów zawierającej około 30-75% wag nierozpuszczalnego w wodzie środka polerującego. 17. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, ze kompozycję formułuje się w postać proszku do zębów zawierającego około 70-80% uwodnionego tlenku glinu.
189 033 3 18. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, ze kompozycję formułuje się w postać wodnego płynu do płukania ust, zawierającego około 5-10% etanolu. 19. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że kompozycję formułuje się w postać gumy do żucia, zawierającej około 20-30% podstawy gumy, zawierającej naturalny lub syntetyczny elastomeryczny środek wypełniający. 20. Sposób według zastrz. 16, znamienny tym, że jako środek polerujący stosuje się krzemionkę. * * if Wynalazek niniejszy ukierunkowany jest na kompozycję przeznaczoną do czyszczenia zębów. Bardziej szczegółowo, wynalazek dotyczy kompozycji przeznaczonej do czyszczenia zębów, zawierającej glikomakropeptyd kazeinowy o aktywności przeciwpłytkowej i przeciwpróchniczej. Dotychczasowy stan techniki Glikomakropeptydy kazeinowe zidentyfikowano jako skuteczne środki przeciwbakteryjne działające na drobnoustroje odpowiedzialne za tworzenie się płytek nazębnych i za próchnicę. I tak, na przykład, w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4992420 i 4994441 ujawniono fakt, że fosfopeptydy kazeinowe pochodzące od kappa-kazeiny są skuteczne pod względem hamowania wzrostu mutantów paciorkowców, a więc gatunków bakterii związanych z próchnicą zębów i tworzeniem się płytek. W opisie wynalazku EP 0283675 ujawniono kompozycję zawierającą głównie glikopeptydy kappa-kazeinowe i ich odsjalowane pochodne, zapobiegającą osadzaniu bakterii odpowiedzialnych za powstawanie próchnicy i płytek nazębnych (równoważnymi ujawnieniami są opisy patentowe US 4992420 i US 4994441). Stosowanie tych kompozycji w kompozycjach doustnych stwarza problemy związane z aktywnością glikopeptydów. Z uwagi na skuteczność działania przeciwbakteryjnego, pożądane jest sformułowanie kompozycji doustnych, takich jak pasty do zębów, żele lub wody do płukania ust, umożliwiających wygodne doprowadzanie glikomakropeptydu kazeinowego do błony śluzowej ust. Jednakże, w trakcie usiłowań zmierzających do wykorzystania wspomnianych glikomakropeptydów w składzie nadających się do użytku domowego wyrobów do pielęgnacji zębów, stwierdzono, że glikomakropeptydy kazeinowe są niezgodne z anionowymi środkami powierzchniowo czynnymi, takimi jak siarczan łaurylo-sodowy, typowo stosowanymi do wytwarzania kompozycji do czyszczenia zębów, takich jak pasty do zębów i żele, ponieważ glikomakropeptyd kazeinowy jest biologicznie inaktywowany przez środek powierzchniowo czynny. Toteż, istnieje w tej dziedzinie techniki wyraźna potrzeba otrzymania wyrobów doustnych z użyciem glikomakropeptydów kazeinowych, w przypadku których takie składniki, jak środki powierzchniowo czynne użyte do wytworzenia danego produktu doustnego, nie oddziaływują wzajemnie z obecnym w kompozycji glikomakropeptydem kazeinowym, ani nie inaktywują go w inny sposób, tak, że optimum skuteczności przeciwbakteryjnej glikomakropeptydu daje się uzyskać nawet przy działaniu kompozycji na błonę śluzową ust. Streszczenie wynalazku Wynalazek niniejszy dotyczy kompozycji doustnych, w przypadku których włączone w ich skład związki typu glikomakropeptydów kazeinowych ulegają biologicznej inaktywacji jedynie w minimalnym stopniu i zapewniają doskonałą wydajność działania przeciwpłytkowego i przeciwpróchniczego, przy czym kompozycje te stanowią wodne vehiculum z włączonym do niego glikomakropeptydem kazeinowym, anionowym środkiem powierzchniowo czynnym i pewną ilością związku będącego produktem hydrolizy białka, skutecznego pod względem obniżania stopnia biologicznej inaktywacji glikomakropeptydu kazeinowego lub zapobiegania takiej inaktywacji. Przedmiotem wynalazku jest kompozycja doustna zawierająca glikomakropeptyd kazeinowy, anionowy środek powierzchniowo czynny oraz ewentualnie inne typowe składniki, charakteryzująca się tym, że zawiera glikomakropeptyd kazeinowy w ilości bakteriobójczo skutecznej od 0,5 do 10% wagowych kompozycji i stabilizator aktywności przeciw-bakteryjnej glikomakropeptydu
4 189 033 kazeinowego, stanowiący zhydrolizowane białko kolagenowe, w ilości od 0,1 do 2,5% wagowych, w nośniku dentystycznym. Kompozycja doustna korzystnie jako zhydrolizowane białko kolagenowe zawiera czwartorzędową pochodną zhydrolizowanego białka kolagenowego lub żelatynę spożywczą, wytworzoną przez gotowanie surowców pochodzenia zwierzęcego. Kompozycja doustna korzystnie jako glikomakropeptyd kazeinowy zawiera glikopeptyd kappa-kazeinowy i jego odsjalowane pochodne. Korzystnie kompozycja doustna jako anionowy środek powierzchniowo czynny zawiera siarczan laurylo-sodowy. Kompozycja doustna korzystnie ma postać pasty do zębów i zawiera około 30-75% wag nierozpuszczalnego w wodzie środka polerującego, zwłaszcza jako środek polerujący zawiera krzemionkę. Kompozycja doustna korzystnie ma postać proszku do zębów i zawiera około 70-80% uwodnionego tlenku glinu. Kompozycja doustna korzystnie ma postać wodnego płynu do płukania ust i zawiera około 5-10% etanolu. Kompozycja doustna korzystnie ma postać gumy do żucia i zawiera około 20-30% podstawy gumy, zawierającej naturalny lub syntetyczny elastomeryczny środek wypełniający. Przedmiotem wynalazku jest także sposób wytwarzania kompozycji doustnej zawierającej glikomakropeptyd kazeinowy, anionowy środek powierzchniowo czynny oraz ewentualnie inne typowe składniki, charakteryzujący się tym, że do wodnego nośnika wprowadza się glikomakropeptyd kazeinowy w ilości bakteriobójczo skutecznej od 0,5 do 10% wagowych kompozycji, anionowy środek powierzchniowo czynny i stabilizator aktywności przeciwbakteryjnej glikomakropeptydu kazeinowego stanowiący zhydrolizowane białko kolagenowe, w ilości od 0,1 do 2,5% wagowych, a następnie miesza się ze sobą składniki z wytworzeniem trwałej kompozycji. W sposobie korzystnie jako zhydrolizowane białko kolagenowe stosuje się czwartorzędową pochodną zhydrolizowanego białka kolagenowego lub żelatynę spożywczą, wytworzoną przez gotowanie surowców pochodzenia zwierzęcego. Korzystnie w sposobie jako glikomakropeptyd kazeinowy stosuje się glikopeptyd kappa- -kazeinowy i jego odsjalowaną pochodną. Korzystnie w sposobie jako anionowy środek powierzchniowo czynny stosuje się siarczan laurylo-sodowy. Sposób korzystnie charakteryzuje się tym, że kompozycję formułuje się w postać pasty do zębów zawierającej około 30-75% wag nierozpuszczalnego w wodzie środka polerującego, zwłaszcza jako środek polerujący stosuje się krzemionkę. Sposób korzystnie charakteryzuje się tym, że kompozycję formułuje się w postać proszku do zębów zawierającego około 70-80% uwodnionego tlenku glinu. W sposobie korzystnie kompozycję formułuje się w postać wodnego płynu do płukania ust, zawierającego około 5-10% etanolu. W sposobie korzystnie kompozycję formułuje się w postać gumy do żucia, zawierającej około 20-30% podstawy gumy, zawierającej naturalny lub syntetyczny elastomeryczny środek wypełniający. Kompozycje doustne, zawierające glikomakropeptyd kazeinowy i związek będący produktem hydrolizy białka, są skuteczne pod względem zwalczania tworzenia się płytek nazębnych i próchnicy zębów i to bez żadnych kompromisów na rzecz właściwości Teologicznych i dotyczących pienienia się kompozycji. Opis korzystnych wykonań wynalazku. Do związków typu glikomakropeptydu kazeinowego, użytecznych w praktycznym wykonaniu niniejszego wynalazku, należą związki wyszczególnione w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4992420 jako glikomakropeptydy kappa-kazeinowe i ich odsjalowane pochodne. Termin glikopeptydy kappa-kazeinowe obejmuje swym znaczeniem glikopeptyd kazeinowy, będący rozpuszczalnym w wodzie składnikiem pochodzącym z wykonanej z udziałem podpuszczki hydrolizy kappa-kazeiny, oraz glikopeptyd kazeinowy otrzymany na drodze
189 033 5 proteolizy makroglikopeptydu kazeinowego. Pochodne odsjalowane otrzymuje się z glikopeptydów kazeinowych na drodze mniej lub bardziej całościowej eliminacji kwasów sjalowych, to znaczy kwasu N-acetyloneuraminowego i kwasu N-glikoliloneuraminowego, z łańcuchów oligosacharydów glikopeptydu kazeinowego. Otrzymywanie glikopeptydów kappa-kazeinowych jest w pełniejszy sposób ujawnione w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4992420, którego ujawnienie jest włączone do niniejszego opisu jako odnośnik. Innymi związkami typu glikomakropeptydów kazeinowych, użytecznymi w praktycznym wykonaniu niniejszego wynalazku, są glikoma- -kropeptydy kappa-kazeinowe ujawnione w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 5075424, którego ujawnienie jest włączone do niniejszego opisu jako odnośnik. Glikomakropeptyd kazeinowy zostaje włączony w skład doustnej kompozycji według niniejszego wynalazku w stężeniu mieszczącym się w zakresie od około 0,5 do około 10% wag, korzystnie od około 3,0 do około 8% wag. Do związków będących produktami hydrolizy białka, użytecznych z punktu widzenia zachowywania aktywności przeciwbakteryjnej przez glikomakropeptydy kazeinowe zgodnie z praktycznym wykonaniem niniejszego wynalazku, należą zhydrolizowane białka kolagenowe, hydrolizaty o specyficznym ładunku dodatnim zawierające w dużym stężeniu zasadowe aminokwasy, otrzymane za pomocą ekstrakcji z częściowo zhydrolizowanej frakcji kolagenowej i wyodrębnienia za pomocą obróbki jonowymiennej przy użyciu żywicy amonitowej, albo częściowo naładowane zhydrolizowane białko kolagenowe. Takie zhydrolizowane białka kolagenowe są znane w tej dziedzinie techniki i w pełniejszy sposób opisane w patencie Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4391798, którego ujawnienie jest włączone do niniejszego opisu jako odnośnik. Do innych uzytecznych zhydrolizowanych białek należy żelatyna, otrzymana za pomocą gotowania surowców pochodzenia zwierzęcego, takich jak skóra, ścięgna i więzadła, a także inne związki białkopodobne, takie jak polilizyna, poliarginina i siarczan protaminy, amoniowe sole poliwinylopirydyniowe i poli(n-(2-hydroksypropylo)-metakryloamid). Korzystnie, jako stabilizatory aktywności przeciwbakteryjnej wykazywanej przez glikoma- -kropeptydy kazeinowe stosuje się związki białkowe będące produktami hydrolizy kolagenu. Do handlowo dostępnych zhydrolizowanych białek kolagenowych należy Crotein Q, czwartorzędowa pochodna zhydrolizowanego białka kolagenowego, dostępna z firmy Croda Inc., New York, N.Y. Crotein Q wykazuje minimum pi 9,5-10,5 i jest białawym, swobodnie spływającym proszkiem. Jego nazwą przybraną jest stearotriamoniowe zhydrolizowane białko zwierzęce. Wolne grupy aminowe w cząsteczce białka reagują z czwartorzędowym odczynnikiem amoniowym z utworzeniem czwartorzędowanej pochodnej z licznymi ładunkami dodatnimi. Jak to w sposób schematyczny przedstawiono poniżej, przy wartościach ph znajdujących się poniżej 5,5, Crotein Q wykazuje podwójny ładunek dodatni, w wyniku protonowania grup NH w łańcuchu białka. Przy ph 9,5, czwartorzędowa grupa W Crotein Q pozostaje naładowana dodatnio.
6 189 033 Innym przykładem handlowo dostępnego zhydrolizowanego białka kolagenowego jest żelatyna (spożywcza), dostępna z firmy American Gelatin Company. Jest to białko proste, otrzymywane na drodze częściowej hydrolizy kolagenu. Wytwarza się je za pomocą gotowania w wodzie surowców zwierzęcych, takich jak skóra, ścięgna, więzadła i kości. Powyżej ph 5,5 wytworzona żelatyna pozostaje nie zmieniona. Przy wartościach ph poniżej 5,5, żelatyna (typu B) wykazuje ładunek dodatni, w rezultacie uprotonowania grup NH w łańcuchu, jak to w sposób schematyczny przedstawiono poniżej: Przy wytwarzaniu kompozycji według niniejszego wynalazku, użycie związku będącego produktem hydrolizy białka w ilości mieszczącej się w zakresie od około 0,1 do około 2,5% wag, okazuje się wystarczające do hamowania jakiegokolwiek (powodowanego obecnością w kompozycji amoniowego środka powierzchniowo czynnego) działania inaktywującego przeciwbakteryjną efektywność glikomakropeptydu kazeinowego. W celu wytworzenia kompozycji do czyszczenia zębów, takiej jak pasta do zębów lub zel, w skład kompozycji włącza się materiały ścierne, włączając w to typowe materiały ścierne do czyszczenia zębów, takie jak subtelnie rozdrobniona krzemionka, uwodniony tlenek glinu, węglan wapnia, wodorowęglan sodu i fosforan dwuwapniowy (bezwodny i/lub dihydrat), w ilości mieszczącej się w zakresie od około 10 do około 30% wag w przeliczeniu na całkowitą masę kompozycji, korzystnie w ilości od około 15 do około 25% wag. Przy tym poziomie obecności materiałów ściernych, vehiculum zawiera od około 25 do około 40% wag wody, jak również środek utrzymujący wilgotność skóry, taki jak gliceryna, sorbit, glikol propylenowy lub ich mieszaniny, w ilości mieszczącej się w zakresie od około 25 do około 45% wag, korzystnie od około 25 do około 35% wag w przeliczeniu na całkowitą masę kompozycji. Przy wytwarzaniu środków do czyszczenia zębów według niniejszego wynalazku używa się środków zagęszczających i środków żelujących. Należą do nich środki zagęszczające na bazie krzemionki, karboksymetyloceluloza, sól sodowa karboksymetylocelulozy, żywica (corab bean gum) ze strąków szarańczyna strąkowego, jota-karagenina, żywica tragakantowa, hydroksymetyloceluloza, hydroksyetyloceluloza, hydroksypropyloceluloza i alginiany. Substancje te włącza się w skład kompozycji doustnych w ilości mieszczącej się w zakresie od około 0,2 do około 3,0% wag. Do środków powierzchniowo czynnych, które można włączyć w skład kompozycji według mniejszego wynalazku, należą anioniowe środki powierzchniowo czynne, takie jak rozpuszczalne w wodzie sole siarczanów lub sulfooctanu wyzszego alkilu, takie jak siarczan laurylo-sodowy, sulfooctan laurylo-sodowy lub inny stosowny siarczan lub sulfooctan alkilu zawierający od 8 do 18 atomów węgla w grupie alkilowej; rozpuszczalne w wodzie sole sulfonowanych monoglicerydów wyższych kwasów tłuszczowych, takie jak sól sodowa sulfo- -nianu monoglicerydu kwasów tłuszczowych oleju kokosowego lub inny odpowiedni sulfonowany monogliceryd kwasu tłuszczowego zawierającego od 10 do 18 atomów węgla; sole utworzone przez fosforan laurylo-sodowy i amidy wyższych kwasów tłuszczowych, na przykład kwasów zawierających od 12 do 16 atomów węgla, z niższymi alifatycznymi aminokwasami, na przykład z tauryną lub sarkozyną albo innym aminokwasem zawierającym od 2 do 6 atomów węgla, takie jak sól sodowa N-metylo-N-palmitoiloiauryny, sól sodowa N-lauroilo, N-mirystoilo- i N-palmitoilosarkazyny; rozpuszczalne w wodzie estry tych kwasów tłuszczowych z kwasem izetionowym lub z monosiarczanem glicerolu, takie jak sól sodowa mono- -siarczanowanego monoglicerydu uwodornionych kwasów tłuszczowych oleju kokosowego; rozpuszczalne w wodzie sole sulfonianów olefmowych, na przykład sulfonianów alkenylowych lub sulfonianów hydroksyalkenowych, albo mieszaniny tych związków zawierających od 12 do 16 atomów węgla w łańcuchu węglowym cząsteczki; oraz rozpuszczalne w wodzie mydła
189 033 7 wyzszych kwasów tłuszczowych, takich jak kwasy zawierające od 12 do 18 atomów węgla, na przykład kwasy tłuszczowe oleju kokosowego. Środki powierzchniowo czynne włącza się w skład kompozycji według niniejszego wynalazku w ilości mieszczącej się w zakresie od około 0,5 do około 3,0% wag, korzystnie od około 1,0 do około 2,5% wag. W skład przeznaczonych do czyszczenia zębów preparatów według wynalazku można włączyć różne inne substancje, takie jak środki smakowo-zapachowe, środki słodzące i środki barwiące, takie jak barwniki i pigmenty, które wprowadza się do przeznaczonej do czyszczenia zębów kompozycji według wynalazku w ilości nie wpływającej szkodliwie na pożądane właściwości i cechy charakterystyczne środka do czyszczenia zębów. Do sformułowania pożądanego smaku i zapachu dla doustnej kompozycji według niniejszego wynalazku wykorzystać można dowolne substancje smakowo-zapachowe lub słodzące. Do przykładowych stosownych składników smakowo-zapachowych należą olejki aromatyczne, takie jak, na przykład, olejek z mięty kędzierzawej, olejek z mięty pieprzowej, olejek wintergrinowy, olejek sasafrasowy, olejek goździkowy, olejek szałwiowy jak również salicylan metylu. Do odpowiednich środków słodzących należy laktoza, maltoza, cyklamian metylu i sacharyna. Stosownie, środki aromatyzujące i słodzące stanowią od około 0,01 do 5%, lub więcej, całkowitej masy kompozycji. Korzystnie, ilość olejku aromatycznego mieści się w zakresie od około 0,5 do około 2,0% wag, a ilość środka słodzącego wynosi od około 0,1 do 4%, lub od 0,1 do 0,5% wag (ten ostatni zakres dotyczy sztucznych środków słodzących, takich jak sacharyna). Pigmenty, takie jak TiC^, oraz substancje barwiące, ogólnie dostępne w handlu jako roztwory do barwienia p r o d u k tó w spożywczych, obojętne w stosunku do innych składników kompozycji doustnej, włącza się w jej skład w ilości mieszczącej się w zakresie od około 0,05 do 2,0% wag. Przy otrzymywaniu środków do czyszczenia zębów, takich jak pasty do zębów i żele, sporządza się przedmieszkę w wodzie, w której wpierw rozpuszcza się składniki rozpuszczalne w wodzie, a dopiero potem rozprowadza składniki w wodzie nierozpuszczalne (jeżeli zostały użyte). Jeżeli jest to pożądane, składniki lipofilowe wprowadza się do przedmieszki wszystkie razem i tak otrzymaną przedmieszkę można zmieszać z przedmieszką zawierającą składniki hydrofilowe. Dopiero po tym można domieszać subtelnie rozdrobnione substancje nierozpuszczalne w wodzie. Wartość ph środka do czyszczenia zębów utrzymuje się na poziomie ph obojętnego, korzystnie między ph 6,7 a 7,2.1 tak, na przykład, środek zagęszczający zostaje zdyspergowany w wodzie wraz ze środkami utrzymującymi wilgotność skóry. Następnie wprowadza się, osobno, środek powierzchniowo czynny, związek będący produktem hydrolizy białka, glikomakropeptyd kazeinowy, substancję ścierną, środek słodzący, aromat i substancję barwiącą i tworzy się jednolity układ dyspersyjny. Następnie, środek do czyszczenia dokładnie odpowietrza się (na przykład w warunkach próżniowych) i pakuje. Wprowadzenie poszczególnych składników i ich mieszanie ze sobą prowadzi się w otoczeniu 0 niskiej wilgotności, korzystnie pod zmniejszonym ciśnieniem, wynoszącym od 676 do 1013 hpa (20-30 cali słupa rtęci), korzystnie od 946 do 1013 hpa (28-30 cali słupa rtęci). Oprócz środków do czyszczenia zębów takich jak kompozycje do stosowania doustnego w postaci pasty do zębów lub żelu, zawierających związek będący produktem hydrolizy białka 1 glikomakropeptyd kazeinowy, doustna kompozycja według niniejszego wynalazku może występować w jakiejkolwiek innej dogodnej postaci, takiej jak płyn do płukania ust, preparat aerozolowy, tabletka, pastylka do ssania, proszek do zębów i guma do żucia. Typowy płyn do płukania ust lub preparat aerozolowy, wytworzony zgodnie z praktycznym sposobem wykonania mniejszego wynalazku, zawiera następujące składniki w procentowym udziale wagowym podanym w przeliczeniu na całkowitą masę kompozycji stanowiącej płyn do płukania ust lub preparat aerozolowy.
8 189 033 Składniki % wag Etanol (90%) 5-10 Gliceryna 10-20 G likomakropeptyd kazeinowy 0,05-10 A nionowy środek pow ierzchniow o czynny 0,1-2,5 Stabilizator będący produktem hydrolizy białka 0,1-2,5 Środek arom atyzujący 0,2-1,5 Środek słodzący 0-5 Benzoesan sodu 0-5 W oda q.s. Typowy proszek do zębów, wytworzony zgodnie z praktycznym sposobem wykonania niniejszego wynalazku, zawiera następujące składniki w procentowym udziale wagowym podanym w przeliczeniu na całkowitą masę kompozycji w postaci proszku do zębów. Składniki % wag M ateriał ścierny 70-80 G liceryna 10 Środek pow ierzchniow o czynny 0,1-2,5 Środek słodzący 0,1 Środek arom atyzujący 1,0 Glikom akropeptyd kazeinowy 0,05-10 Stabilizator będący produktem hydrolizy białka 0,1-2,5 W oda q.s. Typowy preparat w postaci pastylki do ssania zawiera następujące składniki w procentowym udziale wagowym podanym w przeliczeniu na całkowitą masę preparatu. Składniki % wag Środek utrzym ujący w ilgotność skóry 75-85 Środek powierzchniow o czynny 1-20 G likom akropeptyd kazeinowy 1-10 Stabilizator będący produktem hydrolizy białka 0,1-2,5 Środek poślizgowy stosowany przy tabletkowaniu 0,1-5 Środek słodzący 0,2-2 Do stosownych środków utrzymujących wilgotność skóry należą sorbit i gliceryna. Do emulgatorów należą niejonowe polioksyestry, takie jak estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tłuszczowych, na przykład monolaurynian polioksyetyleno(20)sorbitanu, dostępny w handlu pod nazwami handlowymi Polysorbate 20 i Tween 20. Do środków poślizgowych stosowanych przy tabletkowaniu należy stearynian magnezu.
189 033 9 Wytwarzanie płynów do płukania ust, preparatów aerozolowych i środków do czyszczenia zębów jest stosunkowo łatwe, ponieważ, na ogół, nie jest tu decydujący (wcale, albo tylko w niewielkim stopniu) porządek dodawania poszczególnych składników występujących w kompozycjach tego rodzaju. W przypadku otrzymywania płynu do płukania ust lub preparatu aerozolowego, składniki rozpuszcza się w wodzie i/lub alkoholu. Typowo, kompozycja w postaci gumy do żucia może zawierać następujące składniki. Składniki Podstawa gumy (naturalny lub syntetyczny elastom er jako środek wypełniający, to jest guma arabska so rb it) % wag 20-30 Sorbit 10-20 Glikomakropeptyd kazeinowy 0,05-10 Anionowy środek pow ierzchniow o czynny 0,1-2,5 Stabilizator będący produktem hydrolizy białka 0,1-2,5 Środek aromatyzujący 0,2-2,0 Dekstroza q.s. Kompozycje w postaci gumy do żucia i pastylek do ssania można wytworzyć z wykorzystaniem sposobów zwykle stosowanych przy otrzymywaniu wyrobów tego rodzaju, przy czym, w przypadku wprowadzenia ogrzewania, makroglikopeptyd kazeinowy korzystnie dodaje się zwykle blisko końca procesu wytwarzania (w celu zminimalizowania czasu oddziaływania podwyższonej temperatury). Następujące przykłady podano w celu pełniejszego zrozumienia wynalazku i w żaden sposób nie należy ich interpretować jako ograniczających w jakiejkolwiek mierze zakres wynalazku. Jeżeli tego inaczej nie zaznaczono, wszystkie udziały procentowe w całym opisie i w zastrzezeniach podano jako % wagowe w przeliczeniu na całkowitą masę kompozycji końcowej, przy czym suma wszystkich udziałów procentowych ma stanowić 100% ilości składników obecnych w kompozycji końcowej. Przykład 1 W celu oznaczenia działania stabilizującego wywieranego przez stabilizator będący produktem hydrolizy białka, taki jak Crotein Q lub żelatyna, na glikomakropeptyd kappa- -kazeinowy w obecności anionowego środka powierzchniowo czynnego (siarczanu laurylo- -sodowego) w kompozycji stanowiącej pastę do zębów, sporządzono zawierającą te składniki kompozycję za pomocą wprowadzenia środków zagęszczających do przedmieszki złożonej z wody i środka zachowującego wilgotność skóry, w temperaturze nieznacznie podwyższonej (na przykład w temperaturze mieszczącej się w zakresie od 35 do 60 C), tak dobierając wzajemne stosunki ilościowe poszczególnych składników, aby uzyskać konsystencję kremu lub zelu. Następnie wprowadza się składniki dodatkowe. Utworzoną tak pastę do zębów poddaje się odpowietrzaniu, po czym wprowadza się środek aromatyzujący i pastę do zębów pakuje się w tubki. Wartość ph pasty do zębów została doprowadzona do poziomu 6,7 przy użyciu NaOH. Składniki zapakowanej w tubki kompozycji w postaci pasty do zębów wyszczególniono w poniższej tabeli I i kompozycje te oznaczono jako Pasta do zębów nr 1 i Pasta do zębów nr 2. Dla porównania, sposób postępowania z przykładu 1 powtórzono z tą różnicą, ze do składu kompozycji w postaci pasty do zębów nie włączono żadnego stabilizatora stanowiącego produkt hydrolizy białka. Kompozycję w postaci porównawczej pasty do zębów oznaczono jako Pasta do zębów nr 3, przy czym jej ph wynosiło także 6,7. Jest ona wyszczególniona również w ponizszej tabeli I.
10 189 033 Tabela I Składniki Pasta do zębów nr 1 (% wag) Pasta do zębów nr 2 (% wag) Pasta do zębów nr 3 (% wag) Gliceryna 32,000 32,000 32,000 K arboksym etyloceluloza 1,000 1,000, 1,000 jota-k aragenina 0,400 0,400 0,400 W oda dejonizow ana 34,800 34,800 35,800 Sól sodowa sacharyny 0,250 0,250 0,250 Benzoesan sodu 0,300 0,300 0,300 M ateriał ścierny (krzem ionka) 23,000 23,000 23,000 Siarczan laurylo-sodowy 1,000 1,000 1,000 Stabilizator będący produktem hydrolizy białka 1,000 (żelatyna) 1,000 (Crotein Q) - Ditlenek tytanu 0,250 0,250 0,250 Środek arom atyzujący 0,750 0,750 0,750 NaOH (50%) 0, 2 5 0,25 0,25 Glikomakropeptyd kappa-kazeinow y (CG M P) 5000 5000 5000 Ogółem 100,000 100,000 100,000 Ponieważ ph past do zębów wyszczególnionych w tabeli I wynosi 6,7, stabilizator w postaci żelatyny nie posiada ładunku, a stabilizator w postaci Crotein Q posiada ładunek dodatni. Działanie stabilizujące zhydrolizowanego białka wywierane na glikomakropeptyd kappa- -kazeinowy (CGMP) w obecności anionowego środka powierzchniowo czynnego, a mianowicie siarczanu laurylo-sodowego, określono w teście starzenia, w której zapakowaną do tubki pastę do zębów eksponowano na działanie ogrzanego powietrza o temperaturze 40 C w ciągu 12 tygodni (co jest równoważne przechowywaniu w temperaturze pokojowej w ciągu 2 lat), po czym oznaczano ilość wyjściowego CGMP pozostałego w paście, wyrażoną jako % odzysku. Jako sposobu oznaczania % odzysku CGMP użyto elektroforezy kapilarnej, w przypadku której dokonuje się rozdzielenia i identyfikacji cząsteczek w wyniku różnic ich ruchliwości w polu elektrycznym, zależnych od wielkości i ładunku elektrycznego cząsteczek poddawanych badaniu. W poniższej tabeli II zamieszczono % odzysku CGMP dla poszczególnych past do zębów poddanych badaniu. Tabela II Stabilność CGMP w tem peraturze 40 C Tydzień 0 2 4 6 8 10 12 % odzysku CGMP po starzeniu w tem peraturze 40 C Pasta do zębów nr 1 94 92 89 87 90 89 79 Pasta do zębów nr 2 93 81 93 80 87 84 72 Pasta do zębów nr 3 79 65 48 35 38 36 34
189 033 11 Wyniki podane w tabeli II wykazują doskonałą trwałość przy starzeniu wykazywaną przez Pastę do zębów nr 1 i Pastę do zębów nr 2, które zawierają, jako stabilizator będący produktem hydrolizy białka, żelatynę lub Crotein Q (a więc przez środek do czyszczenia zębów typu CGMP/anionowy środek powierzchniowo czynny według niniejszego wynalazku), w porównaniu z identyczną pastą do zębów nie zawierającą tego rodzaju stabilizatora w postaci związku będącego produktem hydrolizy białka. W nieobecności stabilizatora będącego produktem hydrolizy, porównawcza Pasta do zębów nr 3 poddana 12-tygodniowemu starzeniu wykazała niski poziom (34%) odzysku CGMP, osiągany, jak się uważa, w rezultacie denaturacji CGMP wynikającej z oddziaływania anionowego środka powierzchniowo czynnego, a mianowicie siarczanu laurylo-sodowego. Jednakże, w obecności albo żelatyny lub Crotein Q lub żelatyny, % odzysku CGMP z Pasty do zębów nr 1 i Pasty do zębów nr 2 poddanych 12- -tygodniowemu starzeniu okazał się nieoczekiwanie wyższy (72% - 79%), ponieważ stabilizator w sposób oczywisty oddziaływał wzajemnie ze środkiem powierzchniowo czynnym, a mianowicie siarczanem laurylo-sodowym, w wyniku czego doszło do zapobieżenia inaktywacji CGMP. W celu określenia skutków obecności stabilizatora będącego produktem hydrolizy białka na biologiczną aktywność CGMP, Pastę do zębów nr 1 zawierającą 5,0% wag CGMP rozcieńczono wodą w stosunku wagowym 1 : 20 i zastosowano do potraktowania kuleczek hydroksyapatytu pokrytych śliną (SCHA), zgodnie ze sposobem postępowania, w którym otrzymuje się CGMP znakowany promieniotwórczo jodem ( 125J) przy użyciu handlowo dostępnego odczynnika Boltona-Huntera (ICN, nr katalogowy 65001), według sposobu postępowania przedstawionego w katalogu ICN. Znakowany jodem CGMP oddzielono od nieprzereagowanego odczynnika znakującego metodą chromatografii żelowej na Sephadex G10 w 0,1 M buforze fosforanowym zawierającym 0,1% żelatyny i 0.1% azydku. Kuleczki SCHA wytworzono za pomocą eksponowania kuleczek hydroksyapatytu gatunku HPLC (Bio-Rad, nr katalogowy 130-0420) na zebraną ślinę ludzką, w temperaturze 37 C, przez noc, a następnie przemycia i ponownego zawieszenia w buforze w ilości około 67 mg/ml. Duplikatowe serie roztworów CGMP sporządzono jako kolejne rozcieńczenia czystego CGMP w buforze fosforanowym nasyconym jonami magnezu i wapnia, w coraz to mniejszym stężeniu, mieszczącym się w zakresie od około 3400 (J-g/ml aż do 0. Podobne probówki przygotowano dla odmiennych roztworów dwóch ekstraktów, które otrzymano z udziałem CGMP. Następnie, do wszystkich probówek dodano po 0,5 ml zawiesiny SCHA i 0,05 ml znakowanego promieniotwórczo CGMP do około 30000 rozpadów na minutę. Następnie probówki inkubowano w temperaturze 37 C w ciągu godziny, po czym fazę stałą oddzielono za pomocą odwirowania i obie fazy poddano zliczaniu. Ekstrakt z Pasty do zębów nr 1 zawierający CGMP przemieszczał znakowany CGMP z SCHA w taki sam sposób jak czynił to czysty CGMP zawierający około 2,5 mg/ml peptydu; porównawcza Pasta do zębów nr 3 nie powodowała wyraźniejszego przemieszczenia znakownego CGMP. Aktywność biologiczną CGMP w Paście do zębów nr 1 przedstawiono w poniższej tabeli III. Aktywność biologiczną wyrażono jako % CGMP zmierzonego jako substancja związana z SCHA, ponieważ glikomakropeptydy kazeinowe zawierające kappa-kazeinę odznaczają się wysokim powinowactwem (% aktywności wiązania) do SCHS dzięki grupom hydrofitowym, na przykład glikoproteinom związanym z kwasem sjalowym, obecnym w białku, a mianowicie w kazeinie. Poprzednio ustalono, ze ten in vitro test na aktywność biologiczną koreluje z in vivo aktywnością przeciwbakteryjną. Przetestowaniu pod względem aktywności wiązania poddano także Pastę do zębów nr 3 w zestawieniu z Pastą do zębów C (która była w zasadzie taka sama jak Pasta nr 3, ale z tą różnicą, że nie zawierała ani CGMP, ani stabilizatora będącego produktem hydrolizy białka). W ponizszej tabeli III przedstawiono także aktywność wiązania CGMP wykazaną przez Pastę do zębów nr 3 i Pastę do zębów C. Jako kontrolę, sporządzono serię roztworów czystego CGMP, oznaczonych jako Roztwory A - F. Zawierały one CGMP w rozmaitym stężeniu. W poniższej tabeli III przedstawiono także aktywność wiązania wykazywaną przez CGMP obecny w kontrolnych Roztworach A - F.
12 189 033 Tabela III Aktyw ność biologiczna pasty do zębów zawierającej CGM P stabilizow any żelatyną Pasta do Stężenie CGM P Stężenie stabilizatora W zględna aktywność zębów nr (mg/ml) (mg/ml) wiązania CG M P (%) 1 2,5 0,5 47,5 3 2,5 0 20,0 C 0 0 3,0 Roztwory kontrolne A 0 0 3,0 B 0,25 0 20,0 C 0,50 0 30,0 D 0,75 0 40,0 E 2,0 0 43,0 F 3,5 0 48,0 Wyniki podane w powyższej tabeli III pokazują, że w przypadku, gdy stężenie CGMP w kontrolnych roztworach A - F zwiększało się, % aktywności wiązania CGMP także wzrastał. Świadczy to o tym, że aktywność wiązania była proporcjonalna do stężenia CGMP obecnego w roztworze. Ekstrakt otrzymany z Pasty do zębów nr 1 zawierającej CGMP stabilizowany żelatyną wykazywał zasadniczo taką samą aktywność wiązania jak kontrolne roztwory czystego CGMP (kontrolne roztwory E - F) o podobnym stężeniu. Wskazuje to na fakt, ze Pasta do zębów nr 1 zawierająca CGMP stabilizowany żelatyną miała aktywność biologiczną równoważną aktywności czystego CGMP i nie ulegała zinaktywowaniu przez pozostałe składniki pasty do zębów. Ekstrakt z porównawczej Pasty do zębów nr 3 zawierającej CGMP, ale bez dodatku stabilizatora w postaci żelatyny wykazywał zasadniczo zmniejszoną aktywność wiązania (20%), a ekstrakt z Pasty do zębów C w ogóle nie zawierającej CGMP nie wykazywał żadnej znaczącej aktywności wiązania. Departament W ydawnictw UP RP. N akład 50 egz. Cena 4,00 zł.