PODRĘCZNIK SAMOKSZTAŁCENIA DLA PRACOWNIKÓW

PODRĘCZNIK SAMOKSZTAŁCENIA DLA PRACOWNIKÓW w zakresie Systemu Zarządzania Jakością i Zarządzania Środowiskowego wg wymagań norm PN-EN ISO 9001:2009, PN-EN ISO 14001:2005, standardu EMAS oraz Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy wg PN-N 18001:2004 (wydanie III) Opracował i zatwierdził: Bożena Puss 06.09.2016r.... (data i podpis Pełnomocnika ds. ZSZ i EMAS) Data wydania: 06.09.2016r Rodzaj egzemplarza: Wewnętrzny Informacyjny Egzemplarz nadzorowany nr: 1 Adresat: Wszystkie Komórki Organizacyjne Spółki UWAGA: Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Zabrania się dokonywania zmian treści dokumentu, a także kopiowania i rozpowszechniania bez zgody Prezesa Zarządu firmy ENGIE Services Sp. z o. o. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 1 z 14

1. WSTĘP Prace dotyczące wdrożenia Systemu Zarządzania Jakością wg normy PN-EN ISO 9001 wraz z elementami wymagań środowiskowych i BHP wg norm PN-EN ISO 14001, PN-N 18001 w firmie COFELY Services Sp. z o.o. (obecnie ENGIE Service Sp. z o.o.) zostały rozpoczęte w styczniu 2012r. W lipcu 2015r Prezes Zarządu podjął decyzję o rozpoczęciu prac zmierzających do uzyskania formalnego certyfikatu Systemu Zarządzania Środowiskowego oraz rejestracji spółki ENGIE Services Sp. z o.o. w ogólnopolskim rejestrze EMAS. Natomiast w czerwcu 2016 roku rozpoczęto pracę nad wdrożeniem Systemu Zarządzania BHP wg PN-N 18001:2004 oraz jego certyfikację. Dla obszaru zintegrowanego systemu zarządzania (ZSZ) została opracowana dokumentacja systemowa, która została zatwierdzona przez Prezesa Zarządu, tym samym usankcjonowała sposób prowadzenia poszczególnych procesów w ZSZ. Funkcjonujący w firmie ENGIE Services Sp. z o.o. system zarządzania jakością został poddany ocenie (certyfikacji) przez renomowaną, międzynarodową jednostkę certyfikującą TUV NORD w lipcu 2014r, zaś jego rozszerzenie o wymagania środowiskowe nastąpiło w listopadzie 2015 roku. W listopadzie 2016 planowana jest certyfikacja Systemu Zarządzania BHP. Audit certyfikacyjny nie jest końcem, a początkiem przygody z wdrożonym systemem zarządzania, gdyż proces nadzoru odbywa się co rocznie w ramach przeprowadzanych przez jednostkę certyfikującą auditów nadzorczych. W audicie uczestniczą wszyscy pracownicy, dlatego tak ważne jest, aby każdy pracownik znał procedury postępowania obowiązujące w obszarach jego pracy. Wyniki oceny naszej organizacji w dużej mierze uzależnione są od skuteczności prowadzonych działań w poszczególnych obszarach firmy, a możliwość wykazania się Certyfikatem Zgodności jest atutem naszej firmy oraz stanowi element budowania pozytywnego wizerunku i przewagi konkurencyjnej. Jesteś nowym członkiem naszej firmy, zapoznaj się więc z tym podręcznikiem, a pomoże Ci on zrozumieć podstawy funkcjonującego Systemu Zarządzania w naszej firmie. O szczegóły zapytaj bezpośredniego przełożonego. 2. PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE FUNKCJONUJĄCEGO SYSTEMU Co to jest ISO? ISO to skrót angielskich słów International Organization For Standardisation (Międzynarodowa Organizacja ds. Normalizacji), w skład której wchodzi większość narodowych organizacji normalizacyjnych na świecie, w tym Polski Komitet Normalizacji. Organizacja ta zajmuje się opracowywaniem i wydawaniem norm z rożnego zakresu i dziedzin akceptowanych przez narodowe organizacje normalizacyjne. Co to jest norma PN- EN ISO 9001? Jest to polska norma zgodna z wymaganiami normy międzynarodowej EN ISO 9001 określająca wymagania dotyczącego zarządzania organizacją z punktu widzenia jakości. Norma ta promuje podejście procesowe do zarządzania organizacją w celu zwiększenia zadowolenia Klientów. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 2 z 14

Model zarządzania oparty o podejście procesowe i zasadę P-D-C-A (planuj, wykonaj, sprawdź i popraw) Organizacje, które decydują się na wdrożenie normy powinny: - określić procesy potrzebne w systemie zarządzania jakością i ich zastosowanie w organizacji, - określić sekwencje tych procesów i ich wzajemne oddziaływanie, - określić kryteria i metody wymagane dla zapewnienia skutecznego funkcjonowania i kontroli tych procesów, - zapewnić dostępność zasobów i informacji niezbędnych do wspomagania przebiegu i monitorowania tych procesów, - mierzyć, monitorować i analizować te procesy, - wdrożyć działania niezbędne dla osiągnięcia planowanych wyników i ciągłego doskonalenia tych procesów. Norma PN-EN ISO 9001 zbudowana jest według następującego układu: Wprowadzenie do wymagań normy 1. Zakres normy 2. Normy powołane 3. Terminy i definicje Wymagania normy 4. System Zarządzania Jakością 5. Odpowiedzialność kierownictwa 6. Zarządzanie zasobami 7. Realizacja wyrobu 8. Pomiary, analiza i doskonalenie ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 3 z 14

Co to jest norma PN- EN ISO 14001? Jest to polska norma zgodna z wymaganiami normy międzynarodowej EN ISO 14001 określająca wymagania dotyczące zarządzania organizacją z punktu widzenia jej wpływu na środowisko naturalne. Celem zarządzania w niniejszym standardzie jest identyfikacja tych działań i operacji, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko oraz ustalenia zasad zarządzania tymi działaniami, w taki sposób aby minimalizować negatywne skutki procesów i wyrobów na środowisko. Model PDCA wg wymagań normy PN-EN ISO 14001: Norma PN-EN ISO 14001 zbudowana jest według następującego układu: Wprowadzenie do wymagań normy: 1. Zakres normy 2. Powołania normatywne 3. Terminy i definicje Wymagania normy: 4. Wymagania dotyczące SZŚ 4.1 Wymagania ogólne 4.2 Polityka środowiskowa 4.3 Planowanie 4.4 Wdrażanie i funkcjonowanie 4.5 Sprawdzanie 4.6 Przegląd Zarządzania Co to jest EMAS? EMAS (ang. Eco-Management and Audit Scheme) europejski standard zarządzania środowiskowego oparty o wymagania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 4 z 14

Co to jest norma PN-N 18001? Jest to polska norma, wydana przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN), która nie posiada odpowiednika w formie normy międzynarodowej. Norma PN-N 18001 określa wymagania dotyczące zarządzania organizacją z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy realizowanych działań i procesów. Celem zarządzania w niniejszym standardzie jest identyfikacja działań i operacji, które mogą powodować znaczące zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników, pracowników podwykonawcy lub innych osób będących w obszarze ich oddziaływania np. klienci oraz ustalenia zasad zarządzania tymi działaniami, w taki sposób aby minimalizować ryzyko zawodowe. Model PDCA wg wymagań normy PN-N ISO 18001: Norma PN-N 18001 zbudowana jest według następującego układu: Wprowadzenie do wymagań normy: 1. Zakres normy 2. Powołania normatywne 3. Definicje Wymagania normy: 4. Wymagania dotyczące systemu bhp 4.1 Wymagania ogólne 4.2 Zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bhp 4.3 Planowanie 4.4 Wdrażanie i funkcjonowanie 4.5 Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze 4.6 Przegląd Zarządzania 4.7 Ciągłe doskonalenie ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 5 z 14

Co to jest proces i nadzorowanie procesu? Zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących, które przekształcają wejścia w wyjścia. Nadzorowanie natomiast - jest to ciągłe monitorowanie i weryfikacja prowadzonych działań pod kątem ich zgodności z przyjętymi w systemie zarządzania zasadami i wymaganiami określonymi w procedurach, instrukcjach systemowych, dokumentacji technicznej, normach technicznych, przepisach prawnych itp. Co to jest polityka Zintegrowanego Systemu Zarządzania? Jest to ogół zamierzeń i kierunków działania naszego przedsiębiorstwa w zakresie zarządzania jakością, zarządzania środowiskowego, zarządzania bhp w sposób formalny wyrażony przez Zarząd naszej firmy. Co to jest księga Zintegrowanego Systemu Zarządzania? Jest to dokument, który w sposób ogólny informuje o funkcjonującym w zakładzie systemie zarządzania, w tym przywołuje dokumenty związane, w formie procedur, instrukcji systemowych, itp. Struktura dokumentacji ZSZ: Księga ZSZ Co to jest audit Systemu Zarządzania? Jest to systematyczne i niezależne badanie, mające na celu określić, czy działania w poszczególnych procesach są realizowane w sposób zgodny z wymaganiami określonymi w dokumentach systemowych oraz czy są one efektywne. Audity przeprowadzane są przez osoby specjalnie przeszkolone. Stwierdzone podczas auditów niezgodności/spostrzeżenia są dokumentowane i stają się podstawą do wprowadzenia działań korygujących/zapobiegawczych eliminujących przyczyny powstania niezgodności rzeczywistych lub potencjalnych. Pamiętaj audit jest podstawowym narzędziem doskonalenia systemu i nie ma charakteru represyjnego. Szukamy obszarów doskonalenia, a nie poszukujemy winnych! Co to jest niezgodność? Niezgodność to niespełnienie ustalonych wymagań. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 6 z 14

Co to są działania korekcyjne? Są to działania podjęte w celu usunięcia wykrytej niezgodności. W uproszczeniu korekcja = naprawa. Co to są działania korygujące? Są to działania podjęte w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji. Co to są działania zapobiegawcze? Są to działania podjęte w celu wyeliminowania przyczyny potencjalnej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji. Co to jest aspekt środowiskowy? Element działania organizacji (procesu, wyrobu, usługi), który może wzajemnie oddziaływać na środowisko. W praktyce są to zazwyczaj te obszary działań organizacji, które powodują lub mogą powodować negatywne oddziaływanie na środowisko np. wytwarzanie odpadów, emisje do powietrza, gruntu, wody, zanieczyszczenie itp. Kluczowym działaniem organizacji w Systemie Zarządzania Środowiskowego jest identyfikacja tych obszarów działań, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko oraz po ich przeanalizowaniu wyznaczyć te, które z punktu widzenia danej organizacji są najbardziej wrażliwe środowiskowo. Takie aspekty nazywany ASPEKTAMI ZNACZĄCYMI, i stają się one przedmiotem zarządzania i nadzoru. Co to jest sterowanie operacyjne? Sterowanie operacyjne można określić mianem zarządzania na poziomie operacyjnym tj. na poziomie wykonywanych operacji przez pracownika (operatora). Kluczowym jest, aby każdy pracownik wykonujący określone prace był świadomy wpływu swojej pracy na środowisko. To od postępowania każdego z nas (również od Ciebie) zależy realny wpływ prowadzonych działań na środowisko. Co to jest certyfikat systemu Zarządzania? Jest to dokument wydany przez uznaną (akredytowaną) instytucję, która po przeprowadzonym audicie stwierdza swoim autorytetem, ze wprowadzony w naszej firmie System Zarządzania Jakością spełnia wymagania normy PN-EN ISO 9001 oraz jest stosowany w praktyce. 3. ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZADZANIA W ENGIE SERVICES Sp. z o.o. Zintegrowany System Zarządzania Jakością, Środowiskowego i BHP w ENGIE Services Sp. z o.o. spełnia wymagania norm PN-EN ISO 9001:2009, PN-EN ISO 14001:2005, w tym standardu EMAS oraz normy PN-N 18001:2004. Zawiera mechanizmy ukierunkowane na jego systematyczny rozwój i udoskonalanie już przyjętych rozwiązań. Za utrzymanie i doskonalenie ZSZ zgodnie z wymaganiami ww. norm odpowiada każdy z pracowników, w tym kierownictwo poszczególnych komórek organizacji oraz Zarząd wraz z Pełnomocnikiem ds. Zintegrowanego Systemu Zarządzania i EMAS Osobą pełniącą funkcję Pełnomocnika ds. ZSZ i EMAS w naszej firmie jest Pani: Bożena Puss W spawach związanych z funkcjonującym w firmie Zintegrowanym Systemem Zarządzania zawsze możesz zwrócić się do Kierownika danego Działu odpowiadającego za dany obszar lub bezpośrednio do Pełnomocnika ds. ZSZ i EMAS: ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 7 z 14

Bożena Puss e-mail: bozena.puss@cofely.pl 502-702-374, 32 231-41-90 W ramach prowadzonych prac wdrożeniowych w ENGIE Services Sp. o.o. zidentyfikowano procesy występujące w organizacji oraz określono kolejność procesów i ich wzajemne oddziaływanie. Procesy te zostały podzielone na procesy zarządzające, procesy kluczowe oraz procesy wspomagające. Procesy Zarządzania: Zarządzanie personelem (01), Zarządzanie infrastrukturą (02), Utrzymanie i doskonalenie ZSZ (03), Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy (03a) Planowanie operacyjne i strategiczne (04). Procesy Kluczowe: Obsługa handlowa (05), Planowanie projektu (06), Realizacja projektu (07), Procesy Wspomagające: Zarządzanie reklamacjami (08), Zarządzanie procesami zleconymi do podwykonawców (09), Zakupy i magazynowanie (09). Wzajemne oddziaływanie poszczególnych procesów zostało zobrazowane w Mapie Procesów, stanowiącej załącznik do Księgi Zintegrowanego Systemu Zarządzania. Zintegrowany System Zarządzania został zaprezentowany w Księdze ZSZ, procedurach systemowych i instrukcjach. Poszczególne dokumenty dotyczą całej organizacji lub wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Poszczególne dokumenty szczegółowo określają zasady postępowania, w tym jednoznacznie określają odpowiedzialności i zadania poszczególnych pracowników. Całość obowiązującej w spółce dokumentacji ZSZ dostępny jest na serwerze firmy: e-engie Zapytaj bezpośredniego przełożonego o dostęp do ww. dokumentacji oraz szczegółowe uregulowania dotyczące procesu lub działu, w którym będziesz pracował. Pamiętaj ucząc się nie krępuj się zadawać pytań! Bezpośredni przełożony lub kolega/koleżanka z działu chętnie odpowie na Twoje pytania i pomoże Poszczególne dokumenty szczegółowo określają zasady postępowania, w tym jednoznacznie określają odpowiedzialności i zadania poszczególnych pracowników. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 8 z 14

P o l i t y k a J a k ości w E N G I E S e r v i c e s S p. z o. o. Zadowolenie Klienta oraz zgodność prowadzonych procesów gwarantujących bezpieczeństwo techniczne, prawne i finansowe to filary naszej działalności, będące promesą dalszego rozwoju naszej firmy na rynku. Celem ENGIE Services Sp. z o.o. jest kompleksowe świadczenie wszystkich usług z zakresu utrzymania ruchu związanych z infrastrukturą techniczną w budownictwie kubaturowym i w terenie, z uwzględnieniem troski o oczekiwaną przez Klientów jakość świadczonej usługi oraz wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawnych, norm technicznych oraz tzw. dobrych praktyk inżynierskich. Zarząd i Kierownictwo ENGIE Services Sp. z o.o. poprzez ustanowione procesy oraz dostępne zasoby stwarza każdemu pracownikowi warunki i klimat dla zrozumienia swoich zadań i odpowiedzialności za jakość świadczonych usług i realizowane procesy. Ustanowiona w firmie Polityka Jakości zobowiązuje wszystkich pracowników do świadomego realizowania założonych celów i zadań jakościowych, spełniania wymagań Klienta, a Zarząd zobowiązuje się do spełnienia mających zastosowanie wymagań oraz ciągłego doskonalenia skuteczności systemu zarządzania jakością. Cele jakości wyznaczone w Polityce Jakości realizujemy przez: świadczenie usług w warunkach nadzorowanych zapewniających osiągniecie zaplanowanej jakości świadczonych usług, uwzględniając wymagania bhp i ochrony środowiska naturalnego, identyfikowanie, nadzorowanie wymagań, potrzeb i oczekiwań Klienta oraz profesjonalne i kompleksowe ich wdrażanie, monitorowanie jakości świadczonych usług poprzez poszukiwanie i bieżące eliminowanie rzeczywistych i potencjalnych przyczyn niezgodności, kształtowanie świadomości wszystkich pracowników spółki w zakresie odpowiedzialności za świadczone usługi oraz utrzymywanie wymaganych kwalifikacji z zakresu świadczonych usług. kształtowania świadomości wszystkich pracowników w zakresie odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i współpracowników prowadzenia usług w warunkach nadzorowanych zapewniających bezpieczeństwo środowiska naturalnego, Niniejsza Polityka Jakości została zakomunikowana wszystkim pracującym w organizacji i w jej imieniu oraz jest okresowo przeglądana pod kątem jej przydatności i adekwatności. Warszawa, 06 wrzesień 2016 roku Prezes Zarządu Jan Woźniak ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 9 z 14

P o l i t y k a S y s t e m u Z a r ządzania Ś r o d o w i s k o w e g o i E M A S w E N G I E S e r v i c e s S p. z o. o. Mając na uwadze specyfikę świadczonych usług w branży Facility Management i Energy Efficiency, polegających na prowadzeniu usług na terenie i obiektach Klientów zgodność prowadzonych działań z wymaganiami prawnymi i kontraktowymi oraz troska o środowisko naturalne jest nie tylko wymaganiem, ale priorytetem i nadrzędnym celem ENGIE Services Sp. z o.o., będącym istotnym elementem kształtowania wizerunku i jakości świadczonych przez nas usług na rzecz Klienta. Uwzględniając powyższe, Zarząd firmy zobowiązuje się do: spełniania wszystkich mających zastosowanie wymagań prawnych i innych wymagań, do których spełnienia organizacja się zobowiązała i które dotyczą jej aspektów środowiskowych, ciągłego doskonalenia Systemu Zarządzania Środowiskowego i EMAS oraz zapobiegania zanieczyszczeniom, czego dowodem jest poddanie organizacji dobrowolnemu udziałowi w systemie ekozarządzania i audytu we wspólnocie EMAS zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009r. zapewnienia odpowiednich zasobów i środków do wdrażania niniejszej polityki. Nasze działania prowadzimy w sposób celowy i zorganizowany, wdrażając, stosując i doskonaląc metody zarządzania w obszarze ochrony środowiska, zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 14001 oraz standardu EMAS, które dotyczą zidentyfikowanych w organizacji aspektów bezpośrednich i pośrednich oraz stosując wszystkie obowiązujące w branży i działalności wymagania prawne i kontraktowe. Skala prowadzonej działalności, charakter branży oraz społeczna odpowiedzialność obliguje nas do godzenia korzyści zarówno dla firmy, naszych Klientów jak też pracowników - zatrudnionych w organizacji lub działających w jej imieniu oraz zewnętrznych stron zainteresowanych. Aby osiągnąć założony w polityce cel Zarząd zobowiązuje się do: Efektywnego zarządzania zasobami materiałowymi, ograniczając ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, Promowania i wdrażania u Klientów nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych mających na celu poprawę efektywności energetycznej urządzeń, instalacji i obiektów, ograniczając tym samym zużycie energii, Utrzymywania i ciągłego doskonalenia metod zarządzania Środowiskowego, poprzez monitorowanie i doskonalenie procesów, działań i świadczonych usług, Spełniania wymagań klienta, wymagań prawnych i innych dotyczących organizacji, ze szczególnym uwzględnieniem wymagań środowiskowych i kontraktowych, Stosowania sprawdzonych metod i technologii ograniczających negatywny wpływ na środowisko naturalne oraz zdrowie i życie ludzi. Nasze cele osiągamy dzięki zaangażowaniu wszystkich pracowników firmy oraz osób pracujących w jej imieniu, którzy mają świadomość wpływu ich pracy na wyznaczone w organizacji aspekty środowiskowe. Niniejsza Polityka SZŚ została zakomunikowana wszystkim pracownikom pracującym w organizacji i w jej imieniu, jest publicznie dostępna oraz okresowo przeglądana pod kątem jej przydatności i adekwatności. Warszawa, 06 wrzesień 2016 roku Prezes Zarządu Jan Woźniak ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 10 z 14

P o l i t y k a S y s t e m u Z a r ządzania BHP w E N G I E S e r v i c e s S p. z o. o. Mając na uwadze specyfikę świadczonych usług w branży Facility Management i Energy Efficiency, polegających na prowadzeniu usług na terenie i obiektach Klientów oraz ich wpływ na bezpieczeństwo zarówno pracowników własnych oraz osób zatrudnionych na terenie Klientów zgodność prowadzonych działań z wymaganiami prawnymi i kontraktowymi oraz szczególna dbałość i reżim w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy jest nadrzędnym celem ENGIE Services Sp. z o.o., będącym istotnym elementem kształtowania przewagi konkurencyjnej, wizerunku i jakości świadczonych przez nas usług na rzecz Klienta. Uwzględniając powyższe, Prezes Zarządu ENGIE Services Sp. z o.o. zobowiązuje się do: zapobiegania wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym i zdarzeniom potencjalnie wypadkowym, spełniania wymagań przepisów prawnych, kontraktowych i innych dotyczących spółki, ze szczególnym uwzględnieniem tych które wpływają na bezpieczeństwo pracy, ciągłego doskonalenia działań w zakresie BHP oraz dążenia do stałej poprawy stanu BHP, poprzez stosowanie nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w procesach realizacji usług, zapewnienia odpowiednich zasobów i środków do wdrażania niniejszej polityki, w tym zwiększania nakładów na poprawę warunków bezpieczeństwa wykonywanych prac, podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli pracowników i ich angażowania do działań na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy, poprzez szkolenia, działania motywacyjne oraz współuczestnictwo w zarządzaniu bhp. Nasze działania prowadzimy w sposób celowy i zorganizowany, wdrażając, stosując i doskonaląc metody zarządzania w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z wymaganiami normy PN-N 18001:2004 z wymaganiami prawnymi i kontraktowymi, które są związane z wyznaczonymi w organizacji zagrożeniami BHP. Skala prowadzonej działalności, charakter branży oraz społeczna odpowiedzialność obliguje nas do godzenia korzyści zarówno dla firmy, naszych Klientów jak też pracowników zatrudnionych w organizacji lub działających w jej imieniu oraz zewnętrznych stron zainteresowanych. Nasze cele osiągamy dzięki zaangażowaniu wszystkich pracowników firmy oraz osób pracujących w jej imieniu, którzy mają świadomość, że bezpieczeństwo pracy jest przede wszystkim troską o własne zdrowie i życie. Niniejsza Polityka została uzgodniona z pracownikami i ich przedstawicielami, zakomunikowana wszystkim pracownikom pracującym w organizacji i w jej imieniu, jest publicznie dostępna oraz okresowo przeglądana pod kątem jej przydatności i adekwatności. Warszawa, 06 wrzesień 2016 roku Prezes Zarządu Jan Woźniak ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 11 z 14

Wymagania przyjęte i uregulowane Zintegrowanym Systemie Zarządzania wynikają nie tylko z wcześniej przywołanych norm systemowych, ale przede wszystkim są elementem wymagań formalno-prawnych oraz często kluczowym wymaganiem Klienta. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO: W ramach zarządzania środowiskowego w ENGIE Services Sp. z o.o. zidentyfikowano następujące Znaczące Aspekty Środowiskowe: Znaczące Aspekty Środowiskowe W ramach zarządzania środowiskowego w ENGIE Services Sp. z o.o. zidentyfikowano następujące Znaczące Aspekty Środowiskowe: Aspekty środowiskowe bezpośrednie negatywne - powodowane przez ENGIE Services Sp. z o.o.: 1) Wytwarzanie odpadów niebezpiecznych 2) Wytwarzanie odpadów innych niż niebezpieczne 3) Emisja niezorganizowana do powietrza spalin w związku z eksploatacja pojazdów służbowych i innych urządzeń zasilanych paliwem stałym lub gazowym 4) Zanieczyszczenie gleby, systemu kanalizacji w związku z wyciekiem substancji szkodliwych/chemicznych 5) Emisja do powietrza substancji toksycznych oraz zagrożenie życia i zdrowia w związku z pożarem/wybuchem 6) Emisja do powietrza czynników chłodniczych w przypadku rozszczelnienia klimatyzacji 7) Aspekt pośredni - Wpływ podwykonawców na środowisko naturalne Aspekty środowiskowe pośrednie negatywne powodowane przez podwykonawców: 1) Praktyki środowiskowe podwykonawców realizujących usługi na rzecz ENGIE Services Sp. z o.o..: Wytwarzanie odpadów niebezpiecznych w związku z działalnością, Emisja niezorganizowana do powietrza z instalacji klimatyzacyjnych aspekt awaryjny, Zanieczyszczenie gleby, systemu kanalizacyjnego w związku ze stosowaniem substancji niebezpiecznych lub eksploatacji samochodów/urządzeń aspekt awaryjny, Pożar aspekt awaryjny. Aspekty środowiskowe pozytywne realizowane w ramach działalności ENGIE Services Sp. z o.o. na rzecz Klientów: 1) Zwiększanie efektywności energetycznej eksploatowanych przez Klienta obiektów/urządzeń i instalacji. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 12 z 14

Nie bądź obojętny: SEGREGUJ ODPADY wg KODÓW ODPADÓW, PRZESTRZEGAJ WEWNĘTRZNYCH UREGULOWAŃ DOTYCZĄCYCH PROWADZENIA PRAC NA INSTALACJACH ZAWIERAJĄCYCH SUBSTANCJE NIEBEPIECZNE, ZWRACAJ UWAGĘ NA STAN TECHNICZNY POJAZDU, ZGŁASZAJ USTERKI, WYCIEKI NADMIERNE EMISJE SPALIN, W ZWIĄZKU Z DZIAŁALNOŚCIĄ PODWYKONAWCÓW, Uwaga: Szczegółowe zasady postępowania ze znaczącymi aspektami środowiskowymi wskazano w dokumentach STEROWANIA OPERACYJNEGO dostępnych u bezpośredniego przełożonego i na serwerze e-engie. SYSTEM ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY Zgodnie ze zobowiązaniem wyrażonym w Polityce bhp oraz obowiązującymi wymaganiami prawnymi w ENGIE Service Sp. z o.o. zdefiniowano te prace, które muszą być wykonywane pod szczególnym nadzorem. Nadzór ten obejmuje rodzaje prac, w podziale na następujące grupy: 1) Prace szczególni niebezpieczne wykonywane przez pracowników ENGIE Services, 2) Prace, które muszą być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, 3) Prace wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych, 4) Prace, szczególnie niebezpiecznych wykonywanych lub możliwych do wykonywania przez Podwykonawców, Wykaz prac, które wymagają szczególnego nadzoru określono w zatwierdzonym Rejestrze Znaczących Zagrożeń BHP (F-03/40), dostępnym na e-engie. Wymagania przyjęte i uregulowane w funkcjonującym systemie BHP wynikają nie tylko z wcześniej przywołanych norm systemowych, ale przede wszystkim są elementem wymagań formalno-prawnych oraz często kluczowym wymaganiem Klienta. Nie bądź obojętny: ZWRACAJ UWAGĘ NA ZASADY BEZPIECZENEJ PRACY. WYPADEK TO PRZEDE WSZYSTKIM INDYWIDULANA TRAGEDIA TWOJA LUB KOLEGI! ZGŁASZAJ USTERKI TECHNICZNE, KTÓRE MOGĄ BYĆ PRZYCZYNĄ WYPADKU, NIE UŻYTKUJ NIESPRAWNEGO SPRZĘTU, PRZESTRZEGAJ WEWNĘTRZNYCH UREGULOWAŃ DOTYCZĄCYCH PROWADZENIA PRAC, W TYM PRAC SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNYCH, ZGŁASZAJ RARZĄCE ZANIEDBANIA I NARUSZENIA ZASAD BHP OBOWIĄZUJĄCYCH W FIRMIE! Uwaga: Szczegółowe zasady postępowania opisano w Instrukcjach Bezpiecznego Wykonywania Prac Związanych ze Znaczącymi Zagrożeniami BHP dostępnych u bezpośredniego przełożonego i na serwerze e-engie. ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 13 z 14

4. PODSUMOWANIE: Proces wdrożenia i certyfikacji ZSZ nie jest procesem obligatoryjnym i nie wynika bezpośrednio z przepisów prawnych. W związku z powyższym Zarząd ENGIE Services Sp. z o.o. podejmując decyzję o wdrożeniu oczekuje wymiernych korzyści z jego stosowania. Pamiętaj System Zarządzania funkcjonujący w naszej firmie jest systemem żywym, stale podlega modyfikacji, w związku ze zmieniającym się otoczeniem, nowymi rozwiązaniami, zmianą wymagań prawnych itp. Dzięki zaangażowaniu wszystkich pracowników w tworzenie i dostosowywanie systemu do zmieniających się warunków jest on narzędziem a nie uciążliwością, Nie przestrzeganie wymagań i zasad określonych w dokumentacji funkcjonującego systemu Zarządzania jest naruszeniem obowiązków pracowniczych i może skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną zgodnie z warunkami zawartej umowy o pracę na zasadach określonych w Kodeksie Pracy. 5. Historia zmian Wydanie Data wydania Wprowadzona zmiana Kto opracował I/2013 19.12.2013 Nowy dokument Bożena Puss II/2015 03.08.2015 III/2016 06-09-2016 Nowe wydanie wynikające z wdrożenia SZŚ wg EN ISO 14001/EMAS i jego integracji z obowiązującym systemem jakości. Nowe wydanie wynikające z wdrożenia SZBHP wg PN-N 18001 i jego integracji z obowiązującym systemem jakości, zmiana nazwy spółki na ENGIE Services Sp. z o.o. Bożena Puss Bożena Puss ZSZ/wydanie III/2016 Strona: 14 z 14