Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy

Transkrypt

1 Ewa Górska Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy EWOLUCJA POGLĄDÓW NA ZAGADNIENIA BEZPIECZEŃSTWA PRACY Hand from root of finger to fingertip Hand frim wist to fingertip Arm from elbow to fingertip Arm from shoulder to fingertip Safety distance r (in mm) r 120 r 230 r 550 r 850 OŚWIADCZENIE O STANIE BHP Dokument przedstawiający system zarządzania BHP w przedsiębiorstwie składa się z czterech podstawowych składników: 1. Ogólna polityka dotycząca zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. 2. Organizacja (struktura i zakres odpowiedzialności). 3. Realizacja polityki BHP (procedury i standardy). 4. Kontrola i ocena efektywności przyjętej polityki i działania korygujące. 1

2 PROGRAM ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY WG. OSHA zaangażowanie kierownictwa i personelu w problemy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia identyfikacja i ocena zagrożeń w przedsiębiorstwie i na stanowiskach pracy eliminacja lub kontrola wszystkich zagrożeń szkolenie pracowników w zakresie bhp ELEMENTY SKUTECZNEGO PROGRAMU ZARZĄDZANIA WG OSHA zaangażowanie kierownictwa i pracowników w problemy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, prowadzenie analiz bezpieczeństwa na stanowiskach pracy, eliminacja lub kontrolowanie wszystkich zagrożeń, szkolenie wszystkich pracowników w zakresie BHP, postawienie na praktyczną skuteczność programu BHP a nie na jego dokumentowanie. ZAGRANICZNE NORMY I DOKUMENTY PRAWNE DOTYCZĄCE SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA BHP Wytyczne dobrowolnych programów zarządzania bhp wydane przez Amerykańską Inspekcję Bezpieczeństwa i Higieny Pracy OSHA (1989 r.) BS 8800:1996 Wytyczne do systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Zarządzanie AFS 1996:6 Szwedzkiej Rady Bezpieczeństwa i Higieny Pracy: Wewnętrzna kontrola środowiska pracy Wytyczne do systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy wydane przez Ministra Pracy Japonii (1999r.) MIĘDZYNARODOWE DOKUMENTY NORMATYWNE OHSAS 18001:2007 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Specyfikacje (norma opracowana pod przewodnictwem BSI przez 14 jednostek normalizacyjnych i certyfikujących) Wytyczne Międzynarodowej Organizacji Pracy ILO-OSH 2001 dotyczące systemu zarządzania BHP KRAJOWE DOKUMENTY NORMATYWNE DOTYCZĄCE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BHP PN-N-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne oceny ryzyka zawodowego PN-N-18004:2001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne wdrażania SYSTEM ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY Definiowany jest jako wszechstronny zestaw działań prawnych, organizacyjnych i technicznych w formie odpowiednich dokumentów (procedur, norm, instrukcji), integrujący zasady bezpieczeństwa z zasadami zarządzania. System zarządzania bezpieczeństwem pracy korzyści: umożliwia łatwe dostosowanie się do wymagań przepisów 2

3 umożliwia znaczną poprawę stanu bhp wpływa korzystnie na morale i zaangażowanie pracowników wpływa korzystnie na wizerunek przedsiębiorstwa koszty: Koszty błędów Koszty oceny Koszty zapobiegania BUDOWA SYSTEMU ZARZĄDZANIA BHP 1. Definicje 2. Elementy systemu zarządzania bhp 3. Model systemu zarządzania bhp 4. Normy 5. Przegląd wstępny 6. Polityka i cele 7. Organizacja 8. Realizacja 9. Kontrola i ocena 10. Wdrożenie MODEL SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PRACY Powinno spełniać 4 podstawowe funkcje zarządzania: Planowanie (polityka) - stworzenie programu integrującego działania w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia przez określenie celów do osiągnięcia, ustalenie strategii postępowania i zapewnienie środków do realizacji tej strategii (program ten powinien być spójny z legislacją państwową). Organizacja (wymagania bezpieczeństwa) - utworzenie struktury organizacyjnej, określenie ról, zakresu uprawnień, odpowiedzialności za przygotowanie właściwych środków bezpieczeństwa np. opracowanie struktury działu bhp, powołanie komisji bhp, przydział zadań dla mistrzów w zakresie bhp. Działanie (realizacja) - techniczne wdrożenie środków bezpieczeństwa dla zapewnienia realizacji celów bezpieczeństwa. Kontrola (sprawdzenie) - pomiar, ocena, poprawa efektywności funkcjonowania systemu. NORMA PN-N-18001:2004 Punkt normy PN-N Elementy systemu zarządzania bezpieczeństwem 4.2 Zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bezpieczeństwa i higieny pracy 4.3 Planowanie Wymagania prawne i inne Cele ogólne i szczegółowe Planowanie działań 4.4 Wdrażanie i funkcjonowanie Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia Zapewnienie zasobów Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja Komunikowanie się Dokumentacja systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 3

4 4.4.6 Zarządzanie ryzykiem zawodowym Organizowanie prac i działań związanych ze znaczącymi zagrożeniami Zapobieganie, gotowość i reagowanie na wypadki przy pracy i poważne awarie Zakupy Podwykonawstwo 4.5 Sprawdzanie oraz działania korygujące i zapobiegawcze Monitorowanie Badania wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych Auditowanie Niezgodności oraz działania korygujące i zapobiegawcze 4.6 Przegląd zarządzania 4.7 Ciągłe doskonalenie PRZEGLĄD WSTĘPNY Norma PN-N 18004:2001 POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA Ogół zamierzeń i kierunków działania, dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa pracy, w sposób formalny wyrażonych przez kierownictwo zakładu. Musi być: ustanowiona, powiązana z innymi politykami organizacji, powiązana z wizją rozwoju i strategią organizacji, realna, skierowana do własnych pracowników organizacji, udokumentowana, mierzalna. CELE I ZADANIA Cele i zadania określają to, co przedsiębiorstwo chce osiągnąć w przyszłości oraz to co musi zrobić, aby zapewnić sobie warunki długotrwałej egzystencji i możliwości osiągnięcia tych celów. Muszą: być ustanowione dla odpowiednich służb i na odpowiednich poziomach organizacji, być mierzalne, być zgodne z polityką bezpieczeństwa, zawierać identyfikację: osób odpowiedzialnych za ich realizację, terminów realizacji, kryteriów oceny, niezbędnych środków. ORGANIZACJA Utworzenie struktury organizacyjnej wraz ze wskazaniem kluczowych pracowników odpowiedzialnych za stan BHP (przedstawiciel pracodawcy, służba/specjalista BHP, komisja BHP, SIP, etc.). przydział zadań, odpowiedzialności i uprawnień. sformułowanie programu szkoleń i adaptacji zawodowej. 4

5 system konsultacji i uzgodnień w zakresie BHP. sposoby komunikacji o zagrożeniach i środkach zaradczych. możliwość dyskusji. REALIZACJA DOKUMENTACJA SZ BHP zawiera: udokumentowaną politykę bhp i cele, księgę bhp, udokumentowane procedury inne dokumenty wymagane przez organizacje zapewniające efektywne planowanie, prowadzenie i nadzorowanie procesów, zapisy wymagane przez normę. KSIĘGA ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM Dokument określający politykę bezpieczeństwa pracy w zakładzie. musi zawierać: opis zakresu systemu bhp włączając w to szczegóły i uzasadnienia dla każdego wyłączenia, udokumentowane procedury lub odnośniki do nich, opis wzajemnych powiązań między procesami w systemie bhp. PROCEDURA Określony sposób wykonywania czynności. Procedury są udokumentowane i wynikają z Księgi Zarządzania Bezpieczeństwem. Pisemna (udokumentowana) procedura zwykle zawiera: cele i zakres działania, co powinno być zrobione, przez kogo, kiedy i w jaki sposób, jakie materiały, wyposażenie, metody, środki profilaktyczne i dokumenty powinny być użyte oraz sposoby ich kontrolowania i zapisywania. KONTROLA I OCENA AUDIT BEZPIECZEŃSTWA Systematyczne niezależne badanie, mające określić, czy działania dotyczące bezpieczeństwa i ich wyniki odpowiadają zaplanowanym ustaleniom i czy te ustalenia są skutecznie realizowane i pozwalają na osiągnięcie założonych celów. PRZEGLĄD SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA PRACY Przeprowadzana przez kierownictwo zakładu formalna ocena stanu systemu bezpieczeństwa i jego adekwatności w odniesieniu do polityki bezpieczeństwa oraz nowych celów, wynikających ze zmieniających się okoliczności. Parametry służące do oceny bezpieczeństwa pracy Lp. Nazwa parametru Charakterystyka parametru Uciążliwość pracy Choroby zawodowe Wypadki przy pracy Odsetek pracowników pracujących w warunkach zagrożenia uciążliwością pracy Wskaźnik chorób zawodowych Wskaźnik wypadków przy pracy ogółem 5

6 Wypadki śmiertelne Wypadki ciężkie Czynniki szkodliwe środowiska pracy Wskaźnik wypadków śmiertelnych Wskaźnik wypadków powodujących kalectwo lub ciężkie uszkodzenie ciała Odsetek pracowników pracujących w warunkach zagrożenia czynnikami środowiska pracy DZIAŁANIA ZAPOBIEGAWCZE (KORYGUJĄCE) Działania profilaktyczne, powzięte w celu wyeliminowania względnie zminimalizowania (przy przyjętym dopuszczalnym poziomie ryzyka) przyczyn potencjalnego zagrożenia dla bezpiecznej działalności lub innej niepożądanej sytuacji oraz niedopuszczenie do jej wystąpienia. Działania te mogą powodować zmiany w procedurach i instrukcjach, mające na celu uzyskanie poprawy bezpieczeństwa na różnych etapach działalności (w pętli zarządzania bezpieczeństwem). 6

7 WDROŻENIE Wprowadzenie dyrekcji i wyższego dozoru w zagadnienia zarządzania bezpieczeństwem Powołanie zespołu ds. bezpieczeństwa Określenie polityki w zakresie bezpieczeństwa Ustalenie harmonogramu opracowania i wdrażania systemu Ocena istniejącego w zakładzie systemu kształtowania bezpieczeństwa Opracowanie struktury zarządzania bezpieczeństwem Opracowanie procedur i instrukcji postępowania Opracowanie KSIĘGI ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM Szkolenie dozoru średniego Wdrożenie systemu w ograniczonym zakresie Szkolenie dozoru niższego Pełne wdrożenie systemu Certyfikacja systemu Literatura 1. Górska E., Lewandowski J., Zarządzanie i organizacja środowiska pracy, WPW, Warszawa Koradecka D., (red), Bezpieczeństwo pracy i ergonomia, CIOP, Warszawa Lewandowski J., Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie, WPŁ, Łódź Rączkowski B., BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk