Wprowadzenie do biologii komórki nowotworowej podstawy diagnostyki onkologicznej 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: Rok akademicki: 2018/2019 Nazwa modułu/ przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostki prowadzące kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: WYDZIAŁ NAUKI O ZDROWIU Lekarski profil teoretyczny, studia stacjonarne Wprowadzenie do biologii komórki nowotworowej podstawy diagnostyki onkologicznej Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka ul. Chałubińskiego 5, 02-004 Warszawa tel. (22) 628-63-34 fax. (22) 628-78-46 https://biofizyka.wum.edu.pl Prof. dr hab. n. med. Jacek Przybylski Rok studiów: Semestr studiów: Typ modułu/przedmiotu: Osoby prowadzące: I-VI zimowy fakultatywny osoba odpowiedzialna za przedmiot i prowadzącadr hab. Anna M. Badowska-Kozakiewicz oraz osoba prowadząca - lek. Michał Budzik Erasmus TAK/NIE: Osoba odpowiedzialna za sylabus: Liczba punktów ECTS: 2 NIE dr hab. Anna M. Badowska-Kozakiewicz abadowska@wum.edu.pl 2. Cele kształcenia Po zakończonym kursie student powinien: rozumieć komórkowe i molekularne mechanizmy procesu nowotworowego, powinien również wykazać się wiedzą w zakresie podstaw klasyfikacji nowotworów, a także posługiwać się wiedzą w zakresie współczesnych metod diagnozowania i leczenia nowotworów. 3. Wymagania wstępne Student posiada podstawową wiedzę z zakresu cytofizjologii i histologii. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol K_W01 K_W02 K_W03 Lista efektów kształcenia Opis Student zna i rozumie komórkowe i molekularne mechanizmy procesu nowotworowego. Student wykazuje wiedzę z zakresu współczesnych metod diagnozowania i leczenia nowotworów. Student posiada wiedzę z zakresu działania onkogenów w transformacji nowotworowej komórek. Odniesienie do efektu kierunkowego OM1_WO1 OM1_WO2 OM1_WO3 Strona 1 z 5
K_W04 K_U01 K_U02 Student dysponuje wiedzą w zakresie hodowli komórkowej oraz podstaw cytodiagnostyki, uzyskuje wiedzę na temat mechanizmów powstawania przerzutów komórek nowotworowych Student nabywa umiejętność dokonywania histologicznej klasyfikacji nowotworów, a także posiada umiejętność zastosowania barwień immunohistochemicznych w diagnostyce różnicowej nowotworów. Student potrafi interpretować wyniki oznaczeń immunohistochemicznych. Student nabywa zdolność do autonomicznego i odpowiedzialnego wykonywania powierzonych zadań w zakresie przedmiotu; nabywa również sprawność komunikowania się z wykorzystaniem specjalistycznej nomenklatury. OM1_WO1 OM1_WO2 OM1_UO1 OM1_UO3 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład - - Seminarium 30 1 Ćwiczenia - - 6. Tematy zajęć i treści kształcenia Seminaria (S): I. Ogólna charakterystyka procesu nowotworowego: przyczyny powstawania nowotworów (czynniki wewnętrzne, zewnętrzne charakterystyka), mechanizmy wpływające na karcynogenezę niekontrolowane podziały, rozrost w miejscu = nowotwór in situ, powstawanie przerzutów i drogi przerzutowania, powstawanie ogniska wtórnego, podstawy rozpoznania nowotworu, podstawowe zasady terapii, II. Działanie onkogenów w transformacji nowotworowej komórek: podstawy komórkowe i molekularne procesu nowotworzenia, zaburzenia stabilności genomu rola onkogenów, genów supresorowych, genów stabilizujących DNA białko Rb (retinoblastoma), rola białka p53 i mutacji jego genu, telomeraza rodzina inhibitorów kinaz białka p16, p27, p21, angiogeneza/neoangiogeneza oraz rolka białka HIF-1α III. Hodowle komórkowe oraz cytodiagnostyka: linie komórek nowotworowych, warunki prowadzenia oraz możliwości wykorzystania hodowli komórkowych, ukierunkowane niszczenie komórek nowotworowych, wirusy w procesie nowotworzenia, cytodiagnostyka raka szyjki macicy IV. Mechanizmy powstawania przerzutów komórek nowotworowych: Strona 2 z 5
rodzaje cząsteczek adhezyjnych z uwzględnieniem oddziaływania płytek krwi i leukocytów z komórkami śródbłonka, inwazyjność komórek nowotworowych kluczem do ich rozprzestrzeniania się; sekrecja kolagenaz, wnikanie komórek nowotworowych do naczynia krwionośnego lub limfatycznego, osiedlanie się komórek metastatycznych w narządach obwodowych, cechy rozrostu ogniska wtórnego, implikacje terapeutyczne (antyintegryny), przeciwciała itp., unaczynienie nowotworów, V. Immunologia nowotworów: antygeny nowotworowe, odpowiedź immunologiczna przeciwko komórkom nowotworowym, mechanizmy immunologiczne ułatwiające rozwój nowotowu, podstawy immunoterapii nowotworów, VI. Podział i obraz histologiczny nowotworów: podstawy klasyfikacji nowotworów, obraz histologiczny zmian przednowotworowych, obraz histologiczny zaawansowanego raka, obraz histologiczny zmian przerzutowych, zastosowanie barwień immunohistochemicznych w diagnostyce, VII. Apoptoza i nowotwory: definicja i czynniki wywołujące apoptozę, morfologia komórki apoptotycznej, fazy procesu apoptozy, kaspazy, molekularny mechanizm apoptozy, rola białka p53 w apoptozie, rola mitochondriów w apoptozie, mechanizmy ucieczki komórek nowotworowych przed apoptozą VIII. Mechanizmy działania leków przeciwnowotworowych oraz mechanizmy oporności na leki IX. Współczesne sposoby diagnozowania i leczenia nowotworów - markery nowotworowe biologia choroby nowotworowej, strategie rozpoznawania nowotworów, immunohistochemiczna diagnostyka onkologiczna - markery nowotworowe, epidemiologia i wyniki leczenia nowotworów, etiologia, objawy, profilaktyka nowotworów, lokalizacje narządowe i markery nowotworowe: rak piersi, rak trzonu macicy, rak jelita grubego, rak żołądka, rak gruczołu krokowego, rak pęcherza moczowego i inne, X. Rola komórek macierzystych w biologii nowotworu. 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Przedmiotowy efekt kształcenia Zgodnie z pkt. 4 Formy prowadzonych zajęć Prezentacje multimedialne/ e-learning, możliwe indywidualne konsultacje z osobą odpowiedzialną za przedmiot Treści kształcenia Dotyczy wszystkich w/w tematów Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Test jednokrotnego wyboru po każdym temacie/prezent acji multimedialnej lub zapoznanie się z Kryterium zaliczenia Warunkiem zaliczenia jest zapoznanie się z każdym tematem w systemie e- learning oraz wykonanie zadań po każdej Kierunkowy efekt kształcenia - zgodny z Uchwałą Senatu Strona 3 z 5
8. Kryteria oceniania umówienie konsultacji drogą @ abadowska@ wum.edu.pl Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie z oceną załączonymi artykułami i udzielenie odpowiedzi na pytania otwarte prezentacji na dany tematy 9. Literatura ocena 2,0 (ndst) 3,0 (dost.) 3,5 (ddb) kryteria niezadowalająca wiedza, umiejętności, kompetencje (poniżej 60% opanowania W,U,K) zadowalająca wiedza, umiejętności, kompetencje, z licznymi błędami (próg 60% opanowania W,U,K) zadowalająca wiedza, umiejętności, kompetencje, ale ze znacznymi niedociągnięciami 4,0 (db) dobra wiedza, umiejętności, kompetencje 4,5 (pdb) bardzo dobra wiedza, umiejętności, kompetencje 5,0 (bdb) znakomita wiedza, umiejętności, kompetencje Literatura obowiązkowa: 1. Patologia Robbinsa; red. wyd. pol Olszewski WT, ElsevierUrban&Partner, 2005; 2. Biologia molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej; Bal J. PWN, 2011; 3. Podstawy biologii komórki tom 1, tom 2; Alberts B, Bray D, Hopkin K, Johnson A, et al., PWN, 2005; 4. Podstawy technik mikroskopowych. Litwin AJ, Gajda M; Wyd. UJ, 2011; 5. Nowotwory złośliwe: Jak zmniejszyć ryzyko zachorowań; Jarosz M, PWN 2008; Literatura dodatkowa: 1. Atlas histopatologii; Domogała W, Chosia M, Urasińska E, PZWL, 2006; 10. Kalkulacja punktów ECTS Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład - Seminarium 30 1,5 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): Przygotowanie studenta do seminarium - - Przygotowanie studenta do prowadzenia zajęć - - Przygotowanie do zaliczenia końcowego 3 0,5 Inne (jakie?) 11. Informacje dodatkowe Razem 33 2 link na którym są zajęcia dla fakultetu 1 [logowanie przez ssl] e-learning Warszawski Uniwersytet Medyczny https://e-learning.wum.edu.pl/?redirect=0 Strona 4 z 5
Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus dr hab. Anna M. Badowska-Kozakiewicz Podpis Kierownika Jednostki Prof. dr hab. Jacek Przybylski Strona 5 z 5