Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Rok studiów Semestr Moduły wprowadzające / wymagania wstępne i dodatkowe Nazwa modułu (przedmiotu lub grupa przedmiotów): Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Pielęgniarstwo I stopnia (licencjackie) III ( stacjonarne) VI (stacjonarne) Student zna zagadnienia z zakresu anatomii, fizjologii, patologii, farmakologii, badań fizykalnych NAUKI W ZAKRESIE OPIEKI SPECJALISTYCZNEJ Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne Typ modułu/ przedmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Język wykładowy: Osoba(y) prowadząca(e): Forma studiów /liczba godzin/liczba punktów ECTS zajęcia zorganizowane: studia stacjonarne w/ćw. 35/80 praca własna studenta: 30 obowiązkowy j. polski dr n med. Halin Doroszkiewicz Studia niestacjonarne w/ćw. Liczba punktów ECTS 9 Opis przedmiotu Założenia i cel przedmiotu Metody dydaktyczne 1. Przygotowanie studenta do zadań z zakresu samodzielnego diagnozowania, planowania, realizacji i oceny sytuacji osób starszych w środowisku zamieszkania, instytucji opiekuńczej oraz w warunkach szpitalnych. 2. Samodzielnego planowania i organizowania opieki pielęgniarskiej nad osobami starszymi niezależnie od sytuacji zdrowotnej i miejsca pobytu podopiecznego. 3. Opracowywania programów edukacji zdrowotnej dla osób starszych. 4. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za działania podejmowane na rzecz zdrowia podopiecznych. 5. Kształtowanie samodzielnej i twórczej postawy studenta w kierunku podejmowania działań promujących zdrowie. 6. Wdrażanie i mobilizowanie studenta do dalszego samokształcenia. wykład informacyjny, studium przypadku, ćwiczenia
Narzędzia/środki dydaktyczne rzutnik multimedialny, plansze, fantomy / symulatory, narzędzia, materiał opatrunkowy, sprzęt medyczny, aparatura medyczna Efekty kształcenia: Symbol i numer przedmiotowego efektu kształcenia Student, który zaliczy moduł/przedmiot wie/umie/potrafi WIEDZA Forma zajęć dydaktycznych DW01 DW02 DWO3 DW04 DW05 DW06 DW07 charakteryzuje czynniki ryzyka i zagrożeń zdrowotnych pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia; zna zasady oceny stanu chorego w zależności od wieku; wyjaśnia etiopatogenezę, objawy kliniczne, przebieg, leczenie, rokowanie i opiekę pielęgniarską w schorzeniach: układu krążenia (serca, naczyń krwionośnych), układu oddechowego, układu nerwowego, układu pokarmowego (żołądka, jelit, wielkich gruczołów), wątroby, trzustki, układu moczowego (nerek i pęcherza moczowego), układu kostnostawowego, mięśni, układu dokrewnego oraz krwi; zna zasady oceny stanu chorego w zależności od wieku; zna zasady diagnozowania w pielęgniarstwie geriatrycznym; zna zasady planowania opieki nad chorymi w zależności od wieku i stanu zdrowia; zna zasady przygotowania, opieki w trakcie oraz po badaniach i zabiegach diagnostycznych wykonywanych u pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia; M1D_W01 M1D_W02 M1D_W03 M1D_W04 M1D_W05 M1D_W06 M1D_W07 DW08 charakteryzuje grupy leków i ich działanie na układy i narządy chorego w różnych schorzeniach, w zależności od wieku i stanu zdrowia, z uwzględnieniem działań niepożądanych, interakcji z innymi lekami i dróg podania; M1D_W08 DW09 charakteryzuje techniki i procedury pielęgniarskie stosowane w opiece nad chorym w zależności od jego wieku i stanu zdrowia; M1D_W09 DW10 zna zasady przygotowania chorego do samoopieki w zależności od jego wieku i stanu zdrowia; M1D_W10
DW11 DW12 DW 13 DW14 DW15 DW16 DW17 różnicuje reakcje chorego na chorobę i hospitalizację w zależności od jego wieku i stanu zdrowia; zna rolę pielęgniarki przy przyjęciu chorego do przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego w zależności od wieku i stanu zdrowia pacjenta; charakteryzuje proces starzenia się w aspekcie bio-psychospołeczno-ekonomicznym; zna swoiste zasady organizacji opieki specjalistycznej (internistycznej); różnicuje etiopatogenezę schorzeń wieku podeszłego: cukrzycy, chorób serca, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, zespołów otępiennych, zespołu Parkinsona i depresji; charakteryzuje narzędzia i skale oceny wsparcia osób starszych i ich rodzin; zna zasady aktywizacji chorego niepełnosprawnego i objętego opieką geriatryczną; UMIEJĘTNOŚCI M1D_W11 M1D_W12 M1D_W13 M1D_W14 M1D_W15 M1D_W16 M1D_W17 DU01 DU02 DU03 DU04 DU05 DU08 DU09 gromadzi informacje, formułuje diagnozę pielęgniarską, ustala cele i plan opieki, wdraża interwencje pielęgniarskie oraz dokonuje ewaluacji opieki; rozpoznaje uwarunkowania zachowania zdrowia odbiorców opieki w różnym wieku i stanie zdrowia; prowadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów różnym wieku i stanie zdrowia, dotyczące wad rozwojowych, chorób i uzależnień; motywuje chorego i jego opiekunów do wejścia do grup wsparcia społecznego; prowadzi profilaktykę powikłań w przebiegu chorób; diagnozuje stopień ryzyka rozwoju odleżyn i dokonuje ich klasyfikacji; pobiera materiał do badań diagnostycznych; M1D _U01 M1D _U02 M1D _U03 M1D _U04 M1D _U05 M1D _U08 M1D _U09 DU10 ocenia stan ogólny pacjenta w kierunku powikłań po specjalistycznych badaniach diagnostycznych i powikłań pooperacyjnych; M1D _U10
DU11 DU12 DU13 DU18 DU19 DU20 DU22 DU24 DU26 DU27 DU28 DU32 DU33 doraźnie podaje tlen, modyfikuje dawkę stałą insuliny szybko i krótko działającej; przygotowuje chorego do badań diagnostycznych pod względem fizycznym i psychicznym; dokumentuje sytuację zdrowotną pacjenta, jej dynamikę zmian i realizowaną opiekę pielęgniarską; instruuje pacjenta i jego opiekuna w zakresie użytkowania sprzętu pielęgnacyjno rehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych; prowadzi żywienie enteralne i parenteralne dorosłych i dzieci z wykorzystaniem różnych technik, w tym pompy obrotowoperystaltycznej; rozpoznaje powikłania leczenia farmakologicznego, dietetycznego, rehabilitacyjnego i leczniczo pielęgnacyjnego; prowadzi rozmowę terapeutyczną; prowadzi rehabilitację przyłóżkową i usprawnianie ruchowe pacjenta oraz aktywizację z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej; przekazuje informacje o stanie zdrowia chorego członkom zespołu terapeutycznego; asystuje lekarzowi w trakcie badań diagnostycznych i leczniczych; prowadzi dokumentację opieki nad chorym: kartę obserwacji, zabiegów pielęgniarskich i raportów, kartę rejestru zakażeń szpitalnych, profilaktyki i leczenia odleżyn oraz kartę informacyjną z zaleceniami w zakresie samoopieki; dostosowuje interwencje pielęgniarskie do rodzaju problemów pielęgnacyjnych; przygotowuje i podaje leki różnymi drogami, samodzielnie lub na zlecenie lekarza; KOMPETENCJE SPOŁECZNE/POSTAWY M1D _U11 M1D _U12 M1D _U13 M1D _U18 M1D _U19 M1D _U20 M1D _U22 M1D _U24 M1D _U26 M1D _U27 M1D _U28 M1D _U32 M1D _U33 DK01 DK02 szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece; systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje M1D_K01 M1D_K02
DK03 DK04 DK05 DK06 DK07 DK08 DK09 DK10 umiejętności, dążąc do profesjonalizmu; przestrzega wartości, powinności i sprawności moralnych w opiece; wykazuje odpowiedzialność moralną za człowieka i wykonywanie zadań zawodowych; przestrzega praw pacjenta; rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe; przestrzega tajemnicy zawodowej; współdziała w ramach zespołu interdyscyplinarnego w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej; jest otwarty na rozwój podmiotowości własnej i pacjenta; przejawia empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną oraz współpracownikami; M1D_K03 M1D_K04 M1D_K05 M1D_K06 M1D_K07 M1D_K08 M1D_K09 M1D_K10 * FORMA ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH W- wykład; S- seminarium; Ć- ćwiczenia; ZP- zajęcia praktyczne; PZ- praktyka zawodowa; METODY WERYFIKACJI OSIĄGNĘCIA ZAMIERZONYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA **PRZYKŁADY METOD PODSUMOWUJĄCYCH Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie wiedzy: Egzamin ustny (niestandaryzowany, standaryzowany, tradycyjny, problemowy) Egzamin pisemny student generuje / rozpoznaje odpowiedź (esej, raport; krótkie strukturyzowane pytania /SSQ/; test wielokrotnego wyboru /MCQ/; test wielokrotnej odpowiedzi /MRQ/; test dopasowania; test T/N; test uzupełniania odpowiedzi) Egzamin z otwartą książką Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie umiejętności: Egzamin praktyczny Obiektywny Strukturyzowany Egzamin Kliniczny /OSCE/ - egzamin zorganizowany w postaci stacji z określonym zadaniem do wykonania /stacje z chorym lub bez chorego, z materiałem klinicznym lub bez niego, z symulatorem, z fantomem, pojedyncze lub sparowane, z obecnością dodatkowego personelu, wypoczynkowe/ Mini-CEX (mini clinical examination) Realizacja zleconego zadania Projekt, prezentacja
Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie kompetencji społecznych / postaw: Esej refleksyjny Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego Ocena 360 (opinie nauczycieli, kolegów/koleżanek, pacjentów, innych współpracowników) Samoocena ( w tym portfolio) ***PRZYKŁADY METOD FORMUJĄCYCH Obserwacja pracy studenta Test wstępny Bieżąca informacja zwrotna Ocena aktywności studenta w czasie zajęć Obserwacja pracy na ćwiczeniach Zaliczenie poszczególnych czynności Zaliczenie każdego ćwiczenia Kolokwium praktyczne ocena w systemie punktowym Ocena przygotowania do zajęć Dyskusja w czasie ćwiczeń Wejściówki na ćwiczeniach Sprawdzanie wiedzy w trakcie ćwiczeń Zaliczenia cząstkowe Ocena wyciąganych wniosków z eksperymentów Zaliczenie wstępne Opis przypadku Próba pracy TREŚCI PROGRAMOWE POSZCZEGÓLNYCH ZAJĘĆ Liczba godzin WYKŁADY 1. Demograficzne, zdrowotne i ekonomiczne uwarunkowania starzenia. 2. Starzenie fizjologiczne, patologiczne, specyfika przebiegu chorób w starości. 3. Kompleksowa ocena geriatryczna. 4. Pielęgnowanie pacjentów w starszym wieku z nietrzymaniem moczu. 5. Odleżyny profilaktyka i postępowanie terapeutyczno - pielęgnacyjne. 6. Pielęgnowanie pacjenta w wieku podeszłym z zapaleniem płuc. 7. Pielęgnowanie chorego w starszym wieku z depresją. 8. Rola pielęgniarki w zapobieganiu upadkom.
9. Choroby układu krążenia i elementy rehabilitacji. 10. Przewlekłe choroby układu oddechowego i elementy rehabilitacji. 11. Zespoły psychogeriatryczne- Demencja, Depresja, Delirium. 12. Zaburzenia odżywienia i odżywiania w starości. 13. Specyfika problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych pacjentów geriatrycznych w czasie hospitalizacji. 14. Edukacyjna rola pielęgniarki w schorzeniach układu krążenia. 15. Pielęgnowanie pacjenta z Chorobą Parkinsona. 16. Pielęgnowanie chorych w schorzeniach neurodegeneracyjnych ze szczególnym uwzględnieniem roli pielęgniarki w problemie spożywania posiłków. 17. Specyfika fizjoterapii wieku podeszłego. 18. Postępowanie pielęgniarskie wobec starszego pacjenta chorego na cukrzycę. 19. Edukacyjna rola pielęgniarki wobec chorego z otępieniem. 20. Zakażenie układu moczowego-rola pielęgniarki. 21. Pielęgnowanie pacjenta z odwodnieniem. 3h ĆWICZENIA SEMINARIA ZAJĘCIA PRAKTYCZE 1. Specyfika problemów pielęgnacyjno-opiekuńczych osób starszych - udział pielęgniarki w ich rozwiązywaniu. Zasady komunikowania się z osobami starszymi. 2. Edukacyjna rola pielęgniarki wobec chorego z cukrzycą w starszym wieku. 3. Pielęgnowanie chorych w starszym wieku z problemem kardiologicznym (choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia). 4. Opieka pielęgniarska nad chorym z nietrzymaniem moczu.
5. Odleżyny profilaktyka i postępowanie terapeutycznopielęgnacyjne. 6. Pielęgnowanie chorego z depresją w starszym wieku. 7. Problemy pielęgnacyjno-opiekuncze pacjenta z otępieniem. 8. Ustalanie diagnozy pielęgniarskiej i realizacja problemów pielęgnacyjno-leczniczych u wybranych chorych. hospitalizowanych w oddziale geriatrii. PRAKTYKI ZAWODOWE 1. Poznanie topografii i organizacji pracy w klinice/oddziale/zakładzie opieki długoterminowej. 2. Przyjęcie chorego do kliniki/oddziału/zakładu, gromadzenie informacji o pacjencie. 3. Poznanie obowiązującej dokumentacji, w tym dokumentacji opieki pielęgniarskiej. 4. Poznanie zasad współpracy interdyscyplinarnej w opiece nad osobą w starszym wieku w miejscu praktyki. 5. Nawiązanie kontaktu z pacjentem, jego rodziną, bliskimi. 6. Rozpoznanie i ocena procesu starzenia podopiecznego w aspekcie biologicznym, psychologicznym i społecznym. 7. Diagnoza pielęgniarska oparta na ocenie jakości życia osoby w starszym wieku, uwzględniająca poziom samoopieki, poziom opieki nieprofesjonalnej i poziom wsparcia. 8. Określenie zakresu i stopnia samodzielności pacjenta w wykonywaniu podstawowych i złożonych czynności życia codziennego z wykorzystaniem odpowiednich skal oceny geriatrycznej. 9. Zastosowanie dla potrzeb diagnozy pielęgniarskiej skal oceny geriatrycznej (test ryzyka upadków Tinetti, ocenę funkcji poznawczych wg Katzmana), ocenę emocji (Geriatryczna Skala Depresji wg Yesavage), Lokomocji (skala J. Piotrowskiego), 10. Zapewnienie podopiecznemu bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, towarzyszenie osobie objętej opieką, prezentowanie postawy szacunku i empatii. 11. Określenie ryzyka wystąpienia odleżyn u osób w starszym wieku - chorych, długotrwale unieruchomionych. 12. Podejmowanie działań w zakresie aktywizacji pacjenta, z uwzględnieniem zainteresowania, stanu zdrowia i stopnia samodzielności pacjenta. 13. Wdrażanie standardów oraz zasad pielęgnowania chorego z zespołem otępiennym, chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona, depresją, nietrzymaniem moczu i stolca. 14. Zapoznanie z badaniami diagnostycznymi, w tym specjalistycznymi, uczestniczenie w tych badaniach. 15. Zapoznanie z najczęściej wykonywanymi zabiegami
leczniczymi i rehabilitacyjnymi, czynne uczestnictwo. 16. SAMOKSZTAŁ - CENIE 1. Zadania pielęgniarki środowiskowej w sprawowaniu opieki nad osobą starszą w środowisku zamieszkania. 2. Praca zespołowa w POZ rola i zadania członków zespołu interdyscyplinarnego w sprawowaniu opieki nad osobą starszą w środowisku zamieszkania. 3. Znaczenie rodziny w opiece nad osobą starszą w środowisku zamieszkania. 4. Jakość życia i poczucie satysfakcji życiowej ludzi starych 5. Wyznaczniki obecnej sytuacji życiowej ludzi starych uwarunkowania poczucia zadowolenia z obecnego życia. 6. Człowiek stary, chory w rodzinie i problemy opiekuńcze z tym związane. 7. Formy pomocy społecznej dla osób starszych. 8. Znaczenie aktywności fizycznej i kinezyterapii w utrzymaniu stanu zdrowia i leczeniu chorych przewlekle. 9. Problemy otyłości u osób w starszym wieku. 10. Profilaktyka przedwczesnego starzenia. Jak starzeć się pomyślnie? 11. Polifarmakoterapia w wieku starszym i jej zagrożenia edukacyjna rola pielęgniarki. 12. Postępowanie pozafarmakologiczne w zaburzeniach zachowania u chorych z otępieniem. 13. Zawroty głowy, zaburzenia równowagi postępowanie pielęgnacyjno-lecznicze. 14. Rola i znaczenie Uniwersytetów III Wieku w podtrzymywaniu aktywności osób starszych. LITERATURA PODSTAWOWA 1. Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A.: Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Wyd. Via Medica, Gdańsk 2006. 2. Wieczorowska Tobis K., Talarska D.: Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. Wyd. Lek. PZWL, 2008. 3. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik Marta (red.).: Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym wieku : podręcznik dla studentów i absolwentów kierunku pielęgniarstwo. Wyd. CZELEJ, Lublin 2007. 4. Biercewicz M., Ślusarz R, Szewczyk M.: Pielęgniarstwo w geriatrii. Wyd. Borgis, 2006. 5. Schiefele J., Staudt I., Dach M. M.: Pielęgniarstwo Geriatryczne Wydanie polskie pod redakcją Krzysztofa Galusa, Wyd. Urban&Partner, Wrocław 1998. 6. Allan M.A., Marsh J.: Wywiad i badanie przedmiotowe. Red. wydania polskiego Kokot F., Wyd. Urban & Partner, Wrocław 2004. 7. Ciechaniewicz W. (red.): Pielęgniarstwo: ćwiczenia. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2001. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
1. Szatur Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M.: Podstawy gerontologii społecznej Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2006. 2. Synak B.(red.): Polska starość. Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2002. 3. Karczewski J. K. (red): Higiena. Wyd. Czelej, Lublin 2002. 4. Bień B., Wojszel Z.B., Wilmańska J., Sienkiewicz J.: Starość pod ochroną. Opiekunowie rodzinni niesprawnych osób starych w Polsce. Porównawcze Studium Środowiska Miejskiego i Wiejskiego. Oficyna Wydawnicza TEXT, Kraków 2001. 5. Szewczyk M.T., Jawień A.: Zalecenia specjalistycznej opieki pielęgniarskiej nad chorym z owrzodzeniem żylnym goleni (w): Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2007/3 Vol 1.