Wojna z Turkami Jan III Sobieski

Transkrypt

1 Wojna z Turkami Jan III Sobieski 1. Cele lekcji Po zakończonej lekcji uczeń pamięta: rozumie: potrafi: - pojęcia: husaria, islam, odsiecz, hetman, wezyr - postaci: Jan III Sobieski, wielki wezyr Kara Mustafa, Maria Kazimiera - daty: 1673, 1674, pojęcia: husaria, islam, odsiecz, hetman, wezyr - zagrożenie, jakie Turcy stanowili dla Polski i Europy - znaczenie wygranej pod Wiedniem dla Polski i Europy - prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji - zaznaczyć na osi czasu daty: narodzin Jana III Sobieskiego, bitwy pod Chocimiem i Wiedniem, wybór Jana III Sobieskiego na króla Rzeczpospolitej - wskazać na mapie granice Rzeczpospolitej w 2. połowie XVII w., jej sąsiadów, Wiedeń, północną część Turcji - czytać plan odsieczy wiedeńskiej - wyciągać wnioski na podstawie tekstu źródłowego W trakcie lekcji uczeń kształci: - efektywne nawiązywanie więzi międzyludzkich - przygotowanie do publicznych wystąpień - korzystanie z różnych źródeł wiedzy - skuteczne porozumiewanie się - poprawne posługiwanie się językiem ojczystym - odnoszenie zdobytej wiedzy do praktyki i stosowanie tej wiedzy w nowych sytuacjach poznawczych - rozwój osobistych zainteresowań

2 2. Metoda i forma pracy Praca: zbiorowa, indywidualna, grupowa; praca z podręcznikiem, praca z mapą, praca z tekstem źródłowym, wywiad historyczny. 3. Środki dydaktyczne - Pakiet edukacyjny dla klasy V: W rodzinie, w Polsce, w Europie (PWN) - Mapa Polski X wieków chrześcijaństwa - Jan III Sobieski, Listy do Marysieńki, Czytelnik, Warszawa Oś czasu tablica - Plan odsieczy wiedeńskiej - Korona, berło i płaszcz królewski - Karta pracy. Uwaga: Uczniowie w domu mieli przeczytać czytankę z podręcznika i ułożyć pytania na konferencję prasową z królem Janem III Sobieskim. Wybrany uczeń, który odgrywa rolę króla, oraz jego doradca otrzymali materiały o Sobieskim już dwa tygodnie przed lekcją. Uczniów tych do wywiadu przygotowywał nauczyciel. 4. Przebieg lekcji I. Wprowadzenie 1. Sprawdzenie stanu klasy i pracy domowej. 2. Nawiązanie do ostatniej lekcji poprzez postawienie pytań: - Jaki kraj pustoszył Polskę na początku i w połowie XVII wieku? - Czy Szwedzi wyznawali tę samą wiarę? - Gdzie rozegrała się decydująca bitwa, która przesądziła o zwycięstwie Rzeczpospolitej? 3. Zapoznanie uczniów z problematyką lekcji: W drugiej połowie XVII w. nasiliły się walki z innym narodem niechrześcijańskim Turkami. Dzisiaj poznacie, jak przebiegała i zakończyła się wojna z wyznawcami Allacha oraz kim był Jan III Sobieski. 4. Podanie i zapisanie tematu lekcji: Wojna z Turkami Jan III Sobieski. 5. Zapoznanie uczniów z genezą wojen polsko-tureckich w XVII w. Turcy w XV wieku zbudowali potężne imperium w Azji, Europie i Afryce. Wyznawali wiarę w jednego boga Allacha. Od wieków zagrażali chrześcijańskiej Europie, chcieli nie tylko zagarnąć nowe terytoria, ale również zmusić Europejczyków do przyjęcia ich religii islamu. W XV wieku państwo tureckie graniczyło z Polską.

3 II. Rozwinięcie 1. Uczniowie czytają tekst z podręcznika (z apli na stronie 63, gwiazdka druga) i odpowiadają na pytanie: Jaki dalej był udział Polaków w wojnie z Turcją? Nauczyciel sprawdza zrozumienia cicho czytanego tekstu: - O jakie ziemie toczył się spór polsko-turecki? - Do czego była zobowiązana szlachta po zawarciu traktatu z Turkami? - Na jaki cel szlachta przeznaczyła wysokie podatki w latach ? - Kto dowodził wojskami Rzeczpospolitej w bitwie pod Chocimiem? (pokazanie portretu króla, na tablicy i w podręczniku na s. 61) - W jaki sposób szlachta odwdzięczyła się hetmanowi Sobieskiemu za zwycięstwo pod Chocimiem? Zapoznanie uczniów z datami zaznaczenie ich na osi czasu i zapisanie w zeszycie r. bitwa z Turkami pod Chocimiem 1674 r. wybór Jana III Sobieskiego na króla Rzeczpospolitej 2. Nauczyciel opowiada anegdotę o królu. Anegdota o napisie KJEP Pewnego ranka Jan III Sobieski ujrzał nad swoim tronem obraźliwy napis KJEP. Rozkazał znaleźć autora tego napisu i srodze ukarać. Dowcipnisiem owym okazał się błazen królewski, który wyjaśnił władcy, że ośmielił się tylko zapisać w skrócie Król Jan Europy Pan. Błazna nie ukarano, ale król nakazał natychmiast zetrzeć napis. 3. Zapoznanie uczniów z przebiegiem bitwy pod Wiedniem. Latem 1683 r. ogromna armia turecko-tatarska oblegała stolicę Austrii Wiedeń. Cesarz Austrii wezwał na pomoc Polaków. Król Jan III Sobieski udał się przez Kraków do Austrii. O tym, jak zakończyła się ta wyprawa, przeczytajcie sami. (Głośne czytanie fragmentu tekstu z podręcznika, ze strony 62). - Podanie i zapisanie w zeszycie daty bitwy pod Wiedniem: 12 IX 1683 r. bitwa pod Wiedniem - Sformułowanie odpowiedzi na pytanie: Jakie znaczenie miało zwycięstwo pod Wiedniem (dla Polski i dla Europy)? Podanie anegdoty: Przed bitwą pod Wiedniem (12 IX 1683 r.) wielki wezyr Kara Mustafa wysłał królowi Janowi III Sobieskiemu kwartę maku z komentarzem, że jego wojska są tak liczne jak owe ziarnka maku. Król w odpowiedzi wysłał Turkowi kwartę pieprzu z komentarzem: w tej kwarcie jest mniej ziaren pieprzu niż maku, ale spróbujcie je zgryźć! 4. Uczniowie odpowiadają na pytanie: Jak nazywała się ciężkozbrojna jazda polska, która wzbudziła ogromny podziw wśród świadków bitwy o Wiedeń? Porównują husarza z wojskiem tureckim (na podstawie podręcznika: s. 61 i 149). 5. Nauczyciel czyta list Jana Sobieskiego, rozpoczynając lekturę słowami: O tym, co zastał zwycięski król w obozie tureckim i jakie łupy zdobył pisze sam w jednym z wielu listów do ukochanej żony Marii Kazimiery. Uczniowie po wysłuchaniu listu odpowiadają na pytanie: Co zastał król w obozie tureckim i jak go opisał?

4 Podanie ciekawostki o kawie Już po zwycięstwie, w zdobytym obozie kurier Kulczycki znalazł worki pełne brązowych ziaren o ciekawym zapachu. Była to kawa... Ponieważ za spełnioną służbę otrzymał od mieszkańców oswobodzonej stolicy kamienicę, założył tam pierwszą w Wiedniu kawiarnię. 6. Wywiad z Janem III Sobieskim Król wraz swoim doradcą zajmuje miejsce na tronie (wyściełane krzesło lub fotel). Pozostali uczniowie wcielają się w role dziennikarzy, którzy zadają królowi pytania. Doradca i nauczyciel wspomagają króla w udzielaniu odpowiedzi. III. Podsumowanie 1. Ćwiczenie 1 ze s Przyporządkowanie pojęciom artykułów hasłowym i datom wydarzeń. 5. Bibliografia 1. Baran B., Bobiński W., W rodzinie w Polsce, w Europie. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla klasy V, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa Jan III Sobieski Listy do Marysieńki, Czytelnik, Warszawa 1973, s Madej Cz., Przybyłem, zobaczyłem, a Bóg zwyciężył, [w:] Rycerz Niepokalanej 9/2003, s Załączniki Praca domowa Karta pracy ucznia Pokoloruj husarza według portretów i ilustracji w podręczniku.. HUSARZ

5 7. Czas trwania lekcji 2 x 45 minut

6 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz lekcji dla klasy V.