Projekt współfinansowany przez Miasto Łódź

Transkrypt

1 Oferta programu profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów dla uczniów szkół gimnazjalnych w Łodzi, realizowanego w ramach zadania publicznego Profilaktyka ciąż wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym profilaktyka HIV" w 2015 roku. Projekt współfinansowany przez Miasto Łódź

2 Szanowni Państwo! Mam przyjemność zaprezentować Państwu ofertę programu profilaktycznego Archipelag Skarbów, przeznaczonego dla uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli szkół gimnazjalnych w Łodzi. Program jest realizowany w ramach zadania publicznego Profilaktyka ciąż wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym profilaktyka HIV" i współfinansowany przez Miasto Łódź Program od wielu lat realizowany jest na terenie całej Polski, zarówno w dużych miastach, takich jak Warszawa, Wrocław, Lublin, Radom, Płock, jak i w setkach mniejszych miejscowości, a do tej pory objął ponad uczniów. Od września 2015 roku obejmiemy tym programem również łódzkich gimnazjalistów. Nasz program bez wątpienia jest czymś wyjątkowym, a przychylność z jaką się spotykamy ze strony pedagogów, nauczycieli, rodziców i innych osób, które miały okazję obserwować naszą pracę sprawia, że skala programu ciągnie rośnie tylko zeszłej jesieni przeprowadziliśmy ok 110 realizacji programu. Dzięki naszemu programowi poprawia się współpraca na linii rodzice nauczyciele, ponieważ podczas szkoleń prezentujemy wyniki badań pokazujących, jaką rolę pełnią poszczególni dorośli w procesie wychowywania młodzieży. Rodzice dowiadują się między innymi, że wbrew temu, jakie postawy młodzież prezentuje na co dzień, to oni są najważniejszymi przewodnikami dla swoich dzieci, a szkoła i inne instytucje pełnią rolę wspierającą. Wizytówką naszego programu jest jakość, wynikająca z wieloletnich doświadczeń, dobrze wyszkolonej kadrze trenerów, opieraniu się na wynikach badań naukowych i stosowaniu skutecznych metod profilaktycznych. Dzięki temu oraz dzięki współpracy dorosłych z otoczenia młodzieży program Archipelag Skarbów jest szansą na realną zmianę i daje możliwość skutecznego oddziaływania na młodzież. Zachęcam do zapoznania się z poniższymi informacjami dotyczącymi programu. Jeśli będą Państwo zainteresowani, abyśmy zawitali do Państwa szkoły, proszę o kontakt telefoniczny lub mailowy. Przewidzianych jest 15 realizacji w Łodzi, a szkół gimnazjalnych jest znacznie więcej, więc niestety tylko część z nich będzie miała możliwość skorzystać z naszej oferty w tym roku kalendarzowym. Jak pokazują wyniki ewaluacji, nasz program od wielu lat charakteryzuje się wysoką jakością. Jest to możliwe również dzięki dobrej współpracy ze szkołami, w których mamy przyjemność gościć. Na końcu niniejszej oferty znajdą Państwo warunki jakie trzeba spełniać, aby możliwe było przeprowadzenie realizacji w Państwa szkole oraz harmonogram działań. Z wyrazami szacunku i nadzieją na owocną współpracę Koordynator programu Archipelag Skarbów tel lewicki@poczta.pl 2

3 Informacje wstępne Program profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów jest wieloaspektowym programem profilaktyki uniwersalnej skierowanym do młodzieży w wieku gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym, poruszającym przede wszystkim tematykę ryzykownych zachowań seksualnych. Program jest wpisany do Systemu standardów i rekomendacji programów profilaktycznych." sygnowanego przez najważniejsze agendy Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji Narodowej (Ośrodek Rozwoju Edukacji, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii). Skuteczność programu Archipelag Skarbów została przebadana w wysokiej jakości kontrolowanych badaniach ewaluacyjnych przeprowadzonych we współpracy z MEN, KC ds. AIDS i PARPA. Archipelag Skarbów prowadzi wyszkolona, doświadczona kadra trenerów, posiadających terminowy certyfikat nadany na podstawie 220 godzinnego szkolenia praktycznego połączonego z superwizją oraz egzaminów: teoretycznego (obejmującego wiedzę z aktualnych badań na temat m.in. ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży) i praktycznego (certyfikacja podczas realizacji programu). Wszyscy trenerzy są stale objęci superwizją. Każdego z prowadzących cechuje też zgodność życia prywatnego z treściami przekazywanymi młodzieży. Instytut Profilaktyki Zintegrowanej poza praktyką realizacji programu nieprzerwanie prowadzi badania postaw i zachowań ryzykownych młodzieży oraz ewaluacje programów profilaktycznych. Dzięki łączeniu praktyki, badań oraz ewaluacji, program Archipelag Skarbów jest ustawicznie ulepszany i dostosowywany do aktualnej rzeczywistości i potrzeb nastolatków. 3

4 Program jest prowadzony w sposób atrakcyjny, angażujący i nowatorski, z wykorzystaniem dobrego sprzętu i w przestronnej sali. Został opracowany w oparciu o wiedzę naukową dotycząca dynamiki dużej grupy młodzieży oraz mechanizmów i procesów zachodzących w dużej grupie. Liczba uczestników programu, przy której zachowana jest jego jakość i skuteczność wynosi od 60 do 200 osób w zależności m.in. od warunków przestrzennych i technicznych. Realizację prowadzi 3-4 trenerów. Składa się ona z dwóch mityngów dla młodzieży. Program opiera się na najnowocześniejszej metodyce prowadzenia oddziaływań profilaktycznych, m.in. modelując przekonania normatywne młodzieży. Szczegółowy opis przebiegu i treści programu został zamieszczony poniżej. Koniecznym elementem programu jest szkolenie dla rady pedagogicznej i spotkanie dla rodziców uczniów biorących udział w programie, ponieważ uczestnictwo rodziców jak i nauczycieli w programie oraz w przekazywanych treściach zdecydowanie zwiększa skuteczność oddziaływań profilaktycznych. Dla uczniów potrzebujących kontaktu indywidualnego prowadzone są konsultacje (w formie kontaktu elektronicznego lub osobistego) udzielane przez doświadczonych psychologów. Dlaczego warto objąć swoich uczniów programem Archipelag Skarbów? Profilaktyka ciąż wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym profilaktyka HIV jest bardzo istotnym elementem w wspieraniu młodzieży do realizacji ich celów życiowych (w tym założenie szczęśliwej rodziny) oraz w trosce o zdrowie psychologiczne i fizyczne. Z wielu badań wynika (HBSC, ESPAD, IPZIN), że znaczna część młodzieży angażuje się w ryzykowne zachowania seksualne oraz jest poddana niekorzystnym wpływom niektórych massmediów (zjawisko seksualizacji). Konsekwencjami tychże zachowań mogą być: narażenie się na ryzyko zakażenia chorobą lub chorobami przenoszonymi drogą płciową; możliwość poczęcia dziecka w wieku, który wyklucza wzięcie za to dziecko pełnej odpowiedzialności; zahamowanie prawidłowego rozwoju psychoseksualnego, który zgodnie z teorią E. Ericssona powinien charakteryzować się m. in. akceptacją własnej płci, przyjęciem zdrowego modelu roli płciowej oraz zdrowego stosunku do płci odmiennej oraz umiejętnością kierowania własną seksualnością. 4

5 uleganie zjawisku seksualizacji i związane z tym patrzenie na siebie i inne osoby głównie pod kątem atrakcyjności seksualnej, samouprzedmiotowienie i przedmiotowe traktowanie drugiego człowieka, zaniżone poczucie wartości i mniejsza asertywność, uległość dziewcząt i wzrost przemocy wobec kobiet; [badania IPZIN (ogólnopolskie badania Zachowania ryzykowne i problemy młodzieży, a polityka lokalna jednostki samorządu terytorialnego w zakresie profilaktyki" zlecone przez ORE) wskazują, że seksualizacja jest niezależnym czynnikiem ryzyka niemal wszystkich zachowań ryzykownych i problemów młodzieży, m.in. myśli samobójczych, upijania się, korzystania z narkotyków i wczesnej inicjacji seksualnej.] uzależnienie od pornografii i inne formy uzależnień dotyczące sfery seksualnej (według seksuologów-psychoterapeutów jest zjawisko intensywnie narastające); bliskie i długoterminowe konsekwencje wskazywane przez psychoterapeutów [utrata motywacji do nawiązywania bliższych więzi emocjonalnych, skupienie na sobie i na zaspokojeniu własnych potrzeb seksualnych, niezdolność do stworzenia trwałej więzi z osobą płci przeciwnej i założenia rodziny] Czynniki takie jak: -Medialna promocja seksualności pozbawionej wartości definiujących człowieczeństwo, adresowana jedynie do cielesności człowieka (seksualizacja przestrzeni publicznej) -Utrudniony dialog o tematyce związanej z miłością, szczęściem i seksualnością z rodzicami -Brak lub niedostateczna wiedza o budowaniu relacji -Brak świadomości zasadniczego znaczenia wstrzemięźliwości seksualnej i wierności w profilaktyce ryzykownych zachowań seksualnych -Brak lub niedostateczna wiedza dotycząca skuteczności środków antykoncepcyjnych w zapobieganiu ciąż i zakażeń przenoszonych drogą płciową niekorzystnie wpływają na postawy i zachowania młodzieży w szczególności w sferze budowania relacji i seksualności. 5

6 Grupa adresatów Archipelag Skarbów jest programem profilaktyki uniwersalnej, czyli przeznaczonej dla całej populacji młodzieży niezależnie od doświadczeń w podejmowaniu zachowań ryzykownych. W czasie zajęć przekaz profilaktyczny kierowany jest zarówno do osób, które mają za sobą różne zachowania ryzykowne (inicjacje seksualne, korzystanie z pornografii, doświadczenie przemocy, w tym również o podtekście seksualnym, korzystanie ze środków psychoaktywnych itp.), czy doświadczenie wykorzystania seksualnego, jak i do osób, które nie mają tego typu doświadczeń - wtedy celem programu jest umocnienie ich postaw prozdrowotnych. Program opiera się na wiedzy naukowej i badaniach nad młodzieżą. Odnosi się do wartości uniwersalnych, rodzinnych i jest dostosowany do kultury i tradycji rodzinnych, w której młodzież wzrasta. Adresatami programu są uczniowie klas II lub III gimnazjów w Łodzi oraz rodzice i nauczyciele młodzieży biorącej udział w programie profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów. Pracujemy z nauczycielami i rodzicami, gdyż mają oni znaczny wpływ na postawy uczniów, a dzięki temu przekaz profilaktyczny jest znacznie silniejszy. Wskazują na to polskie i zagraniczne badania ewaluacyjne programów profilaktyki ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży. Pokazujemy dorosłym, jak jednoczyć siły i wysiłki dla dobra młodzieży oraz pogłębiać współpracę i otwartość na siebie nawzajem. Zakładane cele realizacji programu oraz sposób ich realizacji Program profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów jest skutecznym programem zapobiegającym zachowaniom ryzykownym i problemom młodzieży w wielu obszarach ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi. Cel ten jest realizowany poprzez odwołanie się do różnych obszarów życia młodzieży, stąd poniżej wymieniono zakres oddziaływania programu Archipelag Skarbów w podziale na obszary: 1)Wychowanie ku odpowiedzialności za swoją seksualność: a)wzmacnianie udowodnionych naukowo czynników chroniących związanych z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi młodzieży, takich jak: pogłębianie więzi z rodziną, nauczycielami jako najważniejszego czynnika chroniącego przed zachowaniami ryzykownymi; 6

7 b)ukazywanie człowieka w kontekście wszystkich aspektów człowieczeństwa: fizycznego, emocjonalnego, intelektualnego, duchowego i społecznego (zgodnie z teorią E. Ericsona); c)identyfikacja z własnym systemem wartości - religijnym lub świeckim; d)wpisanie relacji seksualnej w kontekst miłości, szacunku i odpowiedzialności; e)powiązanie zachowań seksualnych z pozostałymi obszarami profilaktyki problemów młodzieży (przeciwalkoholowej, przeciwnarkotykowej, przeciwprzemocowej); f)wspieranie pozytywnego rozwoju młodzieży i pomaganie w odkrywaniu jej potencjału; g)rzetelne informacje na temat konsekwencji zachowań ryzykownych i problemowych; h)edukacja medialna, która uczy młodzież krytycznego odbioru treści przekazywanych w środkach przekazu, w tym w Internecie i reklamie (patrz: Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży", Sz. Grzelak 2009) 2)Przeciwdziałanie udowodnionym naukowo czynnikom ryzyka związanym z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi młodzieży, takim jak: a)trudna sytuacji rodzinna i brak więzi z rodzicami i innymi dorosłymi; b)błędne przekonania normatywne dotyczące powszechności kontaktów seksualnych wśród młodzieży; c)brak wiedzy o negatywnych skutkach przedwczesnych kontaktów seksualnych i ich wpływie na własny rozwój psychiczny, emocjonalny, duchowy i społeczny; d)brak rzetelnej wiedzy na temat realnej skuteczności antykoncepcji (perfect use a typical use) odnośnie przeciwdziałania nieplanowanej ciąży i chorobom przenoszonym drogą płciową; (patrz: Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży", Sz. Grzelak 2009) 3)Ukazanie seksualnej sfery życia człowieka w kontekście jej uwarunkowań psychologicznych, emocjonalnych, wolicjonalnych, społecznych i kulturowych: a)wzbudzenie motywacji do pracy nad własnym rozwojem w sferze budowania dojrzałych relacji opartych na szacunku i poszanowaniu wolności drugiej osoby; b)ukazanie postaw i działań, które zwiększą szanse przeżycia prawdziwej, wiernej i trwałej miłości; c)podważenie obecnych w pop-kulturze silnie szkodliwych mitów na temat miłości i seksualności. 7

8 d)przeciwdziałanie skutkom seksualizacji, w tym zjawisku samo-uprzedmiotowienia" (patrz: raport Amarykańskiego Towarzystwa Psychologicznego - APA, 2007) 4)Profilaktyka ciąż nastolatek i profilaktyka HIV/AIDS: a)zmotywowanie młodzieży do odpowiedzialnych postaw w sferze seksualnej i do utrzymania postawy wstrzemięźliwości seksualnej lub powrotu do tej postawy (jeśli chodzi o młodzież po inicjacji) jako najskuteczniejszej metody przeciwdziałania seksualnym zachowaniom ryzykownym; b)poszerzenie wiedzy młodzieży na temat zakażeń przenoszonych drogą płciową i skutecznych metod zapobiegania im. 5)Profilaktyka uzależnień: a)ograniczenie korzystania z alkoholu i narkotyków przez młodzież, jako aktywności zwiększającej szanse na podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych oraz hamujących prawidłowy rozwój psychospołeczny; 6)Profilaktyka przemocy: a)ograniczenie natężenia przemocy rówieśniczej w formie fizycznej i słownej, a także przemocy o podtekście seksualnym; wzrost szacunku chłopców wobec dziewcząt i dziewcząt wobec samych siebie; b)ukazanie zachowań agresywnych, jako niedojrzałego sposobu radzenia sobie z emocjami. 7)Cele i efekty ogólnoprofilaktyczne: a)ukazanie znaczenia asertywności i trening zachowań asertywnych. Profilaktyka pozytywna opierająca się na wzmacnianiu czynników chroniących jest obecnie bardzo silnie dowiedzionym nurtem skutecznych oddziaływań profilaktycznych. Dowodzi tego dr Krzysztof Ostaszewski w najnowszej książce Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience" (Ostaszewski, 2015). Program Archipelag Skarbów celowo bazuje na pozytywnych aspiracjach życiowych młodzieży, jej pragnieniach i marzeniach dotyczących budowania szczęśliwych relacji czy rozwijaniu swoich pasji. 8

9 W świetle wielu doświadczeń praktycznych oraz wyników badań ewaluacyjnych programów profilaktycznych, odwoływanie się do pozytywnych aspiracji (celów) życiowych młodzieży najskuteczniej wpływa na zmianę zachowań ryzykownych i wzmacnianie zachowań prozdrowotnych. Dzięki takiemu podejściu trenerzy nie są osobami, które w odbiorze młodzieży narzucają nudny prozdrowotny" styl życia, tylko pomagają im w osiąganiu ich marzeń, ich pasji. W takim kontekście zdrowy styl życia staje się dla młodzieży środkiem do osiągania ważnych dla nich celów życiowych. Podczas realizacji programu, oprócz przekazywania wiedzy i uczenia umiejętności interpersonalnych, dążymy do wzbudzania właśnie takiej pozytywnej motywacji u młodzieży. Jednym z efektów takiego podejścia jest również bardzo duża popularność naszego fanpage" na Facebook'u ( gdzie młodzież chętnie się dzieli swoimi przemyśleniami i identyfikuje się ze zdrowym stylem życia. Cele programu są również osiągane poprzez zmianę przekonań normatywnych i ukazywanie konsekwencji zachowań ryzykownych. Program Archipelag Skarbów jest kierowany do dużych grup młodzieży, między 60 a 200 uczestników. Z naszego wieloletniego doświadczenia i uczestnictwa w programie ponad uczestników wynika, że dzięki przemyślanej, atrakcyjnej i angażującej uczniów formie zajęć, praca z dużą grupą daje wiele korzyści, takich jak: Przekonania normatywne mogą być skuteczniej zmieniane. Np. przy głosowaniach uczestników dotyczących sytuacji trudnych wyborów lub oceny negatywnych lub pozytywnych postaw bohaterów, zdecydowana większość młodzieży głosuje za konstruktywnymi postawami lub decyzjami. Takie sytuacje bardzo silnie działają na przekonania normatywne młodzieży. Młodzież doświadcza w realnej sytuacji, że myślących prozdrowotnie jest zdecydowana większość, że to właśnie takie myślenie jest normą. Zmiana przekonań normatywnych dokonuje się także w wielu innych sytuacjach. Ujawniają się pozytywni liderzy wśród młodzieży, którzy wobec dużej grupy rówieśników stają po stronie pozytywnych wartości. Zachodzą liczne pozytywne interakcje z uczestnikami, które bardzo dynamizują przebieg programu i tworzą dla całej grupy pozytywny klimat współdziałania. Efektem takiego procesu są np. tzw. trudni uczniowie", którzy podczas ćwiczeń i dialogów wchodzą w pozytywne role. Z uwagi na intymne treści poruszane momentami w czasie realizacji (np. odnośnie wykorzystania seksualnego, korzystania z pornografii) obecność w dużej grupie pozwala osobom, których te fragmenty dotyczą zachować anonimowość i stwarza bezpieczne warunki do zmierzenia się z danym tematem. 9

10 Zachodzące procesy grupowe przy jednoczesnym modelowaniu szacunku wobec drugiej osoby sprzyjają poprawieniu klimatu i integracji klas (jest to jeden efektów programu udowodnionych w badaniach ewaluacyjnych) Konwencja zajęć z dużymi grupami wymaga również dbałości o indywidualny kontakt z uczniami. Ważnym elementem zwiększającym indywidualne podejście do młodzieży jest indywidualny kontakt trenerów przed, w trakcie i po realizacji. Doświadczenie pokazuje, że młodzież bardzo chętnie z tego kontaktu korzysta, a w szczególności młodzi ludzie mający trudne sytuacje rodzinne/domowe. Dodatkowo uczniowie są informowani o możliwości skorzystania z indywidualnej pomocy oferowanej w ramach programu Archipelag Skarbów. Przewidziane są średnio 2 godziny lekcyjne dyżuru trenera- psychologa dla każdej ze szkół, jednak czas ten może się zwiększyć w zależności od ilości młodzieży deklarującej taką potrzebę. Młodzież otrzymuje też informację o mailu zaufania, na który odpowiadają specjaliści z Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej, a także jest mobilizowana do szukania pomocy u specjalistów z najbliższego otoczenia (np. psycholog szkolny) i w pobliżu miejsca zamieszkania. Podczas szkolenia dla rady pedagogicznej nauczyciele są zachęcani do zadeklarowania uczniom swojej gotowości do udzielenia wsparcia, a także do wskazania miejsc, gdzie można uzyskać profesjonalną pomoc dostosowaną do konkretnego problemu. Nasze liczne doświadczenia pokazują, że młodzież po programie jest bardziej otwarta na pomoc ze strony nauczycieli i częściej się im zwierza ze swoich trudności. 10

11 Przebieg realizacji Program Archipelag Skarbów składa się z trzech elementów: 2 spotkań dla młodzieży, spotkania dla rodziców/opiekunów prawnych oraz szkolenia dla rady pedagogicznej. Program dla młodzieży obejmuje 8 godzin lekcyjnych pracy grupowej w układzie dwóch mityngów, z których każdy trwa ok. 4 godzin lekcyjnych. W trakcie każdego mityngu dla młodzieży przewidziane są dwie minutowe przerwy, wykorzystane często do indywidualnych rozmów z młodzieżą. W trakcie programu prowadzone są ćwiczenia aktywizujące, których uczestnicy otrzymują od realizatorów nagrody, spójne z poruszanymi na programie treściami. DZIEŃ I W trakcie pierwszego mityngu przedstawiane jest całościowe podejście do człowieka z uwzględnieniem każdej ze sfer: ciała, sfery emocjonalnej, rozumowej, duchowej i więzi z innymi oraz elementy wiedzy o miłości w kontekście zadań rozwojowych wieku dojrzewania. Poruszany jest temat rodzajów miłości, z uwzględnieniem miłości upodobania i pożądania, w których dominuje sfera ciała i uczuć. Uwrażliwia się młodzież, że te rodzaje miłości, choć potrzebne, nie są jeszcze wystarczające do zbudowania trwałego, satysfakcjonującego związku. Ważnym elementem pierwszego dnia programu jest przekaz ukazujący konsekwencje patrzenia na drugą osobę wyłącznie pod kątem jej atrakcyjności seksualnej. Bardzo istotną częścią pierwszego mityngu jest obrazowa prezentacja pięknych, ale czasem groźnych sił, które budzą się we wnętrzu dojrzewającego człowieka. Pokazane są pozytywne aspekty budzących się z nową siłą impulsów seksualnych oraz emocjonalno-uczuciowych związanych z zakochaniem, a także złością i gniewem. Realizatorzy przedstawiają także groźne aspekty żywiołów seksualności, uczuciowości i agresji, wskazując konkretne sposoby nauki oswajania tych sił i kierowania nimi. W sposób jasny pokazane jest, że oswajanie wewnętrznych sił jest możliwe tylko, gdy żyje się na trzeźwo również w sferze seksualnej. Poza tym zaproszenie do swego życia w wieku nastoletnim alkoholu lub narkotyków powoduje zahamowanie rozwoju umiejętności radzenia sobie z emocjami oraz nabywania umiejętności społecznych. W trakcie pierwszego spotkania porusza się z młodzieżą temat szacunku wobec siebie nawzajem oraz niszczący wpływ pornografii i seksualizacji na całościowy i pełen szacunku sposób patrzenia na kobietę. 11

12 DZIEŃ II W trakcie drugiego mityngu bliżej omawiane są zagadnienia związane ze współżyciem seksualnym. Wyraźnie ukazane jest zarówno piękno seksualnej bliskości, jak też i szeroki wachlarz konsekwencji wczesnych kontaktów seksualnych - od bezpośrednich konsekwencji emocjonalnych, poprzez konsekwencje związane z budowaniem przyszłych związków, aż po konsekwencje zdrowotne. Kierowana jest do młodzieży wyraźna zachęta do wstrzemięźliwości od wczesnego współżycia seksualnego i kontaktów genitalnych. Osobną troską objęte są osoby, które w wyniku cudzego przymusu, lub też własnych decyzji, podjęły już kontakty seksualne. Przekazana jest wiedza na temat antykoncepcji, na podstawie literatury naukowej, w szczególności wiodącej publikacji z której korzysta amerykańskie środowisko medyczne: Contraceptive Technology. 20th edition. Przekaz do młodzieży obejmuje także informacje ważne ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia opisywanego w literaturze naukowej efektu kompensacji ryzyka (Richens, 2000). W świetle wyników polskich badań istotna jest nie tylko świadomość młodzieży, w jakim stopniu określone metody zapobiegają poczęciu dziecka czy też jaka jest skuteczność prezerwatyw w ochronie przed poszczególnymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Nie mniej ważna jest wiedza, że żadna z metod nie chroni w 100% przed ciążą i chorobami przenoszonymi drogą płciową. W świetle badań (Grzelak, 2009) nastolatkowie, którzy wierzą w istnienie metod skutecznych w 100% (czyli w mit nie mający podstaw naukowych) wcześniej podejmują kontakty seksualne, tym bardziej narażając się na ich możliwe konsekwencje. Badania IPZIN nad młodzieżą pokazują, że większość gimnazjalistów nie posiada takiej wiedzy, a program Archipelag Skarbów skutecznie ją uzupełnia. W sposób bardzo wyraźny jest ukazana siła presji rówieśniczej i sposoby asertywnego radzenia sobie z nią. Podjęty jest problem zachowań agresywnych i uprzedmiatawiających - szczególnie w relacjach między chłopcami i dziewczętami. Na końcu programu odbywa się Festiwal Twórczości, który podsumowuje i umacnia treści całego programu. Jest to element, w którym sama młodzież formułuje przekaz profilaktyczny skierowany do swoich rówieśników. W różnych momentach programu prezentowane są wybrane wyniki badań nad postawami młodzieży. Wybór wyników opiera się na kryterium profilaktycznej przydatności przekazania ich młodzieży. W większości są to te wyniki, które pokazują dojrzałość i rozsądek młodych ludzi. W ten sposób spełniona zostaje zasada, że szczególnie silne i trwałe efekty oddziaływań uzyskać można pracując głównie na pozytywach. 12

13 Najważniejsze treści programu ilustrowane są osobistymi doświadczeniami trenerów, którzy są przygotowani w procesie szkolenia do odpowiedzialnego i psychologicznie uzasadnionego odwoływania się do tych osobistych doświadczeń, które mogą spełnić funkcję profilaktyczną w pracy z młodzieżą. W czasie obu mityngów młodzież otrzymuje od realizatorów programu materiały profilaktyczne nawiązujące do treści i przekazu Archipelagu Skarbów. Metody aktywizujące wykorzystane w programie dostosowane są do pracy z liczną grupą. W mityngach dla młodzieży wykorzystane są takie zabiegi metodyczne jak: ćwiczenia aktywizujące mini-wykłady oparte o prezentacje multimedialne o elementy dialogu z salą doświadczenia zdrowego stylu życia trenerów programu festiwal twórczości Ponadto program zawiera następujące elementy specjalne: nagrody za udział w ćwiczeniach i festiwalu eleganckie zaproszenia zachęcające do zachowań prozdrowotnych rozdawane uczestnikom Na koniec programu trenerzy zostawiają adres mailowy, na który młodzież może zgłaszać się w poszukiwaniu pomocy dla siebie lub bliskiej sobie osoby. Niezależnie od czasu, jaki upłynie pomiędzy programem, a nadesłaniem a adresat wiadomości otrzyma odpowiedź. Za korespondencję ową odpowiada doświadczony profesjonalista z przygotowaniem psychologiczno-terapeutycznym z kadry Instytutu. Oprócz tego dla każdej ze szkół przewidziane są 2-godzinne spotkania indywidualne ze specjalistą-psychologiem, uczniowie będą mogli zgłaszać chęć spotkania na ankietkach ewaluacyjnych. Wykład dla rodziców/opiekunów prawnych prowadzony najczęściej przez psychologa-terapeutę trwa ok. godziny zegarowej. Wykład ten pełni również funkcję spotkania informacyjnego. Po wykładzie prowadzący będzie przez pół godziny do dyspozycji dla rodziców potrzebujących indywidualnego kontaktu. Odbywa się ono z reguły po pierwszym mityngu dla młodzieży. W trakcie spotkania prezentowany jest zakres celów programu Archipelag Skarbów. Omówione są wyniki badań nad młodzieżą. Komentarz prowadzącego zawiera wiele wskazówek, co do sposobów włączania skutecznego przekazu profilaktycznego do codziennej kontaktu z nastolatkiem. 13

14 Szczególny akcent położony jest na umiejętności dobrej komunikacji, które są niezbędne w wychowaniu dziecka. W trakcie spotkania podane są wskazówki jak rozmawiać z dorastającymi dziećmi o ich osobistych sprawach, w tym zwłaszcza zagadnieniach miłości i seksualności. Spotkanie z rodzicami ma formę warsztatu z elementami dialogu urozmaiconego prezentacją multimedialną. Na koniec spotkania rodzice otrzymują foldery pt. Przewodnik po dżungli kontaktów z nastolatkiem, które zawierają skrót wskazówek omawianych w trakcie wykładu. Mają możliwość wyrażenia anonimowo swojej opinii na temat poruszonych treści. Niejednokrotnie rodzice są chętni do zadawania pytań na koniec spotkania. Po spotkaniu rodzice potrzebujący rozmowy indywidualnej z osobą prowadzącą spotkanie również mają taką możliwość. Szkolenie dla rady pedagogicznej trwa 2 godziny lekcyjne i jest prowadzone w oparciu o prezentacją multimedialną oraz dialog z uczestnikami. W trakcie warsztatu prezentowane są cele programu Archipelag Skarbów, wyniki badań nad młodzieżą wraz ze wskazówkami dotyczącymi napotykanych przez nauczycieli trudności i wyzwań w szkolnej pracy profilaktycznej oraz wybrane aspekty wiedzy dotyczącej skutecznych strategii w profilaktyce młodzieżowej. Ważnym elementem jest pokazanie nauczycielom, w oparciu o najnowsze wyniki badań własnych, ich jakże istotnej roli w życiu młodych ludzi. Szkolenie to może stanowić bardzo cenny przyczynek do dostosowania szkolnego programu wychowawczego i profilaktycznego do mentalności obecnego młodego pokolenia. Głównym celem warsztatu dla nauczycieli jest dekonstrukcja niektórych mitów współczesnej profilaktyki oraz przekazanie nauczycielom wiedzy płynącej z badań ewaluacyjnych nad skutecznymi programami i wymiana doświadczeń odnośnie skutecznego oddziaływania i pozytywnego kontaktu z młodzieżą. Kolejnym elementem jest instruktaż dla nauczycieli, którzy będą w klasach kontynuować pracę profilaktyczną rozpoczętą na programie na podstawie przekazanych informacji i materiałów. Dajemy również arkusze obserwacji uczniów podczas realizacji programu. Na szkoleniu pokazujemy jak nauczyciele mogą wykorzystać te obserwacje w pracy z młodzieżą. Program w sposób celowy tworzy okazję do uporządkowanej obserwacji młodzieży w dużej grupie przez nauczycieli, na czym mogą oprzeć dalszą pracę wychowawczą i profilaktyczną. 14

15 Ewaluacja bezpośrednia oraz sporządzenie sprawozdań z każdej realizacji Po każdej edycji programu Archipelag Skarbów zostanie przeprowadzona i opracowana ewaluacja bezpośrednia. Młodzież wypełnia na koniec spotkania specjalne ankiety ewaluacyjne oceniając program oraz przydatność treści programu w ich życiu. Elementem ewaluacji bezpośredniej programu są również zawarte w ankiecie pytania dotyczące stopnia motywacji uczestnika do unikania zachowań ryzykownych i wybierania zachowań prozdrowotnych. Również pedagodzy oraz nauczyciele będący z młodzieżą na programie oceniają w przygotowanej dla nich ankiecie realizację programu przez trenerów, m.in. ich przygotowanie merytoryczne, pracę trenerów od strony organizacyjnej, sposób przekazywania treści, dynamikę programu, współpracę na linii trenerzy-uczniowie, jakość szkolenia dla rady pedagogicznej, jakość wykładu dla rodziców. Oceniają również, o ile byli obecni, przeprowadzenie spotkania dla nauczycieli i rodziców. Rodzice natomiast, po spotkaniu przeznaczonym dla nich, również mają możliwość anonimowej oceny prezentowanych treści, poprzez wypełnienie ankiety ewaluacyjnej. Na podstawie przeprowadzonych ankiet zostanie przygotowane kilkunastostronicowe sprawozdanie dla każdej szkoły i urzędu zawierające wyniki ewaluacji oraz dane na temat przebiegu realizacji i współpracy ze szkołą. Umawianie realizacji Realizacja programu w szkole wymaga kilku niezbędnych ustaleń m. in.: - Ustalenie liczebności uczniów na poziomie klas drugich i trzecich i podjęcie wstępnej decyzji o ilości uczniów objętych programem (od 80 do 200 uczniów); - Omówienie warunków technicznych związanych z realizacją programu (odpowiednia sala, kwestie nagłośnienia, odpowiednich warunków potrzebnych do wyświetlania prezentacji itp.); - Ustalenie terminu realizacji programu dla młodzieży, szkolenia dla rady pedagogicznej, spotkania z rodzicami i indywidualnych spotkań dla młodzieży i podpisanie zobowiązania dotyczącego realizacji programu w umówionym terminie; - Uzyskanie (we współpracy z dyrekcją szkoły) zgody rodziców/opiekunów prawnych uczniów, na ich udział w programie; O wyborze szkół zadecyduje kolejność zgłoszeń, wynikająca z daty podpisania zobowiązania dotyczącego realizacji programu w konkretnym terminie. 15

16 Harmonogram działań Poszczególne działania w zakresie realizowanego zadania publicznego Organizacja i umawianie realizacji programu ze szkołami (w pierwszym etapie trwania projektu przewidziana jest rekrutacja szkół) Koordynacja projektu umawianie terminów realizacji, dobór trenerów, koordynacja zaplecza logistycznego, zamawianie materiałów, umawianie spotkań dla rodziców, szkoleń dla rad pedagogicznych, konsultacji z psychologiem. Przygotowanie realizacji oraz analiza przebiegu realizacji programu dla młodzieży Wykład dla rodziców - każda realizacja obejmuje wykład dla rodziców na temat treści programu i informacji jak optymalnie włączyć treści profilaktyczne w pracę wychowawczą. Szczegółowy harmonogram realizacji programów zostanie przygotowany po procesie rekrutacji szkół do programu. Realizacja programu w szkołach 15 realizacji programu dla młodzieży z ok. 15 szkół. Szczegółowy harmonogram realizacji programów zostanie przygotowany po procesie rekrutacji szkół do programu. Konsultacje indywidualne z psychologiem dla uczniów - w ramach programu przewidziane są średnio 2 godziny indywidualnych konsultacji z psychologiem. Szczegółowy harmonogram realizacji programów zostanie przygotowany po procesie rekrutacji szkół do programu. Szkolenie dla rady pedagogicznej - w ramach programu przewidziane jest szkolenie dla nauczycieli, na temat optymalnego wykorzystania uczestnictwa młodzieży w programie w codziennej pracy z młodzieżą. Obliczenie wyników ewaluacji bezpośredniej oraz sporządzenie sprawozdań z każdej realizacji Opracowanie sprawozdań z każdej realizacji Archipelagu Skarbów po każdej realizacji przygotowywane są dwa egzemplarze sprawozdania, zawierające opis przebiegu programu i wyniki ewaluacji - dla szkoły i Urzędu Miasta Łodzi Obliczenie i opracowanie ankiet ewaluacji bezpośredniej - zadanie obejmuje obliczenie wyników ankiet ewaluacyjnych przeprowadzonych wśród uczniów, rodziców i pedagogów. Druk i oprawa sprawozdań zawierających wyniki ewaluacji bezpośredniej dla szkół i Urzędu Miasta Łodzi Terminy realizacji poszczególnych działań