Nastolatek z kołataniem serca - kiedy kardiolog jest potrzebny od zaraz?

Transkrypt

1 Sesja : Dyżur na Izbie Przyjęć Nastolatek z kołataniem serca - kiedy kardiolog jest potrzebny od zaraz? dr n.med. Anna Turska-Kmieć Klinika Kardiologii Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka

2 KOŁATANIE SERCA - DEFINICJA JEST TO OBJAW DYSKOMFORT SPOWODOWANY ŚWIADOMOŚCIĄ : PRZYSPIESZONEJ, NIERÓWNEJ LUB MOCNEJ CZYNNOŚCI SERCA. WYSTĘPUJE U OKOŁO 3% POPULACJI.

3 KOŁATANIE SERCA KOŁATANIA SERCA MOGĄ BYĆ OBJAWEM SZEROKIEGO SPEKTRUM STANÓW KLINICZNYCH OD BARDZO ŁAGODNEGO, CHOĆ NIEPRZYJEMNEGO DLA DZIECKA, PROBLEMU KLINICZNEGO AŻ PO JEDNOSTKI CHOROBOWE ZWIĄZANE Z WYSOKIM STOPNIEM ZAGROŻENIA NAGŁYM ZGONEM

4 PACJENCI KARDIOLOGICZNI NA IP/SOR PACJENCI PEDIATRYCZNI NA IP/SOR OK. 55/ PACJENTÓW NAJCZĘŚCIEJ NA IP/SOR SA DZIECI KOŁATANIEM SERCA/ŁATWYM MĘCZENIEM I OMDLENIAMI ARYTMIE NIESTABILNE HEMODYNAMICZNIE ZAGRAŻAJĄCE ŻYCIU RZADKO NA IP/SOR NAJCZĘŚCIEJ JEST STWIERDZANA TACHYKARDIA ZATOKOWA, CZĘSTOSKURCZE SA U OKOŁO 13%, BRADYARYTMIE U OK. 6% PACJENTÓW. Z Doniger SJ, Sharieff GQ. Pediatric dysarrhythmias. Pediatr Clin North Am. 2006;53:85 105

5 KOŁATANIE SERCA - przyczyny U większości dzieci u podłoża kołatań serca leżą zaburzenia rytmu serca oraz napady niepokoju i napady paniki Przyczyny kardiologiczne 43% Napady niepokoju, napady paniki, stress 31% Narkotyki (kokaina, amfetamina), 6% przedawkowanie leków (teofilina, sympatykomimetyki), alkohol, kofeina Inne przyczyny (gorączka, anemia, 4% nadczynnosc tarczycy, hipowolemia, hipoglikemi, zaburzenia jonowe, przewlekłe choroby płuc, nieprawidłowe reakcje wazowagalne) Brak uchwytnej przyczyny 16%

6 Jak oceniać nastolatka z kołataniem na PACJENT wywiad/badanie przedmiotowe IP/SOR OBJAWY/RODZAJ KOŁATANIA ETIOLOGIA RODZINA DGN/LECZENIE wywiad RYZYKO nagłego zgonu sercowego (NZS)

7 Jak oceniać nastolatka z kołataniem serca na IP/SOR Wywiad osobniczy objawy kołatania Dokładny charakter kołatań Kiedy kołatanie wystąpiło pierwszy raz Czas trwania i częstość występowania epizodów Towarzyszący ból w klatce piersiowej, omdlenie W jaki sposób rozpoczyna się epizod? W jaki sposób kończy się epizod? Wywiad rodzinny Nagły zgon/ zatrzymanie krążenia, choroby serca, zaburzenia rytmu, padaczka

8 Jak oceniać nastolatka z kołataniem serca na IP/SOR Wywiad osobniczy c.d. Znana choroba serca podłoże arytmii Wada wrodzona serca Kardiomiopatie Niewydolność serca Ból wieńcowy, przebyty zawał Kanałopatia Arytmia/ Leczenie antyarytmiczne w przeszłości Czynniki predysponujące Stres psychiczny Wysiłek Kofeina, alkohol, narkotyk Choroby tarczycy Niedokrwistość Niedotlenienie

9 Jak oceniać nastolatka z kołataniem serca na IP/SOR Badanie przedmiotowe Czynność serca (częstość, regularność rytmu) Szmer nad sercem Objawy niewydolności serca przyspieszenie rytmu serca tachypnoe i dyspnoe powiększenie wątroby obrzęki obwodowe Powiększenie tarczycy

10 Jak oceniać nastolatka z kołataniem serca na IP/SOR Badanie EKG Standardowy zapis EKG powinien być wykonany u każdego dziecka z kołataniami serca RUTYNOWY ZAPIS EKG - GŁÓWNA METODA DIAGNOSTYKI ARYTMII NA IP/SOR Rzadko udaje się wykonać zapis w trakcie epizodu kołatania (wtedy potwierdzenie charakteru rytmu w trakcie epizodu ) w okresie międzynapadowym zapis może być prawidłowy

11 Jak oceniać nastolatka z kołataniem serca na IP/SOR Badanie EKG poszukiwanie zmian wskazujących na patologię przerost lewej lub prawej komory blok przedsionkowo-komorowy i śródkomorowy skrócenie odstępu PQ, fala delta wydłużenie skorygowanego odstępu QT pobudzenia przedwczesne komorowe lub nadkomorowe cechy niedokrwienia/ przebytego zawału mięśnia sercowego

12 Jak oceniać nastolatka z kołataniem serca na IP/SOR W przypadku stosowania farmakoterapii na IP/SOR konieczne wykonanie zapisu EKG przed podaniem w czasie podawania leku po podaniu leku

13 Węzeł zatokowy Potencjał czynnościowy Mięsień sercowy Układ przewodzący Rytm zatokowy EKG

14 KOŁATANIE SERCA - PRZYCZYNY KARDIOLOGICZNE ARYTMIE POBUDZENIA PRZEDWCZESNE KOMOROWE /NADKOMOROWE CZĘSTOSKURCZE NADKOMOROWE/KOMOROWE TRZEPOTANIE/MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW

15 KOŁATANIE SERCA - RYZYKO Ryzyko wynikające z arytmii jest związane z: rodzajem arytmii odpowiedzialnej za objawy oraz rodzajem i ciężkością ewentualnej współistniejącej choroby serca Do czynników alarmujących należy: Omdlenie stan przedomdleniowy Choroba serca niewydolność serca Nieprawidłowy EKG Zidentyfikowana złożona arytmia komorowa

16 KOŁATANIE SERCA - RYZYKO SZCZEGÓLNA UWAGA U DZIECI Z KOŁATANIEM SERCA: z towarzyszącymi zawrotami głowy z towarzyszącymi omdleniami lub stanami przedomdleniowymi w trakcie wysiłku w trakcie stresu emocjonalnego z wywiadem rodzinnym nagłych zgonów sercowych u młodych członków najbliższej rodziny z podejrzeniem towarzyszącej wady/choroby serca

17 KOŁATANIE SERCA - RYZYKO Migotanie komór Migotanie przedsionków w zespole WPW Upośledzenie funkcji komory niedokrwienie, wada serca, kardiomiopatia rozstrzeniowa Kardiomiopatia przerostowa Kanałopatie np. LQTS, ARVC, CPVT

18 TACHYARYTMIA - CZĘSTOSKURCZ Wąski QRS- częstoskurcz nadkomorowy lub ortodromowy w WPW Szeroki QRS- częstoskurcz komorowy lub antydromowy w WPW Wielokształtny komorowy lub Torsade de pointes (LQTS)

19 KOŁATANIE SERCA - zmiany w EKG KOŁATANIE SERCA - RYZYKO w EKG Zmiany w EKG Fala delta, krótki odstęp PQ (zespół WPW) P mitrale, przerost lewej LK Pobudzenia przedwczesne komorowe o morfologii LBBB/RBBB Wydłużenie odstępy QT (zespół LQTS) Odwrócony załamek T w V1-V3 >14rż z lub bez obecności fali epsilon Prawdopodobna przyczyna Częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy Napadowe migotanie przedsionków Częstoskurcz komorowy z drogi odpływu prawej/lewej komory Wielokształtny częstoskurcz komorowy Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory

20 KOŁATANIE SERCA - objaw - przyczyna Objaw Uczucie pojedynczego przeskoczenia w sercu Uczucie niemożności nabrania pojedynczego oddechu Uczucie pojedynczego uderzenia serca Uczucie szybkiego, regularnego pulsowania w szyi Kołatanie w pozycji pionowej, ustępujące po położeniu się Kołatania serca nasilające się w nocy Prawdopodobna przyczyna Pojedyncze pobudzenie przedwczesne Pobudzenie przedwczesne komorowe Pobudzenie przedwczesne komorowe Częstoskurcze nadkomorowe Napadowy częstoskurcz węzłowy Pobudzenia przedwczesne lub napadowe migotanie przedsionków

21 KOŁATANIE SERCA - objaw - przyczyna Objaw Kołatania związane ze stresem emocjonalnym Kołatania związane z wysiłkiem fizycznym Przyjmowanie leków, okazjonalne przyjęcie narkotyku Kołatania przerywane stymulacją nerwu błędnego Kołatania z uczuciem szybkiej, niemiarowej czynności serca Prawdopodobna przyczyna Podłoże psychiatryczne, kanałopatie (LQTS), częstoskurcze komorowe zależne od katecholamin LQTS, częstoskurcze komorowe, tachyarytmie nadkomorowe Kołatania zależne od leków Częstoskurcze nadkomorowe migotanie przedsionków, częstoskurcze nadkomorowe z różnym stopniem bloku

22 KOŁATANIE SERCA - arytmia 184 chorych z kołataniem serca= badanie Holter EKG Sulfi Mayou et al Q J Med 2003; 96:

23 Pytanie Dla rozpoznania rytmu zatokowego konieczne jest wykazanie w EKG Czerwony- Dodatniego załamka P w I i dodatniego załamka P w odprowadzeniu avr Zielony - Dodatniego załamka P w I i ujemnego załamka P w odprowadzeniu avr Żółty Ujemnego załamka P w I i dodatniego załamka P w odprowadzeniu avr

24 TACHYKARDIA ZATOKOWA 170/min

25 Pytanie Dla rozpoznania rytmu zatokowego konieczne jest wykazanie w EKG Czerwony- Dodatniego załamka P w I i dodatniego załamka P w odprowadzeniu avr Zielony - Dodatniego załamka P w I i ujemnego załamka P w odprowadzeniu avr Żółty Ujemnego załamka P w I i dodatniego załamka P w odprowadzeniu avr

26 RYZYKO ZWIĄZANE Z ARYTMIĄ Nagły zgon sercowy Nagłe zatrzymanie krążenia Śmierć spowodowana nieoczekiwanym zatrzymaniem krążenia, zwykle na skutek arytmii, która następuje w ciągu godziny od pojawienia się pierwszych objawów Śmierć spowodowana nieoczekiwanym zatrzymaniem krążenia, zwykle na skutek arytmii, która następuje w ciągu godziny od pojawienia się pierwszych objawów, w której działanie medyczne (np. defibrylacja) przywraca choremu życie

27 TACHYARYTMIA na IP/SOR ARYTMIA NAPADOWA UTRWALONA ARYTMIA Z WĄSKIM - SZEROKIM QRS JEDNOKSZTAŁTNY-WIELOKSZTAŁTNY ARYTMIA MIAROWA- NIEMIAROWA ARYTMIA OBJAWOWA - BEZOBJAWOWA Większe zagrożenie zagrożenie życia życia życia najbardziej istotne w ocenie dzieci na IP/SOR

28 KOŁATANIE SERCA stratyfikacja ryzyka Niskie ryzyko- opieka lekarza pierwszego kontakty Uczucie pojedynczego przeskoczenia w sercu Uczucie pojedynczego głuchego uderzenia Krótkie trzepotanie Powolne tłuczenie (łomotanie) Planowa konsultacja kardiologa Wywiad sugeruje nawracająca tachyarytmie Kołatania z towarzyszącymi objawami oraz oraz lub Pilna konsultacja kardiologa Kołatania podczas wysiłku Kołatania z omdleniami lub stanem przedomdleniowym. NZK Wywiad rodzinny w kierunku NZS/ kanałopati Prawidłowe EKG Nieprawidłowe EKG Udokumentowana objawowa arytmia (VT, TdP, Afib) Negatywny wywiad rodzinny Bez choroby strukturalnej lub Znana strukturalna choroba serca lub EKG z cechami kanałopatii

29 Przypadki kołatania serca związane z arytmią

30 Pytanie W zapisie EKG u 14 letniej dziewczynki z kołataniem serca bez innych objawów stwierdzono Czerwony- tachykardię zatokową Zielony częstoskurcz przedsionkowy Żółty częstoskurcz węzłowy lub przedsionkowokomorowy z udziałem drogi dodatkowej

31 Częstoskurcz z miarowymi wąskimi zespołami QRS

32 Pytanie Jaki lek należy podać dla przerwania arytmii Czerwony- izoptin w bolusie iv Zielony adenozynę we wlewie iv Żółty żaden z podanych

33 Częstoskurcz z z prawidłowymi zespołami QRS QRS Definicja - jest to przyśpieszenie rytmu serca powyżej wartości prawidłowych należnych dla wieku dziecka powstające w strukturach położonych powyżej rozwidlenia pęczka Hisa najczęstsza objawowa arytmia u dzieci Najczęściej częstoskurcz nawrotny z udziałem drogi dodatkowej (AVRT- zespół WPW), węzłowy(avnrt)

34 Fala delta Zespół preekscytacji drogą dodatkową część serca jest pobudzona wcześniej fizjologiczna droga przewodzenia PQ częstość występowania u dzieci nie jest znana u dzieci z WWS 0,3-1% (Ebstein, ctga) WPW: jawny (zawsze obecne cechy preekscytacji) intermittent (okresowo obecne) utajony (droga dodatkowa wykorzystywana tylko wstecznie w czasie częstoskurczu). Migotanie/trzepotanie przedsionków Vfib (migotanie komór), ryzyko nagłego zgonu (szczególnie młodzież) jako pierwszego objawu

35 Zespół WPW Fala delta PQ

36 Częstoskurcz przedsionkowo - komorowy WĄSKI QRS (90%) Częstoskurcz antydromowy droga zstępująca przez drogę dodatkową, a droga wstępująca to droga fizjologiczna Częstoskurcz ortodromowy droga zstępująca przez fizjologiczny prawidłowy układ przewodzący, droga wstępująca to droga dodatkowa. SZEROKI QRS

37 Częstoskurcz z miarowymi wąskimi zespołami QRS

38 Częstoskurcz z miarowymi wąskimi zespołami QRS Adenozyna = czestoskurcz węzłowy

39 Częstoskurcz z miarowymi wąskimi zespołami QRS częstoskurcz z udziałem drogi dodatkowej adenozyna rytm zatokowy z cechami zespołu WPW trzepotanie przedsionkow 2:1 adenozyna fale trzepotania

40 Pytanie W zapisie EkG u 14 letniej dziewczynki z kołataniem serca bez innych objawów stwierdzono Czerwony- tachykardię zatokową Zielony częstoskurcz przedsionkowy Żółty częstoskurcz węzłowy lub przedsionkowokomorowy z udziałem drogi dodatkowej Łatwo przerwany - wskazanie do pilnej ambulatoryjnej konsultacji kardiologicznej, jeśli natomiast wymaga KWE lub oporny na przerwanie farmakologiczne konsultacja CITO

41 Metody przerywania napadu częstoskurczu nadkomorowego sekund (twarz) 60 sekund (klatka piersiowa) Do 10 sekund masaż jednostronny

42 Częstoskurcz nadkomorowy przerwanie napadu Istotne zaburzenia hemodynamiczne Tak Kardiowersja J/kg Nie Adenozyna mg/kg Nie podajemy werapamilu i digoksyny iv u niemowląt Adenozyna może wyzwolić napad astmy Adenozyna bolus Amiodaron 5 mg/kg Kardiowersja

43 Pytanie Jaki lek należy podać dla przerwania arytmii Czerwony- izoptin w bolusie iv Zielony adenozye we wlewie iv Żółty żaden z podanych Adenzyne podaje się w bolusie iv

44 Pytanie W zapisie EkG u 15-letniego sportowca z kołataniem serca i stanami przedomdleniowymi podczas zawodów stwierdzono Czerwony- niemiarowy częstoskurcz komorowy Zielony częstoskurcz typu torsade de pointes Żółty migotanie przedsionków w zespole WPW

45 Zapis EKG u 15-letniego sportowca z kołataniem serca i stanami przedomdleniowymi podczas zawodów

46 Pytanie W zapisie EkG u 15 Zapis EKG u 15-letniego sportowca z kołataniem serca i stanami przedomdleniowymi podczas zawodów stwierdzono Czerwony- niemiarowy częstoskurcz komorowy Zielony częstoskurcz typu torsade de pointes Żółty migotanie przedsionków w zespole WPW Leczenie: Amiodaron/ KWE. Wskazanie do pilnej konsultacja CITO, ablacja

47 Niemiarowy szybki rytm komór szerokie zespoły QRS - migotanie przedsionków -zespół WPW

48

49

50 Częstoskurcz z miarowymi zespołami QRS typu LBBB U dzieci najczęściej VT z drogi odpływu prawej komory V1- rs V6- R

51 Sustained VT Degeneration to VF wskazania do konsultacji kardiologicznej CITO

52 Migotanie komór defibrylacja

53 Pytanie W zapisie EkG u 16 letniej dziewczynki z kołataniem serca podczas wysiłku szczególnie podczas pływania i kilkakrotnie nawracającymi krótkimi utratami przytomności poprzedzonymi uczuciem szybkiego bicia serca stwierdzono Czerwony- niemiarowy częstoskurcz nadkomorowy Zielony częstoskurcz typu torsade de pointes Żółty migotanie przedsionków w zespole WPW

54 Zapis EKG u 16 letniej dziewczynki z kołataniem serca podczas wysiłku szczególnie podczas pływania i kilkakrotnie nawracającymi krótkimi utratami przytomności poprzedzonymi uczuciem szybkiego bicia serca

55 Pytanie W zapisie EkG u 16 letniej dziewczynki z kołataniem serca podczas wysiłku szczególnie podczas pływania i kilkakrotnie nawracającymi krótkimi utratami przytomności poprzedzonymi uczuciem szybkiego bicia serca stwierdzono Czerwony- niemiarowy częstoskurcz nadkomorowy Zielony częstoskurcz typu torsade de pointes Żółty migotanie przedsionków w zespole WPW Wskazanie do pilnej konsultacja CITO, implantacja kardiowertera -defibrylatora

56 Częstoskurcz z niemiarowymi szerokimi zespołami QRS Torsade de pointes - LQTS QTC>500(600)ms- istotne ryzyko nagłego zgonu

57 TdP - 0,1-0,3ml/kg 20% siarczan magnezu - Dawki można powtarzać 3-4x/dzień - Podaż powolna w pompie infuzyjnej w odpowiednim rozcieńczeniu (dożylne podawanie jest bolesne)

58 Nagły zgon sercowy u dzieci Kanałopatia Pierwotnie elektryczna choroba serca = mutacje powodują nieprawidłową budowę białek tworzących kanały w błonach miocytów = to powoduje zaburzenia funkcji kanałów jonowych arytmia)

59 Metody obliczania QTc = corrected QT= czas skorygowany do częstotliwości rytmu serca R R QTc (s) - wzór Bazetta QT Przykład obliczeń (badanie ekg, przesuw 50mm/s, 1mm=0,02s): RR = (39mm x 0,02s) 0,78s, RR = 0,883s, QT = (26mm x 0,02s) 0,52s, QTc = QT: RR = 0,52:0,883 = 0,588s = 588ms Powinno się obliczyć średnią wartość QTc z co najmniej 2-3 pomiarów

60 Wartości skorygowanego odstępu QT 1-15 lat Kobiety Mężczyźni Norma < 440 ms < 450 ms < 430 ms Wartości graniczne ms ms ms Patologia > 470 ms > 480 > 460 ms RR 1200 ms - QTc 374 ms RR 800 ms - QTc 458 ms RR 580 ms - QTc 525 ms

61 LQTS1-3 to ok 75% przypadków klinicznie rozpoznanego LQTS i > 95% genetycznie potwierdzonych zespołów LQTS Wysoki T o szerokiej podstawie Płaski T, może być duża fala U (strzałka) za załamkiem T Długa wstawka S-T i na końcu zwykle wysoki załamek T

62 Congenital type 1 long QT syndrome unmasked by a highly caffeinated energy drink (Keith A. Dufendach*, Justin M. Horner, MD, MPH,* Bryan C. Cannon, MD, FHRS, Michael J. Ackerman, MD, PhD) Rośnie ilość młodych ludzi którzy pija wysoko energetyczne napoje zawierające kofeinę (o 70% wzrosła konsumpcja od lat 1977 to 2009) 13 letnia dziewczynka z LQTS1 przez 2 tygodnie piła takie napoje i trafiła z powodu TDP na oddział intensywnej terapii.

63 WIELOKSZTAŁTNY CZĘSTOSKURCZ KOMOROWY TORSADE DE POINTES TdP 12-letnia dziewczynka Od 7. roku życia (od 2002 roku) leczona z powodu utrat przytomności na padaczkę różnymi lekami. Po 6 latach leczenia zlecono EKG, dziewczynka wcześniej skarżyła się na uczucie szybkiego bicia serca. Ojciec dziecka i brat też mają utraty przytomności, ojciec był leczony p-padaczkowo

64

65 4-LETNI CHŁOPIEC PO ZATRZYMANIU KRĄŻENIA

66 LQTS kryteria Schwartza ( ) Zmiany w EKG QTc 480ms 3 QTc ms 2 QTc (mężczyźni) ms 1 QTc w 4. min odpoczynku w pr. wysiłkowej 480 ms 1 Torsade de pointes 2 Naprzemienność załamków T 1 Dwugarbny zał.t w 3 odprowadz 1 Bradykardia (dzieci) 0.5 Dane kliniczne Omdlenie w stresie (bez stresu) 2 (1) Wrodzona głuchota 0.5 Wywiad rodzinny Pewne rozpoznanie LQTS w rodzinie 1 SCD w najbliższej rodzinie < 30 r. życia 0.5

67 LQTS kryteria Schwartza Skala punktowa od 0 do 9 punktów Rozpoznanie wysoce prawdopodobne 3,5 punkty prawdopodobne 2-3 punkty mało prawdopodobne 1 punkt Wskazana częsta kontrola zapisów EKG na długiej taśmie dla ujawnienia okresowo występującego wydłużanie się czasu QTc

68 Katecholaminergiczny wielokształtny częstoskurcz komorowy CPVT 1 :10000 Prowokowany wysiłkiem Pierwsze objawy w dzieciństwie, rodzinne Nagły zgon do 50%<30rż Bez anatomicznej wady serca. Prawidłowy czas QT Genetycznie heterogenna arytmia (z i bez mutacji RyR2) Beta blokery arytmię Sport zakazany Wysiłek =aktywacja adrenergiczna= stopniowo nasila arytmie, w chwili omdlenia ustaje stymulacja adrenergiczna = zgon-lub r.zat Częstoskurcz komorowy dwukierunkowy

69 CPVT Omdlenie Przerwanie wysiłku = ustaje stymulacja adrenergiczna

70

71 Schemat postępowania w kołataniach serca Wywiad, badanie przedmiotowe, EKG Pojedyncze pobudzenia dodatkowe, bez lub umiarkowane objawy, EKG norma, wywiad rodzinny negatywny Brak wykładników choroby/wady serca= dalsza obserwacja pediatryczna/psychologiczna Podejrzenie strukturalnej choroby serca- omdlenia, nieprawidłowe EKG, niewydolność serca Łagodna postać kołatania serca, planowa konsultacja kardiologiczna W zależności od stopnia objawów pilna konsultacja ambulatoryjna lub konsultacja CITO w ośrodku referencyjnym Echo, Holter, event-holter, próba wysiłkowa, EPS

72 Kołatania serca rola pediatry Rola pediatry jest bardzo ważna : Szczegółowy wywiad dotyczący występowania, charakteru i okoliczności występowania objawów ze strony układu krążenia (wysiłek, emocje, ból w kl.piersiowej, niemiarowy rytm serca, pora dnia) Szczegółowy wywiad rodzinny: skierowanie na badania członków rodzin = szansa na identyfikację osób ryzykiem nagłego zgonu Przy kierowaniu na EKG wymaganie zapisu na przesuwie 50mm/s z ocena QTc Przestrzeganie obowiązujących uprawnień do kwalifikacji do sportu wyczynowego ( zaświadczenie wydaje lekarz sportowy na podstawie opinii kardiologa i koniczne jest EKG)

73 Nagły zgon u dzieci (SD) rola lekarza SZKOLENIE w zasadach resuscytacji Od wielu lat towarzystwa resuscytacyjne i kardiologiczne na całym świecie w swoich standardach zalecają, aby podstawowe działania resuscytacyjne tzw. ABC (Airway- Breathing-Circulation) były obowiązkowe w programie edukacyjnym dla uczniów. Edukacja w używaniu zewnętrznych defibrylatorów, coraz częściej są dostępne np. w miejskich środkach transportu (np. metro). Szkolenia są organizowane w Polsce - Polski Czerwony Krzyż, Fundacja Wielka Orkiestry Świątecznej Pomocy, IPCZD Zadanie dla kardiologa i pediatry: kierowanie na szkolenie opiekunów dzieci z ChUSN obciążonymi ryzykiem nagłego zgonu sercowego.

74 Dziękuję za uwagę