Kołatania serca u osób w podeszłym wieku

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kołatania serca u osób w podeszłym wieku"

Kamil Zych
5 lat temu
Przeglądów:

1 Kołatania serca u osób w podeszłym wieku Opracowała: A. Torres na podstawie Jamshed N, Dubin J, Eldadah Z. Emergency management of palpitations in the elderly: epidemiology, diagnostic approaches, and therapeutic options. Clin Geriatr Med Feb;29(1): Wstęp Kołatanie serca jest częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów w podeszłym wieku do oddziałów SOR i może być objawem groźnych dla życia schorzeń. Opisywane jest zwykle przez pacjentów jako uczucie silnego lub nierównego bicia serca. Badania wskazują, że u pacjentów zgłaszających się do SOR, kołatanie serca w % spowodowane jest chorobą serca, w ok % chorobą psychiatryczną, pozostałe przypadki związane są z niewyjaśnionymi przyczynami. Następujące czynniki zwiększają ryzyko poważnej choroby serca u pacjenta z objawem kołatania serca: podeszły wiek, płeć męska, kołatania trwające powyżej 5 minut, choroba wieńcowa w wywiadzie, odczucie nieregularnego bicia serca. W przypadku osób w podeszłym wieku kołatanie serca jest częstą przyczyną upadków, hospitalizacji oraz upośledzenia sprawności. Definicja Kołatanie serca to nieprzyjemne, powodujące dyskomfort pacjenta odczucie wzmożonego, przyśpieszonego lub niemiarowego bicia serca, często powodujące niepokój i uczucie strachu. Termin kołatanie jest wykorzystywany do opisu subiektywnych odczuć pacjenta, które mogą, lecz nie muszą wiązać się z obecnością rzeczywistych zaburzeń rytmu serca. Serce i efekty starzenia Stwierdzono, że fizjologiczne zmiany wynikające ze starzenia tkanek serca zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu manifestujących się kołataniem serca. Należą do nich: zmniejszenie liczby komórek węzła zatokowo-przedsionkowego, zmiany degeneracyjne w 1

2 układzie bodźco-przewodzącym, większa sztywność tętniczek, zmniejszone napełnianie lewej komory, zwiększenie obciążenia następczego (afterload), wydłużona dostępność wewnątrzkomórkowego wapnia i zmniejszona wrażliwość receptorów beta-adrenergicznych na bodźce oraz powiększenie przedsionków serca. Epidemiologia Częstość występowania kołatania serca jest trudna do określenia ze względu na heterogenny obraz kliniczny. Stwierdzono jednak, że są one drugą co do częstości, po bólu w klatce piersiowej, przyczyną wdrożenia diagnostyki chorób serca u pacjentów zgłaszających się do lekarza rodzinnego. Pomimo, że kołatanie serca nie zawsze wiąże się z patologią układu krążenia, w wielu przypadkach, szczególnie u osób w podeszłym wieku podłożem tego objawu są klinicznie istotne zaburzenia rytmu. W jednym z badań wykazano, że wśród osób zgłaszających się do lekarza z powodu kołatania serca, u 41 % stwierdzono arytmie, obejmujące migotanie lub trzepotanie przedsionków 16%, częstoskurcz nadkomorowy (10%) i częstoskurcz komorowy (2%). Za 3% przypadków odpowiadała choroba strukturalna serca, 31% było związane z przyczynami psychosomatycznymi, a 4 % z chorobami układowymi. Sześć procent przypadków kołatania serca związane było ze działaniem leków. Przyczyny Przyczyny kołatania serca są pochodzenia sercowego i pozasercowego. U osób starszych kołatania serca mogą być wywołane przez stosowane leki tj. preparaty o działaniu sympatykomimetycznym, antycholinergicznym, rozszerzającym naczynia i hydralazynę. Zarówno nagłe przerwanie jak wdrożenie nowej terapii lekiem z grupy beta-adrenolityków może wywołać kołatania serca. A. Sercowe przyczyny kołatania: 1. zaburzenia rytmu serca: dodatkowe skurcze nadkomorowe i komorowe tachyarytmie nadkomorowe i komorowe bradyarytmie anomalie węzła zatokowego lub nieprawidłowe funkcjonowanie stymulatora 2

3 2. Strukturalne choroby serca wypadanie płatka zastawki dwudzielnej zaawansowana niedomykalność zastawki dwudzielnej zaawansowana niedomykalność zastawki trójdzielnej niewydolność serca kardiomiopatia przerostowa sztuczna zastawka B. Pozasercowe przyczyny kołatania 1. schorzenia psychosomatyczne nerwica i zaburzenia lękowe depresja somatyzacja zaburzeń psychicznych 2. schorzenia nie związane z układem krążenia i ich objawy nadczynność tarczycy hipoglikemia hipokaliemia hipo- i hiperkalcemia hipo- i hipermagnezemia gorączka niedokrwistość hipowolemia ortostatyczny spadek ciśnienia 3. Działanie leków i używek leki o działaniu sympatykomimetycznym, leki o działaniu antycholinergicznym, leki rozszerzające naczynia krwionośne hydralazyna nagłe przerwanie terapii lekiem z grupy beta-adrenolityków 3

4 alkohol nikotyna kofeina amfetamina kokaina teofilina Diagnostyka: informacje z wywiadu Jedną z ważniejszych informacji z wywiadu w trakcie diagnostyki kołatania serca jest wiek pacjenta. Zaburzenia rytmu z szybką akcją serca, które manifestują się kołataniem tj. migotanie przedsionków, trzepotanie przedsionków, częstoskurcz nadkomorowy i komorowy występują częściej u osób starszych i są częściej spowodowane chorobą serca. Bradyarytmia rzadziej manifestuje się kołataniem. Zbierając wywiad należy zwrócić uwagę na występowanie zaburzeń rytmu w przeszłości, które podwyższają ryzyko występowania poważnych zaburzeń rytmu u pacjenta jako przyczyny obecnego kołatania. Należy dopytać o wywiad w kierunku zaburzeń psychosomatycznych oraz występowanie zaburzeń rytmu, szczególnie AF, w rodzinie. Jeśli to możliwe warto poprosić pacjenta, aby wystukał rytm serca podczas kołatania, nieregularny rytm sugeruje migotanie przedsionków. Kołatanie występujące z częstomoczem sugeruje częstoskurcz nadkomorowy. Kołatanie wywołane tachykardią w mechanizmie reentry (AVNRT) może powodować widoczne poruszanie się ubrania pacjenta na klatką piersiową oraz uczucie pulsowania w okolicy szyi. Tachyarytmie komorowe zwykle związane są z omdleniami lub tratą przytomności. Częstoskurcz zatokowy może wiązać się z napadem paniki lub nadczynnością tarczycy. Diagnostyka: objawy towarzyszące Kołatania serca, którym towarzyszą zawroty głowy, osłabienie lub utrata przytomności są zwykle objawem zaburzeń rytmu. Manifestacja zaburzeń rytmu u pacjentów w podeszłym wieku może być nietypowa w postaci: upadków, zaostrzenia niewydolności serca, wystąpienie lub zaostrzenie choroby wieńcowej, majaczenia, zmęczenia, epizodów zawrotów głowy. 4

5 Kołataniu serca, którego przyczyną są zaburzenia rytmu mogą towarzyszyć objawy ułatwiające diagnostykę różnicową: 1. Napadowy częstoskurcz nadkomorowy: wiek: może wystąpić w każdym wieku nagły początek rytm: regularny rytm z okresowo pojawiającym się kołataniem nagły koniec objawy dodatkowe: wielomocz, pocenie się EKG: pre-ekscytacja z tachykardią w mechanizmie reentry (AVNRT - AV nodal reentrant tachycardia) choroba podstawowa/strukturalna serca: nie powiązane 2. Migotanie przedsionków: wiek: >= 60 rytm: nieregularny rytm, różna częstość akcji serca objawy dodatkowe: wielomocz EKG: przerost lewej komory, zaburzenia repolaryzacji (niespecyficzne), brak typowych załamków P (fala f), nieregularny rytm niemiarowość zupełna różna długość odcinków R-R choroba podstawowa/strukturalna serca: nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, choroba zastawkowa 3. Trzepotanie przedsionków / tachykardia przedsionkowa: wiek: >= 60 rytm: zazwyczaj regularny rytm, częstość akcji serca podwyższona objawy dodatkowe: brak EKG: rytm miarowy, załamki P kształt zębów piły, częstość akcji przedsionków /min choroba podstawowa/strukturalna serca: nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, choroba zastawkowa 5

6 4. Tachykardia komorowa wiek: >= 50 rytm: bardzo szybka akcja serca objawy dodatkowe: objawy niestabilności hemodynamicznej tj. duszność, ból w klatce piersiowej, hipotensja, zaburzenia świadomości, omdlenie, utrata przytomności, objawy niewydolności serca (np. zastój w krążeniu płucnym), wstrząs EKG: typowo patologiczne załamki Q choroba podstawowa/strukturalna serca: choroba niedokrwienna serca Pierwszy krok w diagnostyce kołatania serca stanowi 12-odprowadzeniowe EKG. Wykonane podczas kołatania serca EKG pozwala na powiązanie nieprawidłowego zapisu z objawami. Trafność EKG w diagnostyce kołatania serca ocenia się na 3 do 26%. W większości przypadków diagnostyka kołatania wymaga stałego monitorowania za pomocą np. EKG metodą Holtera. Cele opieki nad pacjentem z kołataniem serca w SOR: 1. Identyfikacja pacjentów obarczonych wysokim ryzykiem poważnych zaburzeń rytmu serca 2. uzyskanie 12-odprowadzeniowego EKG celem potwierdzenia lub wykluczenia obecności zaburzeń rytmu serca 3. leczenie zagrażających życiu zaburzeń rytmu tj. częstoskurcz komorowy lub bardzo szybki częstoskurcz przedsionkowy 4. określenie sposobu kontroli ambulatoryjnej oraz wdrożenie monitorowania rytmu serca, jeśli diagnoza nie jest pewna. Pierwszym etapem oceny pacjenta w podeszłym wieku z kołataniem serca w SOR jest ocena wydolności hemodynamicznej i wykonanie 12-odprowadzeniowego EKG. Jeśli pacjent nie jest stabilny hemodynamicznie prawdopodobną przyczyną objawów jest poważne zaburzenie rytmu serca, wymagające natychmiastowego leczenia wg algorytmu ALS (lub ACLS). Zawsze należy zebrać dokładny wywiad, przeprowadzić badanie fizykalne oraz ocenić przyjmowane przez pacjenta leki. Dalsze postępowanie w kołataniu serca polega na leczeniu wywołującej je przyczyny. 6

Podobne dokumenty

Diagnostyka różnicowa omdleń

Diagnostyka różnicowa omdleń II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Omdlenie - definicja Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie