SESJA IV/3 Odpowiedzialność nauczyciela, odpowiedzialność rodzica jak się nią dzielić i jak z niej korzystać?

Transkrypt

1 SESJA IV/3 Odpowiedzialność nauczyciela, odpowiedzialność rodzica jak się nią dzielić i jak z niej korzystać?

2

3 Odpowiedzialność nauczyciela, odpowiedzialność rodzica jak się nią dzielić i jak z niej korzystać? Artykuł: Szkoła twórcza i przyjazna Jak wypracować zmianę i zbudować klimat współpracy w szkole? (na przykładzie jednej z warszawskich szkół). Szkoła którą przedstawiam to szkoła podstawowa z Warszawy, której misją jest Szkoła twórcza i przyjazna. Celem moim jest podzielenie się z czytelnikami doświadczeniami i osiągnięciami tej szkoły z realizacji programu Szkoły jakości EKO- TUR, w wyniku którego placówka wypracowała przyjazny, twórczy i inspirujący dla całej wspólnoty szkolnej klimat i przez lata była w czołówce rankingów szkół warszawskich. 50% uczniów pochodzi spoza rejonu, a rodzice wybierali tę szkołę ze względu na jej wyjątkową dbałość o rozwój uczniów i przyjazny klimat stwarzający poczucie bezpieczeństwa nie tylko uczniom, ale tez ich rodzicom, nauczycielom i innym pracownikom szkoły. Szkoła zawsze cieszyła się bardzo dobrą opinią w środowisku lokalnym i przyciągała rodziców i uczniów miłą atmosferą, wysokimi osiągnięciami uczniów w nauce i szeroką ofertą zajęć pozalekcyjnych. Zawsze popołudniami spotykało się tam rodziców i absolwentów szkoły, a niektórzy z nich wrócili do niej jako nauczyciele. Klimat zaufania i współpracy zawsze był wizytówką tej szkoły. Zmieniająca się rzeczywistość i wzrastające oczekiwania edukacyjne rodziców wobec szkoły skłoniły ją do dalszego doskonalenia swoich umiejętności. W ten sposób zrodziła się decyzja o przestąpieniu do programu Szkoły jakości podjęta wspólnie przez dyrektorkę szkoły wraz z radą pedagogiczną za akceptacją rady rodziców. Program był podzielony na kilka etapów, a jego realizacja rozłożona w czasie: I. Ustalenie obszarów do diagnozy. Pierwszym etapem realizacji programu była diagnoza szkolna w obszarach: wychowanie rozpisane na trzy standardy: 1. środowisko szkolne zna i posługuje się zasadami prawidłowej komunikacji, 2. środowisko szkolne jest zintegrowane, 3. szkoła stwarza warunki zapobiegające występowaniu zachowań agresywnych, oraz sześć standardów w obszarze dydaktyka: 1. zapewniono bazę i podstawowe środki dydaktyczne do realizacji programów nauczania, 2. na zajęciach panuje klimat wysokich oczekiwań, wiary w możliwości uczniów i uznania dla ich pracy, 3. nauczyciele stosują wspierające systemy sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów,

4 4. uczniowie (w miarę możliwości) rozwijają swoje zainteresowania w toku zajęć pozalekcyjnych lub wyrównawczych, 5. szkoła gromadzi i prezentuje dokonania wybitnych uczniów, 6. szkoła dokonuje systematycznych pomiarów osiągnięć uczniów, wszechstronnie analizuje wyniki z uczniami i rodzicami, modyfikuje kształcenie na ich podstawie. II. Drugim etapem było przygotowanie narzędzi do diagnozy. Do przeprowadzenia diagnozy użyto specjalnie do tego celu opracowanego arkusza, który określał stopień realizacji wskaźników dla danego standardu poprzez obiektywną i rzeczową analizę: mocnych stron, pola rezerw, zasobów oraz występujących ograniczeń. W oparciu o wyniki dokonanej analizy opracowano wnioski niezbędne do realizacji kolejnego etapu. Diagnoza potwierdziła, że podjęcie prac związanych z programem jest kontynuacją zadań określonych w dotychczasowym planie pracy szkoły i wymagała tylko rozbudowania. III. Trzeci etap dotyczył ułożenia planu pracy. Stworzono harmonogram działań i rozpisano go w formie kalendarza, co ułatwiało terminowe wykonywanie zadań. Monitorowanie i ewaluacja efektów podjętych działań pozwalały oceniać na bieżąco przebieg realizacji programu. IV. Czwarty etap rozpoczynał realizację programu. W pierwszej kolejności skupiono się na realizacji zadań związanych ze standardem pierwszym i drugim obszaru wychowanie z założeniem, że jest to konieczne do przystąpienia do standardu trzeciego. Działania przebiegały zgodnie z wcześniej przygotowanym harmonogramem i obejmowały nauczycieli, rodziców i uczniów. Stworzono system dotyczący stosowania zasad komunikacji między wszystkimi członkami społeczności szkolnej. Rada pedagogiczna, w oparciu o zdobytą wiedzę i umiejętności, wypracowała zasady komunikacji obowiązujące w szkole: ZBIÓR ZASAD PROWADZENIA SPOTKAŃ Z RODZICAMI, KTÓRE UŁATWIAJĄ INTEGRACJĘ. 1. Na tydzień przed spotkaniem wychowawca przekazuje rodzicom zaproszenie zawierające: termin, plan spotkania i przypuszczalną godzinę zakończenia. 2. Każde spotkanie ma oprawę sprzyjającą dobrej komunikacji i poczuciu bezpieczeństwa oraz atmosferę wzajemnego zrozumienia (poczęstunek). 3. Pierwsze spotkanie rodziców z wychowawcą obejmującym nową klasę ma na celu wzajemne poznanie się i prowadzone jest metodą zajęć ułatwiających integrację. 4. Każdy rodzic otrzymuje na pierwszym spotkaniu teczkę z materiałami aktualnymi przez cały rok szkolny (wykaz nauczycieli uczących w danej klasie, kalendarz roku szkolnego, harmonogram spotkań klasowych, wyciąg z WSO). 5. Na drugim i trzecim spotkaniu zostają opracowane: harmonogram wspólnych działań klasowych oraz lista potrzeb (klasy, szkoły) i możliwości rodziców w zakresie wspomagania klasy lub szkoły. 6. W czasie ogólnych spotkań omawia się mocne i słabe strony wyłącznie zespołu klasowego.

5 7. O ewentualnym niewłaściwym zachowaniu dziecka i jego słabych postępach w nauce, wychowawca informuje rodziców wyłącznie podczas rozmów indywidualnych. 8. Rodzice traktowani są zawsze jako partnerzy szkoły w realizacji procesu dydaktyczno wychowawczego. 9. Podziękowania składane rodzicom za pracę na rzecz klasy i szkoły (ustne na forum klasy, dyplomy wręczane na forum szkoły, upominki przygotowane przez dzieci ). 1 Opracowano również scenariusze rad szkoleniowych i program zajęć z komunikacji dla klas I VI. W oparciu o program przygotowano wzorcowe scenariusze zajęć z dziećmi, a także plan lekcji koleżeńskich z tego zakresu, który w pełni zrealizowano. W lekcjach uczestniczyli wszyscy wychowawcy klas. Podczas omawiania zajęć wprowadzano konieczne korekty. Realizacja programu obowiązywała wszystkich nauczycieli. Przeprowadzono też cykl warsztatów dla rodziców z zakresu skutecznej komunikacji wg/g scenariuszy opracowanych przez przeszkolonych nauczycieli. Duży nacisk położono na udoskonalenie działań zmierzających do większej integracji społeczności szkolnej. Opracowano m.in. formę spotkań z rodzicami, sposób przyjmowania do szkoły nowych uczniów, ich rodziców i nauczycieli. Udało się pozyskać etat psychologa terapeuty, który wspierał działania szkoły w zakresie przeciwdziałaniu agresji w ramach realizacji standardu trzeciego. W obszarze edukacja zastosowano nową formułę sprawdzianów końcoworocznych dla wszystkich klas. Dokonano analizy jakościowej przeprowadzonych sprawdzianów i na jej podstawie wypracowano wnioski do dalszej pracy. 2 Trud i ogromna praca podjęte przez szkołę przy realizacji programu przyniosły wymierne efekty i dały dużo satysfakcji całemu środowisku szkolnemu. Udokumentowano je w postaci portfolio zawierające powstałe dokumenty, projekty, scenariusz, liczne fotografie i arkusze ewaluacyjne, które stanowią ciągle inspirujący materiał szkoleniowy. Wyniki ewaluacji pozwoliły gronu pedagogicznemu na dokonywanie oceny działań szkoły i udoskonalania ich w kolejnych latach. Zespół pracowników szkoły, z którym miałam zaszczyt przez lata współpracować, był dumny ze swoich działań, przekonany o ich celowości i korzyściach z nich płynących. Jaką zmianę udało się wypracować dla społeczności szkolnej? Nauczyciele - utwierdzili się w przekonaniu, że realizacja wspólnych, szkolnych projektów zapobiega stagnacji i stawia nowe wyzwania. Dzięki nim szkoła ulega przeobrażeniom i ciągle się rozwija. Praca nad projektem podniosła i dodatkowo wzbogaciła efektywność pracy zespołowej nauczycieli, wzmocniła więzi i zintegrowała społeczność szkolną. Ugruntowała 1 (w:) Materiały zebrane przez Stowarzyszenie Rodzice w Edukacji. 2 Ibidem.

6 też poczucie współodpowiedzialności nauczycieli, rodziców i uczniów za wytyczone zadania i ich realizację dla siebie, dla szkoły i całego środowiska lokalnego. Szkolenia z zakresu komunikacji i rozwiązywania konfliktów w szkole znacząco poprawiły relacje między nauczycielami, rodzicami i uczniami. Nauczyciele przestali obawiać się rodziców i coraz chętniej zapraszali ich do współpracy(otwarte lekcje, wspólne programy, zamiana zebrań na ciekawe i twórcze spotkania). Przyczyniło się to do wypracowania nowych, dotychczas nie praktykowanych zasad partnerskiego współdziałania. Rodzice i ich dzieci nabrali przekonania, że są efektywnymi i realnymi partnerami w podnoszeniu jakości pracy szkoły, szczególnie, że widzieli jak jakość, mierzona wynikami i motywacją uczniów się poprawia. Poczuli, że szkoła jest dla nich otwarta i zaczęli być jej współgospodarzami. Coraz częściej brali współodpowiedzialność za pewne działania odciążając oraz wspierając pracę nauczycieli. Wzrosło zaufanie do nauczycieli i otwartość na współpracę. To z kolei przyczyniło się do wzrostu frekwencji rodziców na spotkaniach szkolnych i aktywnego udziału w ich przygotowywaniu. Nabyte umiejętności z zakresu komunikacji znacząco poprawiły relacje z nauczycielami oraz z własnymi dziećmi. Rodzice nie tylko zaczęli uczestniczyć w lekcja, ale coraz częściej je prowadzili uprzednio przygotowani przez nauczycieli. Uczniowie byli najważniejszymi beneficjentami programu. Znacznie wzrosła ich motywacja do nauki, ale też coraz lepiej czuli się w szkole, której klimat zmieniał się pod ich wpływem. Stali się aktywni i kreatywni w pomysłach i działaniach. Coraz silniej identyfikowali się ze szkołą, o której z dumą mówili nasza szkoła. Współdziałanie rodziców i nauczycieli oraz spójne komunikaty przekazywane przez nich dawały dzieciom poczucie bezpieczeństwa i poprawiały ich relacje z rówieśnikami. Uczniowie poczuli, że są ważni nie tylko dla rodziców, ale też dla nauczycieli i, że zawsze mogą na nich liczyć. Podsumowując uważam, że płaszczyzny współpracy wypracowane przez szkołę w jej środowisku i angażujące całą wspólnotę, oparte na wewnętrznej szkolnej diagnozie, są dużo bardziej efektywne niż te adresowane do pojedynczych grup. Są one niejako szyte na miarę potrzeb określonego środowiska, które zna swoje mocne i słabe strony i umie zdefiniować priorytety. Opisana szkoła jest tego praktycznym potwierdzeniem. Kolejne prace nad zmianą modelu naszej edukacji powinny iść właśnie w tym kierunku.