Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny -

Transkrypt

1 Późne dzieciństwo - młodszy wiek szkolny - Zespół Personalitas nad podstawie Kołodziejczyk, A. (2011). Późne dzieciństwo młodszy wiek szkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s ). Warszawa: PWN.

2 Krótka charakterystyka Okres późnego dzieciństwa rozpoczyna się wraz z podjęciem nauki szkolnej (6-7 lat), a kończy z wejściem w wiek dojrzewania (10-12 lat). PRZEDSZKOLE SZKOŁA GOTOWOŚĆ SZKOLNA Gotowość psychomotoroczyna Gotowość słownikowo-pojęciowa Gotowość emocjonalno-motywacyjna

3 Rozwój fizyczny Dziecko w wieku 7 lat: wzrost cm waga kg Dziecko w wieku 11 lat: wzrost cm waga kg OKRES FIZJOLOGICZNEGO PEŁNIENIA przewaga tempa przyrostu masy ciała nad tempem wzrastania Wzorzec przyrostu ciała: 5-8 cm i 3 kg rocznie

4 Rozwój fizyczny Funkcjonalne doskonalenie ośrodkowego układu nerwowego ciąg dalszy procesu mielinizacji + proces przycinania synaps

5 Rozwój fizyczny Zmiany w systemie kostnym osyfikacja kości nadgarstka + rozwój uzębienia stałego Zaczynają pojawiać się różnice somatyczne zależne od płci

6 Rozwój fizyczny FAZA PIERWSZA Sprawność motoryczna 3-4 pierwsze lata nauki dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego wzbogacenie ruchów manualnych Ze względu na wszechstronność rozwoju wszystkich aspektów motoryczności okres późnego dzieciństwa nazywany jest ETAPEM DZIECKA DOSKONAŁEGO. (Przewęda, 2001) FAZA DRUGA rozpoczyna się w 4 klasie działania ruchowe stają się bardziej celowe, ekonomiczne i uporządkowane wysoki stopień koordynacji ruchowej

7 Rozwój poznawczy Zwiększenie zasobów poznawczych Zwiększenie sprawności mechanizmów kontroli Przetwarzanie informacji UWAGA dowolna, bardziej selektywna i planowa zwiększenie możliwości adaptacji uwagi umiejętność dostosowania strategii uwagi do danego zadania proces opanowywania strategii Patricia Miller (Miller i Seier, 1994) PAMIĘĆ zwiększenie pojemności pamięci stosowanie strategii pamięciowych: powtarzanie, organizowanie, proste formy elaboracji metapamięć, czyli wiedza dziecka o jego własnych procesach pamięciowych

8 Rozwój poznawczy Przetwarzanie informacji

9 Rozwój poznawczy ADHD zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi ADHD Trzy podstawowe cechy ADHD: 1. Nieuzasadniona rozwojowo nieumiejętność skupienia uwagi; 2. Impulsywność; 3. Nadruchliwość Wszystkie trzy wymienione cechy mają swój początek przed ukończeniem 7 roku życia. ICD-10 zespół hiperkinetyczny DSM-IV TR - ADHD Kryteria diagnostyczne ADHD

10 Rozwój poznawczy Rozwój myślenia logicznego Stadia rozwoju poznawczego wg Jeana Piageta: stadium rozwoju sensomotorycznego ( od urodzenia do 2 lat) stadium myślenia przedoperacyjnego ( od 2 do 7 lat) stadium operacji konkretnych ( od 7 do 11 lat) stadium operacji formalnych ( od 11 roku życia)

11 Rozwój poznawczy Rozwój myślenia logicznego DWIE FORMY ODWRACALNOŚCI: inwersja wzajemność Zasada zachowania stałości Decentracja Obrazy umysłowe (kinetyczne i transformacyjne) Pojęcia

12 Rozwój poznawczy Obraz świata Kształtowanie się wiedzy społecznej, czyli wiedzy na temat człowieka w ogóle, współzależności psychicznych związanych z płcią, wiekiem, rolą społeczną, środowiskiem. wynik dostrzeżenia stałości w ludzkim postępowaniu FAŁSZYWE PRZEKONANIA II RZĘDU czyli przekonania jednej osoby na temat przekonań drugiej osoby

13 Sprawności językowe i komunikacyjne Świadomość językowa i rozumienie wypowiedzi W okresie późnego dzieciństwa zaczyna rozwijać się świadomość językowa, czyli zdolność do myślenia o języku jako systemie. Rozwój językowy jest ściśle związany z rozwojem poznawczy. Dziecko w młodszym wieku szkolnym potrafi: analizować słowa złożone odczytywać znaczenie słów złożonych przyswajać słowa na podstawie jego definicji różnicować formę i treść wypowiedzi w zależności od sytuacji i kontekstu precyzyjne używać słów zrozumieć słowa wieloznaczne, metafory i ironię

14 Sprawności językowe i komunikacyjne Sprawności komunikacyjne Dzieci w młodszym wieku szkolnym potrafią dostosowywać zakres prezentowanych informacji do słuchacza i kontekstu sytuacyjnego. wzrost sprawności konwersacyjnych 6-7 rok życia: umiejętność prowadzenia rozmowy, tj. odnoszenie się do poprzednich wypowiedzi i mówienie o tym, co jeszcze nie zostało powiedziane 7-10 rok życia: rozwój kompetencji narracyjnej związanej z rozumieniem i tworzeniem opowiadań (umiejętność zaznaczania związków czasowych i przyczynowych)

15 Sprawności językowe i komunikacyjne Język pisany Opanowanie mowy pisanej obejmuje trzy etapy: 1. dziecko potrafi zapisać słowo wyłącznie wówczas, gdy widzi jego formę zapisaną oraz dokona analizy wzrokowej i słuchowej 2. dziecko potrafi pisać ze słuchu (tzw. etap graficznego reprodukowania słowa słyszanego) 3. dziecko potrafi zapisać słowa pomyślane, do czego wstępem jest wprowadzenie pisania z pamięci słów poprzednio widzianych lub pisanych

16 Sprawności językowe i komunikacyjne Umiejętność czytania POZIOM O (poprzedzający naukę czytania) POZIOM 1 (początki czytania) POZIOM 2 (doskonalenie pierwszych umiejętności, poprawa płynności czytania) POZIOM 3 (czytanie jako narzędzie uczenia się) POZIOM 4 (czytanie ze zrozumieniem wielu perspektyw) POZIOM 5 (czytanie jako proces konstrukcji i rekonstrukcji)

17 Sprawności językowe i komunikacyjne Dysleksja Dysleksja to inaczej trudności w nabywaniu umiejętności czytania, mimo utrzymującego się w normie poziomu inteligencji i prawidłowych warunków socjokulturowych. Dodatkowymi kryteriami, za pomocą których można odróżnić dzieci dyslektyczne od innych dzieci źle czytających, są: utrzymywanie się trudności w pisaniu i czytaniu aż do okresu dojrzałości, a więc względnie trwały ich charakter. specyficzne, charakterystyczne rodzaje błędów występujących podczas czytania i pisania rodzinne występowanie tych zaburzeń (z pokolenia na pokolenie).. częstsze skojarzenie tych zaburzeń z zaburzeniami rozpoznawania innych symboli.

18 Rozwój społeczny i emocjonalny Percepcja społeczna 8-9 rok życia decentracja interpersonalna dostrzeganie wewnętrznych przyczyn zachowania innych ludzi rozwój rozumienia sytuacji społecznej (Roberta Selmana) 7-12 rok życia - dziecko osiąga poziom II - perspektywa osobista odwzajemniona: Dziecko rozumie że ktoś ma inne zdanie, mimo że ma taką samą wiedzę na jakiś temat

19 Rozwój społeczny i emocjonalny Relacje z innymi relacje z rodzicami psychiczna dostępność rodzica, relacja Dz-R staje się coraz bardziej wewnętrzna relacje z rówieśnikami popularność dziecka w grupie; przyjaźń segregacja rodzajowa (spontaniczne tworzenie grup podczas nauki i zabawy wg kryterium płci)

20 Rozwój społeczny i emocjonalny Rozumienie i wyrażanie emocji zmienia się charakter wiedzy o emocjach w kierunku dostrzegania wewnętrznego charakteu przeżyć emocjonalny: okres umysłowy, ponieważ większość dzieci rozumie jakie znaczenia mają pragnienia i przekonania dla jego emocji kolejna zmiana między 9-11 rok życia odkrycie możliwości przeżywania ambiwalencji okres refleksyjny Susan Harter, Bonnie Buddin rozumienie emocji złożonych i konfliktowych (aspekt wiedzy emocjonalnej) zachowania agresywne tyranizowanie to forma agresji proaktywnej (agresja zawsze występuje w sytuacji społecznej) stres w życiu dziecka rośnie poziom stresu, ale również rośnie odporność psychiczna

21 Rozwój społeczny i emocjonalny Rozwój moralny przejście od moralności heteronomicznej do autonomii okres przejściowy nazywany jest relatywizmem moralnym: Działanie dobre to działanie, które ma na celu dobro własne, a nie innych wg Kohlberga przejście od przedkonwencjonalnego do konwencjonalnego stadium (ważna jest intencja sprawcy) - po 10 r.ż. zachowania prospołeczne empatia całkowita

22 Osobowość Erikson: wymóg formalnej edukacji: pracowitość vs poczucie niższości (wynik: wypracowanie poczucia własnej kompetencji) Nowe składniki samowiedzy dziecka: prawdomówność, uczciwość, odwaga, wytrwałość Sądy o charakterze normatywnym, tzw. Ja idealne (dzieci mówią o własnych życzeniach i pragnieniach) Selman: dzieci zaczynają uważać poczucie Ja za sedno samowiedzy, dostrzeganie prywatnego charakteru życia psychicznego Rozwój samoakceptacji (poczucia własnej wartości); 2 aspekty: poznawczy (samoocena) i emocjonalny (poziom lubienia własnej osoby) Wg Harter (1999) na samoocenę składają się: kompetencje szkolne, kompetencje sportowe, kompetnencje społeczne, wygląd zewnętrzny, własne postępowania Dzieci tworzą ogólny psychologiczny obraz siebie Rozwój poczucia własnej skuteczności Kształtowanie ról płciowych: ok 6-7 roku życia dziecko rozumie pojęcie stałości płci; zmieniają się wyobrażenia dotyczące płci (cechy psychiczne i fizyczne)

23 Formy aktywności zabawa przybiera postać zaawansowanych zabaw konstrukcyjnych, gier i zabaw z regułami rozwój majsterkowania, rysowania ok. 7-8 roku życia dziecko stara zachować realizm wizualny rysowanych postaci (kontur sylwetki, dużo szczegółów np. brwi, palce, zachowuje proporcje)

24

25 Rozwój społeczny i emocjonalny wzrost rozumienia znaczenia reguł dla przebiegu gry dzieci chętniej podejmują zabawy w grupach jednopłciowych wzrost znaczenia zabaw receptywnych: oglądanie obrazków, przyglądanie się czynnościom rysowania, budowania i lepienia przez dorosłych, przysłuchiwanie się bajkom,

26 Dziękuję za uwagę Kołodziejczyk, A. (2011). Późne dzieciństwo młodszy wiek szkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s ). Warszawa: PWN.