Czynniki skuteczności ekonomicznych symulacyjnych gier serio. Ich źródła. Ich ograniczenia. Umożliwiają uczenie się na własnych błędach

Transkrypt

1 Czynniki skuteczności ekonomicznych symulacyjnych gier serio Ich źródła Ich ograniczenia Umożliwiają uczenie się na własnych błędach Najważniejszym etapem gry serio jest podsumowanie. Porażka w grze może być sukcesem poznawczym, dydaktycznym lub badawczym co najmniej równie cennym, jak wygrana. Uproszczenia, kompresja czasu, szybka dostępność informacji zwrotnych (możliwość szybkiego wglądu w skutki swoich decyzji i skojarzenia przyczyn ze skutkami)

2 Umożliwiają uczenie się na własnych błędach Świadomość nierealności sytuacji decyzyjnej (wyższa akceptacja ryzyka, mniej powodów do tłumienia ciekawości i powstrzymywania się od innowacyjnych decyzji). Umożliwiają uczenie się na własnych błędach Postawa arbitra: Karanie za błędy: wytykanie, ocenianie (w grach dydaktycznych). Chronienie przed błędami (nazbyt szczegółowe wprowadzenie, naprowadzanie na skuteczną strategię).

3 Umożliwiają uczenie się na własnych błędach Model: Model nieodporny na ślepe uliczki ; łatwość popełniania błędów krytycznych, których odkrycie i naprawienie nie daje szans na wyjście z problemów. Organizacja rozgrywki: Zbyt krótki horyzont symulacji. Zbyt mało informacji zwrotnych w trakcie gry (zbyt duża niepewność). Umożliwiają uczenie się na własnych błędach Organizacja rozgrywki: Błędy podsumowania (zbyt krótkie, pobieżne), Zbyt duże znaczenie wyniku w zwykłym życiu (oceny, promocje, awanse)

4 Umożliwiają uczenie się na własnych błędach Postawa uczestnika: Brak motywacji, brak zaangażowania w podsumowanie. Mechanizmy obronne (nieprzyznawanie się do błędów, poszukiwanie przyczyn niepowodzeń na zewnątrz) Uczą myślenia systemowego. Umożliwiają odkrywanie dynamiki odwzorowanego systemu. Kształtują nawyk wielostronnego oglądu problemów. Odwzorowują dynamicznie system przedmiotowy (bo są modelami symulacyjnymi) i procesy decyzyjne (bo decyzje w nich podejmują prawdziwi ludzie)

5 Uczą myślenia systemowego Zastosowane w modelach gier uproszczenia, agregacje oraz kompresja czasu symulowanego zwiększa szansę skojarzenia skutków z ich przyczynami (nawet jeśli nie są bezpośrednie) oraz odkrywanie współzależności. Uczą myślenia systemowego Dynamika rozgrywki nie pozwala odciąć się od przeszłości (przeszłe stany systemu wpływają na obecny) i przyszłości (osiągnięcie celu końcowego wymaga planowania w dłuższym horyzoncie, niż jeden krok). Podsumowanie rozgrywki pozwala zweryfikować hipotezy o zależnościach przyczynowo-skutkowych sformułowane w trakcie symulacji.

6 Uczą myślenia systemowego Podsumowanie rozgrywki pozwala odkryć różnice w sposobie rozumienia systemu i jego dynamiki u różnych uczestników i przyczyny tych różnic. Uczą myślenia systemowego Model Model jest zbyt skomplikowany (nieczytelne zależności przyczynowo-skutkowe) Zbyt duży wpływ na wynik mają czynniki losowe Organizacja rozgrywki Zbyt krótki horyzont symulacji.

7 Uczą myślenia systemowego Organizacja rozgrywki Podsumowanie rozgrywki jest zbyt pobieżne (za krótkie lub ograniczone ogólnej dyskusji), przez co nie dochodzi do weryfikacji hipotez o zależnościach przyczynowo-skutkowych. Umożliwiają integrację, uporządkowanie oraz poszerzenie wiedzy teoretycznej Sytuacje powstałe w trakcie rozgrywek (zwłaszcza dostrzeżenie różnicy miedzy zamierzonym a osiągniętym wynikiem) dostarczają pytań. Chęć ich zrozumienia motywuje do poszerzania wiedzy.

8 Umożliwiają integrację, uporządkowanie oraz poszerzenie wiedzy teoretycznej Złożoność sytuacji decyzyjnych daje okazję do wykorzystania wiedzy teoretycznej z różnych dziedzin (np, ekonomii, finansów, zarządzania zasobami ludzkimi, marketingu). Umożliwiają integrację, uporządkowanie oraz poszerzenie wiedzy teoretycznej Model Niewiarygodność modelu (założenia modelu w konflikcie z typowymi rysami systemów oryginalnych i z teoriami na ich temat; np. podatek dochodowy niezależny od dochodu) Zbyt duży wpływ na wynik mają czynniki losowe

9 Umożliwiają integrację, uporządkowanie oraz poszerzenie wiedzy teoretycznej Uczestnicy Gra jest niedostępna poznawczo dla uczestników (brak podstawowej wiedzy teoretycznej) Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych Odwzorowują dynamicznie system przedmiotowy (bo są modelami symulacyjnymi) i procesy decyzyjne (bo decyzje w nich podejmują prawdziwi ludzie)

10 Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych Jako modele dynamiczne odwzorowują złożoność sytuacji decyzyjnej, jednak dzięki uproszczeniom i kompresji czasu źródła tej złożoności są bardziej czytelne, niż w rzeczywistych systemach społecznogospodarczych Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych W wielu symulacyjnych grach ekonomicznych zakłada się grupowe podejmowanie decyzji (doświadczanie korzyści i ograniczeń grupowego podejmowania decyzji) Czas na podjęcie decyzji jest zazwyczaj ograniczony (presja czasu)

11 Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych Podczas podsumowania rozgrywki dochodzi do konfrontacji wyobrażeń poszczególnych uczestników o dynamice systemu. Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych Model Model jest zbyt skomplikowany (nieczytelne zależności przyczynowoskutkowe) Model jest zbyt prosty (oczywiste zależności przyczynowo-skutkowe) Zbyt duży wpływ na wynik mają czynniki losowe (wydaje się to wówczas głównym źródłem niepewności)

12 realizm odwzorowania (struktury, procesów, wyposażenia itp.) + + czasochłonność skomplikowanie gry - motywacja + - przejrzystość skuteczność zastosowania gry Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych Model Model jest zbyt skomplikowany (nieczytelne zależności przyczynowoskutkowe) Model jest zbyt prosty (oczywiste zależności przyczynowo-skutkowe) Zbyt duży wpływ na wynik mają czynniki losowe (wydaje się to wówczas głównym źródłem niepewności)

13 Uświadamiają złożoność, źródła niepewności i ograniczenia procesów decyzyjnych Organizacja rozgrywki: Zbyt krótki horyzont symulacji Zbyt mało informacji zwrotnych w trakcie gry (zbyt duża niepewność) Błędy podsumowania (zbyt krótkie, pobieżne) Motywują Motywacja zewnętrzna (kary, nagrody) Motywacja wewnętrzna (zamiłowanie, zainteresowanie, ciekawość, ambicja, )

14 Motywują Są grami Gra: Wyodrębnienie z rzeczywistości ( zwykłego życia ) Niepewność Obecność reguł lub konwencji Źródło satysfakcji i przyjemności Autoteliczność (cel sam w sobie) Bezproduktywność Dobrowolność Gra jako czynność autoteliczna wyzwala liczne motywatory wewnętrzne (ciekawość, rywalizacja, przyjemność z uczestnictwa w zabawie i z kreowania fikcyjnej rzeczywistości)

15 Gra: Wyodrębnienie z rzeczywistości ( zwykłego życia ) Niepewność Obecność reguł lub konwencji Źródło satysfakcji i przyjemności Autoteliczność (cel sam w sobie) Bezproduktywność Dobrowolność Istnieją ludzie, którzy nie lubią grać i nie są przez gry motywowani Gra serio: Wyodrębnienie z rzeczywistości ( zwykłego życia )? Niepewność Obecność reguł lub konwencji Źródło satysfakcji i przyjemności Autoteliczność (cel sam w sobie) Bezproduktywność? Dobrowolność? zwykłe życie cel Świat gry

16 Formy zewnętrznej regulacji (według teorii samookreślenia [Deci i Ryan 1996]) Działanie jednostki jest kontrolowane przez oczekiwania zewnętrzne bardzo niski (regulacja zewnętrzna) umiarkowanie niski umiarkowanie wysoki bardzo wysoki stopień samoregulacji Formy zewnętrznej regulacji (według teorii samookreślenia [Deci i Ryan 1996]) Działanie jednostki jest kontrolowane przez oczekiwania zewnętrzne, częściowo zinternalizowane (np. poprzez obawę przed kłopotami albo chęć zaprezentowania się z jak najlepszej strony) bardzo niski (regulacja zewnętrzna) umiarkowanie niski umiarkowanie wysoki bardzo wysoki stopień samoregulacji

17 Formy zewnętrznej regulacji (według teorii samookreślenia [Deci i Ryan 1996]) Działanie jednostki jest kontrolowane przez oczekiwania zewnętrzne, ale zinternalizowane i zakceptowane (jednostka zgadza się z zewnętrznymi regułami i oczekiwaniami) bardzo niski (regulacja zewnętrzna) umiarkowanie niski umiarkowanie wysoki bardzo wysoki stopień samoregulacji Formy zewnętrznej regulacji (według teorii samookreślenia [Deci i Ryan 1996]) Oczekiwania zewnętrzne (reguły, wymagania) zostały całkowicie zintegrowane z ja jednostki. Mimo, że nie podejmuje działania spontanicznie (dla niego samego), to przebieg działania jest wewnętrznie regulowany. Działanie jest podejmowane, bo służy osiągnięciu celów, które człowiek uważa za ważne i znaczące bardzo niski (regulacja zewnętrzna) umiarkowanie niski umiarkowanie wysoki bardzo wysoki stopień samoregulacji

18 Czynniki sprzyjające samoregulacji (według teorii samookreślenia [Deci i Ryan 1996]) zaspokajanie potrzeby afiliacji zaspokajanie potrzeby kompetencji zaspokajanie potrzeby autonomii bardzo niski (regulacja zewnętrzna) umiarkowanie niski umiarkowanie wysoki bardzo wysoki stopień samoregulacji Motywują Są grami Są systemami społecznymi sprzyjającymi zaspokajaniu potrzeb autonomii, kompetencji oraz afiliacji (dotyczy to pełnej rozgrywki, łącznie z podsumowaniem)

19 Motywują Model i scenariusz: Zbyt niska stawka (mało doniosły cel) Nudny scenariusz Zbyt prosty lub zbyt złożony model Zbyt duży wpływ na wynik mają czynniki losowe Organizacja rozgrywki: Zbyt szczegółowe, naprowadzające na skuteczną strategię, wprowadzenie do gry. Prawo Yerkesa-Dodsona Jakość osiągnięć Zainteresowanie, emocje pozytywne Lęk, zaburzenia emocjonalne Poziom funkcji aktywacji

20 Motywują Model i scenariusz: Zbyt niska stawka (mało doniosły cel) Nudny scenariusz Zbyt prosty lub zbyt złożony model Zbyt duży wpływ na wynik mają czynniki losowe Organizacja rozgrywki: Zbyt szczegółowe, naprowadzające na skuteczną strategię, wprowadzenie do gry. Motywują Organizacja rozgrywki: Zbyt szybkie tempo (brak czasu na modyfikacje strategii i opracowanie taktyk) Zbyt wolny przebieg lub zbyt długa rozgrywka (nudno) Zbyt dużo czynności pomocniczych (np. konieczność ręcznego przeprowadzania skomplikowanych obliczeń)

21 Motywują Organizacja rozgrywki: Zbyt wąski repertuar decyzyjny (nieliczne rodzaje decyzji i/lub zawężony wybór wariantów decyzji; np. możliwość wyboru jednej z trzech stawek wynagrodzenia) Zbyt duże znaczenie wyniku w zwykłym życiu (oceny, promocje, awanse) Uczestnicy Gra nie fair. Nieprzestrzeganie reguł Motywują Postawa arbitra w rozgrywce: Autorytaryzm. Tłumienie objawów entuzjazmu. Wywoływanie u uczestników negatywnych i tłumienie pozytywnych emocji Nadużywanie motywatorów zewnętrznych (kary, nagrody) Ingerowanie w procesy decyzyjne (pomaganie, chronienie przed błędami)

22 Motywują Postawa arbitra w rozgrywce: Zaskakiwanie zmianami reguł Dopuszczanie do naruszania reguł przez uczestników Postawa moderatora podsumowania rozgrywki Autorytaryzm Tłumienie wewnętrznie sterowanej refleksji (np. odmowa podjęcia nieplanowanego, ale istotnego dla uczestników gry tematu) Powołane źródła Deci E.L., Ryan R.M., Williams G.C. (1996). Need satisfaction and the selfregulation of learning; Learning and Individual Differences 8/3; ss