POTENCJAŁ BIOTERAPEUTYCZNY TECHNOLOGII RNAi
|
|
- Sylwia Przybysz
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Tom Numer 1 (310) Strony Przemysław Sołek 1,2, Aleksandra Maziarz 3, Marek Koziorowski 1, 2 1 Instytut Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych 2 Centrum Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych Uniwersytet Rzeszowski Werynia 502; Kolbuszowa 3 Wydział Medyczny Przyrodnioczo-Medyczne Centrum Badań Innowacyjnych Uniwersytet Rzeszowski Warzywna 1a; Rzeszów pp.solek@gmail.com a.maziarz01@gmail.com POTENCJAŁ BIOTERAPEUTYCZNY TECHNOLOGII RNAi Odkrycie zjawiska interferencji RNA (ang. RNA interference, RNAi) wzbudziło ogromny entuzjazm w środowisku naukowym, nie tylko dlatego, że pozwala na szybkie określenie kluczowych cząsteczek biorących udział w wielu procesach chorobowych (m.in. w nowotworach), ale także dlatego, że RNAi ma szansę na zastosowanie jako główne narzędzie terapeutyczne. Mnogość opublikowanych artykułów dotyczących RNAi w ostatnich latach spowodowała, że czasopismo Science uznało go za największy naukowy przełom 2002 r. Z czego wynika tak duże zainteresowanie interferencją RNA? Wyobraźmy sobie, że możemy wyciszyć funkcję genu zaangażowanego w proces nowotworzenia w ciągu zaledwie jednego dnia, w niemal każdym organizmie (Wasi 2003, Campbell i Choy 2005, Pai i współaut. 2006, Kozielski i współaut. 2013, Younis i współaut. 2014). Interferencja RNA jest pierwotnym mechanizmem komórkowym pełniącym funkcję obronną przed wirusami oraz ruchomymi elementami genetycznymi (Davidson i McCray 2011, Svoboda 2013). Mechanizm wyciszania genów został po raz pierwszy wykorzystany u roślin do obniżenia ekspresji wybranych genów przez wprowadzenie długich, dwuniciowych cząsteczek RNA (ang. double stranded RNA, dsrna), homo- WSTĘP logicznych do sekwencji genu docelowego. U roślin odbywa się to za pośrednictwem niewielkich, 25-nukleotydowych cząsteczek dwuniciowego RNA, tak zwanych krótkich interferencyjnych RNA (ang. small interfering RNA, sirna). Przełomem w badaniach biomedycznych było odkrycie, że dostarczenie sirna do komórek ssaczych powoduje sekwencyjno-specyficzne wyciszanie genów poprzez RNAi. Wskazywało to, że RNAi może potencjalnie zostać wykorzystana do swoistego hamowania ekspresji genów ssaków, w tym komórek ludzkich. Skoro biologicznie czynne sirna można uzyskać stosunkowo łatwo i niedrogo przez syntezę chemiczną lub ekspresję na matrycy DNA, technologia nokautu genu wywołała rewolucję w genetyce komórek somatycznych, umożliwiając szybką analizę funkcji genów (Medema 2004, Lage 2005, Fellmann i Lowe 2014). W ciągu ostatnich lat liczne grupy naukowe rozpoczęły intensywne badania, aby połączyć dwie najbardziej ekscytujące i obiecujące technologie w biomedycynie: terapię genową oraz interferencję RNA. Terapia genowa polega na wprowadzeniu materiału genetycznego (DNA lub RNA) kodującego brakujące lub wadliwe białko do komórek lub tkanek pacjenta. Istotnym elementem terapii genowej jest skuteczne dostarczenie kwasów Słowa kluczowe: mechanizm RNAi, sirna, terapia nowotworowa, wyciszanie genów
2 18 Przemysław Sołek, Aleksandra Maziarz, Marek Koziorowski przełomowe wydarzenia, w szczególności odkrycie, że sirna są głównymi mediatorami RNAi, dostarczyły kluczowych informacji na temat szlaku interferencji RNA (Campbell i Choy 2005). W procesie interferencji RNA (Ryc. 1) można wyszczególnić dwa zasadnicze etapy. W pierwszym zachodzi przekształcenie prekursorowego dsrna w krótkie sirna, natomiast w kolejnym ma miejsce degradacja docelowego mrna (Campbell i Choy 2005, Lage 2005). Długie, dwuniciowe cząsteczki RNA są cięte enzymatycznie do struktur zwanych małymi interferencyjnymi RNA w wyniku działania na dsrna specyficznej endonukleazy Dicer, podobnej strukturalnie do RNazy III. Powstałe dwuniciowe sirna o długości nukleotydów są homologiczne do sekwencji docelowego mrna. Tak otrzymane sirna są włączane do enzymatycznego kompleksu efektorowego interferencji RNA, określanego jako RISC (ang. RNA-induced silencing complex). W trakcie tworzenia kompleksu RISC następuje hydroliza jednej nici z dupleksu sirna. Nić antysensowna łączy się komplementarnie z sekwencją docelowego mrna. W odległości nukleotydów następuje hydroliza wiązania fosfodiestrowego od końca 3 sirna, za pośrednictwem białka wchodzącego w skład kompleksu RISC. Ze względu na utratę nukleozydu, 7-metyloguanozyny, wchodzącego w skład struktury czapeczki na końcu 5 informacyjnego RNA oraz ogona polia na końcu 3, mrna nie jest dłużej chroniony przed endogennymi RNazami i ulega degradacji (Mittal 2004, Campbell i Choy 2005, Lage 2005, Angaji i współaut. 2010, Fellmann i Lowe 2014, Mansoori i współaut. 2014). Białka są odpowiedzialne za fizyczne i dynamiczne właściwości żywej komórki, dlanukleinowych dzięki zastosowaniu wektorów pochodzenia wirusowego oraz niewirusowego. Przykładami takich nośników są liposomy, nanoczasteczki lub wektory otrzymane z genetycznie zmodyfikowanych wirusów (Grimm i Kay 2007, Davidson i McCray 2011, Kozielski i współaut. 2013). Wyciszanie genów poprzez krótkie interferencyjne RNA jest w dalszym ciągu rozwijającą się dziedziną biologii, zmierzającą w kierunku potranskrypcyjnej strategii wyciszania genów, o dużym potencjale terapeutycznym. Za pośrednictwem sirna praktycznie każdy gen w genomie człowieka staje się podatny na regulację, otwierając tym samym niespotykane dotąd możliwości dla farmakoterapii (Cejka i współaut. 2006, Lares i współaut. 2010). MECHANIZM DZIAŁANIA Interferencja RNA jest zjawiskiem, w którym dwuniciowa cząsteczka RNA hamuje ekspresję docelowego białka poprzez swoistą degradację komplementarnego matrycowego RNA (ang. messenger RNA, mrna). Wyciszanie ekspresji genu jest zachowawczym procesem biologicznym, wśród różnorodnych organizmów eukariotycznych. Proces potranskrypcyjnego wyciszania genów przez dwuniciowy RNA jest wysoce specyficzny co do sekwencji w stosunku do genów docelowych oraz konserwatywny wśród różnych organizmów (Leung i Whittaker 2005, Takeshita i Ochiya 2006, Yang i współaut. 2011, Svoboda 2013, Tsai i Chang 2014, Younis i współaut. 2014). Ze względu na ogromne zainteresowanie RNAi oraz jej funkcję w licznych systemach, wiele uwagi skupia się na wyjaśnieniu mechanizmu działania tego procesu. Pewne Ryc. 1. Mechanizm interferencji RNA schemat uproszczony.
3 Potencjał bioterapeutyczny technologii RNAi 19 Tabela 1. Główne wady i zalety stosowania wektorów retrowirusowych. Zalety stosunkowo wysoka wydajność transfekcji stabilna integracja przekazywanego materiału genetycznego do genomu komórki docelowej Wady fakt, że jedynie dzielące się komórki są podatne na transdukcję stosunkowo niewielka pojemność retrowirusów rzędu około 7,5 kb informacji genetycznej potencjalnie długotrwała ekspresja transgenu brak immunogenności białek wirusowych w komórkach docelowych niekontrolowana integracja wirusa do genomu gospodarza, co teoretycznie może prowadzić do wystąpienia ryzyka transformacji nowotworowej komórki możliwość rekombinacji homologicznej terapeutycznych wektorów z endogennym retrowirusem, w wyniku replikacji nowych wirusów tody fizyczne, takie jak: lipofekcja, elektroporacja czy mikroiniekcja pojedynczej komórki, zostały również z powodzeniem zastosowane (Mittal 2004, Lage 2005, Li i współaut. 2006, Davidson i McCray 2011). Mechanizm RNAi charakteryzuje wysoka specyficzność, wszechstronność oraz efektywność. Największym wyzwaniem w zastosowaniu terapii wykorzystującej interferencję RNA jest trudność wprowadzania sirna do komórek docelowych. Aby skutecznie wyciszać ekspresję genów, sirna musi zostać dostarczony do cytoplazmy komórki. Nagie RNA nie może przenikać przez lipidy występujące w obrębie błony komórkowej, dlatego skuteczność używania niemodyfikowanych sirna jest mało prawdopodobna. Dostarczenie sirna do komórki jest najwyraźniej największą przeszkodą, dlatego problem ten musi zostać rozwiązany, aby metoda ta znalazła szerokie zastosowanie biomedyczne (Li i współaut. 2006, Choi i współaut. 2014). W celu wyeliminowania potencjalnych zagrożeń związanych z transferem genów in vivo, np. indukcji transformacji nowotworowej lub rozwoju nowych chorób wirusowych u ludzi, konieczny jest rozwój wektorów o najwyższym profilu bezpieczeństwa (Tabela 1, 2). Jednocześnie, kluczem do ewentualnego sukcesu w terapii genowej jest dostępność przenośników genów, charakteryzujących się dużo większą wydajnością transdukcji in vivo niż obecnie stosowane w badaniach (Rochlitz 2001, Oh i Park 2009, Germano i Binello 2013). Do chwili obecnej wykorzystanie adenowirusów w opublikowanych próbach klinicznych stanowiło około 20%. Niestety żaden z obecnie dostępnych wektorów wirusowych nie spełnia wszystkich warunków idealnego narzędzia terapeutycznego. Jest bardzo prawdopodobne, że wektory zawierające minimalne pozostałości macierzystych wirusów lub całkowicie syntetyczne wektory wirusotego wady w ich funkcji lub regulacji przyczyniają się do wielu chorób. W rzeczywistości większość obecnie stosowanych leków jest zaprojektowana tak, aby skutecznie inaktywować białka. Wobec tego, terapia genowa wykorzystująca mechanizm interferencji RNA, powinna skutecznie eliminować funkcje białek, ponieważ mrna stanowi matrycę w procesie translacji. Technologia RNAi może potencjalnie znaleźć zastosowanie w badaniach biomedycznych, immunologicznych oraz opiece zdrowotnej, np. leczeniu: zakażeń wirusem HIV, wirusowego zapalenia wątroby, chorób układu krążenia i naczyń mózgowych, chorób metabolicznych, neurodegeneracyjnych oraz nowotworów (Angaji i współaut. 2010, Yang i współaut. 2011). WPROWADZANIE SIRNA DO KOMÓREK Skuteczne wprowadzanie sirna do komórek ssaków jest ważnym krokiem w większości eksperymentów opartych na wyciszaniu ekspresji genów za pośrednictwem RNAi. Syntetyczne sirna mogą być dostarczane przez transfekcję za pomocą liposomów, elektroporację, transfer genów przy użyciu plazmidu lub przez zastosowanie wektora wirusowego. Obecnie stosuje się 5 rodzajów wektorów wirusowych, do których należą: adenowirusy, retrowirusy, lentiwirusy, wirusy towarzyszące adenowirusom (ang. AAV-adeno-associated virus) oraz baculowirusy (Mittal 2004, Lage 2005, Li i współaut. 2006, Lares i współaut. 2010, Davidson i McCray 2011). Najprostszym sposobem uruchomienia mechanizmu RNAi jest wykorzystanie syntetycznych sirna. Niemniej jednak, oprócz syntezy na drodze chemicznej, sirna można otrzymać in vitro z długich dsrna za pomocą rekombinowanego kompleksu Dicer. W procesie transkrypcji in vitro pośredniczy polimeraza RNA T7. Klasyczne metody transfekcji cząsteczek sirna, wykorzystujące me-
4 20 Przemysław Sołek, Aleksandra Maziarz, Marek Koziorowski Tabela 2. Główne wady i zalety stosowania wektorów adenowirusowych. Zalety możliwość osiągnięcia wysokiego miana wirusa doświadczenia na ponad dziesięciu milionach szczepionek zawierających niezmodyfikowane adenowirusy bez poważnych efektów ubocznych możliwość upakowania większego fragmentu materiału genetycznego w porównaniu z retrowirusami zdolność do transfekcji komórek niereplikujących się Wady immunogenność adenowirusów, powodująca problemy z wielokrotnym zastosowaniem brak integracji z genomem komórki, co prowadzi do utraty informacji genetycznej zaledwie po kilku podziałach stransfekowanych komórek we, odegrają w przyszłości większą rolę (Rochlitz 2001, Lares i współaut. 2010). Niewirusowe metody terapii genowej są atrakcyjne głównie dlatego, że dzięki nim można uniknąć potencjalnego ryzyka, związanego ze stosowaniem wszystkich rodzajów wektorów wirusowych. Liposomy zostały wykorzystane jako narzędzie transferu genów w licznych badaniach in vitro oraz w badaniach prowadzonych na zwierzętach. Krótkoterminowa ekspresja genów może zostać osiągnięta poprzez domięśniową iniekcję pozbawionego wektora DNA (nagie DNA) lub za pomocą mikroskopijnych złotych kulek opłaszczonych plazmidowym DNA, które następnie dostarczane są przy użyciu strzelby genowej do wnętrza komórki (Rochlitz 2001). Oczywiste jest, że umiejętności naukowców do modulowania ekspresji genu w sposób sekwencyjno-specyficzny szybko się rozwijają, zapewniając doskonałe możliwości regulacji aktywności konkretnych genów. Kluczem do sukcesu może okazać się wybór sekwencji docelowej, rozpoznawanej przez sirna w sposób taki, aby minimalna liczba kopii sirna była wystarczająca do skutecznego wyłączania ekspresji genu kodującego białko (Medema 2004). ZASTOSOWANIE INTERFERENCJI RNA W TERAPII Mechanizm interferencji RNA ma szanse znaleźć zastosowanie w szeroko rozumianej opiece zdrowotnej, wskutek czego odegra znaczącą rolę w produkcji nowoczesnych leków. Ponadto, metoda RNAi może stanowić ważne narzędzie współczesnej biomedycyny. Cząsteczki dsrna są projektowane tak, aby wyciszać określone geny u ludzi i zwierząt. W celu aktywacji maszynerii RNAi, wyciszające cząsteczki RNA są wprowadzane do komórki przy pomocy odpowiedniego wektora (Angaji i współaut. 2010, Gavrilov i Saltzman 2012). Interferencja RNA stanowi potężne narzędzie do wyciszania ekspresji genów w sposób sekwencyjno-specyficzny, przez co ma potencjał do leczenia chorób, np. nowotworowych. Teoretycznie, sirna może wpływać na proces translacji praktycznie każdego mrna tak długo, jak mrna ma specyficzną sekwencję, podczas gdy cele tradycyjnych leków są ograniczone jedynie do określonego typu receptorów komórkowych, kanałów jonowych lub enzymów (Oh i Park 2009, Yang i współaut. 2011). Ze względu na wysoce specyficzną i silną aktywność RNAi, cząsteczki sirna mogą pojawić się jako bioleki nowej generacji w niedalekiej przyszłości. Dwuniciowy RNA ma duży potencjał w terapii biofarmaceutycznej. Skoro RNAi wpływa na translację, a nie na transkrypcję DNA, zatem sirna nie może wchodzić w interakcje z chromosomowym DNA. Brak wzajemnych oddziaływań znacząco zmniejsza obawy dotyczące możliwości wystąpienia niepożądanych mutacji w wyniku stosowania terapii genowej. Interakcje sirna z matrycowym RNA, a nie z białkiem, pozwalają zredukować produkcję szkodliwych białek. Inną zaletą zastosowania sirna jako leku terapeutycznego jest szeroki zakres białek docelowych, które mogą być wykorzystywane do wyciszania ekspresji genów w leczeniu wielu chorób (Oh i Park 2009, Bovenberg i współaut. 2013). Terapia genowa może być bardzo skuteczna w połączeniu z innymi strategiami klinicznymi, takimi jak chemioterapia i radioterapia. Obecnie wiele badań wskazuje ogromne możliwości współpracy między terapią genową a takimi dziedzinami jak farmacja, immunologia czy radioterapia, których wspólnym celem jest likwidacja dużej liczby komórek, w sposób najbardziej efektywny. Mało prawdopodobne jest więc, że terapia genowa samodzielnie odegra kluczową rolę w leczeniu chorób nowotworowych (Bovenberg
5 Potencjał bioterapeutyczny technologii RNAi 21 i współaut. 2013, Vile i współaut. 2000, Lei i współaut. 2013). Mechanizm RNAi jest badany pod kątem możliwości hamowania ekspresji genów zaangażowanych w proces nowotworzenia. Translokacja prowadząca do powstania chromosomu Philadelphia (Ph) powoduje powstanie genu fuzyjnego bcr-abl. Produkowane nowe, nieprawidłowe białko, tak zwana kinaza tyrozynowa bcr-abl, wykazuje stałą aktywność. Białko to jest wykrywane w przewlekłej białaczce szpikowej oraz ostrej białaczce limfoblastycznej. Okazało się, że sirna specyficzne do transkryptu genu bcr-abl wyciszają onkogenny transkrypt fuzyjny, bez wpływu na poziom ekspresji prawidłowych transkryptów c-abl oraz c-bcr. Badania tego typu potwierdzają koncepcję opartą na mechanizmie RNAi, mającą na celu odwrócenie procesu nowotworzenia (Angaji i współaut. 2010). Nowe terapie w leczeniu nowotworów są niezbędne, a wykorzystanie małych interferujących RNA może stanowić realną strategię. Dzięki unikatowym właściwościom sirna, takim jak niewielki rozmiar, duże powinowactwo, brak immunogenności, szeroka możliwość modyfikacji w celu poprawy ich zastosowania in vivo, cząsteczki te mogą stanowić alternatywę dla przeciwciał, szczególnie przy pokonywaniu bariery krew-mózg (Germano i Binello 2013, Liu i współaut. 2013, Rème i współaut. 2013). sirna są z powodzeniem stosowane w leczeniu wielu ludzkich chorób, a w ostatnich latach ta klasa cząsteczek wykazała ogromny potencjał terapeutyczny w walce z nowotworami. Szczególnie istotną przeszkodą w rozwoju terapii klinicznej wykorzystującej zjawisko interferencji RNA, jest konieczność zapewnienia odpowiednio wysokiej wydajności dostarczania cząsteczek sirna do komórek zmienionych nowotworowo. Zaproponowano różne strategie, aby sprostać temu zadaniu. Na przykład, plazmid kodujący krótkie RNA o strukturze szpilki do włosów (ang. small hairpin RNA, shrna), skierowane na ludzki receptor EGFR (ang. epidermal growth factor receptor), został dostarczony do komórek nowotworowych przez kapsułkowanie w immunoliposomach (ang. pegylated immunoliposomes, PILs) sprzężonych z dwoma przeciwciałami monoklonalnymi odpowiedzialnymi za transport cząsteczki (Catuogno i współaut. 2012). PODSUMOWANIE Interferencja RNA jest procesem sekwencyjno-specyficznego wyciszania genów za pomocą dwuniciowego RNA. Małe interferujące sirna powstają z długich dwuniciowych RNA przy udziale endonukleazy Dicer. W rezultacie sirna są włączane do kompleksu RISC, którego celem jest połączenie z komplementarną cząsteczką mrna, a w konsekwencji jej degradacja. Mechanizm interferencji RNAi w komórkach ssaków z pewnością pozostanie gorącym tematem nadchodzących lat (Campbell i Choy 2005, Gartel i Kandel 2006). Niemniej jednak, zanim technologia RNAi zostanie z powodzeniem wykorzystana w badaniach klinicznych, trzeba pokonać istotne przeszkody, takie jak dostarczenie sirna do komórek, niepełne wyciszenie genów docelowych, niespecyficzne reakcje immunologiczne czy skutki niespecyficznego wyciszania genów (ang. off-target effects) (Pai i współaut. 2006). Streszczenie W ciągu ostatnich lat zjawisko interferencji RNA (RNAi) stało się powszechnie wykorzystywane jako eksperymentalne narządzie do analizy genów oraz pełnionych przez nie funkcji. Wraz ze wzrostem wiedzy na temat molekularnych mechanizmów działania endogennego interferującego RNA, małe interferujące RNA (sir- NA), mogą pojawić się jako grupa innowacyjnych bioleków stosowanych do leczenia wielu chorób m.in. chorób nowotworowych. Poznanie i zrozumienie szlaków molekularnych istotnych w procesie nowotworzenia stwarza możliwości dla terapii nowotworowej wykorzystującej mechanizm RNAi. Nowe terapie w leczeniu nowotworów są niezbędne, a wykorzystanie małych interferujących RNA może stanowić realną strategię. LITERATURA Angaji S. A., Hedayati S. S., Poor R. H., Madani S., Poor S. S., Panahi S., Application of RNA interference in treating human diseases. J. Genet. 4, Bovenberg M. S., Degeling M. H., Tannous B. A., Advances in stem cell therapy against gliomas. Trends Mol. Med. 19, Campbell T. N., Choy F. Y., RNA interference: past, present and future. Curr. Issues Mol. Biol. 1, 1-6. Catuogno S. S., Esposito C. L., Quintavalle C., Condorelli G., Franciscis V., Cerchia L., Nucleic acids in human glioma treatment: innovative approaches and recent results. J. Signal Transd. org/ /2012, Cejka D., Losert D., Wacheck V., Short interfering RNA (sirna): tool or therapeutic? Clin. Sci. 1, Choi K. Y., Silvestre O. F., Huang X., Min K. H., Howard G. P., Hida N., Jin A. J., Carvajal N., Lee S. W., Hong J. I., Chen X., Vesatile RNA interference nanoplatform for systemic delivery of RNAs. ASC Nano 8, Davidson B. L., McCray P. B., Current prospects for RNA interference-based therapies. Nat. Rev. Genet. 12, Fellmann C., Lowe S. W., Stable RNA interference rules for silencing. Nat. Cell Biol. 16,
6 22 Przemysław Sołek, Aleksandra Maziarz, Marek Koziorowski Gartel A. L., Kandel E. S., RNA interference in cancer. Biomol. Engin. 1, Gavrilov K., Saltzman W. M., Therapeutic sirna: principles, challenges, and strategies. Yale J. Biol. Med. 85, Germano I. M., Binello E., Gene therapy as an adjuvant treatment for malignant gliomas: from bench to bedside. J. Neuro-Oncol. 93, Grimm D., Kay M., RNAi and gene therapy: a mutual attraction. Hematology Kozielski K. L., Tzeng S. Y., Green J. J., Bioengineered nanoparticles for sirna delivery. WIREs Nanomed. Nanobiotechnol. 5, Lage H., Potential applications of RNA interference technology in the treatment of cancer. Future Oncol. 1, Lares M. R., ROSSI J. J., OUELLET D. L., RNAi and small interfering RNAs in human diesease therapeutic application. Trends Biotechnol. 28, Lei C., Cui Y., Zheng L., Kah-Hoe Chow P., Wang C. H., Development of a gene/ drug dual delivery system for brain tumor therapy: Potent inhibition via RNA interference and synergistic effects. Biomaterials 30, Leung R. K., Whittaker P. A., RNA interference: from gene silencing to gene-specific therapeutics. Pharmacol. Therapeut. 2, Li C. X., Parker A., Menocal E., Xiang S., Borodyansky L., Fruehauf J. H., Delivery of RNA interference. Cell Cycle 18, Liu B., Wang L., Shen L. L., Shen M. Z., Guo X. D., Wang T., Liang Q. C., Wang C., Zheng J., Li Y., Jia L. T., Zhang H., Gao G. D., RNAi-mediated inhibition of presenilin 2 inhibits glioma cell growth and invasion and is involved in the regulation of Nrg1/ErbB signaling. Neuro-Oncol. 14, Mansoori B., Shotorbani S. S., Baradaran B., RNA interference and its role in cancer therapy. Adv. Pharmaceut. Bull. 4, Medema R. H., Optimizing RNA interference for application in mammalian cells. Biochem. J. 3, Mittal V., Improving the efficiency of RNA interference in mammals. Nat. Rev. Genet. 5, Oh Y. K., Park T. G., sirna delivery systems for cancer treatment. Adv. Drug Del. Rev. 10, Pai S. I., Lin Y. Y., Macaes B., Meneshian A., Hung C. F., Wu T. C., Prospects of RNA interference therapy for cancer. Gene Therap. 6, Rème T., Hugnot J. P., Bièche I., Rigau V., Burel-Vandenbos F., Prévot V., Baroncini M., Fontaine D., Chevassus H., Vacher S., Lidereau R., Duffau H., Bauchet L., Joubert D., A molecular predictor reassesses classification of human grade II/III Gliomas. PLoS ONE 6, e Rochlitz C. F., Gene therapy of cancer. Swiss Med. Weekly 131, 4-9. Svoboda P., Renaissance of mammalian endogenous RNAi. FEBS Lett. 588, Takeshita F., Ochiya T., Therapeutic potential of RNA interference against cancer. Cancer Sci. 8, Tsai W. H., Chang W. T., Construction of simple and efficient sirna validation systems for screening and identification of effective RNAi-targeted sequences from mammalian genes. Meth. Mol. Biol. 1101, Vile R. G., Russell S. J., Lemoine N. R., Cancer gene therapy: hard lessons and new courses. Gene Therap. 1, 2-8. Wasi S., RNA interference: the next genetics revolution? Nature Publishing Group Yang Y. L., Chang W. T., Shih Y. W., Gene therapy using RNAi. [W:] Gene Therapy Developments and Future Perspectives. Kang C. (red.). Chung Hwa University of Medical Technology, InTech, Younis A., Siddique M. I., Kim C. K., Lim K. B., RNA interference (RNAi) induced gene silencing: a promising approach of hi-tech plant breeding. Int. J. Biol. Sci. 10, KOSMOS Vol. 65, 1, 17 22, 2016 BIOTHERAPEUTIC POTENTIAL OF RNAi TECHNOLOGY Przemysław Sołek 1,2, Aleksandra Maziarz 3, Marek Koziorowski 1, 2 1 Institute of Applied Biotechnology and Basic Sciences, 2 Centre of Applied Biotechnology and Basic Sciences, University of Rzeszow, Werynia 502, Kolbuszowa, 3 Faculty of Medicine, Centre for Innovative Research in Medical and Natural Sciences, University of Rzeszow, Warzywna 1a; Rzeszów, pp.solek@gmail.com, a.maziarz01@gmail.com Summary In the last few years, RNA interference (RNAi) has become widely used as an experimental tool for the analyses of genes and their functions. With increasing knowledge about the molecular mechanisms of function of endogenous RNA interference, small interfering RNA (sirna), may occur as innovative bio-drugs for treatment of diseases such as cancer. Knowledge and understanding of the molecular pathways important for carcinogenesis create opportunities for cancer therapy using RNAi mechanism. New therapies are essential for tumors treatment, and small interfering RNAs may provide a viable strategy.
TERAPIA GENOWA. dr Marta Żebrowska
TERAPIA GENOWA dr Marta Żebrowska Pracownia Diagnostyki Molekularnej i Farmakogenomiki, Zakładu Biochemii Farmaceutycznej, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Źródło zdjęcia: httpblog.ebdna.plindex.phpjednoznajwiekszychzagrozenludzkosciwciazniepokonane
Badanie funkcji genu
Badanie funkcji genu Funkcję genu można zbadać różnymi sposobami Przypadkowa analizy funkcji genu MUTACJA FENOTYP GEN Strategia ukierunkowanej analizy funkcji genu GEN 1. wprowadzenie mutacji w genie 2.
Badanie funkcji genu
Badanie funkcji genu Funkcję genu można zbadać różnymi sposobami Przypadkowa analizy funkcji genu MUTACJA FENOTYP GEN Strategia ukierunkowanej analizy funkcji genu GEN 1. wprowadzenie mutacji w genie 2.
TRANSLACJA II etap ekspresji genów
TRANSLACJA II etap ekspresji genów Tłumaczenie informacji genetycznej zawartej w mrna (po transkrypcji z DNA) na aminokwasy budujące konkretne białko. trna Operon (wg. Jacob i Monod) Zgrupowane w jednym
Dr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany
1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy
Zawartość. Wstęp 1. Historia wirusologii. 2. Klasyfikacja wirusów
Zawartość 139585 Wstęp 1. Historia wirusologii 2. Klasyfikacja wirusów 3. Struktura cząstek wirusowych 3.1. Metody określania struktury cząstek wirusowych 3.2. Budowa cząstek wirusowych o strukturze helikalnej
Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej
MedTrends 2016 Europejskie Forum Nowoczesnej Ochrony Zdrowia Zabrze, 18-19 marca 2016 r. Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej Prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański Katedra i Klinika
Badanie funkcji genu
Badanie funkcji genu Funkcję genu można zbadać różnymi sposobami Przypadkowa analizy funkcji genu MUTACJA FENOTYP GEN Strategia ukierunkowanej analizy funkcji genu GEN 1. wprowadzenie mutacji w genie 2.
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu INŻYNIERIA
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii
Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Technologia rekombinowanego DNA jest podstawą uzyskiwania genetycznie zmodyfikowanych organizmów 2. Medycyna i ochrona zdrowia
wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 5 Droga od genu do
Sylabus Biologia molekularna
Sylabus Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Analityka Medyczna, studia jednolite magisterskie, studia stacjonarne
października 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II
10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona
LEKI CHEMICZNE A LEKI BIOLOGICZNE
LEKI CHEMICZNE A LEKI BIOLOGICZNE PRODUKT LECZNICZY - DEFINICJA Art. 2 pkt.32 Ustawy - Prawo farmaceutyczne Substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości: zapobiegania
Dane mikromacierzowe. Mateusz Markowicz Marta Stańska
Dane mikromacierzowe Mateusz Markowicz Marta Stańska Mikromacierz Mikromacierz DNA (ang. DNA microarray) to szklana lub plastikowa płytka (o maksymalnych wymiarach 2,5 cm x 7,5 cm) z naniesionymi w regularnych
Inżynieria genetyczna- 6 ECTS. Inżynieria genetyczna. Podstawowe pojęcia Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka
Inżynieria genetyczna- 6 ECTS Część I Badanie ekspresji genów Podstawy klonowania i różnicowania transformantów Kolokwium (14pkt) Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka Kolokwium (26pkt) EGZAMIN
Nowoczesne systemy ekspresji genów
Nowoczesne systemy ekspresji genów Ekspresja genów w organizmach żywych GEN - pojęcia podstawowe promotor sekwencja kodująca RNA terminator gen Gen - odcinek DNA zawierający zakodowaną informację wystarczającą
Pytania Egzamin magisterski
Pytania Egzamin magisterski Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG i GUMed 1. Krótko omów jakie informacje powinny być zawarte w typowych rozdziałach publikacji naukowej: Wstęp, Materiały i Metody,
WYKŁAD: Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Klasyczny przepływ informacji. Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach
WYKŁAD: Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Białka Retrowirusy Białka Klasyczny
Wymagania edukacyjne
Rok szkolny 2018/2019 Wymagania edukacyjne Przedmiot Klasa Nauczyciel uczący Poziom biologia 1t Edyta Nowak podstawowy Ocena dopuszczająca Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: przyswoił treści konieczne,
Czy żywność GMO jest bezpieczna?
Instytut Żywności i Żywienia dr n. med. Lucjan Szponar Czy żywność GMO jest bezpieczna? Warszawa, 21 marca 2005 r. Od ponad połowy ubiegłego wieku, jedną z rozpoznanych tajemnic życia biologicznego wszystkich
Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2
ALEKSANDRA ŚWIERCZ Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 Ekspresja genów http://genome.wellcome.ac.uk/doc_wtd020757.html A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH
BIOTECHNOLOGIA MEDYCZNA
BIOTECHNOLOGIA MEDYCZNA K WBT BT2 101 Genomika funkcjonalna 30 4 WBT BT350 In vivo veritas praktikum pracy ze zwierzętami laboratoryjnymi 60 4 Mechanisms of cell trafficking from leucocyte homing to WBT
BIOINFORMATYKA. edycja 2016 / wykład 11 RNA. dr Jacek Śmietański
BIOINFORMATYKA edycja 2016 / 2017 wykład 11 RNA dr Jacek Śmietański jacek.smietanski@ii.uj.edu.pl http://jaceksmietanski.net Plan wykładu 1. Rola i rodzaje RNA 2. Oddziaływania wewnątrzcząsteczkowe i struktury
TATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe
Promotory genu Promotor bliski leży w odległości do 40 pz od miejsca startu transkrypcji, zawiera kasetę TATA. Kaseta TATA to silnie konserwowana sekwencja TATAAAA, występująca w większości promotorów
Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie
Nazwa modułu: Genetyka molekularna Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów
Eksparesja genów TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Przepisywanie informacji genetycznej z makrocząsteczki DNA na mniejsze i bardziej funkcjonalne cząsteczki pre-mrna Polimeraza RNA ETAP I Inicjacja
Gdzie chirurg nie może - - tam wirusy pośle. czyli o przeciwnowotworowych terapiach wirusowych
Gdzie chirurg nie może - - tam wirusy pośle czyli o przeciwnowotworowych terapiach wirusowych Wirusy zwiększające ryzyko rozwoju nowotworów HBV EBV HCV HTLV HPV HHV-8 Zmniejszenie liczby zgonów spowodowanych
WIEDZA. wskazuje lokalizacje przebiegu procesów komórkowych
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Medycyna Molekularna w Praktyce Klinicznej Typ studiów:
BIOTECHNOLOGIA STUDIA I STOPNIA
BIOTECHNOLOGIA STUDIA I STOPNIA OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA 1) Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia (EKK) do obszarowych efektów kształcenia (EKO) SYMBOL EKK KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Wykład 14 Biosynteza białek
BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH
Leki chemiczne a leki biologiczne
Leki chemiczne a leki biologiczne LEKI CHEMICZNE A LEKI BIOLOGICZNE Produkt syntezy chemicznej Produkt roślinny Produkt immunologiczny BIOLOGICZNE Produkt homeopatyczny Produkt z krwi/osocza - BIOLOGICZNE
WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE W POLSCE. Ewa Waszkowska ekspert UPRP
WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE W POLSCE Ewa Waszkowska ekspert UPRP Źródła informacji w biotechnologii projekt SLING Warszawa, 9-10.12.2010 PLAN WYSTĄPIENIA Umocowania prawne Wynalazki biotechnologiczne Statystyka
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.5.2018 C(2018) 3193 final ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) / z dnia 29.5.2018 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 847/2000 w odniesieniu do definicji pojęcia podobnego
Ruch zwiększa recykling komórkowy Natura i wychowanie
Wiadomości naukowe o chorobie Huntingtona. Prostym językiem. Napisane przez naukowców. Dla globalnej społeczności HD. Ruch zwiększa recykling komórkowy Ćwiczenia potęgują recykling komórkowy u myszy. Czy
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony
[2ZPK/KII] Inżynieria genetyczna w kosmetologii
[2ZPK/KII] Inżynieria genetyczna w kosmetologii 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej modułu Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr
Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Lepiej skazać stu niewinnych ludzi, niż jednego
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Wykład 1. Od atomów do komórek
Wykład 1. Od atomów do komórek Skład chemiczny komórek roślinnych Składniki mineralne (nieorganiczne) - popiół Substancje organiczne (sucha masa) - węglowodany - lipidy - kwasy nukleinowe - białka Woda
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej
Marek Figlerowicz 1, Agata Tyczewska 1, Magdalena Figlerowicz 2
PRZEGL EPIDEMIOL 2006; 60: 693 700 Marek Figlerowicz 1, Agata Tyczewska 1, Magdalena Figlerowicz 2 Wpływ małych regulatorowych RNA na przebieg zakażeń wirusowych nowe strategie leczenia zakażeń HCV 1 Zespół
Zgodnie z tzw. modelem interpunkcji trna, cząsteczki mt-trna wyznaczają miejsca
Tytuł pracy: Autor: Promotor rozprawy: Recenzenci: Funkcje białek ELAC2 i SUV3 u ssaków i ryb Danio rerio. Praca doktorska wykonana w Instytucie Genetyki i Biotechnologii, Wydział Biologii UW Lien Brzeźniak
Sylabus Biologia molekularna
Sylabus Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Program kształcenia Farmacja, jednolite studia magisterskie, forma studiów: stacjonarne
BUDOWA I FUNKCJA GENOMU LUDZKIEGO
BUDOWA I FUNKCJA GENOMU LUDZKIEGO Magdalena Mayer Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu 1. Projekt poznania genomu człowieka: Cele programu: - skonstruowanie szczegółowych map fizycznych i
Klonowanie i transgeneza. dr n.med. Katarzyna Wicher
Klonowanie i transgeneza dr n.med. Katarzyna Wicher Klonowanie proces tworzenia idealnej kopii z oryginału oznacza powstawanie lub otrzymywanie genetycznie identycznych: cząsteczek DNA komórek organizmów
TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA
DNA 28SRNA 18/16S RNA 5SRNA mrna Ilościowa analiza mrna aktywność genów w zależności od wybranych czynników: o rodzaju tkanki o rodzaju czynnika zewnętrznego o rodzaju upośledzenia szlaku metabolicznego
Dominika Stelmach Gr. 10B2
Dominika Stelmach Gr. 10B2 Czym jest DNA? Wielkocząsteczkowy organiczny związek chemiczny z grupy kwasów nukleinowych Zawiera kwas deoksyrybonukleoinowy U organizmów eukariotycznych zlokalizowany w jądrze
Biologia molekularna
Biologia molekularna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Analityka Medyczna, studia jednolite magisterskie, studia stacjonarne i niestacjonarne
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Biologia molekularna Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Tematyka zajęć z biologii
Tematyka zajęć z biologii klasy: I Lp. Temat zajęć Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania, wymaganiami edukacyjnymi i podstawą programową Podstawowe zagadnienia materiału nauczania
Transkrypcja i obróbka RNA. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Transkrypcja i obróbka RNA Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Centralny dogmat biologii molekularnej: sekwencja DNA zostaje
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ
WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA
- - - Źródło zdjęcia: Plazmidy. Źródło zdjęcia:
WEKTORY STOSOWANE W TERAPII GENOWEJ TERAPIA GENOWA NIEWIRUSOWE WIRUSOWE dr Marta Żbrowska Pracownia Diagnostyki Molkularnj i Farmakognomiki, Zakładu Biochmii Farmacutycznj, Uniwrsyttu Mdyczngo w Łodzi
Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste
Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste Nagroda Nogla w dziedzinie medycyny i fizjologii z roku 2012 dla Brytyjczyka John B.Gurdon oraz Japooczyka Shinya Yamanaka Wykonały: Katarzyna Białek Katarzyna
Zaoczne Liceum Ogólnokształcące Pegaz
WYMAGANIA EGZAMINACYJNE ROK SZKOLNY 2015/2016 Semestr jesienny TYP SZKOŁY: liceum ogólnokształcące PRZEDMIOT: biologia SEMESTR: II LICZBA GODZIN W SEMESTRZE: 15 PROGRAM NAUCZANIA: Program nauczania biologii
Biologia molekularna wirusów. Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Biologia molekularna wirusów Materiały dydaktyczne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Co to jest wirus? Cząsteczka złożona z kwasu nukleinowego (DNA
1
PLAN STUDIÓW kierunek BIOTECHNOLOGIA MOLEKULARNA studia drugiego stopnia PIERWSZY ROK STUDIÓW I semestr (zimowy) WBt BT2 001 Biochemia kurs zaawansowany 1 0+5 Z 7 WBt BT2 004 Biotechnologia dla środowiska
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta
Potrzeby instytutów badawczych w zakresie wsparcia procesu rozwoju nowych leków, terapii, urządzeń medycznych... OŚRODEK TRANSFERU TECHNOLOGII
Potrzeby instytutów badawczych w zakresie wsparcia procesu rozwoju nowych leków, terapii, urządzeń medycznych... DR ADAM SOBCZAK OŚRODEK TRANSFERU TECHNOLOGII BIO&TECHNOLOGY INNOVATIONS PLATFORM POLCRO
Nowe oblicze RNA. Józef Dulak. Zakład Biotechnologii Medycznej Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński
Nowe oblicze RNA Józef Dulak DMB Zakład Biotechnologii Medycznej Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński biotka.mol.uj.edu.pl/~hemeoxygenase 9 grudnia 2006 Regulacja ekspresji
DNA musi współdziałać z białkami!
DNA musi współdziałać z białkami! Specyficzność oddziaływań między DNA a białkami wiążącymi DNA zależy od: zmian konformacyjnych wzdłuż cząsteczki DNA zróżnicowania struktury DNA wynikającego z sekwencji
Uniwersytet Łódzki, Instytut Biochemii
Życie jest procesem chemicznym. Jego podstawą są dwa rodzaje cząsteczek kwasy nukleinowe, jako nośniki informacji oraz białka, które tę informację wyrażają w postaci struktury i funkcji komórek. Arthur
Kiedy lekarz powinien decydować o wyborze terapii oraz klinicznej ocenie korzyści do ryzyka stosowania leków biologicznych lub biopodobnych?
Kiedy lekarz powinien decydować o wyborze terapii oraz klinicznej ocenie korzyści do ryzyka stosowania leków biologicznych lub biopodobnych? prof. dr hab. med.. Piotr Fiedor Warszawski Uniwersytet Medyczny
Biologia Molekularna z Biotechnologią ===============================================================================================
Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii Biologia i Biologia Medyczna II rok Katedra Genetyki Molekularnej Bakterii Katedra Biologii i Genetyki Medycznej Przedmiot: Katedra Biologii Molekularnej Biologia
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS KOLOKWIA; 15% KOLOKWIA-MIN; 21% WEJŚCIÓWKI; 6% WEJŚCIÓWKI-MIN; 5% EGZAMIN; 27% EGZAMIN-MIN; 26% WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU- 5 ECTS kolokwium I 12% poprawa kolokwium
Biotechnologia wczoraj, dziś,, jutro
Biotechnologia wczoraj, dziś,, jutro Józef Dulak DMB Zakład Biotechnologii Medycznej Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytet Jagielloński biotka.mol.uj.edu.pl/~hemeoxygenase 9 grudnia
Biotechnologia jest dyscypliną nauk technicznych, która wykorzystuje procesy biologiczne na skalę przemysłową. Inaczej są to wszelkie działania na
Biotechnologia jest dyscypliną nauk technicznych, która wykorzystuje procesy biologiczne na skalę przemysłową. Inaczej są to wszelkie działania na żywych organizmach prowadzące do uzyskania konkretnych
Kamila Muraszkowska Znaczenie wąskich gardeł w sieciach białkowych. źródło: (3)
Kamila Muraszkowska Znaczenie wąskich gardeł w sieciach białkowych źródło: (3) Interakcje białko-białko Ze względu na zadanie: strukturalne lub funkcjonalne. Ze względu na właściwości fizyczne: stałe lub
wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny
Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF
Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.
Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń narządu ruchu
Biologia komórki i biotechnologia w terapii schorzeń Ilość godzin: 40h seminaria Ilość grup: 2 Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Kierunek: Fizjoterapia ścieżka neurologiczna Rok: II - Lic Tryb: stacjonarne
WYDZIAŁ BIOCHEMII, BIOFIZYKI I BIOTECHNOLOGII PRACOWNIA GENETYKI MOLEKULARNEJ I WIRUSOLOGII
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ BIOCHEMII, BIOFIZYKI I BIOTECHNOLOGII PRACOWNIA GENETYKI MOLEKULARNEJ I WIRUSOLOGII KIEROWNIK PROF. DR HAB. HANNA ROKITA 12 marca 2012 r. Recenzja pracy doktorskiej
Inżynieria genetyczna
Inżynieria genetyczna i technologia rekombinowanego DNA Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej Inżynieria genetyczna świadoma, celowa, kontrolowana ingerencja w materiał genetyczny organizmów
Wybrane zastosowania metod inżynierii genetycznej
Wybrane zastosowania metod inżynierii genetycznej Inżynieria genetyczna to inaczej ingerencja w materiał genetyczny organizmów, w celu zmiany ich właściwości dziedzicznych. Polega ona na wprowadzaniu do
Ćwiczenia 1 Wirtualne Klonowanie Prowadzący: mgr inż. Joanna Tymeck-Mulik i mgr Lidia Gaffke. Część teoretyczna:
Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii Katedra Biologii Molekularnej Przedmiot: Biologia Molekularna z Biotechnologią Biologia II rok ===============================================================================================
Plan studiów NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: BIOCHEMIA II stopień
Załącznik nr do Uchwały Rady Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ z dnia 9 czerwca 08 r. w sprawie zmian programu i planu studiów na kierunku BIOCHEMIA na poziomie studiów drugiego stopnia
Informacje dotyczące pracy kontrolnej
Informacje dotyczące pracy kontrolnej Słuchacze, którzy z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpili do pracy kontrolnej lub otrzymali z niej ocenę negatywną zobowiązani są do dnia 06 grudnia 2015 r.
PLAN STUDIÓW. Rodzaj zajęć. e-nauczanie,
Załącznik nr 3 do Uchwały Rady Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ z dnia 19 czerwca 2018 r. w sprawie programu i planu studiów na kierunku BIOTECHNOLOGIA MOLEKULARNA na poziomie studiów
Jak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu
Jak działają geny Podstawy biologii molekularnej genu Uniwersalność życia Podstawowe mechanizmy są takie same u wszystkich znanych organizmów budowa DNA i RNA kod genetyczny repertuar aminokwasów budujących
Analizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny
Analizy wielkoskalowe w badaniach chromatyny Analizy wielkoskalowe wykorzystujące mikromacierze DNA Genotypowanie: zróżnicowane wewnątrz genów RNA Komórka eukariotyczna Ekspresja genów: Które geny? Poziom
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Zakład Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, oraz Uniwersytecki
DNA superhelikalny eukariota DNA kolisty bakterie plazmidy mitochondria DNA liniowy wirusy otrzymywany in vitro
DNA- kwas deoksyrybonukleinowy: DNA superhelikalny eukariota DNA kolisty bakterie plazmidy mitochondria DNA liniowy wirusy otrzymywany in vitro RNA- kwasy rybonukleinowe: RNA matrycowy (mrna) transkrybowany
KARTA KURSU. Biotechnology in Environmental Protection. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biotechnologia w ochronie środowiska Biotechnology in Environmental Protection Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Prof. dr hab. Maria Wędzony Zespół dydaktyczny: Prof.
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).
Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna
Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu np. w porównaniu z analizą trankryptomu:
Józef Dulak Czy powinniśmy się obawiać terapii genowej? Diametros nr 19, 40-47
Czy powinniśmy się obawiać terapii genowej? Diametros nr 19, 40-47 2009 Diametros nr 19 (marzec 2009): 40 47 Józef Dulak W terapii genowej lekiem jest kwas nukleinowy. Powszechnie ta forma leczenia kojarzy
Metody inżynierii genetycznej SYLABUS A. Informacje ogólne
Metody inżynierii genetycznej A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod Rodzaj Rok studiów /semestr
Nowe terapie choroby Huntingtona. Grzegorz Witkowski Katowice 2014
Nowe terapie choroby Huntingtona Grzegorz Witkowski Katowice 2014 Terapie modyfikujące przebieg choroby Zahamowanie produkcji nieprawidłowej huntingtyny Leki oparte o palce cynkowe Małe interferujące RNA
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski. Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T. Joanna Frąckowiak
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Lekarski Udział mikrorna w procesie starzenia się ludzkich limfocytów T Joanna Frąckowiak Rozprawa doktorska Praca wykonana w Katedrze i Zakładzie Fizjopatologii Gdańskiego
Artykuł przeglądowy Review article
NOWOTWORY Journal of Oncology 2009 volume 59 Number 1 33 39 Artykuł przeglądowy Review article Wyciszanie nadekspresji genu MDR1 za pomocą sirna: nośniki, efekty, perspektywy Olga Potapińska, Maria Wąsik
Biotechnologia i inżynieria genetyczna
Wersja A Test podsumowujący rozdział II i inżynieria genetyczna..................................... Imię i nazwisko.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 16 zadań. rzy każdym
mikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii
Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza
Lek od pomysłu do wdrożenia
Lek od pomysłu do wdrożenia Lek od pomysłu do wdrożenia KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU KRÓTKA HISTORIA LEKU
Klonowanie molekularne Kurs doskonalący. Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP
Klonowanie molekularne Kurs doskonalący Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP Etapy klonowania molekularnego 1. Wybór wektora i organizmu gospodarza Po co klonuję (do namnożenia DNA [czy ma być metylowane
Specjalność (studia II stopnia) Oczyszczanie i analiza produktów biotechnologicznych
Specjalność (studia II stopnia) Oczyszczanie i analiza produktów biotechnologicznych Studia magisterskie przedmioty specjalizacyjne Bioinformatyka w analizie genomu Diagnostyka molekularna Elementy biosyntezy
Transformacja pośrednia składa się z trzech etapów:
Transformacja pośrednia składa się z trzech etapów: 1. Otrzymanie pożądanego odcinka DNA z materiału genetycznego dawcy 2. Wprowadzenie obcego DNA do wektora 3. Wprowadzenie wektora, niosącego w sobie
wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Ekspresja genów jest regulowana