5. Pszenica jara. Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń

Transkrypt

1 5. Pszenica jara Uwagi ogólne Doświadczenia porejestrowe z pszenicą jarą w woj. warmińsko-mazurskim były założone w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. Od dwóch lat do opracowania zostały dodane doświadczenia z sąsiedniego województwa podlaskiego w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach. W roku w krajowym rejestrze znajdowało się 28 odmian pszenicy jarej (2 elitarne, 21 jakościowych, 4 chlebowe, 1 pastewna). W województwie warmińsko-mazurskim w badaniach uczestniczyło 13 odmian (1 elitarna, 10 jakościowych, 1 chlebowa, 1 pastewna) wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR. W roku na Listę Zalecanych Odmian (LZO) z pszenicą jarą wpisano odmianę Arabella, a wycofano Zadrę. Listę aktualnie tworzą: Bombona, Tybalt, Katoda, Łagwa, Hewilla, Kandela, Ostka Smolicka, Arabella, Trappe. Doświadczenia prowadzono w dwóch powtórzeniach z dwoma czynnikami, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki. Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian w warunkach regionu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonali prowadzący doświadczenia zgodnie z zaleceniami IOR-u. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano szkodniki. Wyniki doświadczeń Średnie wyniki plonowania pszenicy jarej w roku na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ) różniły się w punktach prowadzących doświadczenia i wyniosły 72,7 dt/ha w Rychlikach, 65,4 dt/ha w Krzyżewie natomiast we Wrócikowie 45,5 dt/ha. Na poziomie intensywnym (a 2 ) średni plon ziarna w Rychlikach i Krzyżewie był również znacznie wyższy niż we Wrócikowie i wynosił w Rychlikach 92,9 dt/ha, a w Krzyżewie 85,5 dt/ha. We Wrócikowie plon pszenicy jarej na poziomie a 2 wyniósł średnio 60,7 dt/ha. Efektywność zastosowania agrotechniki na poziomie a 2 była na podobnym poziomie w Krzyżewie 20,1 dt/ha i w Rychlikach 20,2 dt/ha, natomiast we Wrócikowie 15,2 dt/ha (tabela 3). W ostatnim trzyleciu powyżej wzorca na poziomie a 1 plonowały odmiany Tybalt, Łagwa i Arabella a na poziomie intensywnym (a 2 ) nieco powyżej wzorca plonowały Tybalt, Ostka Smolicka i Arabella. W ostatnim roku, z odmian uczestniczących w badaniach, na poziomie a 1 powyżej wzorca plonowały Tybalt, Arabella, Izera, Łagwa, KWS Torridon oraz uczestnicząca pierwszy rok w badaniach Struna. Natomiast na poziomie a 2 wysokim plonowaniem wykazał się Tybalt oraz nieco powyżej wzorca plonowały odmiany Katoda, KWS Torridon i Struna ( tabela 5). Porażenie odmian przez choroby analizowano tylko na przeciętnym poziomie agrotechniki (tabela 6). Zwiększoną podatnością na najczęściej występujące w tym gatunku choroby charakteryzowały się odmiany Hewilla, Ostka Smolicka, Bombona i Radocha. Natomiast Tybalt cechował się wyższą odpornością na większość chorób. W omawianym roku wystąpiło znaczne porażenie fuzariozą kłosów. Silniejszą reakcję na tego patogena zaobserwowano u odmian Hewilla, Katoda i Trappe, natomiast znaczną odpornością wyróżniły się Struna, Izera, Łagwa, Bombona i Ostka Smolicka. Rdza żółta wystąpiła tylko w jednej miejscowości, zwiększoną podatność na tę chorobę zaobserwowano u Ostki Smolickiej i Izery. Warunki atmosferyczne w roku sprzyjały także rozwojowi innych chorób grzybowych. Największe porażenie roślin mączniakiem zaobserwowano u odmian: Trappe, Hewilla, Ostka Smolicka i Bombona. Septorioza liści wystąpiła w większym nasileniu na roślinach u Hewilli, Arabelli, Łagwy, Bombony i Ostki Smolickiej. Natomiast większą odpornością na tę chorobę wykazał się KWS Torridon. Na rdzę brunatną najbardziej podatna w minionym

2 sezonie była odmiana Bombona, Hewilla, Ostka Smolicka, Trappe oraz Radocha. W roku wystąpiło również porażenie septoriozą plew oraz brunatną plamistością liści ( DTR). Na septoriozę plew małą odporność wykazała Hewilla i Arabella natomiast na DTR Łagwa, Hewilla i Arabella. Wylegania w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem nie zaobserwowano we Wrócikowie, wystąpiło natomiast w Rychlikach i Krzyżewie. Skłonność do wylegania na poziomie a 1 wykazały odmiany Tybalt, Katoda, Ostka Smolicka, Radocha i Struna, natomiast na poziomie a 2 Ostka Smolicka i Katoda (tabela 7). Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku była znacznie wyższa niż w roku ubiegłym. Na poziomie przeciętnym wyniosła średnio 38,5 g we Wrócikowie, 49,2 g w Rychlikach i 41,6 g w Krzyżewie. Z kolei na poziomie a 2 we Wrócikowie i Krzyżewie wyniosła 43,8 i 44,9 g natomiast w Rychlikach wyniosła 49,9 g (tabela 3). Najgrubszym ziarnem z odmian uczestniczących w badaniach cechowały się na poziomie a 1 Hewilla, Struna i Radocha, natomiast na poziomie intensywnym (a 2 ) Hewilla, Łagwa i Ostka Smolicka. Niską MTZ charakteryzowała się odmiana Trappe (tabela 7).

3 Tabela 1. Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Bombona PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 2. Tybalt w NL Irena Szyld,ul. Celtycka 41a; PL Kalisz 3. Hewilla PL Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL Kraków 4. Katoda PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 5. Łagwa PL Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL Kraków 6. Kandela PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 7. Ostka Smolicka * PL Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146 ; PL Kobylin 8. Arabella PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 9. Izera PL 2012 Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL Kraków 10. KWS Torridon w DE 2012 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL Prusy 11. Struna PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 12. Trappe w DE KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL Prusy 13. Radocha PL 2011 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20; PL Strzelce * - według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce"

4 Tabela 2. Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg SDOO Krzyżewo woj. podlaskie Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry żytni bardzo dobry Klasa bonitacji gleby III b III b IV a ph gleby w KCl 6,2 6,2 6,7 Przedplon bobik groch siewny groch pastewny Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (nazwa, dawka/ha) Zboże Total Extra (2 x 3 kg) Basfoliar S+ amino (2 x 10 l) Basfoliar 36 Extra ( 2 x 8 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Mustang Forte 195 SE (1,0 l) Chwastox Turbo 340 SL (2 l) Granstar Ultra SX 50SG (15 g); Starane Super 101 SE (1 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Cyperkill Max 500 EC ( 50 ml) Sumi-Alpha 050 EC (0,25 l) Sumi-Alpha 050 EC (0,25 l) tylko na poziomie a 2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Mondatak 450 EC (1 l) Sokół 460 EC (0,6l) Artea 330 EC (0,5 l) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Falcon 460 EC ( 0,6 l) Atak 450 EC (1 l) Falcon 460 EC ( 0,6 l) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Cerone 480 SL (0,75 l)

5 Tabela 3. Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Krzyżewo a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Termin kłoszenia (data) Termin dojrzałości woskowej (data) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 9 9 8,0 9 8,4 8,7 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 6,9 9 8,3 8,4 6. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -mączniak prawdziwy 9 9 6,8 7,9 7,4 8,5 -rdza brunatna 6,3 8,3 7,8 8,8 5,8 7,7 -rdza żółta 8, septorioza liści 6,5 8,0 6,7 8,5 4,5 6,7 -septorioza plew ,8 8,4 -fuzarioza kłosów 6,7 7,4 7,8 8,8 6,8 8,5 -brunatna plamistość liści (DTR) 8,0 8,6 5,7 7,2 4,7 7,2 7. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 38,5 43,8 49,2 49,9 41,6 44,9 8. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 15,3 16,4 14,1 14,1 12,0 12,5 9. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 45,5 60,7 72,7 92,9 65,4 85,5 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy; 1 oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: przy wilgotności ziarna 14% Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Krzyżewo Wrócikowo Rychliki Krzyżewo Wzorzec (dt/ha) 47,2 76,2 66,7 64,0 94,6 90,4 1. Bombona Tybalt w Hewilla Katoda Łagwa Kandela Ostka Smolicka * Arabella Izera KWS Torridon w Struna Trappe w Radocha w - odmiany wzorcowe w roku * - ostka Tabela 5. Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2012, 2011 przy wilgotności ziarna 14% Liczba lat badań a 1 a Wzorzec (dt/ha) 63,4 73,1 65,2 68,3 67,2 83,0 84,6 76,9 83,8 81,5 1. Bombona Tybalt w Hewilla Katoda Łagwa Kandela Ostka Smolicka * Arabella Izera KWS Torridon w Struna Trappe w Radocha Liczba doświadczeń w - odmiany wchodzące w skład wzorca * - ostka

7 Tabela 6. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Rdza żółta Brunatna plam. liści (DTR) Wzorzec (skala 9º) 7,3 7,7 7,3 7,6 6,4 6,7 7,3 7,5 6,7 6,3 9 8,2 6,7 7,4 1. Bombona 3-0,8-0,2-2,6-1,6-0,8-0,2-0,3 0,0 0,6 0,7 0,0-0,2-0,5-0,1 2. Tybalt w 3 0,9 1,0 0,4 0,6 0,2 0,1-0,8-0,2 0,1 0,2 0,0 0,2-0,2 0,0 3. Hewilla 3-0,8-0,7-1,4-0,7-1,3-0,8-1,3-0,6-0,1-0,4 0,0-0,2-1,0-0,4 4. Katoda 3-0,3-0,1-0,4-0,6-0,6 0,1-0,8-0,3-0,1 0,2 0,0-0,2-0,7-0,1 5. Łagwa 3-0,1 0,3-0,6-0,4-0,9-0,1-0,3 0,0 0,6 1,1 0,0 0,2-1,5-0,5 6. Kandela 3 0,2 0,6-0,1 0,1-0,1 0,3-0,8-0,3 0,4 0,9 0,0 0,0-0,8-0,2 7. Ostka Smolicka * 3-0,8-0,6-1,1-0,8-0,8-0,2-0,3 0,1 0,6 0,8-3,5-1,2-0,2-0,1 8. Arabella 3 0,4 0,7-0,3-0,1-0,9-0,2-1,3-0,6 0,3 0,1 0,0-0,3-1,0-0,3 9. Izera 2-0,6 - -0,4 - -0,3 - -0,3-0,9 - -1,5 - -0,5-10. KWS Torridon w 2 0,2-0,6-0,1-0,7-0,1-0,0-0,2-11. Struna 1-0,1 - -0,6 - -0,3 - -0,3-0,8-0,0 - -0,2-12. Trappe w 3-1,1-0,5-0,9-0,4-0,3 0,1 0,2 0,2-0,2 0,7 0,0 0,2 0,0 0,1 13. Radocha 3-0,1-0,5-0,8-0,5-1,1 0,1-0,8-0,5 0,4 0,0 0,0-0,2-0,7-0,3 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca * - ostka

8 Tabela 7. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba lat badań Wyleganie (skala 9º) w fazie przed zbiorem doj. mlecznej Poziom agrotechniki a 1 Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec (skala 9º) 8,3 8,5 8,2 8, ,1 40,1 1. Bombona 3-0,1-0,1-0,9-0, ,7-1,0 2. Tybalt w 3-1,1-0,1-1,2-0, ,2 1,8 3. Hewilla 3 0,2-0,3-0,9-0, ,8 2,8 4. Katoda 3-0,8-1,0-0,9-0, ,3 1,1 5. Łagwa 3 0,4 0,4-0,2 0, ,2 3,2 6. Kandela 3 0,2-0,5-0,7-0, ,6 1,5 7. Ostka Smolicka * 3-0,8-0,7-0,9-0, ,2 1,2 8. Arabella 3 0,2-0,1-0,7-0, ,6-0,4 9. Izera 2-0,1 - -0, ,0-10. KWS Torridon w 2 0,4-0, ,2-11. Struna 1-0,6 - -0, ,8-12. Trappe w 3 0,7 0,4 0,8 0, ,4-4,3 13. Radocha 3-0,6-0,4-1,4-0, ,6 3,8 Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 9 8,8 8,7 8, ,3 41,8 1. Bombona 3 0,0 0,2 0,1 0, ,5 1,1 2. Tybalt w 3 0,0 0,0-0,2 0, ,4 2,2 3. Hewilla w 3 0,0-0,2 0,1-0, ,9 3,7 4. Katoda 3-0,5-0,3-0,2-0, ,8 2,1 5. Łagwa 3 0,0 0,2 0,3 0, ,3 4,1 6. Kandela 3-0,3-0,4 0,1-0, ,9 0,8 7. Ostka Smolicka * 3-0,8-0,5-0,4-0, ,1 3,7 8. Arabella 3 0,0 0,0 0,1 0, ,9-1,8 9. Izera 2 0,0-0, ,6-10. KWS Torridon w 2 0,0 - -0, ,1-11. Struna 1-0,3 - -0, ,5-12. Trappe w 3 0,0 0,2 0,3 0, ,5-4,2 13. Radocha 3-0,3-0,3-0,1 0, ,0 2,2 Liczba doświadczeń w - odmiany wchodzące w skład wzorca * - ostka