4. Pszenica ozima. Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń

Transkrypt

1 4. Pszenica ozima Uwagi ogólne W sezonie wegetacyjnym 2012/13 w ramach PDOiR w woj. warmińsko-mazurskim przeprowadzono cztery doświadczenia z pszenicą ozimą, które zlokalizowano w stacjach doświadczalnych: Wrócikowo, Rychliki, Ruska Wieś oraz ZPD Bałcyny. W badaniach uczestniczyło 20 odmian spośród 83 znajdujących się w krajowym rejestrze i pięć odmian z katalogu wspólnotowego (CCA). W na Listę Zalecanych Odmian (LZO) wpisano odmianę KWS Ozon, a wycofano odmiany: Meteor i Muszelka. Aktualnie tworzą ją: Figura, Askalon, Bamberka, Natula, Skagen, Mulan, KWS Ozon i Markiza. Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym czynnikiem w ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy). Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR w warunkach naszego województwa oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonywali specjaliści prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń W minionym sezonie wegetacyjnym plonowanie odmian było zróżnicowane w poszczególnych miejscowościach. Średnie plonowanie wszystkich badanych odmian wyniosło od 71,1 dt/ha do 86,3 dt/ha na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ), a na poziomie intensywnym (a 2 ) od 81,2 dt/ha do 96,4 dt/ha. We wszystkich punktach doświadczalnych odnotowano istotny przyrost plonu, który wynikał z zastosowania środków ochrony roślin i wyższego nawożenia na poziomie a 2. Najwyższą efektywność poziomu a 2 uzyskano w Bałcynach 13,5 dt/ha oraz Ruskiej Wsi 12,9 dt/ha, w Rychlikach i Wrócikowie średni przyrost plonu wyniósł odpowiednio 8,4 dt/ha i 7,1 dt/ha (tabela 3). W ostatnim roku na poziomie a 1, z odmian uczestniczących w badaniach, powyżej wzorca plonowała większość odmian z których wyróżniły się: Askalon, Bockris, Linus, Oxal oraz Mulan. Badane u nas pierwszy rok Astoria, Patras, Praktik i Platin plonowały na poziomie wzorca prawie we wszystkich miejscowościach i na obu poziomach, na a 2 nieco słabiej plonowała odmiana Astoria. Również na poziomie a 2 rezultaty korzystniejsze od wzorca miały: Figura, Askalon, Linus i Oxal. Stabilne wyniki plonowania powyżej wzorca na obu poziomach agrotechniki w trzyletnim cyklu badań osiągnęły odmiany Askalon, Bockris, Mulan i Markiza (tabela 5). Miniony rok okazał się niekorzystny pod względem zdrowotności roślin, występowały sprzyjające warunki dla rozwoju chorób liści i kłosów pszenicy ozimej. W największym nasileniu odnotowano objawy rdzy brunatnej, septoriozy liści oraz plew. Stopień porażenia roślin przez poszczególne choroby analizowano na przeciętnym poziomie agrotechniki (bez ochrony fungicydowej). Wyniki tych obserwacji zamieszczone zostały w tabeli 6. Dość dobre oceny pod względem zdrowotności uzyskały odmiany Askalon, Oxal i Jantarka. Odmiany te wyróżniły się wysoką odpornością na większość chorób. Wyższą odporność na porażenie mączniakiem wykazały Skagen, Oxal, Meteor, Muszelka i Markiza. Natomiast zwiększoną podatnością cechowały się odmiany Astoria, Arkadia i Platin. Na rdzę brunatną podatne okazały się Figura, Skagen i Mulan, natomiast wyższą odpornością cechowały się Jantarka, KWS

2 Ozon, Praktik i Platin. Brunatna plamistość liści wystąpiła w większym nasileniu u odmian: Natula, Markiza, Muszelka i KWS Ozon. Znaczne nasilenie objawów septoriozy liści odnotowano u odmian Muszelka, Markiza i Arkadia, a w przypadku septoriozy plew u odmiany Muszelka, Mulan i KWS Ozon. Na fuzariozę kłosów zwiększoną podatność wykazała Muszelka. W ostatnim roku wystąpiły również u niektórych odmian choroby podstawy źdźbła, szczególnie podatne okazały się Figura, Mulan oraz Muszelka. Objawy tej choroby zanotowano w Rychlikach i Bałcynach. W ostatnim sezonie wegetacyjnym wylegnięcie roślin w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło jedynie w ZDOO Rychliki. Większą podatnością na wyleganie w tej fazie wykazały się Figura, Bamberka i Arkadia. Natomiast wyleganie przed zbiorem wystąpiło w Rychlikach i Bałcynach. Zwiększoną podatność wykazały Figura, Skagen, a na poziomie a 2 dodatkowo Bamberka, Sailor i Meteor (tabela 7). Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku na poziomie a 1 była niższa niż w roku poprzednim natomiast na a 2 nieco wyższa w porównaniu do roku poprzedniego. Wyniki po ostatnim zbiorze to 40,7 g 48,4 g na poziomie a 1 i 41,2 g 52,9 g na poziomie a 2. Najwyższą MTZ na poziomie a 1 wyróżniły się Astoria, Bockris i Sailor. Niższą masę ziarna uzyskały Muszelka, Praktik, Askalon oraz Meteor. Na poziomie a 2 pod względem wysokiej MTZ wyróżniły się odmiany Patras, Bockris i Bamberka, a najdrobniejsze ziarno miały Askalon, Meteor, Praktik, Platin oraz Linus i Muszelka (tabela 7).

3 Tabela 1. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania do Lp. Odmiana Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Kod kraju pochodzenia Rok włączenia do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Astoria PL 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ;ul. Kasztanowa 5; PL Tulce 2. Figura PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 3. Askalon DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 4. Bamberka PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul. Główna 20; PL Strzelce 5. Natula PL Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; PL Kraków 6. Skagen DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 7. Bockris DE 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 8. Arkadia PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 9. Linus FR 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 10. Oxal FR 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 11. Sailor DE 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 12. Patras w DE 2012 DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 13. Praktik FR 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 14. Meteor DE 2007 Lantmännen SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g; PL Wrocław 15. Mulan DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 16. Muszelka PL DANKO Hodowla Roślin sp.z o.o. Choryń 27; PL Kościan 17. Jantarka PL 2010 DANKO Hodowla Roślin sp.z o.o. Choryń 27; PL Kościan 18. KWS Ozon DE 2010 KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL Prusy 19. Platin DE 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec odmiany pozostałe (grupa C) 20. Markiza PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce *-według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce

4 Tabela 2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Ruska Wieś pow. Ełk ZPD Bałcyny pow. Ostróda Kompleks przydatności gleby rolniczej pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III b III b IV b III a ph gleby w KCl 6,2 5,5 6,9 - Przedplon bobik pszenica ozima łubin wąskolistny rzepak ozimy Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (pierwszy zabieg) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (drugi zabieg) Zboża Total Extra (3 kg) Zboża Total Extra (3 kg) Ekolist Z (1,5 l) Basfoliar 36 Extra (10 l) Środki ochrony roślin Plonwit Z, MikrovitCu, Tytanit Siarczan magnezu, (1 l+2 l+0,2 l+10 kg) Plonwit Z, MikrovitMn, Tytanit Siarczan magnezu, (1,5 l+2 l+0,2 l+10 kg) x 2; UniPK 10:18 (5 l) Zboża Total Extra (2 kg) Basfoliar (4 l) Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd Insektycyd Legato Plus 600 SC (1,5l); Gold 450 SC (1 l) Cyperkil Max 500 EC (0,05 l) Snajper 600 SC (1,5 l) Sumi-Alpha 050 EC (0,25 l) tylko na poziomie a 2 Legato Plus 600 SC (1,5l); Gold 450 EC (1,2 l); Axial 100 EC+Adigor 440 EC (0,5 l+0,9 l) Eforia 065 ZC (0,3 l) Maraton 375 SC + Expert Met 56 WG+ Glean 75 WG (2 l+ 0,2 kg+ 5g) Karate Zeon 050 CS (0,1 l) Fungicyd pierwszy zabieg Bumper Super 490 EC (1 l) + Lotus 750 EC (0,3 l) Duett Ultra 497 SC (0,6 l) Tilt Turbo 575 EC (0,8 l) Prosaro 250 EC (1 l) Fungicyd drugi zabieg Soligor 425 EC (1 l) Sokół 460 EC (0,6l) Menara 410 EC +Olympus 480 SC (0,4 l + 1,5 l) Fandango 200 EC (1 l) Regulator wzrostu Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) 14

5 Tabela 3. Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 ) 8,9 8, ,8 8, Stan roślin po zimie (skala 9 ) 8,6 8, ,2 8, Martwe rośliny (%) Termin kłoszenia (data) Termin dojrzałości woskowej (data) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 9 9 8,2 8, Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 6,5 7, ,5 8,7 9. Porażenie przez choroby (skala 9 ): -rdza żółta mączniak prawdziwy 8,2 9 7,8 8,7 7,4 9 7,9 8,7 -rdza brunatna 7,9 9 7,0 8, ,9 9 -septorioza liści 5,8 8,1 6,8 8,5 7,2 8,0 8,1 8,7 -septorioza plew 8,5 9 7,9 8,8 7,5 8,5 8,2 8,7 -choroby podstawy źdźbła 9 9 7,5 8, ,1 8,7 -brunatna plamistość liści 9 9 7,8 8, ,0 8,4 -fuzarioza kłosów 8,6 9 8,3 8,9 7,4 7,9 8,9 8,9 10. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 48,4 50,9 47,4 47,8 48,4 52,9 40,7 41,2 11. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,3 12,2 14,5 15,1 13,0 14,6 12,9 12,7 12. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 86,3 93,4 72,8 81,2 71,1 84,0 82,9 96,4 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9-9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: (przy wilgotności ziarna 14%) Poziom a Lp. Odmiana 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny Wzorzec (dt/ha) 85,7 70,9 71,6 81,6 93,5 80,8 85,2 96,1 1. Astoria Figura w Askalon Bamberka Natula Skagen Bockris Arkadia Linus Oxal Sailor Patras w Praktik Meteor Mulan Muszelka w Jantarka KWS Ozon w Platin pozostałe odmiany (grupa C ) 20. Markiza w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku

7 Tabela 5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2012, 2011 przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Liczba lat badań Zimotrwałość a 1 a Wzorzec (dt/ha) 77,5 87,9 80,4 82,7 81,9 88,9 99,9 91,8 94,4 93,6 1. Astoria Figura w Askalon 3 2, Bamberka Natula 3 4, Skagen 3 4, Bockris Arkadia Linus 2 3, Oxal Sailor 2 5, Patras w Praktik Meteor 3 3, Mulan Muszelka w 3 2, Jantarka KWS Ozon w Platin pozostałe odmiany (grupa C ) 20. Markiza Liczba doświadczeń w- odmiany wchodzące w skład wzorca w roku

8 Tabela 6. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki -a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba DTR Septorioza Septorioza Choroby Fuzarioza Mączniak Rdza brunatna (Brunat. plam. liści) liści plew podst. źdźbła kłosów Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9º) 8,1 8,0 7,7 7,4 7,7 8,0 6,6 7,0 7,8 7,4 7,6 8,1 8,0 7,6 1. Astoria 1-1,1-0,5-0,1-0,8-0,3-0,2-0,3-2. Figura w 3 0,0-0,2-0,9-0,9 0,1 0,3 0,6 0,2 0,3 0,2-0,3 0,0 0,5 0,4 3. Askalon 3 0,0-0,1 0,3 0,4 0,3 0,4 0,5 0,6 0,3 0,6 0,4 0,2 0,7 0,8 4. Bamberka 3-0,2-0,1 0,3 0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,2-0,1-0,2 0,2 0,1 5. Natula 3-0,6-0,3 0,6 0,6-0,7-0,3 0,1-0,2 0,2 0,2-0,1-0,1 0,2 0,4 6. Skagen 3 0,3 0,2-0,7-0,2 0,3 0,3 0,9 0,6 0,8 0,8-0,1-0,1 0,7 0,8 7. Bockris 3-0,1-0,2-0,2 0,1 0,3 0,3 0,8 0,4 0,5 0,5 0,2 0,2 0,5 0,5 8. Arkadia 2-1,6-0,3-0,6 - -0,3-0,1 - -0,1-0,2-9. Linus 2-0,3 - -0,2-0,3-0,4-0,1-0,9-0,0-10. Oxal 2 0,2-0,6-0,6-1,4-0,7-0,2-0,8-11. Sailor 2-0,5-0,1-0,3-0,6-0,3-0,2-0,3-12. Patras w 1-0,1 - -0,4-0,3-0,3-0,3-0,4-0,2-13. Praktik 1-0,5-0,8-0,6 - -0,1-0,1-0,9-0,5-14. Meteor 3 0,3 0,2 0,5 0,0 0,3-0,2 0,1 0,2 0,3 0,5 0,9 0,3 0,5 0,3 15. Mulan 3-0,2-0,4-0,5-0,2 0,8 0,3 0,5 0,2-0,3-0,1-0,3-0,3 0,3 0,6 16. Muszelka w 3 0,4 0,3 0,3 0,4-0,2-0,3-0,8-0,5-0,5-0,5-0,3-0,3-0,7-0,7 17. Jantarka 3 0,0 0,2 1,0 0,8 0,8 0,6 0,0 0,1 0,5 0,4 0,2-0,1 0,3 0,3 18. KWS Ozon w 3-0,3 0,0 1,0 0,6-0,2-0,3-0,1 0,1-0,2-0,1 0,2 0,0 0,0 0,0 19. Platin 1-1,1-0,8-0,1-0,9-0,3 - -0,1-0,8 - pozostałe odmiany (grupa C) 20. Markiza 3 0,2 0,1 0,5 0,3-0,4-0,2-0,3-0,2 0,1 0,1 0,7 0,4 0,8 0,6 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku

9 Tabela 7. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9º) Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Liczba w fazie doj. mlecznej przed zbiorem (cm) (g) lat badań Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9º) 7,5 8,2 7,2 7, ,8 46,5 1. Astoria 1 1,5-0, ,5-2. Figura w 3-3,0-2,0-1,9-1, ,2 0,5 3. Askalon 3 1,5 0,8 1,6 0, ,1-4,2 4. Bamberka 3-2,5-1,5-1,2-0, ,2 1,2 5. Natula 3 1,5 0,8-0,7-0, ,7 0,8 6. Skagen 3 1,5-0,2-3,4-1, ,4 0,6 7. Bockris 3 1,5 0,8 1,8 0, ,4 2,3 8. Arkadia 2-0,5-0, ,1-9. Linus 2 1,5-1, ,3-10. Oxal 2 1,5 - -0, ,0-11. Sailor 2 1,0-0, ,8-12. Patras w 1 0,0 - -0, ,2-13. Praktik 1 1,5-1, ,8-14. Meteor 3 1,0 0,7 0,1-0, ,0-3,4 15. Mulan 3 1,5 0,8 1,3 0, ,3-0,1 16. Muszelka w 3 1,5 0,8 1,3 1, ,7-4,5 17. Jantarka 3 1,0 0,2 0,1-0, ,5 2,0 18. KWS Ozon w 3 1,5 0,8 1,6 1, ,4 1,8 19. Platin 1 1,5-1, ,5 - pozostałe odmiany (grupa C) 20. Markiza 3 1,5 0,8 1,8 1, ,5 0,8 Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 9 8,6 7,6 7, ,8 48,5 1. Astoria 1 0,0-1, ,4-2. Figura w 3 0,0-1,3-1,8-0, ,1-0,2 3. Askalon 3 0,0 0,4 0,4 0, ,0-4,7 4. Bamberka 3 0,0-0,8-1,1-0, ,6 0,9 5. Natula 3 0,0 0,4 0,7-0, ,3-0,9 6. Skagen 3-0,5-0,1-1,6-0, ,1-0,4 7. Bockris 3 0,0 0,4 0,9 0, ,8 2,6 8. Arkadia 2 0,0 - -0, ,0-9. Linus 2 0,0-1, ,8-10. Oxal 2 0,0-0, ,8-11. Sailor 2 0,0 - -1, ,3-12. Patras w 1 0,0 - -0, ,8-13. Praktik 1 0,0-0, ,3-14. Meteor 3 0,0 0,4-1,6-0, ,7-4,8 15. Mulan 3 0,0 0,4 1,4 0, ,9-1,7 16. Muszelka w 3 0,0 0,4 1,4 0, ,7-4,3 17. Jantarka 3 0,0 0,2-0,1-0, ,2-0,8 18. KWS Ozon w 3 0,0 0,4 1,2 0, ,0 0,9 19. Platin 1 0,0-1, ,2 - pozostałe odmiany (grupa C) 20. Markiza 3 0,0 0,4 1,2 0, ,8 0,5 Liczba doświadczeń wyleganie - wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku