PSZENICA JARA WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Transkrypt

1 PSZENICA JARA WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników. Powierzchnia uprawy pszenicy jarej w Polsce w 2013 roku wynosiła ponad 270 tys. ha. Udział pszenicy jarej w strukturze zasiewów w roku 2013 wyniósł 3,7%. Pszenica podobnie jak pozostałe zboża jare jest wytrzymała na przymrozki wiosenne. Bardzo duże natomiast są jej wymagania wodne. Związane jest to ze słabym rozwojem systemu korzeniowego, krótszym okresem wegetacji, a także faktem, że rośliny te siane są w glebę częściowo przesuszoną przez przedsiewne uprawki wiosenne, dlatego warunkiem udania się jej jest jak najwcześniejszy siew, przed nadmiernym wysuszeniem gleby. Najbardziej odpowiednie są dla niej gleby zasobne w składniki pokarmowe o uregulowanych stosunkach wodnych, nie zakwaszone, o ph 6-7, systematycznie nawożone i wapnowane, nie zachwaszczone. W roku do Krajowego Rejestru wpisanodwie nowe odmiany pszenicy jarej Mandaryna (jakościowa) i Harenda (chlebowa). Obecnie krajowy rejestr liczy 29 odmian z tego 2 odmiany należą do grupy elitarnej (E), 21 do jakościowej (A), 5 do chlebowej (B) w grupie C (pszenica pozostała w tym pastewna) figuruje jedna odmiana- Radocha. Odmiany pszenicy jarej w większości pochodzą z hodowli krajowej, odmiany zagraniczne stanowią 17% wszystkich zarejestrowanych. Pszenica jara jest głównie uprawiana na ziarno przeznaczone na cele młynarsko-piekarskie. Odmiany formy jarej cechuje na ogół lepsza, w porównaniu z formą ozimą wartość wypiekowa. Pamiętać jednak należy, że odmiany o lepszej wartości technologicznej plonują zwykle gorzej niż odmiany typowo paszowe. Prace hodowlane idą jednak w kierunku poprawy parametrów technologicznych uzyskiwanego ziarna przy jednoczesnym podnoszeniu plenności odmian. Dobór odpowiedniej odmiany a także stworzenie jej dogodnych warunków agrotechnicznych pozwala na uzyskanie wysokich plonów o wysokiej jakości. O przydatności odmiany do uprawy w danym rejonie mogą decydować także cechy w obrębie których różnice między odmianami są największe i w szczególny sposób wyróżniają odmianę np. ościstość kłosów (Bryza, Ostka Smolicka, Zadra). Odmiany takie mogą być szczególnie przydatne do uprawy na terenach w pobliżu lasu, gdzie występuje ryzyko szkód powodowanych przez zwierzęta. W sezonie na terenie naszego województwa założono 5 doświadczeń z 11 odmianami pszenicy jarej. Spośród badanych odmian 10 należało do grupy jakościowej (A), jedna do grupy chlebowej (B). Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach: - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie - Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie - Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie O/ Płońsk - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB w Radzikowie - DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski Warunki pogodowe w okresie wegetacji były wyjątkowo korzystne do wzrostu i rozwoju pszenicy jarej. W Radzikowie i Laskach otrzymano rekordowe plony ziarna, zbliżone do 10t/ha. Poziom plonowania poszczególnych odmian w doświadczeniach był zróżnicowany. Najlepiej plonowały w tym roku odmiany Arabella, Struna. Bardzo wysoko plonowały także nowe odmiany Mandaryna i Harenda. Porażenie przez choroby niewiele różniło się w porównaniu do roku poprzedniego. We wszystkich doświadczeniach wystąpiła septorioza liści, największe porażenie roślin było w Laskach i w Radzikowie. Tabela 1 PSZENICA JARA Odmiany badane. Rok zbioru

2 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Grupa wartości technologiczn. Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej- - pełnomocnika w Polsce TYBALT * 2005 A 2 HEWILLA * 2006 A 3 KATODA* 2008 A 4 KANDELA * 2010 A 5 OSTKA SMOLICKA * 2010 A 6 ARABELLA * 2011 A 7 IZERA* 2012 A Irena Szyld ul. Cieszyńska 11, PL Kalisz Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o Ul. Zbożowa 4, PL Kraków Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o Grupa IHAR Smolice 146, PL Kobylin Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o Ul. Zbożowa 4, PL Kraków 8 KWS TORRIDON 2012 A KWS Polska sp. z o.o.kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL Prusy 9 STRUNA* 2013 A 10 MANDARYNA* A 11 HARENDA B Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp.zo.o Ul. Zbożowa 4, PL Kraków *-odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy

3 Tabela 2 PSZENICA JARA. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO DANKO HR IHAR MODR ZDOO Kawęczyn Seroczyn ZHR O/ Laski Radzików Poświętne Powiat Siedlce Sochaczew Grójec W-wa Zachód Płońsk Kompleks rolniczej przydatności gleby * 3 Klasa bonitacyjna gleby IIIb IIIa IIIb * IIIb PH gleby w KCI 5,84 5,75 6,64 * 7,17 Przedplon Łubin żółty Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Kukurydza Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus Vitavax2000FS Maxim 025 FS Herbicyd (nazwa, dawka) Gold 450SC-1,2 l Mustang 306 SE-0,6 l Lintur 70 WG-150 g Insektycyd (nazwa, dawka) Karate Zeon050CS-0,1 l Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka) Bumper Super 4900EC- 1,0 l Falcon 460 EC-0,6 l Cyperkill Max 500 EC- 0,05 - Vitavax2000FS Mustang 306 0,6 l Puma Uniwersal Forthial 6,2%-1 l Baytan Uniwersal 094 Lintur 70 WG-150 g - Karate Zeon 050CS-0,2 l - Duett Star 334 SE-1,0 l Soligor 425 EC 1,0 l Bumper 250 EC-0,5 l Input 460 EC-1,0 l Amistar 250SC+Artea330EC 0,6+0,4 l Fandango 200 EC-1,0 l - Fandango 200 EC-1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka) Cerone 480 SL-0,75 l Cerone 480 SL-0,75 l Moddus 250 EC 0,4 l Cerone 480 SL-0,75 l Cerone 480 SL-0,75 l * brak danych z miejscowości - nie zastosowano

4 Tabela 3. PSZENICA JARA.Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Seroczyn Kawęczyn Laski Radzików Poświętne Lp Cecha a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowe j (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) * * ,7 79,1 105,5 95,1 105,6 100,8 102,0 101,7 98,3 97,1 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 7,9 8,9 8,0 8,7 9,0 9,0 8,5 8,6 9,0 8,9 6 Mączniak 8,0 8,7 7,7 8,5 7,0 8,2 8,3 8,8 8,5 8,9 7 Rdza brunatna 8,9 9,0 7,8 8,9 9,0 9,0 8,2 9,0 7,7 8,4 8 Septorioza liści 6,9 7,9 7,2 8,2 4,1 6,8 5,8 7,4 7,5 8,2 9 Septorioza plew 7,4 8,0 8,2 8,3 9,0 9,0 9,0 9,0 7,9 8,6 10 Fuzarioza kłosów 8,4 8,8 8,5 8,4 9,0 9,0 9,0 9,0 8,0 8,4 11 Masa tysiąca ziaren (g) 47,8 48,9 40,5 43,4 41,7 44,5 40,2 41,2 43,2 45,4 12 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 15,5 15,9 12,8 12,6 14,7 15,3 13,1 13,2 11,1 12,1 13 Plon ziarna (dt/ha) 61,7 62,0 76,8 79,9 78,5 96,9 86,2 95,6 66,9 87,9 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny * - brak danych

5 Tabela 4 PSZENICA JARA. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a1 Poziom a2 Lp. Odmiana Seroczyn Kawęczyn Laski Radzików Poświętne Seroczyn Kawęczyn Laski Radzików Poświętne Wzorzec dt/ha 61,7 76,8 78,5 86,2 66,9 62,0 79,9 96,9 95,6 87,9 Jakościowe (grupa A) 1 Tybalt Hewilla Katoda Kandela Ostka Smolicka Arabella Izera KWS Torridon Struna Mandaryna Chlebowe ( grupa B ) 11 Harenda Wzorzec: wszystkie badane odmiany

6 Tabela 5 PSZENICA JARA. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:,2012- Wzorzec: wszystkie badane odmiany Poziom a1 Poziom a2 Lp. Odmiana Wzorzec w dt/ha 74,1 64,2 59,8 69,2 66,0 84,5 80,1 69,8 82,3 78,1 Jakościowe (grupa A) 1 Tybalt Hewilla Katoda Kandela Ostka Smolicka Arabella Izera KWS Torridon Struna Mandaryna Chlebowe ( grupa B ) Harenda Liczba doświadczeń

7 Tabela 6 PSZENICA JARA. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a1 (odchylenie od wzorca skala 9 0 ). Rok zbioru, Lp. Odmiana Wzorzec (skala 9 0 ) Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew ,9 7,8 7,,9 7,2 6,3 6,5 7, ,6 Brunatna plamistość liści 2013, 7,6 7,4 1 Tybalt 3 1,0 0,8 0,8 1,0 0,3 0,4 0,2-0,4-0,1-0,2 2 Hewilla 3-1,8-1,1-0,2-0,8-0,9-0,7-0,5-0,3-0,3-0,4 3 Katoda 3-0,3-0,3-0,2-0,4 0,0 0,0-0,3-0,3 0,1 0,1 4 Kandela 3 0,9 0,7 0,3 1,0 0,4 0,5 0,2 0,0 0,7 0,2 5 Ostka Smolicka 3-1,3-0,8-1,1-1,6-0,78-0,8 0,0 0,7-0,3-0,3 6 Arabella 3 0,9 0,8 0,1 0,4-0,3-0,4 0,2 0,0-0,8-0,6 7 Izera 3-0,7-0,4-0,2 0,2-0,4-0,2-0,5 0,1 0,1 0,3 8 KWS Torridon 3 0,2 0,0 0,1 0,3 0,8 0,9-0,3-0,1 0,1 0,5 9 Struna 2 0,7 - -0,4-1,0-0,2-0,6 0,4 10 Mandaryna 1 0,5-0,3 - -0,5-0,7 - -0,3-11 Harenda 1 0,0-0,8-0,5-0,0-0,1 - Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany

8 Tabela7 PSZENICA JARA. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian. Rok zbioru:, Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9 0 ) Liczba lat w fazie dojrzałości Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) przed zbiorem badań mlecznej Poziom agrotechniki a1 Wzorzec 8,1 8,3 100,6 95,0 42,7 41,4 1 Tybalt 3 0,9 0,6-11,0-8,8 0,5 2,3 2 Hewilla 3-0,9-0,6 7,8 8,4 4,0 2,0 3 Katoda 3 0,1 0,1 7,5 6,4 1,2 0,9 4 Kandela 3 0,1-0,1-4,9-3,9 1,4 0,4 5 Ostka Smolicka 3-0,1-0,5 1,6 3,1 0,8 0,5 6 Arabella 3-0,1 0,1-0,4 0,7-0,2-0,6 7 Izera 3-0,1-0,2 5,7 5,8-1,2-0,9 8 KWS Torridon 3 0,7 0,5-13,2-9,4-2,4-0,9 9 Struna 2-0,8-4,8 - -0,5-10 Mandaryna 1 0,1-3,3 - -3,5-11 Harenda 1 0,2 - -1,3 - -0,3 - Nie wystąpiło Nie wystąpiło Poziom agrotechniki a2 Wzorzec 8,7 8,7 94,8 89,1 44,7 44,2 1 Tybalt 3 0,3 0,2-7,0-7,7 0,2 2,1 2 Hewilla 3-0,2-0,1 6,6 6,1 4,2 2,9 3 Katoda 3-0,2-0,1 3,0 5,1 1,4 1,0 4 Kandela 3 0,3 0,0-2,7-0,9 1,5 0,8 5 Ostka Smolicka 3-0,1-0,1 1,9 3,0 1,5 1,6 6 Arabella 3 0,3 0,2-3,2-2,7-1,9-2,3 7 Izera 3-0,1-0,3 5,5 6,6 0,7-0,9 8 KWS Torridon 3 0,3 0,2-8,7-7,9-2,2-1,4 9 Struna 2-0,6-6,0 - -1,8-10 Mandaryna 1 0,1 - -1,5 - -4,0-11 Harenda 1 0,1 - -0,3-0,4 - Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany Nie wystąpiło Nie wystąpiło

9 PSZENICA JARA CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH I ZAREJESTROWANYCH W ROKU (sporządzona na podstawie listy opisowej odmian) 1. MANDARYNA Pszenica jakościowa (A) o bardzo dobrej plenności. Według danych z COBORU w 2013 roku plonowała na poziomie 106% wzorca. Wykazuje bardzo dobrą zdrowotność, szczególnie na mączniaka prawdziwego (8,1), choroby podstawy źdźbła (8,0) i rdzę brunatną (7,8). Jest to odmiana wczesna o średniej wysokości i bardzo dobrej odporności na wyleganie. Ziarno o średniej MTZ (ok. 38,2 g), dobrze wyrównane, z małą ilością pośladu i o wysokiej gęstości w stanie zsypnym. Ziarno odznacza się bardzo dobrą wartością technologiczną. 2. HARENDA - Odmiana jakościowa klasa A. Odmiana charakteryzuję się stabilnym i bardzo wysokim plonowaniem na terenie całego kraju. Cechuję się dużą odpornością na choroby: (choroby podstawy źdźbła, mączniaka, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew i fuzariozę kłosów) jak również odznacza się wysoką odpornością na wyleganie. Posiada średnie wymagania glebowe i wyróżnią się dużą tolerancją na zakwaszenie gleby.