Pszenica ozima. Uwagi ogólne. Wyniki doświadczeń

Transkrypt

1 Pszenica ozima Uwagi ogólne W sezonie wegetacyjnym 2013/14 w ramach PDOiR w woj. warmińsko-mazurskim przeprowadzono cztery doświadczenia z pszenicą ozimą, które zlokalizowano w stacjach doświadczalnych: Wrócikowo, Rychliki, Ruska Wieś oraz ZPD Bałcyny. W badaniach uczestniczyło 21 odmian spośród 83 znajdujących się w krajowym rejestrze. W na Listę Zalecanych Odmian (LZO) wpisano odmiany Linus, Sailor oraz Jantarkę, a wycofa no odmianę Bamberka. Aktualnie tworzą ją: Figura, Askalon, Natula, Skagen, Linus, Sailor, Mulan, KWS Ozon, Jantarka i Markiza. Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym czynnikiem w SDOO Wrócikowo i ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy). Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR w warunkach naszego województwa oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonywali specjaliści prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń W minionym sezonie wegetacyjnym plonowanie odmian było zróżnicowane w poszczególnych miejscowościach. Średnie plonowanie wszystkich badanych odmian wyniosło od 73,3 dt/ha do 103,2 dt/ha na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ), a na poziomie intensywnym (a 2 ) od 91,4 dt/ha do 119,8 dt/ha. We wszystkich punktach doświadczalnych odnotowano istotny przyrost plonu, który wynikał z zastosowania środków ochrony roślin i wyższego nawożenia na poziomie a 2. Najwyższą efektywność poziomu a 2 uzyskano w Rychlikach 22,2 dt/ha oraz Bałcynach 16,6 dt/ha, w Ruskiej Wsi i Wrócikowie średni przyrost plonu wyniósł odpowiednio 15,6 dt/ha i 13,5 dt/ha (tabela 3). W ostatnim roku na poziomie a 1, z odmian uczestniczących w badaniach, powyżej wzorca plonowały odmiany: Linus, Sailor, KWS Ozon oraz badana pierwszy rok Artist. Na poziomie a 2 korzystniej od wzorca plonowały Linus, Mulan, KWS Ozon oraz Artist. Stabilne wyniki plonowania powyżej wzorca na obu poziomach agrotechniki w trzyletnim cyklu badań osiągnęły odmiany Linus, Sailor, Mulan, KWS Ozon i Markiza (tabela 5). 3

2 Miniony rok okazał się niekorzystny pod względem zdrowotności roślin, występowały sprzyjające warunki dla rozwoju chorób liści i kłosów pszenicy ozimej. W największym nasileniu odnotowano objawy septoriozy liści i brunatnej plamistości liści. Stopień porażenia roślin przez poszczególne choroby analizowano na przeciętnym poziomie agrotechniki (bez ochrony fungicydowej). Wyniki tych obserwacji zamieszczone zostały w tabeli 6. Dość dobre oceny pod względem zdrowotności uzyskały odmiany Askalon, Skagen, Oxal, Arktis i Fakir. Odmiany te wyróżniły się wysoką odpornością na większość chorób. Wyższą odporność na porażenie mączniakiem wykazało większość odmian. Natomiast zwiększoną podatnością cechowały się odmiany Arkadia i Lavantus. Na rdzę brunatną bardziej podatne okazały się Figura, Sailor i Markiza, natomiast wyższą odpornością cechowały się Natula, Oxal, Arkadia, Jantarka, Platin, Artist i Fakir. Brunatna plamistość liści wystąpiła w większym nasileniu u odmian: Sailor, Praktik i KWS Ozon. Znaczne nasilenie objawów septoriozy liści odnotowano u odmian Natula i Jantarka, a w przypadku septoriozy plew u odmiany Bamberka, Sailor, Praktik, Jantarka i Markiza. W ostatnim roku wystąpiła również u niektórych odmian rdza żółta, szczególnie podatne okazały się Arkadia, Sailor, Praktik, Platin oraz Markiza. Objawy tej choroby zanotowano w Rychlikach i Ruskiej Wsi. W ostatnim sezonie wegetacyjnym wylegnięcie roślin w fazie dojrzałości mlecznej oraz przed zbiorem wystąpiło jedynie w SDOO Wrócikowo. Większą podatność na wyleganie wykazały odmiany Skagen, Figura i Arkadia (tabela 7). Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku była wyższa niż w roku poprzednim. Wyniki po ostatnim zbiorze to 46,1 g 51,0 g na poziomie a 1 i 48,7 g 53,9 g na poziomie a 2. Najwyższą MTZ na poziomie a 1 jak i a 2 wyróżniły się Arkadia i Patras. Niższą masę ziarna na a 1 uzyskały Praktik, Platin i Fakir natomiast najdrobniejsze ziarno na a 2 miały Askalon, Praktik, Lavantus i Platin (tabela 7). 4

3 Tabela 1. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Rok wpisania do Lp. Odmiana Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Kod kraju pochodzenia Rok włączenia do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 5 1. Astoria PL 2012 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ;ul. Kasztanowa 5; PL Tulce 2. Figura w PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 3. Askalon DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 4. Bamberka PL 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce 5. Natula PL Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; PL Kraków 6. Skagen DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 7. Arkadia PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 8. Linus FR 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 9. Oxal FR 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 10. Sailor DE 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 11. Patras w DE 2012 DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 12. Praktik FR 2012 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 13. Arktis DE 2013 DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 14. Lavantus DE 2013 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 15. Mulan DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 16. Jantarka PL 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 17. KWS Ozon w DE KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL Prusy 18. Platin DE 2012 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 19. Artist w DE 2013 DSV Polska sp. z o.o.; ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 20. Fakir DE 2013 Lantmännen SW Seed sp. z o.o. ul Głowackiego 1A ; PL Milanówek odmiany pozostałe (grupa C) 21. Markiza PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce *-według,,listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce

4 Tabela 2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Ruska Wieś pow. Ełk ZPD Bałcyny pow. Ostróda Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III b III b IV b III a ph gleby w KCl 7,0 6,1 6,0 - mieszanka zbożowostrączkowa Przedplon pszenica jara pszenica ozima rzepak ozimy Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (pierwszy zabieg) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (drugi zabieg) Zboża Total Extra (3 kg) OPTI ZBOŻA (3 kg) FoliQ Uniwersalny (5 l) FoliQ Uniwersalny (5 l) Środki ochrony roślin PlonovitSulfi, PlonovitOpty, MikrovitCu, Tytanit Siarczan magnezu, (2 kg+4kgl+2 l+0,4 l+10 kg) PlonovitSulfi, PlonovitOpty, MikrovitMn, Tytanit Siarczan magnezu, (2 kg+4 kg+2 l+0,4 l+10 kg); PlonovitKali (4kg)+ Tytanit (0,4 l) Zboża Total Extra (2 kg) Basfoliar (4 l) Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd Legato Plus 600 SC (1,5l); Starane 250 EC+ Granstar 75 WG (0,3 l+ 15g) Legato Plus 600 SC (1,25l) Legato Plus 600 SC (1,5l); Gold 450 EC (1,2 l); Axial 100 EC+Adigor 440 EC (0,5 l+1,5 l) Maraton 375 SC + Expert Met 56 WG+ Glean 75 WG (2 l+ 0,2 kg+ 5g) Insektycyd Karate Zeon 050 CS (0,1 l) Fury 100 EW (0,1 l) Karate Zeon 050 CS (0,09 l) Karate Zeon 050 CS (0,1 l) tylko na poziomie a 2 Fungicyd pierwszy zabieg Bumper Super 490 EC (1 l) Rubric 125 SC (1 l) Tilt Turbo 575 EC (0,8 l) Capalo 337,5 SE (1 l) Fungicyd drugi zabieg Falcon 460 EC (0,6l) Sokół 460 EC (0,6 l) Seguris 215 SC ( l l ) Adexar Plus (1,2 l) Regulator wzrostu Moddus 250 EC (0,4 l) Stabilan 750 SL (2 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) 6

5 Tabela 3. Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 ) 8,2 8,3 7,0 7,0 8, Stan roślin po zimie (skala 9 ) 7,3 7,3 6,2 6,5 8,8 8,8 8,8 8,9 3. Martwe rośliny (%) 10,5 7,1 2,0 4, Termin kłoszenia (data) Termin dojrzałości woskowej (data) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 9 8, Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 8,9 8, Porażenie przez choroby (skala 9 ): -rdza żółta 9 9 8,7 8,9 7,9 8, mączniak prawdziwy 8, ,9 8, rdza brunatna 8,1 9 8, ,9 9 -septorioza liści 7,5 9 6,9 7,8 6,6 7,8 7,1 8,2 -septorioza plew 9 9 8, ,3 8,3 -choroby podstawy źdźbła brunatna plamistość liści 6,9 8,8 7,7 8, ,9 8,5 -fuzarioza kłosów ,9 8, Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 51,0 52,7 48,1 49,9 50,1 53,9 46,1 48,7 11. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,9 12,2 11,8 11,5 12,6 13,7 12,7 13,3 12. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 99,5 113,0 73,3 95,5 75,8 91,4 103,2 119,8 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9-9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: (przy wilgotności ziarna 14%) 8 Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny Wzorzec (dt/ha) 100,3 74,0 78,5 105,4 114,0 97,3 94,6 119,1 1. Astoria Figura w Askalon Bamberka Natula Skagen Arkadia Linus Oxal Sailor Patras w Praktik Arktis Lavantus Mulan Jantarka KWS Ozon w Platin Artist w Fakir pozostałe odmiany (grupa C ) 21. Markiza w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku

7 9 Tabela 5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2013, 2012 przy wilgotności ziarna 14% Lp. Odmiana Liczba lat badań Zimotrwałość a 1 a Wzorzec (dt/ha) 89,6 77,5 87,9 83,5 85,0 106,3 88,9 99,9 97,6 98,4 1. Astoria Figura w Askalon 3 2, Bamberka Natula 3 4, Skagen 3 4, Arkadia Linus 3 3, Oxal Sailor 3 5, Patras w Praktik Arktis 1 4, Lavantus 1 3, Mulan Jantarka KWS Ozon w Platin Artist w Fakir 1 4, pozostałe odmiany (grupa C ) 21. Markiza Liczba doświadczeń w- odmiany wchodzące w skład wzorca w roku

8 10 Tabela 6. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki -a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba DTR Septorioza Septorioza Fuzarioza Mączniak Rdza brunatna Rdza żółta (Brunat. plam. liści) liści plew kłosów Lp. Odmiana lat 2012 i badań Wzorzec (skala 9º) 8,6 8,2 8,3 7,9 6,9 7,8 6,8 6,9 8,1 7,7 8,4 8,6 8,1 8,0 1. Astoria 2-0,1-0,7-0,8-0,2 - -0,1-0,1 - -0,1-2. Figura w 3 0,0 0,0-1,1-0,9 0,5 0,3 0,1 0,2 0,2 0,2-0,1 0,0 0,1 0,3 3. Askalon 3 0,0-0,1 0,4 0,5 0,6 0,4 0,6 0,6-0,1 0,4-0,1 0,0-0,1 0,3 4. Bamberka 3 0,0-0,1 0,0 0,2 0,5 0,3 0,1 0,2-0,6 0,0 0,1 0,1-0,1 0,1 5. Natula 3 0,0-0,3 0,7 0,6 0,5-0,2-0,4-0,3 0,2 0,3 0,1-0,4 0,6 0,4 6. Skagen 3-0,2 0,0 0,2-0,2 0,5 0,2 0,7 0,7 0,2 0,7 0,4 0,3 0,4 0,6 7. Arkadia 3-0,5-1,4 0,7 0,4 1,5 0,8-0,1 0,0-0,3 0,0-0,9-1,3 0,1 0,1 8. Linus 3 0,0-0,3 0,4 0,2 0,5 0,2 0,2 0,2-0,3 0,0-0,1 0,0 0,4 0,4 9. Oxal 3 0,0 0,1 0,7 0,8 1,1 0,6 1,2 1,2 0,4 0,7 0,4 0,3 0,4 0,6 10. Sailor 3-0,2-0,3-0,5-0,1-0,2-0,1 0,7 0,6-0,6-0,1-0,4-0,4 0,6 0,6 11. Patras w 2 0,0-0,0-0,3-0,1 - -0,3-0,1 - -0,1-12. Praktik 2 0,0-0,4 - -0,2 - -0,1 - -0,6 - -0,6-0,6-13. Arktis 1 0,0-0,4-0,8-0,4-0,2-0,1-0,1-14. Lavantus 1-0,3-0,5-1,3-0,3 - -0,3 - -0,1-0,1-15. Mulan 3 0,0-0,2 0,4 0,0 0,5 0,4 0,2 0,2-0,1-0,1 0,1 0,1 0,1 0,4 16. Jantarka 3 0,0 0,1 0,7 0,7 1,5 0,8-0,4-0,1-0,6 0,2 0,1 0,1 0,1 0,2 17. KWS Ozon w 3 0,0 0,0 0,4 0,6-0,7-0,3-0,1 0,1-0,3-0,1-0,1 0,0 0,1 0,0 18. Platin 2-0,1-0,7-1,3-1,1-0,2 - -0,4-0,1-19. Artist w 1 0,0-0,7-0,0 - -0,1-0,4-0,1 - -0,1-20. Fakir 1 0,0-0,7-1,1-0,1 - -0,1-0,1-0,4 - pozostałe odmiany (grupa C) 21. Markiza 3 0,0 0,1-0,6-0,1 1,0 0,2 0,1-0,2-0,6-0,1-0,6-1,4 0,1 0,6 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku 10

9 Tabela 7. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9º) Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Liczba w fazie doj. mlecznej przed zbiorem (cm) (g) lat badań Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9º) 9 8,2 9 7, ,0 48,4 1. Astoria 2 0,0-1,2 0,0 0, ,5 1,0 2. Figura w 3 0,0-1,9 0,0-1, ,5-0,8 3. Askalon 3 0,0 0,8 0,0 0, ,0-3,7 4. Bamberka 3 0,0-1,5 0,0-0, ,4 0,3 5. Natula 3 0,0 0,8 0,0-0, ,2-0,4 6. Skagen 3-1,0-0,5-1,0-2, ,3-0,1 7. Arkadia 3 0,0-1,2 0,0-0, ,9 0,3 8. Linus 3 0,0 0,8 0,0 0, ,8-0,9 9. Oxal 3 0,0 0,8 0,0 0, ,7-2,1 10. Sailor 3 0,0 0,6 0,0-0, ,4 1,1 11. Patras w 2 0,0-0, ,3-12. Praktik 2 0,0-0, ,7-13. Arktis 1 0,0-0, ,8-14. Lavantus 1 0,0-0, ,9-15. Mulan 3 0,0 0,8 0,0 0, ,8-1,0 16. Jantarka 3 0,0 0,5 0,0-0, ,2 0,2 17. KWS Ozon w 3 0,0 0,8 0,0 1, ,4 0,9 18. Platin 2 0,0-0, ,1-19. Artist w 1 0,0-0, ,7-20. Fakir 1 0,0-0, ,2 - pozostałe odmiany (grupa C) 21. Markiza 3 0,0 0,8 0,0 0, ,4-0,3 Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 8,9 8,7 8,9 7, ,2 50,3 1. Astoria 2 0,1 0,1 0,1 0, ,1 0,1 2. Figura w 3-0,4-1,0-0,4-1, ,5-1,1 3. Askalon 3 0,1 0,3 0,1 0, ,5-5,1 4. Bamberka 3 0,1-0,5 0,1-0, ,7 0,1 5. Natula 3 0,1 0,3 0,1-0, ,1-2,2 6. Skagen 3-0,4-0,2-0,4-1, ,4-0,7 7. Arkadia 3-1,4-0,5-1,4-1, ,7 0,2 8. Linus 3 0,1 0,3 0,1 0, ,2-1,8 9. Oxal 3 0,1 0,3 0,1 0, ,6-1,4 10. Sailor 3 0,1 0,3 0,1-0, ,1 0,3 11. Patras w 2 0,1-0, ,8-12. Praktik 2 0,1-0, ,8-13. Arktis 1 0,1-0, ,5-14. Lavantus 1 0,1-0, ,4-15. Mulan 3 0,1 0,3 0,1 0, ,8-2,3 16. Jantarka 3 0,1 0,2 0,1-0, ,7-1,4 17. KWS Ozon w 3 0,1 0,3 0,1 0, ,4 0,9 18. Platin 2 0,1-0, ,6-19. Artist w 1 0,1-0, ,8-20. Fakir 1 0,1-0, ,1 - pozostałe odmiany (grupa C) 21. Markiza 3 0,1 0,3 0,1 0, ,3 0,6 Liczba doświadczeń wyleganie - wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą 11