Pszenica ozima. Uwagi ogólne

Transkrypt

1 Pszenica ozima Uwagi ogólne W sezonie wegetacyjnym 2011/12 w ramach PDOiR w woj. warmińsko-mazurskim przeprowadzono cztery doświadczenia z pszenicą ozimą, które zlokalizowano w stacjach doświadczalnych: Wrócikowo, Rychliki, Ruska Wieś oraz ZPD Bałcyny. W badaniach uczestniczyło 20 odmian spośród 83 znajdujących się w krajowym rejestrze i pięć odmian z katalogu wspólnotowego (CCA). W na Listę Zalecanyc h Odmian (LZO) wpisano odmiany Askalon, Bamberka, Natula, Skagen a wycofano: Bogatkę i Jengę. Aktualnie tworzą ją: Figura, Askalon, Bamberka, Natula, Skagen, Meteor, Mulan, Muszelka i Markiza. Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatk owym czynnikiem w ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy). Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR w warunkach naszego województwa oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonywali specjaliści prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki. Wyniki doświadczeń W minionym sezonie wegetacyjnym plonowanie odmian było zróżnicowane w poszczególnych miejscowościach. Średnie plonowanie wszystkich badanych odmian wyniosło od 75,3 dt/ha do 103,6 dt/ha na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1 ), a na poziomie intensywnym (a 2 ) od 89,2 dt/ha do 117,5 dt/ha. Najwyższe rezultaty na obu poziomach uzyskano w Bałcynach (a 1 103,6 dt/ha ; a 2 117,5 dt/ha). We wszystkich punktach doświadczalnych odnotowano istotny przyrost plonu, który wynikał z zastosowania środków ochrony roślin i wyższego nawożenia na poziomie a 2. Najwyższą efektywność poziomu a 2 uzyskano w Ruskiej Wsi 22,1 dt/ha oraz Bałcynach 13,9 dt/ha, w Rychlikach i Wrócikowie średni przyrost plonu wyniósł tam odpowiednio 9,1 dt/ha i 5,8 dt/ha (tabela 3). W ostatnim roku na poziomie a 1, z odmian uczestniczących w badaniach, powyżej wzorca plonowały: Askalon, Bockris, Jenga, Mulan, KWS Ozon, Markiza oraz badane u nas pierwszy rok

2 Linus i Sailor które miały lepsze wyniki od wzorca we wszystkich miejscowościach i na obu poziomach. Natomiast na poziomie a 2 rezultaty korzystniejsze od wzorca miały: Askalon, Bockris, Mulan, KWS Ozon, Markiza oraz pierwszy rok badane Arkadia, Linus i Sailor. Stabilne wyniki plonowania powyżej wzorca na obu poziomach agrotechniki w trzyletnim cyklu badań osiągnęły odmiany Askalon, Skagen, Mulan i Markiza (tabela 5). Miniony rok okazał się niekorzystny pod względem zdrowotności roślin, gdyż występowały sprzyjające warunki dla rozwoju chorób liści i kłosów pszenicy ozimej. W największym nasileniu odnotowano objawy rdzy brunatnej, septoriozy liści i plew oraz fuzariozy kłosów. Stopień porażenia roślin przez poszczególne choroby analizowano na przeciętnym poziomie agrotechniki (bez ochrony fungicydowej). Wyniki tych obserwacji zamieszczone zostały w tabeli 6. Dość dobre oceny pod względem zdrowotności uzyskały odmiany Askalon i Oxal. Odmiany te wyróżniły się bardzo wysoką odpornością na większość chorób. Wyższą odporność na porażenie mączniakiem wykazały Oxal, Bogatka, Meteor, Muszelka, Jantarka i KWS Ozon. Natomiast zwiększoną podatnością cechowały się odmiany Baletka, Arkadia, Jenga i Linus. Na rdzę brunatną podatne okazały się Figura i Kampana. Brunatna plamistość liści wystąpiła w większym nasileniu u odmian: Muszelka, Bogatka i Sailor. Znaczne nasilenie objawów septoriozy liści odnotowano u odmian Baletka, Natula, Muszelka i Markiza, a w przypadku septoriozy plew u odmiany Muszelka i Baletka. Na fuzariozę kłosów zwiększoną podatność wykazały: Muszelka, Kampana oraz KWS Ozon. W ostatnim roku wystąpiła również u niektórych odmian rdza żółta, szczególnie podatne okazały się Markiza, Baletka, Arkadia, Natula oraz Bogatka. Objawy tej choroby zanotowano we Wrócikowie i Rychlikach. W ostatnim sezonie wegetacyjnym wylegnięcie roślin w fazie dojrzałości mlecznej wystąpiło tylko w ZDOO Rychliki. Większą podatnością na wyleganie w tej fazie wykazały się Figura, Bamberka, Arkadia i Baletka. Natomiast wyleganie przed zbiorem wystąpiło w Rychlikach i Ruskiej Wsi. Zwiększoną odporność wykazały Askalon, Linus, Oxal, Muszelka, Kampana, KWS Ozon oraz Markiza (tabela 7). Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku była wyższa niż w roku poprzednim. Wyniki po ostatnim zbiorze to 43,4 g 49,2 g na poziomie a 1 i 41,6 g 50,8 g na poziomie a 2. Najwyższą MTZ na poziomie a 1 wyróżniły się KWS Ozon, Bogatka, Sailor oraz Jantarka i Bockris. Niższą masę ziarna miały Kampana, Baletka, Muszelka, Jenga oraz Askalon. Natomiast na poziomie a 2 pod względem wysokiej MTZ wyróżniły się odmiany Bogatka, Bockris i KWS Ozon, a najdrobniejsze ziarno miały Baletka, Muszelka, Kampana, Askalon oraz Meteor (tabela 7).

3 Tabela 1. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Odmiana Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Rok włączenia do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) 1. Figura PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 2. Askalon DE 2009 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 3. Baletka FR 2009 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 4. Bamberka PL 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul. Główna 20; PL Strzelce 5. Natula PL 2009 Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; PL Kraków 6. Skagen DE 2009 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 7. Bockris DE 2010 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 8. Arkadia PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 9. Linus FR 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 10. Oxal FR 2011 RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; PL Łysomice 11. Sailor DE 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 12. Bogatka PL 2004 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 13. Meteor DE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g; PL Wrocław 14. Jenga DE 2008 Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 15. Mulan DE Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL Wągrowiec 16. Muszelka PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 17. Kampana PL 2009 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 18. Jantarka PL 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL Kościan 19. KWS Ozon DE 2010 KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL Prusy odmiany pastewne (grupa C ) 20. Markiza PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL Strzelce *- według Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce

4 Tabela 2. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Wrócikowo pow. Olsztyn ZDOO Rychliki pow. Elbląg ZDOO Ruska Wieś pow. Ełk ZPD Bałcyny pow. Ostróda Kompleks rolniczej przydatności gleby pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III b III b IV b III a ph gleby w KCl 6,83 5,19 6,09 - Przedplon bobik pszenica ozima łubin wąskolistny rzepak ozimy Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (pierwszy zabieg) (nazwa, dawka/ha) Zboże Total Extra (3 kg) Basfoliar 36 Extra (10 l) Fertileader Tonic (1,5 l) Basfoliar (4 l) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (drugi zabieg) (nazwa, dawka/ha) Basfoliar 36 Extra (8 l) Basfoliar 36 Extra (10 l) Fertileader Vital-954 (3 l) Basfoliar (4 l) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Snajper 600 SC (1,5 l); Legato Plus 600 SC Legato Plus 600 S.C. Maraton 375 SC + Puma Uniwersal 069 Herbicyd (nazwa, dawka/ha) (1,5l); Mustang 306 SE (1,5l); Expert Met 56 WG+ EW (1,2 l); Granstar 75 (0,5l) Gold 450 EC (1,2 l); Glean 75 WG (2 l+ 0,2 WG + Starane 250 EC Protugan 500 SC (3 l) kg+ 5g) (0,15 g+0,3 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Fastac 100 EC (0,1 l) Danadim 400 EC (0,5 l) tylko na poziomie a 2 Eforia 065 ZC (0,3 l) Karate Zeon 050 CS (0,1 l) Fungicyd pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Mondatak 450 EC (1 l) Duett Ultra 497 SC (0,6l) Lotus 750 EC (0,75 l); Bumper Super 490 EC (1 l) Helicur 250 EW (1 l) Fungicyd drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Soligor 425 EC (1 l) Sokół 460 EC (0,6l) Soprano 125 SC ( 1 l); Orius Extra 250 EW (0,5 l) Fandango 200 EC (1 l) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l) Moddus 250 EC (0,4 l)

5 Tabela 3. Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Wyszczególnienie Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 ) 5,1 5,2 7,0 7,0 8,3 8, Stan roślin po zimie (skala 9 ) 7,4 7, ,3 8,4 8,4 3. Martwe rośliny (%) ,4 10, Termin kłoszenia (data) Termin dojrzałości woskowej (data) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 ) 9 9 8,3 8, Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 ) 9 9 3,3 3,3 5,6 5, Porażenie przez choroby (skala 9 ): -rdza żółta 8,2 9 8, mączniak prawdziwy 7,5 8,9 8,0 8,5 7,3 8,0 8,2 8,6 -rdza brunatna 7,9 9 7,3 8,6 7,8 9 8,6 8,9 -septorioza liści 6,8 8,5 7,0 7,9 7,2 8,0 8,5 8,6 -septorioza plew 7, ,4 7,9 8,2 8,5 -choroby podstawy źdźbła 9 9 8, ,9 8,2 -brunatna plamistość liści 8,9 9 8,6 8, fuzarioza kłosów 7,3 8, , Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 47,0 48,8 43,4 41,6 49,2 50,8 46,1 46,1 11. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 17,4 17,5 14,9 14,6 14,6 15,4 15,6 15,6 12. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 83,4 89,2 87,3 96,4 75,3 97,4 103,6 117,5 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9-9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny

6 Tabela 4. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: (przy wilgotności ziarna 14%) Poziom a 1 Poziom a 2 Lp. Odmiana Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny Wrócikowo Rychliki Ruska Wieś Bałcyny Wzorzec (dt/ha) 83,3 88,2 76,8 103,4 86,6 96,3 100,1 116,6 1. Figura w Askalon Baletka Bamberka Natula Skagen Bockris w Arkadia Linus Oxal Sailor Bogatka Meteor Jenga Mulan Muszelka w Kampana Jantarka KWS Ozon w pozostałe odmiany (grupa C ) 20. Markiza W - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku

7 Tabela 5. Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2011, 2010 przy wilgotności ziarna 14% Liczba Mrozoodporność a 1 a 2 Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (dt/ha) 87,9 80,4 80,9 84,2 83,1 99,9 91,9 93,5 95,9 95,1 1. Figura w Askalon 3 2, Baletka 3 4, Bamberka Natula 3 4, Skagen 3 4, Bockris w Arkadia Linus 1 3, Oxal Sailor 1 5, Bogatka Meteor 3 3, Jenga 3 2, Mulan Muszelka w 3 2, Kampana Jantarka KWS Ozon w pozostałe odmiany (grupa C ) 20. Markiza Liczba doświadczeń W - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku i 2011; wzorzec w 2010 Tonacja, Figura, Bogatka, Muszelka

8 Tabela 6. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki -a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, DTR Septorioza Septorioza Choroby Fuzarioza Rdza Liczba Mączniak Rdza brunatna (Brunat. plam. liści) liści plew podst. źdźbła kłosów żółta Lp. Odmiana lat badań Wzorzec (skala 9º) 8,0 8,0 7,7 7,5 8,8 8,2 7,2 7,2 7,2 7,3 8,3 8,3 7,8 7,8 8,9 1. Figura w 3-0,1-0,1-0,8-0,8 0,2 0,3-0,1 0,0 0,0 0,1 0,3 0,1 0,3 0,2 0,1 2. Askalon 3-0,3 0,0 0,8 0,6 0,2 0,5 0,7 0,6 0,8 0,5 0,5-0,1 0,5 0,5 0,1 3. Baletka 3-0,8-0,7 0,2 0,5 0,0-0,2-0,5-0,8-0,4-0,4-0,3-0,4 0,3 0,2-1,4 4. Bamberka 3-0,2-0,2 0,2 0,5 0,0 0,3 0,3 0,4 0,3 0,2-0,5-0,2 0,3 0,2 0,1 5. Natula 3-0,3-0,2 0,3 0,3-0,3-0,2-0,6-0,3 0,5 0,2-0,3-0,1 0,5 0,2-0,9 6. Skagen 3 0,0 0,1-0,1 0,1-0,3 0,2 0,5 0,5 1,1 0,8-0,3 0,0 0,8 0,7 0,1 7. Bockris w 2-0,3-0,3-0,2 0,2 0,2-0,5-0,3-0,8 - -0,4 8. Arkadia 1-2,1-0,3-0,2-0,3-0,1-0,0-0,0 - -1,6 9. Linus 1-0,6-0,6 - -0,3-0,2-0,3-0,0-0,8-0,1 10. Oxal 1 0,2-1,1-0,0-1,0-1,0-0,3-0,5-0,1 11. Sailor 1-0,2-0,1 - -0,5-0,4-0,0 - -0,3-0,8 - -0,4 12. Bogatka 3 0,2-0,1 0,1-0,3-0,5-0,2 0,3 0,0 0,1 0,1 0,3 0,1 0,5 0,3-0,6 13. Meteor 3 0,2 0,2 0,4-0,1 0,0-0,4 0,3 0,4 0,8 0,5 0,3 0,1 0,8 0,3 0,1 14. Jenga 3-0,7-0,5 0,2 0,4 0,2 0,7 0,8 0,9 0,8 0,6 0,0 0,0 0,8 0,8 0,1 15. Mulan 3-0,3-0,4 0,2 0,0 0,0 0,1-0,1 0,0 0,1 0,0-0,3-0,2 0,8 0,5 0,1 16. Muszelka w 3 0,2 0,3 0,2 0,5-0,5-0,3-0,5-0,3-0,5-0,6-0,3-0,2-0,8-0,6 0,1 17. Kampana 3 0,0-0,1-0,6-0,6 0,0 0,1-0,1-0,1 0,0-0,2 0,3-0,1-0,5-0,1 0,1 18. Jantarka 2 0,4-0,6-0,2 0,5 0,0-0,6 - -0,5-0,3-0,1 19. KWS Ozon w 2 0,3-0,3-0,0-0,3 0,4-0,1 - -0,3 - -0,3-0,1 pozostałe odmiany (grupa C) 20. Markiza 3 0,0 0,1-0,1 0,2 0,0 0,0-0,5 0,0 0,1 0,2 0,3 0,3 0,8 0,5-2,1 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą W - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku i 2011; wzorzec w 2010 Tonacja, Figura, Bogatka, Muszelka

9 Tabela 7. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba lat badań Wyleganie (skala 9º) Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Lp. Odmiana w fazie doj.mlecznej przed zbiorem Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec (skala 9º) 8,1 8,5 4,9 7, ,3 45,6 1. Figura w 3-2,6-1,5-1,4-0, ,1-0,4 2. Askalon 3 0,9 0,5 0,4 0, ,0-5,1 3. Baletka 3-1,6-0,8-0,9-0, ,7-7,1 4. Bamberka 3-2,1-1,0-1,4-0, ,0 1,1 5. Natula 3 0,9 0,5-0,6 0, ,3 0,1 6. Skagen 3 0,9 0,5-1,6-0, ,8-0,2 7. Bockris w 2 0,9 0,5-1, ,4-8. Arkadia 1-3,1 - -1, ,0-9. Linus 1 0,9-0, ,5-10. Oxal 1 0,9-0, ,7-11. Sailor 1 0,9 - -1, ,1-12. Bogatka 3-0,1 0,0-1,4-0, ,6 3,4 13. Meteor 3 0,9 0,5-1,6-0, ,1-4,9 14. Jenga 3 0,9 0,5-0,1 0, ,5-4,6 15. Mulan 3 0,9 0,5-1,4-0, ,0-0,6 16. Muszelka w 3 0,9 0,5 1,4 0, ,2-4,1 17. Kampana 3 0,9 0,5 1,6 0, ,0-6,2 18. Jantarka 2 0,4-0,3-1, ,4-19. KWS Ozon w 2 0,9 0,5 1, ,8 - Pozostałe odmiany (grupa C) 20. Markiza 3 0,9 0,5 0,9 0, ,9 0,6 Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec (skala 9º) 8,1 4,5 7, ,9 46,7 1. Figura w 3-2,6-1,0-0, ,4 0,1 2. Askalon 3 0,9 2,0 0, ,7-4,2 3. Baletka 3 0,9-1,3-0, ,1-6,8 4. Bamberka 3-1,6-1,5-0, ,5 1,6 5. Natula 3 0,9-1,0-0, ,2 0,0 6. Skagen 3 0,4-1,0-0, ,5-0,4 7. Bockris w 2 0,9 0, ,6-8. Arkadia 1-0,1-1, ,2-9. Linus 1 0,9 1, ,6-10. Oxal 1 0,9 1, ,2-11. Sailor 1 0,9 0, ,1 - nie wystąpiło 12. Bogatka 3-0,1 0,0 0, ,1 4,0 13. Meteor 3 0,9-1,0-0, ,0-5,1 14. Jenga 3 0,9 0,0 0, ,2-4,4 15. Mulan 3 0,9-0,8-0, ,0-1,6 16. Muszelka w 3 0,9-0,8-0, ,1-5,3 17. Kampana 3 0,9 2,3 0, ,1-7,1 18. Jantarka 2 0,4-1, ,6-19. KWS Ozon w 2 0,9 1, ,2 - pozostałe odmiany (grupa C) nie wystąpiło 20. Markiza 3 0,9 0,8 0, ,2 0,3 Liczba doświadczeń Wyleganie - wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca w roku i 2011; wzorzec w 2010 Tonacja, Figura, Bogatka, Muszelka;