Krzysztof Springer. Pszenica jara

Transkrypt

1 Krzysztof Springer Pszenica jara Uwagi ogólne Lokalizacja i liczba doświadczeń w ostatnim trzyleciu jak i w roku była podobna. Udział pszenicy jarej zwyczajnej w latach w krajowej strukturze zasiewów zbóż wynosił zaledwie 4,1 %. Pszenica jara twarda w Polsce uprawiana jest na niewielkim areale i jako gatunek nie jest wyodrębniany w zestawieniach GUS. W r. do Krajowego Rejestru wpisano jedna nową odmianę o nazwie Struna, zaliczaną do grupy jakościowej (A). W 2011 r. wpisano pierwszą i jak dotąd jedyną, jarą odmianę pszenicy twardej SMH87. Z Krajowego Rejestru nie skreślono żadnej odmiany i obecnie wpisanych wraz z pszenicą twardą jest 29 odmian w tym: w grupie elitarnej(e) - 2 odmiany, jakościowej(a) 21, chlebowej(b) - 4, pszenic pozostałych (pastewnych) -1, oraz 1 odmiana pszenicy twardej. Odmiany pszenicy jarej w większości pochodzą z krajowej hodowli. Formy zagraniczne stanowią 25% wszystkich zarejestrowanych odmian. Pszenica twarda przeznaczona jest do produkcji makaronu i innych produktów zbożowych. Odmiana z tej grupy badana jest łącznie z odmianami pszenicy zwyczajnej, stąd wszystkie badane cechy są w pełni porównywalne. W roku Zespół Wojewódzki PDOiR wytypował z rejestru krajowego 12 odmian do badań, w tym jedną nowo zarejestrowaną. Doświadczenia z tak ustalonym doborem prowadzono w dwóch miejscowościach Przecławiu i Boguchwale. W Skołoszowie dobór był poszerzony do16 odmian. Odmiany badane na Podkarpaciu należały do następujących grup: jakościowe (A) - 10 odmian, chlebowe (B) - 1 odmiana, pszenica twarda - 1 odmiana. Doświadczenia prowadzono na dwóch poziomach agrotechniki w dwóch powtórzeniach wg. metodyki COBORU. Wyniki doświadczeń Średni plon z doświadczeń w roku był niższy od plonu z ubiegłego roku o 8,1 dt z ha a w odniesieniu do dwu- i trzylecia odpowiednio o 4,1 dt i 5,8 dt na poziomie a 1. Na poziomie a 2 plon był niższy o 9,2 dt z ha od plonu z roku ubiegłego i niższy o 4,6 dt z ha w stosunku do dwulecia i 6,3 dt z ha do trzylecia. Efektywność plonowania poziomu a 2 była nieco niższa niż w roku 2012 i wyniosła 12,3 dt z ha. Poziom plonowania w roku były najniższy w analizowanym trzyleciu na co miał wpływ opóźniony termin siewu (16-22 kwietnia) spowodowany nawrotem zimy w marcu i na początku kwietnia a w związku z tym skróceniem okresu wegetacji oraz niewielkim wzrostem porażenia przez niektóre choroby. Z odmian badanych trzy lata najlepiej plonowały odmiany: Łagwa (A), Arabella (A), Hewilla(A), Ostka Smolicka i Trappe(B). W grupie odmian jakościowych (A) badanych dwa lata bardzo dobrze plonowała odmiana Izera na obu poziomach agrotechniki. Nowo zarejestrowana odmiana, badana pierwszy rok, Struna (A) plonowała na poziomie odmiany Izera (A). Duży spadek plonowania zaznaczył się u odmian: Kandela (A) na a 1 i a 2 oraz Ostki Smolickiej (A) na poziomie a 1 oraz nieznaczny u odmiany Hewilla (A) ) na a 1 i a 2. Odmiana pszenicy twardej SMH87 plonowała poniżej wzorca 69% i 73% w trzyleciu na poziomie a 1 i a 2 i najniżej w roku 53% i 62% wzorca na poziomie a 1 i a 2. Średnie porażenie większością chorób było na poziomie średnich z trzylecia. Zwiększyło się jedynie porażenie chorobami podstawy źdźbła. Najmniej odpornymi na mączniaka okazały się odmiany: Łagwa (A), Hewilla (A), Trappe(B) oraz badana dwa lata Izera (A); na rdzę brunatną Tybalt (A) i Parabola (A); na septoriozę liści: Hewilla (A), Arabella (A), SMH87 (twarda) a septoriozą plew: Tybalt (A) i Kandela (A) a z badanych dwa lata KWS Torridon (A). Na choroby podstawy źdźbła najmniej odporne okazały się odmiany: Kandela

2 (A), Hewilla (A) i SMH87 (twarda), na fuzariozę kłosów: Hewilla (A), Parabola (A), Kandela (A) i SMH87 (twarda) a brunatną plamistością liści: Tybalt (A), Hewilla (A) i Łagwa (A). Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej było mniejsze niż w trzyleciu ale tylko na poziomie a 1, natomiast przed zbiorem na obu poziomach agrotechniki, średnio o 1,4 0 (a 1 ) i 0,9 0 (a 2 ). Najmniej przed zbiorem wyległy odmiany badane dwa lata: Izera (A) i KWS Torridon (A) oraz badane trzy lata: Trappe(B), Łagwa (A) a najbardziej podatnymi w tej fazie były: SMH87 (twarda), Tybalt (A) i Hewilla (A) na poziomie a 1 oraz Kandela (A) i Ostka Smolicka (A) na a 2 oraz badana pierwszy rok Struna (A) na obu poziomach agrotechniki. W analizowanym sezonie rośliny były nieco niższe niż w trzyleciu (o 0,6 cm na a 2 i 0,8 cm na a 2 ) i efekt skrócenia roślin przez zastosowanie regulatora wzrostu był mniejszy w porównaniu do trzylecia. Najniższymi roślinami cechowały się odmiany: Tybalt (A), KWS Torridon (A) i pszenica twarda SMH87. Masa tysiąca nasion była na poziomie trzylecia na a 1, natomiast na a 2 była większa o 1,4 g. Największą masą 1000 nasion cechowała się odmiana Parabola (A) i Łagwa (A), natomiast najdrobniejszymi ziarno wystąpiło u odmian: Trappe (B), Arabella (A) i badana dwa lata Izera (A).

3 Rok włączenia do LOZ Liczba lat na LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 1 Pszenica zwyczajna jara, Pszenica twarda jara. Odmiany badane. Rok zbioru Lp Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Jakościowe (grupa A) 1 Tybalt NL Irena Szyld, ul. Celtycka 41a, Kalisz 2 Hewilla Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków 3 Parabola Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków 4 Łagwa Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków 5 Kandela DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 6 Ostka Smolicka Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin 7 Arabella DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, Kościan 8 KWS Torridon 2012 KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy 9 Izera 2012 Małopolska Hodowla Roślin-HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4, Kraków 10 Struna DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, Kościan Chlebowe (grupa B) 11 Trappe DE KWS Lochow Polska sp. z o.o., Kondratowice, ul. Słowiańska 5, Prusy Pszenica twarda 12 SMH Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146, Kobylin

4 Tabela 2 Pszenica zwyczajna jara, Pszenica twarda jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru Miejscowość SDOO Przecław ZDOO Skołoszów PODR Boguchwała Powiat Mielec Jarosław Rzeszów Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IIIa II II ph gleby w KCl 7,3 5,55 6,37 Przedplon Burak cukrowy Burak cukrowy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, miesiąc, rok) 16 IV 22 IV 17 IV Obsada nasion (szt/m²) Data zbioru (dzień, miesiąc, rok) 7 VIII 12 VIII 10 VIII Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a2 Basfoliar- 5,0 Plonvit Z - 1,0 Insol 3 1,5 Basfoliar 36 Extra + Basfoliar l Basfoliar 36 Extra + Basfoliar l (l/ha) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Raxil 206 GF Funaben T Funaben Plus 02 WS

5 Herbicyd Insektycyd (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Chisel 75 WG - 0,04 kg Starane 250 EC 0,7 l Karate Zeon 050 EC 0,1 l Patriot 100 EC - 0,06 l Sekator 125 OD 0,15 l Decis Mega 50 EW - 0,125 l Lintur 70 WG 0,15 kg Chwastox Extra 300 SL 1,5 l Attribut 70 WG 0,06 kg Axial 100 EC + Adigor 440 EC- 0,45l +1,35l 2x Karate Zeon 050 CS- 0,1 l (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Alert 375 SC-1,0 l Falcon 460 EC 0,8 l Aviator Xpro 225 EC 1,0 l Fungicyd drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC - 0,5 l Artea 330 EC- 0,5 l Fandango 200 EC 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Cerone 480 SL -0,75 2x Antywylegacz 675 SL+ Modus 250 EC - 0,5 + 0,2 Cerone 480 SL 0,75 Tabela 3 Pszenica zwyczajna jara. Pszenica twarda jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Przecław Skołoszów Boguchwała a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 11 VI 12 VI 21 VI 21 VI 17 VI VI Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 22 VII 24VII 22 VII 22 VII 26 VII VII Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej(skala 9º) 7,7 7,8 9,0 9,0 7,4 7,5 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9º) 7,6 7,8 7,6 9,0 7,1 7,5 6 Porażenie chorobami: mączniakiem liści (skala 9º) 8,4 8,5 8,0 8,6 8,4 9,0 7 - rdzą brunatną (skala 9º) 6,6 7,4 7,0 8,3 7,2 9,0 8 - septoriozą liści (skala 9º) 5,1 6,0 6,9 7,8 8,3 8,8

6 9 - septoriozą plew (skala 9º) 7,4 8,3 7,3 8,2 6,8 9, podstawy źdźbła /ocena kompleksowa / (skala 9º) 9,0 9,0 9,0 9,0 7,0 9, brunatną plamistością liści (DTR) (skala 9º) 6,3 7,4 7,3 7,8 8,4 9, fuzariozą kłosów (skala 9º) 7,1 7,9 7,7 7,9 7,8 8,0 13 Masa 1000 ziaren (g) 34,4 39,8 36,8 40,5 35,1 40,0 14 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,7 12,8 11,2 11,1 12,4 13,7 15 Plon ziarna (dt z ha) 54,0 66,1 52,6 68,3 47,6 56,7 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9º : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny Tabela 4 Pszenica zwyczajna jara, Pszenica twarda jara. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Przecław Skołoszów Boguchwała Przecław Skołoszów Boguchwała

7 Wzorzec, dt z ha 54,0 52,6 47,6 66,1 68,3 56,7 Jakościowe grupa A 1 Tybalt Hewilla Parabola Łagwa Kandela Ostka Smolicka Arabella KWS Torridon Izera Struna Chlebowe grupa B 11 Trappe Pszenica twarda 12 SMH Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian Tabela 5 Pszenica zwyczajna jara, Pszenica twarda jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2012, 2011

8 Lp. Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Wzorzec, dt z ha 51,4 59,5 60,7 55,5 57,2 63,7 72,9 73,5 68,3 70,0 Jakościowe grupa A 1 Tybalt Hewilla Parabola Łagwa Kandela Ostka Smolicka Arabella KWS Torridon Izera Struna Chlebowe grupa B 11 Trappe Pszenica twarda 12 SMH Liczba doświadczeń Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

9 Tabela 6 Pszenica zwyczajna jara, Pszenica twarda jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru :, Lp. Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Choroby podstawy źdźbła Fuzarioza kłosów Brunatna plamistość liści (DTR) Wzorzec, (skala (9º) 8,2 8,0 6,9 6,8 6,8 6,8 7,2 7,0 7,0 7,5 7,5 7,6 6,8 6,9 Jakościowe - grupa A 1 Tybalt 3 0,8 0,4 0,8-0,2 0,7 0,3-0,3-0,3 0,0-0,1 0,0 0,0-0,3-0,3 2 Hewilla 3-0,7-0,3-0,1-0,1-0,8-0,5-0,2 0,0-0,5-0,3-0,5-0,2-0,8-0,5 3 Parabola 3 0,3 0,2-0,7-0,2-0,4 0,1-0,2-0,1 0,0 0,0-0,5-0,6 0,4 0,4 4 Łagwa 3 0,1-0,3-0,4 0,1-0,3 0,0 0,3 0,0 0,0 0,3 0,3 0,4-0,8-0,2 5 Kandela 3 0,3 0,3 0,6 0,1 0,4 0,1-0,2-0,4 0,0-0,2-0,5-0,3 0,4 0,2 6 Ostka Smolicka 3-0,4-0,2-1,1-0,1-0,6 0,1 0,5 0,5 0,0-0,1 0,2 0,3 0,2 0,0 7 Arabella 3 0,8 0,1-0,2 0,0-0,1-0,4 0,2-0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 0,0 8 KWS Torridon 2-0,4 0,3 0,4 0,6 0,2 0,3-0,7-0,5 0,0-0,1 0,3 0,2-0,3 0,3 9 Izera 2-0,7-0,4 0,4 0,3 0,4 0,5 0,2 0,5 0,0 0,2 0,3 0,1 0,2 0,1 10 Struna 1-0,4-0,1 0,1 0,3 0,5 0,5 0,4 Chlebowe grupa B 11 Trappe 3-0,2-0,3-0,2 0,2 0,2 0,2-0,3-0,1 0,0 0,1 0,5 0,4-0,3 0,0 Pszenica twarda 12 SMH ,6 0,4 0,6 0,1 0,1-0,2 0,2 0,2 0,0-0,6-0,5-0,5 0,7 0,1 Liczba doświadczeń Wzorzec- średnia z wszystkich badanych odmian Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza

10 Tabela 7 Pszenica zwyczajna jara. Pszenica twarda jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9º) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań 2011-* Poziom agrotechniki a 1 wzorzec 7,5 6,8 7,4 6,0 92,3 94,1 35,4 35,6 Jakościowe - grupa A 1 Tybalt 3 0,2 0,1 0,4-0,3-7,2-6,6-0,4-0,7 2 Hewilla 3-0,3-0,7-0,6-0,3 8,8 7,1 1,5 1,2 3 Parabola 3 0,0-0,3-0,6-0,1 1,6 0,1 3,3 3,2 4 Łagwa 3 0,5 1,0 0,4 0,2 2,6 3,3 6,0 3,5 5 Kandela 3-0,5-0,8 0,1 0,0-2,5-2,1 1,0-0,2 6 Ostka Smolicka 3-0,8-0,7-0,4-0,2 3,4 4,0-1,2 1,6 7 Arabella 3 0,5 0,5-0,1 0,0-0,9-0,2-2,7-2,7 8 KWS Torridon 2 1,5 1,6 1,2-7,9-8,1 2,0 1,1 9 Izera 2 0,2 0,4 0,7 9,7 7,0-0,1-1,4 10 Struna 1-1,3-1,1 5,8-0,2 Chlebowe - grupa B 11 Trappe 3 1,0 1,0 0,7 0,4-2,8-2,7-4,9-4,0 Pszenica twarda

11 12 SMH87 3-0,8-0,7-0,6-0,7-10,3-8,8-4,4-1,2 Liczba doświadczeń Wzorzec- średnia z wszystkich badanych odmian Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce: wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą *- średnia i odchylenia od wzorca z tej kolumny obliczone z lat 2011 i - w roku 2012 wyleganie w tej fazie nie wystąpiło na obu poziomach agrotechniki w żadnej miejscowości Tabela 8 Pszenica zwyczajna. Pszenica twarda jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9º) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań 2011-* Poziom agrotechniki a 2 wzorzec 7,7 8,1 8,1 7,2 84,5 85,1 40,1 38,7 Jakościowe - grupa A 1 Tybalt 3-0,4-0,2-0,3-0,2 0,0-2,6-0,2-0,1 2 Hewilla 3 0,3 0,4-0,1 0,0 6,3 5,3 1,0 1,3 3 Parabola 3 0,1-0,2 0,1 0,2 2,3 0,8 6,3 5,8 4 Łagwa 3 0,6 0,6 0,3 0,6 2,4 3,2 6,4 3,9 5 Kandela 3-0,7-0,9-0,3-0,5-1,2 0,2-3,7-2,6 6 Ostka Smolicka 3-0,4-0,5-0,4-0,3 3,7 3,8 1,3 1,4 7 Arabella 3 0,6 0,6 0,6 0,3-3,6-2,8-2,6-3,1 8 KWS Torridon 2 0,8 0,6 0,5-7,6-8,0-0,3-0,6 9 Izera 2 0,1 0,3 0,7 6,6 5,5-0,8-1,6

12 10 Struna 1-0,7-0,9 5,1 0,5 Chlebowe grupa B 11 Trappe 3 0,8 0,7 0,6 0,3-6,2-3,4-6,2-4,3 Pszenica twarda 12 SMH87 3-0,9-1,5-0,4-0,9-7,8-6,1-1,6-0,5 Liczba doświadczeń Wzorzec- średnia z wszystkich badanych Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce: wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą *- średnia i odchylenia od wzorca z tej kolumny obliczone z lat 2011 i - w roku 2012 wyleganie w tej fazie nie wystąpiło na obu poziomach agrotechniki w żadnej miejscowości