Analiza przestrzennych zmian regionalnego produktu krajowego brutto w Polsce w latach

Transkrypt

1 Barbara Batóg * Jacek Batóg ** Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego brutto w Polsce w latach Wstęp Badana przeprowadzane w zakrese kształtowana sę rozwou gospodarczego w uęcu regonalnym wskazuą na brak konwergenc produktu kraowego brutto per capta mmo ednoczesnego zachodzena konwergenc realne mędzy kraam [Gezc, Hewngs, 2004; Shankar, Shah, 2003, s.1437; How Regons Grow, 2009; Batóg, 2010] 1. Jednocześne obserwowana est wysoka stablność stneącego uporządkowana regonów [Ezcurra, Pascual, Rapún, 2009] lub pogarszane sę pozyc regonów bedneszych [Jahn, 2008, s.151; Dzemanowcz nn, 2009, s.23]. Oznacza to, że awans z grupy regonów mne rozwnętych do grupy regonów o wyższym pozome rozwou est stosunkowo mało prawdopodobny. Przyczyny wysokego zróżncowana pozomu rozwou regonów w kraach Europy Środkowe w okrese transformac zostały opsane mędzy nnym w pracy [Lux, 2009, s ] 2. Nezadowalaące rezultaty dotychczasowe poltyk spónośc wyrażaą sę występowanem nerównośc we wzrośce pozome rozwou gospodarczego regonów, będących skutkem zróżncowanych stóp zatrudnena, wydanośc pracy, pozomu akośc różnego rodzau kaptałów, otoczena nstytuconalnego, nfrastruktury, występowana przewag komparatywnych oraz odmennych poltyk gospodarczych społecznych realzowanych w poszczególnych regonach [Kraowa stratega rozwou regonalnego, 2010, s.34; Investng for Growth, 2009]. Utrzymuącym sę różncom ekonomcznym mędzy regonam towarzyszą równeż często wysoke dysproporce wewnątrzregonalne wynkaące w znaczne merze z rosnących różnc pomędzy obszaram meskm a obszaram weskm pośrednm [Bałek nn, 2009, s.8] 3. Obserwowane prawdłowośc polegaące na utrzymywanu sę lub wzrośce nerównośc pozomu rozwou oraz zróżncowanu potencału gospodar- * Dr, Katedra Ekonometr Statystyk Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana Unwersytetu Szczecńskego, batog@wnez.pl ** Dr hab., Katedra Ekonometr Statystyk Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana Unwersytetu Szczecńskego, batog@wnez.pl 1 Zob. równeż przegląd stosowanych podeść badawczych zwązanych z analzą nerównośc regonalnych w kraach Un Europeske [Terras, 2002] oraz cele wykorzystywana metod ekonometrycznych w analzach regonalnych [Bal-Domańska, Wlk, 2008, s.163]. 2 Procesy kształtuące zróżncowane rozwou regonów ne są ednak całkowce rozpoznane. Istnee w tym zakrese eszcze wele rozbeżnośc [Capello, 2007, s.755]. 3 Należy ednocześne zauważyć, że zawsku wysokego zróżncowana polskch woewództw ze względu na pozom PKB per capta towarzyszą znaczne nższe różnce nomnalnych dochodów do dyspozyc brutto w sektorze gospodarstw domowych przypadaących na 1 meszkańca [Bałek nn, 2008, s.117].

2 24 Barbara Batóg, Jacek Batóg czego regonów są zgodne z wększoścą teor rozwou regonalnego 4. Według teor wzrostu endogencznego regony uznane za centralne maą wyższy potencał nnowacynośc pod względem nowych technolog produktów oraz lepsze otoczene nstytuconalne, co wpływa na wzrost koncentrac aktywnośc ekonomczne, a w konsekwenc na wzrost nerównośc. Teora nowe geograf ekonomczne za naważneszy czynnk zróżncowana regonalnego uznae koszty transportu, które wpływaą na koncentracę aktywnośc ekonomczne powoduące wzrost wydanośc pracy oraz dochodów gospodarstw domowych przedsęborstw. Zawska te prowadzą do wzrostu nwestyc oraz kolenego wzrostu koncentrac dzałalnośc gospodarcze. Teora ewolucyna przymue, że obecny pozom rozwou est funkcą poprzednego stanu oraz możlwośc kreowana tego rozwou wsperanych odpowednm otoczenem nstytuconalnym. Bogatsze regony maą węc wększe szanse na utrzymane przewag stneące nad regonam mne rozwnętym. Równeż teore wskazuące na decyduące znaczene eksportu oraz funkconowana wysoko wyspecalzowanych klastrów rozwaących wymanę wedzy nnowac sprzyaą wzrostow zróżncowana regonalnego poprzez ntensyfkacę współpracy w zakrese nwestyc oraz kształcene odpowedno wykwalfkowane sły robocze. Praktyczne edyną powszechne znaną teorą, według które regony wykazuą tendence do wyrównywana pozomów wytwarzanego produktu lub osąganego dochodu est teora neoklasyczna. Według te teor mgrac sły robocze z regonów słabe rozwnętych do regonów lepe rozwnętych ze względu na wększą podaż pracy, towarzyszy przepływ kaptału w odwrotnym kerunku, ze względu na nższe koszty produkc. W wynku tych procesów obserwowany est wzrost pozomu płac zatrudnena w regonach mne rozwnętych oraz zawsko regonalne konwergenc. Neednoznaczność teor rozwou regonalnego wyraża sę równeż w braku dentycznego poglądu, co do tego, w ak sposób regony ze sobą rywalzuą. Nektórzy autorzy stoą na stanowsku, że konkurenca mędzy regonam ma tak sam charakter ak konkurenca mędzy frmam [Buldng Compettve Regons, 2005]. Odmenne zdane spotkać można w pracach, według których wyższy pozom konkurencynośc regony osągaą wyłączne dzęk tworzenu warunków sprzyaących prowadzenu dzałalnośc gospodarcze [Mchalds, 2007]. Nezadowalaące rezultaty wsperana regonów mne rozwnętych prowadzą do zmany paradygmatu stneącego w zakrese poltyk regonalne. Dotychczasowy model zorentowany na wyrównywane szans zastępowany est przez nowy akcentuący efektywność poprzez rozwó głównych ośrodków wzrostu (stolc regonów), a następne rozprzestrzenane procesów rozwoowych na pozostały obszar regonu [Kraowa stratega, 2010, s.6; Hempold, 2008, s.2-3; Rakowska, 2008, s.38]. 4 Zob. mędzy nnym [Farole nn, 2009, s.5 dalsze] oraz [Martn, 2005, s.17].

3 Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego 25 Wydae sę ednak, że rozprzestrzenane rozwou z aglomerac na resztę regonu oraz z regonów centralnych do peryferynych est trudne ze względu na efekt dochodowy wywołany dysproporcą welkośc rynków oraz efekt technologczny odznaczaący sę tym, że rozwnęte regony lub ch częśc szybce osągaą maksymalne możlwośc technologczne, a słabe regony ne są w stane znwelować te różncy. Utrzymywane sę lub nawet wzrost różnc mędzyregonalnych ne muszą być odczytywane wyłączne negatywne. Wynk dotychczasowych analz wskazuą, że często z tym zawskem skoarzony est szybk rozwó całego krau [Investng for Growth, 2009, s.22]. Podstawowym celem artykułu est analza zman zachodzących w strukturze polskch woewództw według pozomu dynamk wytwarzanego produktu kraowego brutto oraz ocena pozomu nerównośc regonalnych pod względem wytwarzanego PKB w latach Uzyskane wynk stanową podstawę do klasyfkac woewództw według potencału gospodarczego, będącego konecznym czynnkem rozwou regonów. W procedurze klasyfkac woewództw oparto sę równeż na ndekse peryferynośc zastosowanym do oceny stopna wykorzystana potencału ekonomcznego posadanego przez poszczególne regony. Badanu poddano także wpływ procesów aglomeracynych frm, ludnośc oraz pracuących na wytwarzany regonalny produkt kraowy brutto. 1. Metody badawcze W celu klasyfkac polskch woewództw według pozomu dynamk PKB zastosowano modyfkacę metody zaproponowaną przez S. Mynarskego uwzględnaącą zarówno udzał danego regonu w PKB krau, ak dynamkę te zmenne [Mynarsk, 2001]. W nektórych wcześneszych analzach porównawczych stosowano wyłączne wskaźnk określaący udzał danego regonu w tworzenu PKB krau, choć ednocześne podkreślano, że przydatna wydae sę równeż dynamka PKB wskazuąca na tempo wzrostu gospodarczego [Dzemanowcz nn, 2009]. Udzały poszczególnych woewództw oblczane są w odnesenu do medany wytwarzanego PKB według wzoru (1) 5. PKB U 1 ln (1) MePKB gdze: Me PKB medana regonalnego PKB w 2008 roku. Metoda ta pozwala na dokonane podzału badanych regonów na cztery klasy, które za L. Klaassenem 6 określć można ako 7 : I obszary dostatku (wysoko rozwnęte nadal dynamczne sę rozwaące), 5 W metodze przedstawone przez S. Mynarskego punktem odnesena była maksymalna wartość badane zmenne. 6 Klaassen, Dla porównana J. Bańsk uwzględnaąc dwa krytera potencał gospodarczy lokalzacę rozróżna obszary: wzrostu, zaslana, uśponych możlwośc depres [Bańsk, 2010, s.22], a R.L. Martn borąc po uwagę dynamkę PKB per capta oraz gęstość zaludnena dokonue bardze rozbudowane typolog regonów zob. [Martn, 2003].

4 26 Barbara Batóg, Jacek Batóg II obszary nedostatku w faze rozwou (słabo rozwnęte, dysponuące wysokm potencałem rozwoowym szybko sę rozwaące), III obszary dostatku w faze upadku (wysoko rozwnęte, charakteryzuące sę spadkem tempa rozwou), IV obszary nedostatku (bez własnego potencału rozwoowego). W pracy wykorzystano równeż ndeks peryferynośc pozwalaący dokonać dentyfkac regonów peryferynych centralnych oraz wyznaczyć ch potencał ekonomczny, który est proporconalny do pozomu aktywnośc pozostałych regonów oraz odwrotne proporconalny do odległośc od tych regonów. Indeks ten wyraża wzór (2) 8. ' ' A mn A A (2) ' ' max A mn A gdze: ' A g W f c, f(c ) ) odległość regonu od regonu, g(w ) PKB w regone. W welu pracach podkreślane est równeż znaczene odległośc danego regonu od regonów wysoko rozwnętych. Na przykład H. Tervo 9 twerdz, że lokalzaca est ważnesza nż różnce występuące w pozome rozwou regonalnego. Odległość od stneących rynków zbytu stanow równeż często zmenną obaśnaącą w modelach wzrostu regonalnego [Investng for Growth, 2009, s.26]. Podobne podeśce spotkać można równeż w pracach traktuących o modelach potencału/grawtac [Gren, 2003, s.5]. W analze zman nerównośc regonalnych pod względem wytwarzanego PKB wykorzystano odchylene standardowe oraz współczynnk Gnego (3). n n 1 G x x (3) 2 2μn 1 1 Modele pozwalaące ocenć wpływ koncentrac aktywnośc gospodarcze (podmotów gospodarczych pracuących) oraz koncentrac ludnośc określane manem model γ-densty 10 maą postać (4). PKB α γx u (4) gdze: PKB PKB per capta regonu, X lczba podmotów gospodarczych, lczba pracuących w głównym mescu pracy lub gęstość zaludnena regonu. 8 Schürmann, Talaat, Tervo, (2005). 10 Zob. Petrakos nn, 2005, s.55.

5 Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego 27 Model (5) pozwala zweryfkować występowane prawa proporconalnego efektu (prawa Gbrata), według którego regony bez względu na pozom wytwarzanego PKB charakteryzuą sę dentyczną stopą wzrostu te zmenne, co oznacza wzrost stneących nerównośc pod względem posadanego potencału gospodarczego. T t0 ln PKB β0 β1 ln PKˆ B u (5) gdze: 0 PKB, PKB t PKB regonu odpowedno w okrese badanym T T początkowym t 0. Prawo proporconalnego efektu występue, eżel parametr 1 w modelu (5) przymue wartość Wynk Na rysunku 1 przedstawono stopę wzrostu regonalnego PKB w okrese oraz udzały regonalnego PKB w PKB Polsk w latach Dynamka wzrostu regonalnego PKB w woewództwach: łódzkm, małopolskm, śwętokrzyskm, podlaskm, dolnośląskm, pomorskm warmńskomazurskm była prawe taka sama ak dla Polsk. Nższa nż dla Polsk mała mesce w przypadku woewództw: kuawsko-pomorskego, opolskego, zachodnopomorskego, lubuskego, lubelskego, podkarpackego, śląskego, a znaczne wyższa w woewództwach: mazoweckm welkopolskm. Rysunek 1. Stopa wzrostu regonalnego PKB w latach (tło) udzały regonalnego PKB w PKB Polsk w (słupk) Źródło: opracowane własne na podstawe danych GUS. 9,5-10,0 10,0-10, ,0 11,0-11,5 11,5-12,0 12,0-12,5 12,5-13,

6 Stopa wzrostu Barbara Batóg, Jacek Batóg Warto ednocześne zauważyć, że w badanym okrese udzały sumy PKB dla 5 nabedneszych oraz 5 nabogatszych woewództw w PKB Polsk uległy zmane. Udzał 5 nabedneszych woewództw zmalał z 24,3% w 1995 roku do 20,7% w 2008 roku, natomast udzał 5 nabogatszych woewództw wzrósł z 55,7% w 1995 roku do 59,5% w 2008 roku. Śwadczy to o wzrośce zróżncowana regonalnego pod względem wytwarzanego produktu kraowego brutto. Klasyfkaca woewództw uwzględnaącą dynamkę udzały U produktu kraowego brutto zaprezentowana została na rysunku 2. Rysunek 2. Podzał woewództw według stóp wzrostu ( ) udzałów U (2008) PKB MAZ 13,5 12,5 WLK 11,5 DLN MAŁ ŁÓD10,5 POM ŚWT PDK PDL -0,8-0,3 0,2 0,7 1,2 ŚLS W-M LBS 9,5 K-PLBL ZCH 1,7 2,2 2,7 OPL 8,5 7,5 6,5 Udzał 2008 Źródło: opracowane własne. Dokonany podzał pozwala wyodrębnć cztery grupy woewództw. Perwszą z nch, obemuącą regony charakteryzuące sę zarówno wysoką stopą wzrostu, ak wysokm udzałem PKB, stanową woewództwa: mazowecke, welkopolske, dolnośląske, małopolske, pomorske łódzke. Nalczneszą grupę tworzą woewództwa: podkarpacke, kuawsko-pomorske, zachodnopomorske, lubelske, lubuske, warmńsko-mazurske, podlaske opolske, które odznaczaą sę nskm pozomem obu rozpatrywanych zmennych. W przypadku woewództwa śląskego obserwuemy wysok udzał PKB w produkce kraowym brutto Polsk oraz nsk wzrost te welkośc. Śwadczy to o nskm wykorzystanu posadanego potencału gospodarczego. Odwrotna sytuaca wdoczna est w odnesenu do woewództwa śwętokrzyskego, które pommo

7 Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego 29 nskego udzału w PKB krau charakteryzowało sę stosunkowo wysoką stopą wzrostu PKB 11. W okrese można zaobserwować wzrost nerównośc regonalnych pod względem wytwarzanego PKB. Zawsko to szczególne dobrze opsue zwększane sę wartośc odchylena standardowego te zmenne (zob. rysunek 3). Zahamowane te tendenc wdoczne było w latach , w których odnotowane zostało znaczące spowolnene wzrostu gospodarczego. Wzrostow zróżncowana towarzyszył równeż wzrost koncentrac regonalnego PKB, który został ednak zahamowany w latach (zob. rysunek 4). Rysunek 3. Odchylene standardowe regonalnego PKB w poszczególnych latach okresu (mln zł) Źródło: oblczena własne. Rysunek 4. Współczynnk Gnego w poszczególnych latach okresu ,38 0,37 0,36 0,35 0,34 0,33 0,32 0,31 Źródło: oblczena własne. Kształtowane sę potencału gospodarczego woewództw merzonego średną arytmetyczną stopna peryferynośc wyrażonego wartoścą ndeksu A 11 Por. podzał na regony konwergenc dywergenc uzyskany w pracy [Bąk nn, 2007, s.27] oraz klasyfkacę woewództw według pozomu dynamk PKB zaprezentowaną w pracy [Dzemanowcz nn, 2009, s.23].

8 Peryferyność Łódzke Śląske Mazowecke Welkopolske Małopolske Śwętokrzyske Dolnośląske Opolske Kuawskopomorske Lubuske Lubelske Warmńskomazurske Podkarpacke Podlaske Pomorske Zachodnopomorske 30 Barbara Batóg, Jacek Batóg przedstawono na rysunku 6. Nske wartośc ndeksu peryferynośc, charakteryzuące przede wszystkm woewództwa: łódzke, śląske mazowecke śwadczą o wysokm potencale gospodarczym oraz korzystne lokalzac poszczególnych regonów (zob. rysunek 5). Rysunek 5. Indeks peryferynośc A woewództw w latach Źródło: oblczena własne. Rysunek 6. Indeks peryferynośc woewództw w 2008 roku (%) oraz średna wartość sumy unormowanych udzałów U (2008) dynamk regonalnego PKB ( ) OPO LBS W-M Źródło: oblczena własne. PDL LBL ZCH PDK K-P ŚWT ŁÓD POM ŚLS MAŁ DLN WLK MAZ 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 Udzał + dynamka Uzyskane rezultaty wskazuą na słabe wykorzystane korzystne lokalzac w przypadku woewództw: łódzkego, śląskego, śwętokrzyskego, kuawskopomorskego opolskego. Woewództwo pomorske pommo dość nekorzystnego położena (duże odległośc od regonów o wysokm PKB) charakteryzue

9 ln PKB Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego 31 sę wysokm udzałem dynamką produktu kraowego brutto. Nabardze peryferyne woewództwo zachodnopomorske wyprzedza pod względem udzału dynamk PKB aż pęć mne peryferynych woewództw. Przeprowadzona za pomocą modelu (4) analza wskazue z edne strony na brak stotnego zwązku koncentrac podmotów gospodarczych ludnośc z kształtowanem sę pozomu regonalnego PKB, a z druge na stotny wpływ na ten pozom procesów aglomeracynych w zakrese zatrudnena merzonego lczbą pracuących w głównym mescu pracy. O te ostatne prawdłowośc śwadczą rosnące wartośc ocen parametru strukturalnego γ modelu (4) dla zmenne obaśnaące pracuący w głównym mescu pracy (zob. rys. 7). Rysunek 7. Wartośc ocen parametru strukturalnego γ modelu (4) dla pracuących w głównym mescu pracy 0,18 0,15 0,12 0,09 0,06 0,03 0,00 Źródło: oblczena własne. Rysunek 8 prezentue wykres korelacyny dla logarytmów regonalnego PKB wytwarzanego w poszczególnych woewództwach w perwszym (1995) ostatnm (2008) roku badanego okresu. Przedstawone dane posłużyły do oszacowana parametrów modelu (5) zob. wzór (6). Rysunek 8. Logarytmy regonalnego PKB w 2008 roku na tle logarytmów regonalnego PKB w 1995 roku 12,0 11,0 10,0 9,0 8,0 10,0 10,5 11,0 11,5 12,0 12,5 13,0 ln PKB 1995 Źródło: oblczena własne.

10 32 ln PKˆ B Barbara Batóg, Jacek Batóg 2008 ln ln PKˆ (6) , , B 0, 40 0, 04 Dla hpotezy zerowe H 0 : 1 = 1, wartość statystyk testowe oblczona na podstawe modelu (6) wynosła 2,56. Zatem na pozome stotnośc α = 0,01 brak est podstaw do odrzucena hpotezy zerowe, co śwadczy o występowanu prawa proporconalnego efektu w zakrese dynamk regonalnego PKB. Oznacza to utrzymywane sę względnych oraz wzrost bezwzględnych różnc potencału gospodarczego mędzy woewództwam. Zakończene Polske woewództwa charakteryzue stosunkowo wysoke zróżncowane regonalnego produktu kraowego brutto, które wpływa na występowane różnc w zakrese nnych zawsk społeczno-gospodarczych. Istneący podzał na regony peryferyne centralne est stosunkowo stablny w czase. Zawsko to potwerdza występowane prawa proporconalnego efektu Gbrata. Brak zmneszana dystansu mędzy regonam wynka mędzy nnym z newykorzystywana przez nektóre woewództwa ch korzystne lokalzac. Czynnkem ogranczaącym dalszy wzrost zróżncowana regonalnego pod względem potencału gospodarczego będze prawdopodobne zahamowane wzrostu dużych aglomerac ze względu na występuące nekorzyśc skal (czas przeazdów, koszty meszkana, degradaca środowska, tp.) oraz wprowadzene lmtów zadłużena ednostek samorządu terytoralnego redukuących możlwośc fnansowana nwestyc w nablższych latach. Nektórzy autorzy wskazuą też, że nekorzystne zawsko polaryzac polskch woewództw ze względu na pozom wytwarzanego produktu kraowego brutto może zostać spowolnone dzęk wykorzystanu funduszy Un Europeske 12. Spadkow zróżncowana regonalnego potencału gospodarczego sprzyać może równeż wzrost skłonnośc do nnowac, kształcene, zatrzymywane pozyskwane wysoko wykwalfkowanych pracownków, budowa powązań z globalnym rynkem, odpowedne otoczene bznesu, nfrastruktura oraz dobrze funkconuący rynek pracy w woewództwach peryferynych. W dalszych badanach zman regonalnego PKB warto rozważyć wykorzystane danych statystycznych charakteryzuących dłuższy okres oraz podąć próbę uogólnena uzyskanych wynków poprzez dokonane dentycznych analz dla wększe lczby kraów. Interesuącym zagadnenem może być równeż ocena czy stnee pewen naturalny pozom zróżncowana regonalnego potencału gospodarczego, rozumany ako stopeń zróżncowana sprzyaący wzrostow gospodarczemu. 12 Zob. Bałek nn, 2010, s

11 Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego 33 Lteratura 1. Bal-Domańska B., Wlk J. (2008), Badana rozwou regonalnego obszary metodologa, w: Poltyka spónośc ocena wyzwana, Materały z konferenc, Warszawa, marzec, s Bańsk J. (2010), Obszar problemowy koncepca typologa. Materał na konferencę Budowa spónośc terytoralne przecwdzałane margnalzac obszarów problemowych organzowaną przez Mnsterstwo Rozwou Regonalnego, PAN, IGPZ, Warszawa 3. Batóg J. (2010), Konwergenca dochodowa w kraach Un Europeske. Analza ekonometryczna, Wydawnctwo Naukowe Unwersytetu Szczecńskego, Szczecn 4. Bąk A., Chmelewsk R., Krasowska M., Potrowska M., Szymborska A. (2007), Raport o rozwou poltyce regonalne, Mnsterstwo Rozwou Regonalnego, Departament Koordynac Programów Regonalnych, Warszawa 5. Bałek J., Brzozowy A., Chona J., Kalnn-Trząska D., Mackewcz M., Opałka E., Pęczak K., Przybylska L., Skwara A., Strzęboszewsk P., Węckowska E., Zakrzewska A.. (2009), Rozwó regonalny w Polsce. Raport 2009, Departament Koordynac Poltyk Strukturalne, Mnsterstwo Rozwou Regonalnego, Redakca merytoryczna: Robert Dzerzgwa, Stansław Sudak, pod kerunkem: dr Potra Żubera dyrektora Departamentu Koordynac Poltyk Strukturalne, Warszawa 6. Bałek J., Chona J., Dzerzgwa R., Grabowska B., Przybylska L., Słuszek A., Strzęboszewsk P., Sudak S, Węckowska E. (2010), Wpływ funduszy europeskch na gospodarkę polskch regonów konwergencę z kraam UE. Raport 2010, Departament Koordynac Poltyk Strukturalne, Mnsterstwo Rozwou Regonalnego, pod kerunkem P. Żubera, akceptował J. Pawłowsk, Warszawa 7. Bałek J., Chona J., Dzerzgwa R., Kalnn-Trząska D., Mackewcz M., Pęczak K., Przybylska L., Sadowsk E., Skwara A., Sudak S, Węckowska E. (2008), Ocena postępów Polsk w konwergenc z kraam UE oraz wpływ funduszy unnych na gospodarkę w latach , Departament Koordynac Poltyk Strukturalne, Mnsterstwo Rozwou Regonalnego, pod kerunkem P. Żubera, akceptowała H. Jahns, Warszawa, lpec 8. Buldng Compettve Regons: Strateges and Governance, (2005), OECD Publshng 9. Capello R. (2007), A Forecastng Terrtoral Model of Regonal Growth: the MASST Model, Annals of Regonal Scence, nr 41(3), str Dzemanowcz W., Łukomska J., Górska A., Pawluczuk M. (2009), Trendy rozwoowe regonów, GEOPROFIT, Warszawa, styczeń 11. Ezcurra, Pascual P, Rapun M. (2007), Spatal Dspartes n the European Unon: an Analyss of Regonal Polarzaton, Annals of Regonal Scence, nr 41(2), str

12 34 Barbara Batóg, Jacek Batóg 12. Farole T., Rodríguez-Pose A., Storper M. (2009), Coheson Polcy n the European Unon: Growth, Geography, Insttutons, Report Workng Paper, London School of Economcs, January 13. Gezc F., Hewngs G.J.D. (2004), Regonal Convergence and the Economc Performance of Perpheral Areas n Turkey, RURDS, Vol. 16(2), The Appled Regonal Scence Conference (ARSC) / Blackwell Publshng Ltd. 14. Gren J. (2003), Reachng the Perpheral Regonal Growth Centres. Centreperphery Convergence through the Structural Funds Transport Infrastructure Actons and the Evoluton of the Centre-perphery Paradgm, European Journal of Spatal Development, Hempold G. (2008), Growth versus Eqalzaton? An Examnaton of strateges for Regonal Polcy n the Czech Republc, Hungary and Poland after EU accesson, Jahrbuch für Regonalwssenschaft, nr 28, str How Regons Grow: Trends and Analyss, (2009), OECD Publshng 17. Investng for Growth: Buldng Innovatve Regons. Background Report, (2009), Meetng of the Terrtoral Development Polcy Commttee (TDPC) at Mnsteral Level 31 March, OECD 18. Jahn J. (2008), Wzrost gospodarczy a spóność ekonomczna społeczna na pozome regonalnym w Un Europeske, W: Poltyka spónośc ocena wyzwana, Materały z konferenc, Warszawa, marzec, s Klaassen L. (1965), Area Economc and Socal Redevelopment: Gudelnes for Programmes, Pars, OECD 20. Kraowa stratega rozwou regonalnego : regony, masta, obszary weske, (2010), Mnsterstwo Rozwou Regonalnego, Warszawa 21. Lux G. (2009), Dvergent Patterns of Adaptaton among Central Europ[ean Old Industral Regons, European Spatal Research and Polcy, Vol. 16(1) 22. Martn R.L. (2003), A Study on the Factors of Regonal Compettveness. A draft fnal report for The European Commsson Drectorate-General Regonal Polcy, Cambrdge Econometrcs, docgener/studes/pdf/3cr/compettveness.pdf 23. Martn R.L. (2005), Thnkng About Regonal Compettveness: Crtcal Issues. Background Thnk-Pece Paper Commssoned by the East Mdlands Development Agency, 26 October 24. Mchalds G.M., Georgads G.A., Koutsomarkos N.D. (2007), Regonal Compettveness n Search of a Framework for Greek Regons Strategc Plannng and Measurement of Compettveness., (837): 25. Mynarsk S. (2001), Badana rynkowe w przedsęborstwe, Wydawnctwo Akadem Ekonomczne w Krakowe, Kraków 26. Petrakos G., Psychars Y., Kalloras D. (2005), Regonal Inequaltes n the EU Accesson Countres: Evoluton and Challenges., Unversty of Thessaly Greece 27. Rakowska N. (2008), Czy est możlwe ednoczesne wsparce konkurencynośc gospodark wyrównywane pozomu rozwoowego poszczegól-

13 Analza przestrzennych zman regonalnego produktu kraowego 35 nych regonów? W: Poltyka spónośc ocena wyzwana, Materały z konferenc, Warszawa, marzec, s Schürmann C., Talaat A. (2002), The European Perpheralty Index. Paper presented at the 42nd Congress of the European Regonal Scence Assocaton (ERSA), Dortmund, August, No Shankar R., Shah A. (2003), Brdgng the Economc Dvde wthn Countres: A Scorecard on the Performance of Regonal Polces n Reducng Regonal Income Dspartes, World Development Vol. 31(8), str Terras M. (2002), Natonal and Spatal Factors n EU Regonal Convergence. W: J.R. Cuadrado, M. Parellada (red.), Regonal Convergence n the European Unon, facts, prospects and polces, Sprnger, Berln Hedelberg New York, s Tervo H. (2005), Regonal Polcy Lessons from Fnland, w: D. Felsensten, B.A. Portnov (red.), Regonal Dspartes n Small Countres, Berln Sprnger-Verlag, s Streszczene W artykule zaprezentowano wynk badana zman zachodzących w strukturze przestrzenne polskch woewództw według wytwarzanego produktu kraowego brutto w latach Jednym z rezultatów est klasyfkaca woewództw z wykorzystanem metody uwzględnaące dynamkę udzały regonalnego PKB. Dokonano równeż oceny stopna wykorzystana przez poszczególne woewództwa posadanego potencału gospodarczego z zastosowanem ndeksu peryferynośc umożlwaącego dentyfkacę regonów peryferynych centralnych. W analzowanym okrese wdoczny wzrost zróżncowana regonalnego PKB zwązany był mędzy nnym z procesam koncentrac zatrudnena. Analyss of spatal changes of regonal GDP n Poland n (Summary) The paper presents the results of examnaton of changes n the spatal structure of Polsh vovodshps accordng to the regonal GDP. The vovodshps were classfed by means of the method usng dynamcs and shares of regonal GDP. The evaluaton of the level of economc potental utlzaton was conducted by calculatng the perpheralty ndex the vovodshps were dvded nto central and perpheral ones. The ncrease of regonal GDP dfferentaton was among others connected to process of employment concentraton.