METODY BILANSOWE W ANALIZIE SEKTORA SPORTOWEGO W POLSCE

Transkrypt

1 TUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 31 Barbara Lberda Unwersytet Warszawsk Iwona Śweczewska Łucja Tomaszewcz Unwersytet Łódzk METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE treszczene W artykule przedstawono koncepcję zastosowana metod blansowych do budowy sateltarnego rachunku sportu dla Polsk. Jest to jedno z narzędz, które umożlwa kompleksowe określene ekonomcznego wymaru sportu oraz jego wpływu na różne obszary funkcjonowana gospodark (m.n. na zatrudnene produkcję). W artykule opsano metodologczną koncepcję budowy rachunku sateltarnego sportu dla Polsk, opartej główne na zastosowanu metod analzy nput-output. Przedstawono także wybrane wynk badań emprycznych dotyczące udzału sportu w tworzenu PKB Polsk, a także oszacowane wkładu bezpośrednego pośrednego tej dzałalnośc w tworzene wartośc dodanej oraz w zatrudnene. łowa kluczowe: rachunek sateltarny sportu, metody nput-output, dzałalność sportowa. Wprowadzene Opracowane rachunku sateltarnego sportu (R) dla Polsk jest przede wszystkm odpowedz na oczekwana Komsj Europejskej, która w przyjętej

2 224 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII w 2007 roku Bałej ksędze na temat sportu wskazała na koneczność dokonywana pomaru wpływu sportu na gospodark narodowe oraz na gromadzene danych rozwój metod statystycznych służącym temu pomarow. Wynka to z potrzeby stworzena wspólnej strateg w sporce, wpsującej sę w realzację poltyk gospodarczej w danym kraju oraz w Un Europejskej. Rachunek sateltarny sportu może być węc dobrym narzędzem formułowana poltyk w obszarze sportu w Polsce. Dotychczasowe ncjatywy mające na celu określene ekonomcznego wymaru sportu wążą sę przede wszystkm z powołanem (decyzją Komsj Europejskej) Grupy Roboczej ds. portu Ekonom (2006). Należy jednak dodać, że sprawa rachunków sateltarnych sportu od welu lat była podejmowana przez państwa członkowske UE. W Polsce w 2000 roku na zlecene ówczesnego Mnsterstwa Edukacj Narodowej portu w Instytuce Badań nad Gospodarką Rynkową opracowano perwszą ekspertyzę pośwęconą gospodarczemu wymarow sportu w Polsce [25]. W roku 2009 Mnsterstwo portu Turystyk podjęło ncjatywę wykonana rachunku sateltarnego dla Polsk, co wązało sę z przyjęcem przez rząd RP projektu sektorowego polskej prezydencj zdefnowanego jako Poltyka sportowa oparta na faktach ekonomcznych. Głównym zadanem Grupy Roboczej ds. portu Ekonom było wypracowane spójnej metodolog, która umożlwłaby określene wpływu szeroko rozumanej aktywnośc sportowej na gospodarkę narodową, a także wskazane na obszar wykorzystana R do celów poltyk społeczno-ekonomcznej. Wśród dokumentów przygotowanych przez Grupę Roboczą znalazło sę także opracowane nformacyjne Rachunek sateltarny sportu, projekt europejsk: perwsze rezultaty [19], zawerające podstawowe wymagana dotyczące rachunku, a także ponerske opracowana Austr, Cypru Welkej Brytan, które to kraje jako perwsze zaprezentowały wynk narodowych R zarys metodolog ch tworzena. Do krajów tych w 2010 roku dołączyła Polska, konstruując R dla 2006 roku. Głównym celem badań podjętych nad stworzenem R dla Polsk było określene wartośc ekonomcznej szeroko rozumanej dzałalnośc sportowej, czyl oszacowane udzału dzałalnośc sportowej w PKB Polsk, a także wkładu bezpośrednego pośrednego tej dzałalnośc w tworzene wartośc dodanej oraz w zatrudnene. Współtwórcam rachunku sateltarnego dla Polsk byl autorzy nnejszego artykułu, w którym przedsta-

3 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE 225 wono przede wszystkm ops metodologcznej koncepcj tworzena R dla Polsk oraz krótką charakterystykę otrzymanych wynków [16]. 1. Metody blansowe w organzacj danych statystycznych Do budowy R dla Polsk wykorzystano główne dane pochodzące z ystemu Rachunków Narodowych (w skróce RN) [7]. Jest to mędzynarodowy standard wymagający zachowana określonych konwencj w sposobe gromadzena, klasyfkacj przedstawana danych statystycznych w forme zblansowanej na szczeblu gospodark narodowej. Istotą systemu jest podwójny zaps każdej transakcj (agregatu) mającej mejsce w gospodarce narodowej, odpowadający zasadom obowązującym w rachunkowośc na jednym rachunku po strone ma, na drugm po strone wnen. Wystandaryzowane są zatem pojęca klasyfkacje rachunków, transakcje sposoby ch zapsu na poszczególnych rachunkach, a także sposób przedstawena danych statystycznych gromadzonych w tym systeme. Ogólne rachunk dzelą sę na beżące kaptałowe. Na tych perwszych zapsywane są transakcje nezmenające aktywów, czyl beżące transakcje odnoszące sę do spożyca. Równoległą płaszczyzną podzału rachunków jest wyodrębnene rachunków podmotowych przedmotowych. Wśród podmotowych wyróżna sę podstawowe sektory nstytucjonalne: sektor przedsęborstw (zwykle z podzałem na fnansowe nefnansowe korporacje), sektor nstytucj rządowych samorządowych, nstytucj non proft, gospodarstw domowych oraz sektor zagranca. Wśród rachunków przedmotowych są take, które odnoszą sę do poszczególnych rodzajów transakcj, przede wszystkm do transakcj w zakrese dóbr usług, klasyfkowanych albo według dzałalnośc obowązującej w Un Europejskej (NACE, w Polsce PKD), albo według rodzajów produktów usług (CPA, w Polsce PKWU). Dane przedstawone w systeme rachunków narodowych kompleksowo obejmują cyrkulację dochodów w gospodarce narodowej, poczynając od produkcj tworzena dochodów perwotnych, przez podzał dochodów (perwotny wtórny), do ostatecznego wykorzystana dochodów na spożyce akumulację. Wykorzystane to oznacza kreowane określonego popytu fnalnego (zużyca fnalnego) dóbr usług, który z kole uruchama ch produkcję.

4 226 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII Rysunek 1. chemat macerzy rachunków narodowych AM Rachunk produkcj ektory nstytucjonalne Razem Rachunk produkcj Produkty Dzałalnośc Rachunk wartośc dodanej Rachunk beżące Rachunk kaptałowe Rachunk produkcj Produkty Dzałalnośc Macerz podaży Macerz wykorzystana Rachunk wartośc dodanej Rachunk beżące (spożyca) Rachunk kaptałowe (akumulacj) Razem Źródło: opracowane własne na podstawe [22, s. 5]. ystem rachunków narodowych syntetyczne przedstawono na rysunku 1. Tak zntegrowany zaps nazwano macerzą rachunkowośc społecznej (ocal Accountng Matrx AM). tworzyl go badacze analtycy [20], stosujący narzędza, które można nazwać narzędzam metod blansowych analz ekonomcznych. RN jest najlepszym źródłem danych do korzystana z tych metod, w tym z szeroko rozumanych narzędz opartych na metodolog nput-output. Każdy element AM (por. rysunek 1) oznacza przychód na określonym rachunku (elementy werszy) wydatek na nnym (elementy kolumn). Rachunk

5 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE 227 (te same w boczku główce) pogrupowano w dwóch płaszczyznach. W perwszej według sekwencj cyrkulacj dochodów rachunk produkcj, tworzena dochodów perwotnych (według produktów/dzałalnośc), rachunk podzału perwotnego wtórnego oraz wykorzystana dochodów do dyspozycj (według sektorów nstucjonalnych). Wykorzystane dochodów do dyspozycj na spożyce akumulację wymagało podzału rachunków w drugej płaszczyźne, czyl na rachunk beżące (spożyce) kaptałowe, ujmujące zmany aktywów w gospodarce (akumulację). Pełne zastosowane narzędz analz opartych na zastosowanu metodolog nput-output wymaga posadana tablc nput-output, czyl danych zdezagregowanych do pozomu wyróżnonych produktów/dzałalnośc (na rachunkach produkcj, tworzena dochodów perwotnych oraz na rachunkach wykorzystana dochodów do dyspozycj). Tablce te podano na rysunku 1 w obszarze zaznaczonym pogruboną lną. Bardzej szczegółowe nformacje o ch strukturze sposobach wyceny pokazano na rysunku 2. Były one podstawowym źródłem nformacj statystycznej przy tworzenu rachunku sateltarnego sportu. Tablce podaży wykorzystana wyrobów usług uzupełnają coroczne publkacje GU zawerające podstawowe dane przedstawone w systeme rachunków narodowych [17], blans przepływów mędzygałęzowych ukazuje sę w Polsce średno co pęć lat 1. 1 Ostatn blans przepływów mędzygałęzowych dla polskej gospodark dotyczy 2005 r., ostatne, dostępne tablce podaży wykorzystana odnoszą sę do 2007 r. Blanse przepływów mędzygałęzowych są publkowane w układze produkt produkt, w cenach bazowych, tablce wykorzystana wyrobów usług publkowane są natomast w układze produkt dzał (według klasyfkacj PKD), w cenach nabywcy, tablce podaży wyrobów usług także w układze produkt dzał, pozwalają na przejśce od podaży w cenach bazowych do podaży w cenach nabyca oraz określają, jaka część podaży określonych produktów dotyczy poszczególnych dzałalnośc [15, s. 7 8].

6 228 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII Rysunek 2. chemat budowy tablc nput-output a) blans przepływów mędzygałęzowych Produkty (PKWU, ceny bazowe) Popyt końcowy (ceny bazowe) Podaż ogółem (ceny bazowe) Produkty (PKWU, ceny bazowe) Macerz zużyca pośrednego Wartość dodana (ceny bazowe) Produkcja globalna (ceny bazowe) b) tablca podaży wyrobów usług Dzały (PKD, ceny bazowe) Marża handlowa transportowa Podatk od produktów pomnejszone o dotacje do produktów Import cf Podaż w cenach nabywcy Produkty (PKWU, ceny bazowe) Macerz podaży wyrobów usług c) tablca wykorzystana wyrobów usług Dzały (PKD) Popyt końcowy (ceny nabywcy) Podaż ogółem (ceny nabywcy) Produkty (PKWU) Macerz wykorzystana dóbr usług (ceny nabywcy) Wartość dodana (ceny bazowe) Produkcja globalna (ceny bazowe) Źródło: opracowane własne na podstawe [2, s ; 15, s ].

7 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE Narzędza metod blansowych w analzach ekonomcznych Jądro model nput-output tworzą mędzygałęzowe przepływy produktów usług w danej gospodarce, ujęte syntetyczne przede wszystkm w postac tablcy przepływów mędzygałęzowych, ale także w postac tablcy wykorzystana wyrobów usług. Abstrahując od sposobu wyceny kategor ekonomcznych, a także rozróżnena mędzy produktam a produkcją danej dzałalnośc (umowne obe kategore są dalej nazywane gałęzą), podstawowe relacje blansowe zawarte w tych tablcach są następujące: a) równane blansowe produkcj: X = n j= 1 x j + y dla { 1, 2,, n} (1) b) równane blansowe kosztów produkcj: X j = n = 1 x j + D j dla { 1, 2,, n} (2) gdze: X produkcja globalna gałęz, j x wartość surowców materałów pochodzących z gałęz zużywanych do wytworzena produktów w gałęz j, y popyt fnalny na produkty gałęz, D wartość dodana w gałęz j. j Wprowadzając funkcję produkcj Leontefa x = a j j X j, gdze a j współczynnk bezpośrednch nakładów, równane blansowe produkcj w notacj macerzowej ma postać: X = AX + y (3) gdze: X wektor produkcj globalnej, y wektor popytu fnalnego, A = a ] macerz współczynnków bezpośrednch nakładów. [ j

8 230 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII Rozwązując model (3) względem produkcj globalnej, otrzymujemy: 1 gdze ) = [ ] 1 X = (I A) y (4) (I A α j macerz pełnych nakładów materałowych lub macerz odwrotna do macerzy Leontefa. Ważne znaczene analtyczne mają mnożnk produkcj (kolumnowe sumy elementów macerzy pełnych nakładów materałowych, M j = n = 1 α ), które określają przyrost produkcj globalnej w całej gospodarce narodowej wywołany jednostkowym wzrostem popytu fnalnego na produkty gałęz j. kalarne mnożene elementów kolumny j macerzy ( I A) przez elementy a 0 wektora 1 (n 1) współczynnków bezpośrednej pracochłonnośc w poszczególnych gałęzach α daje wektor współczynnków pełnych nakładów pracy ne- a 0 j zbędnych do wytworzena jednostk produkcj globalnej w każdej gałęz. uma elementów tego wektora Z a α ) jest mnożnkem zatrudnena, czyl ( j = 0 wzrostem zatrudnena w całej gospodarce narodowej wywołanym jednostkowym wzrostem popytu fnalnego na produkty gałęz j. Do oszacowana pełnego zapotrzebowana na produkcję globalną produktów/dzałalnośc (oraz wartość dodaną, a w konsekwencj także zatrudnena) wywołanego określonym popytem fnalnym na produkty usług sportowe wykorzystano relację (4). Do określena pełnego zapotrzebowana na zatrudnene, nezbędne do zaspokojena danego popytu fnalnego na dobra usług sportowe pomocne okazały sę wspomnane współczynnk pełnych nakładów pracy. Chcąc zlustrować możlwośc zastosowana narzędz metod blansowych w analzach ekonomcznych nżej przytoczono wybrane obszary, w których trwale są one wykorzystywane. Wspomnane tablce nput-output znajdują szeroke zastosowane przede wszystkm w: analzach ekonomcznych (główne mnożnkowych) na pozome sfer dzałalnośc/ grup produktów w gospodarce narodowej [10], analzach powązań mędzyregonalnych [13], modelach cen [1; 24], zntegrowanych modelach gospodark narodowej, będących połączenem równań blansowych z modelam ekonometr opsowej [23], dekompozycj strukturalnej [4; 18], j j

9 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE 231 analzach zużyca energ [8], analzach zwązków procesów produkcyjnych z zaneczyszczenem środowska [12] oraz zntegrowanych modelach ekonomczno-ekologcznych [11], analzach procesów mędzygałęzowej dyfuzj nnowacj [21]. Na podstawe macerzy rachunków narodowych AM możlwe jest dokonywane wszelkch analz ekonomcznych z wykorzystanem mnożnków AM (dekompozycja mnożnków) [14]. Macerze te znajdują także zastosowane w modelach równowag ogólnej CGE [3; 6; 9]. Podana lteratura obejmuje jedyne najważnejsze pozycje lteratury śwatowej wybrane prace lustrujące wykorzystane tych narzędz do analzy polskej gospodark Etapy budowy rachunku sateltarnego sportu dla Polsk Punktem wyjśca opracowana metodolog budowy rachunku sateltarnego sportu jest zdefnowane kategor sport. Jednym z perwszych efektów prac prowadzonych w ramach Grupy Roboczej ds. portu Ekonom było przyjęce takej defncj sportu, która możlwe szeroko ujmowałaby aspekty zwązane z aktywnoścą sportową. W defncj tej, określonej manem wleńskej defncj sportu, nezwykle szczegółowo rozwnęto pojęce sport, począwszy od tak zwanej statystycznej defncj sportu, przez wąske jego ujęce, aż do szerokej defncj sportu, przy czym każda kolejna jest rozszerzenem poprzednej. W ujęcu statystycznym sport dotyczy wyłączne dzałalnośc sklasyfkowanej w grupe 92.6 (według NACE). Obejmuje ona wyłączne dzałalność prowadzoną w ramach nfrastruktury sportowej (stadonów nnych obektów sportowych) oraz usług zwązane z organzacją promowanem mprez sportowych. Wąska defncja sportu obejmuje wszelke rodzaje dzałalnośc, które wytwarzają produkty (dobra usług), które są nezbędne do uprawana sportu. port w szerokm ujęcu obejmuje wszelke rodzaje dzałalnośc w gospodarce, które bezpośredno lub pośredno są zwązane ze sportem, a dla których sport jest stotnym wkładem w ch dzałalność. Wleńska defncja sportu stała sę podstawą do opracowana przez Grupę Roboczą lsty produktów (według CPA) 2 Te ostatne ne w pełn wyczerpują ch lstę, lecz usprawedlwenem jest zakres charakter artykułu.

10 232 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII dzałalnośc (według NACE), które są zwązane z szeroko rozumaną dzałalnoścą sportową. Perwszym etapem budowy rachunku sateltarnego dla Polsk było węc wskazane tych produktów (według PKWU 2004) oraz dzałalnośc (według PKD 2004), które są zwązane ze sportem w śwetle defncj wleńskej. Najperw ustalono lstę produktów (61 rodzajów grup produktów), które za pomocą określonych kodów klasyfkacyjnych można przypsać określonym sferom dzałalnośc. W dalszej kolejnośc określono welkość podaży krajowej oraz mportu produktów potencjalne uznanych za produkty sportowe (w cenach bazowych w cenach nabywcy) 3. Nektóre z nch są strcte artykułam sportowym (np. sprzęt sportowy), nne zaś, na przykład dresy można użyć do uprawana sportu, ale też mogą być zwykłym uborem. Równolegle prowadzono szacunk popytu fnalnego (według sektorów nstytucjonalnych) oraz pośrednego na wyróżnone produkty sportowe 4. Pozwolło to na określene welkośc sportowego PKB ( PKB, w cenach nabywcy) według formuły: PKB = ( PCE + G + NP + J + ΔQ + E I ) (5) gdze: PCE wartość spożyca przez gospodarstwa domowe produktów sportowych rodzaju, G wartość spożyca przez nstytucje rządowe samorządowe produktów sportowych rodzaju, NP wartość spożyca przez nstytucje non proft produktów sportowych rodzaju, J welkość popytu nwestycyjnego wszystkch sektorów nstytucjonalnych na produkty sportowe rodzaju, Δ Q zmana stanu zapasów produktów sportowych rodzaju, 3 Za pomoc współpracę w tym zakrese podzękowana należą sę Departamentow Rachunków Narodowych GU. 4 zacunk popytowej strony R dla Polsk wykonal dr Paweł trawńsk z Unwersytetu Warszawskego (w zakrese popytu gospodarstw domowych) oraz pracowncy różnych departamentów Głównego Urzędu tatystycznego.

11 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE 233 E welkość eksportu produktów sportowych rodzaju, I welkość mportu produktów sportowych rodzaju. W dalszej kolejnośc należało ustalć, po perwsze, jaką część produkcj globalnej (podaży) wyróżnonych 61 grup produktów stanow wartość produktów sportowych zużywanych (pośredno lub fnalne) na cele sportowe, po druge zaś, jak udzał w produkcj tych produktów mają poszczególne rodzaje dzałalnośc. W perwszym przypadku posłużono sę udzałem popytu krajowego (pośrednego fnalnego) na wyróżnone produkty sportowe w krajowej podaży tych produktów. Transformacja tak oszacowanego popytu na produkty strcte sportowe na odpowadającą mu produkcję globalną według rodzajów dzałalnośc wymagała wykorzystana nformacj zawartych w tablcy podaży wyrobów usług. Pozwolło to na określene welkośc produkcj globalnej (w cenach bazowych) poszczególnych rodzajach dzałalnośc, która jest produkcją sportową według wyróżnonych produktów sportowych. Przyjmując upraszczające założene, że relacja wartośc dodanej do produkcj globalnej w danej dzałalnośc ne zmena sę w zależnośc od rodzaju wytwarzanych w nej produktów sportowych, możlwe było oszacowane tak zwanej bezpośrednej sportowej wartośc dodanej. uma tak oszacowanej wartośc dodanej ne jest jednak równa sportowemu PKB, gdyż odnos sę ona tylko do dochodów powstałych z tytułu wytwarzana produktów sportowych. Ne uwzględnono zatem tej częśc dochodów, która jest tworzona w nnych rodzajach dzałalnośc, a których produkcja jest nezbędna do wytwarzana produkcj sportowej pokrywającej zużyce fnalne produktów sportowych. Poza tym nna jest wycena wartośc dodanej (ceny bazowe) PKB (ceny nabywcy). Określene lczby pracujących w poszczególnych rodzajach dzałalnośc, którzy bezpośredno są zaangażowan w procese produkcję produktów sportowych, także wymagało przyjęca upraszczającego założena. Manowce przyjęto, że ch udzał w całkowtej lczbe pracujących w danej dzałalnośc był równy udzałow produkcj globalnej tej dzałalnośc zwązanej z wytwarzanem produktów sportowych w jej całkowtej produkcj globalnej. Oszacowane pełnej wartośc dodanej (a w konsekwencj także pełnego zatrudnena) dla poszczególnych rodzajów dzałalnośc, która określałaby całkowtą produkcję (bezpośredną pośredną) koneczną do zaspokojena popytu na wyszczególnone produkty sportowe wymaga wyznaczana pełnej

12 234 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII produkcj globalnej. Jej wartość wyznaczono z modelu (4), gdze wektor popytu fnalnego y dotyczy wyłączne popytu na wyróżnone produkty sportowe. Oszacowane pełnej wartośc dodanej opera sę na założenu, że relacja wartośc dodanej w produkcj globalnej danej dzałalnośc ne zmena sę w zależnośc od rodzaju wytwarzanego produktu. Do oszacowana pełnej lczby pracujących w poszczególnych dzałalnoścach, czyl lczby pracujących nezbędnych do zaspokojena określonego popytu fnalnego na produkty sportowe zastosowano współczynnk pełnych nakładów pracy. 4. Wkład sportu w gospodarkę narodową wynk dla Polsk ateltarny rachunek sportu dla polskej gospodark opracowano na podstawe danych statystycznych pochodzących z 2006 roku, co wynka przede wszystkm z ch dostępnośc ujęca w postac tablc nput-output, które stały sę podstawą do budowy tego rachunku. Jak wspomnano, ostana dostępna tablca w postac blansu przepływów mędzygałęzowych dotyczy 2005 roku. Jednak przy budowe R dla Polsk korzystano przede wszystkm z tablc podaży wykorzystana dóbr usług (w układze 55 grup produktów na 55 rodzajów dzałalnośc) 5, które w okrese tworzena rachunku były dostępne tylko dla 2006 roku. tąd wszystke szacunk dotyczą właśne tego roku. Jak wynka z przeprowadzonych oblczeń, całkowta wartość popytu fnalnego na dobra usług zwązane ze sportem (wytworzone w kraju) wynosła w 2006 roku około 20,7 mld zł. W ujęcu względnym wartość ta stanow 1,96% ogólnej wartośc PKB Polsk w tym okrese. W strukturze popytu fnalnego według sektorów nstytucjonalnych domnuje główne spożyce przez gospodarstwa domowe (41,5%), nstytucje rządowe samorządowe (20,5%) oraz nstytucje non proft (15%). Udzał eksportu w sportowym PKB ne przekracza 16%. Najmnejszy udzał w strukturze sportowego PKB mają nakłady brutto na środk trwałe (około 6%) oraz przyrost rzeczowych środków obrotowych (neco ponad 1%). W strukturze produktowej popytu fnalnego domnują przede wszystkm usług zwązane ze sportem (26,5%), rekreacją (15,8%), edukacją (15,7%) oraz usług turystyczne (6,9%). 5 W tworzenu R dla Polsk wykorzystano także nepublkowane przez GU robocze tablce podaży wykorzystana dóbr usług w układze 465 grup produktów oraz 58 rodzajów dzałalnośc.

13 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE 235 Wartość dodana wytworzona w rodzajach dzałalnośc produkujących wyróżnone produkty sportowe (efekt bezpośredn) wynosła około 11,6 mld zł, co stanow 1,25% wartośc dodanej Polsk z 2006 roku (por. tabelę 1). Bezpośredno do produkcj wyróżnonych produktów sportowych zaangażowanych było około 225 tys. osób, co stanow 1,54% ogólnej lczby pracujących w gospodarce narodowej (por. tabelę 1). Po oszacowanu pełnych efektów (bezpośrednch pośrednch) wartość dodana wzrosła do około 15,3 mld zł, co stanow 1,64% wartośc dodanej wytworzonej w Polsce w badanym okrese 6. Pełne zatrudnene wynosło około 290 tys. osób, co stanow 1,99% ogólnej lczby pracujących w gospodarce narodowej w 2006 roku. Tabela 1. Wkład sportu w gospodarkę narodową Polsk w 2006 roku wybrane makrokategore Kategora ekonomczna Wartość Udzał w całkowtej (tys. zł) wartośc dla Polsk (%) PKB sportowe ,0 1,96 Wartość dodana sportowa (ceny bazowe, efekty bezpośredne) ,0 1,25 Wartość dodana sportowa (ceny bazowe, efekty pełne) ,9 1,64 Pracujący na rzecz sportu (tys. osób; efekty bezpośredne) 225,5 1,54 Pracujący na rzecz sportu (tys. osób; efekty pełne) 290,5 1,99 Źródło: oblczena własne. Porównując uzyskane wynk z podobnym uzyskanym w krajach, które wcześnej przeprowadzły podobne badane, można stwerdzć, że w Polsce udzał sektora sportowego w strukturze gospodark narodowej jest nższy. Dla porównana w Austr w 2004 udzał wartośc dodanej zwązanej ze sportem 7 wynosł 4,4%, w Welkej Brytan 2,2%, a na Cyprze 2,4%. Udzał pracujących na rzecz sportu w ogólnej lczbe pracujących kształtował sę na pozome 5,8% (Austra), 2,0% (Welka Brytana) oraz 2,2% (Cypr) [19]. 6 Należy pamętać, że wartość dodana wycenana jest w cenach bazowych, PKB zaś w cenach nabywcy. 7 W cenach nabywcy.

14 236 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII W strukturze wartośc dodanej według sekcj PKD (efekty bezpośredne pośredne) domnują take sekcje, jak: dzałalność usługowa pozostała (która obejmuje m.n. dzałalność sfalsyfkowaną w grupe 92.6), edukacja, przetwórstwo przemysłowe, handel naprawy oraz transport, gospodarka magazynowa łączność (por. tabelę 2). Podobne wnosk można sformułować także dla struktury pracujących. Tabela 2. truktura sportowej wartośc dodanej pracujących na rzecz sportu (efekt bezpośredn pośredn) w 2006 roku według sekcj PKD Wyszczególnene truktura wartośc dodanej według sekcj PKD (%) truktura pracujących według sekcj PKD (%) Rolnctwo, łowectwo leśnctwo 0,6 1,4 Rybactwo 0,0 0,0 Górnctwo 1,0 0,5 Przetwórstwo przemysłowe 14,0 15,3 Wytwarzane zaopatrywane w energę, gaz wodę 1,9 0,7 Budownctwo 4,7 3,8 Handel naprawy 9,8 5,9 Hotele restauracje 1,3 1,7 Transport, gospodarka magazynowa łączność 9,6 6,3 Pośrednctwo fnansowe 1,5 0,7 Obsługa neruchomośc frm 7,6 3,4 Admnstracja publczna 0,6 0,5 Edukacja 21,5 28,1 Ochrona zdrowa 0,1 0,2 Dzałalność pozostała 25,7 31,4 uma 100,0 100,0 Źródło: oblczena własne. Podsumowane Przedstawone w artykule wynk dotyczące wkładu dzałalnośc sportowej w polską gospodarkę są częścą szeroko zakrojonych prac nad rachunkem sateltarnym sportu dla Polsk. Warto podkreślć, że Polska jako czwarty kraj w Un Europejskej zbudowała tak rachunek, a przyjęte rozwązana metodologczne są naszym wkładem w metodologę oszacowywana ekonomcznych efektów dzałalnośc sportowej.

15 BARBARA LIBERDA, IWONA ŚWIECZEWKA, ŁUCJA TOMAZEWICZ METODY BILANOWE W ANALIZIE EKTORA PORTOWEGO W POLCE 237 Lteratura 1. Bazzazan F., Batley P., The Development and Emprcal Testng of Extended Input- -Output Prce Models, Economc ystems Research 2003, Vol. 15, No Blans przepływów mędzygałęzowych w beżących cenach bazowych w 2005 roku, Informacje Opracowana tatystyczne, GU, Warszawa, paźdzernk Boratyńsk J., Zastosowane systematycznej analzy wrażlwośc w symulacjach na podstawe statycznego modelu równowag ogólnej (CGE), Bank Kredyt 2011, Vol. 42, nr Detzenbacher E., Los B., tructural Decomposton Technques: ense and enstvty. Economc ystems Research 1998, Vol. 10, No Detzenbacher E., Los B., tructural Decomposton Analyses wth Dependent Determnants, Economc ystems Research 2000, Vol. 12, No Dxon P.B., Parmenter B.R., 1996, Computable General Equlbrum Modellng for Polcy Analyss and Forecastng, w: Handbook of Computatonal Economcs, red. H.M. Amman, D.A. Kendrck, J. Rust, Vol. 1, North-Holland Europejsk ystem Rachunków Narodowych I Regonalnych EA 1995, Zeszyty Metodyczne Klasyfkacje, GU, Warszawa Grassn M., Bardazz R., Energy Polcy and Internatonal Compettveness, Frenze Unversty Press, Frenze Hagemejer J., Jędrzejowcz T., Żółkewsk Z., Fscal Tghtenng After the Crss. A cenaro Analyss for Poland, Bank Kredyt 2011, Vol. 42, No Mller R.E., Blar P.D., Input-Output Analyss. Foundatons and Extensons, Cambrdge Unversty Press, Cambrdge Plch M., Budowa zastosowane welosektorowych model ekonomczno-ekologcznych, Wydawnctwo Unwersytetu Łódzkego, Łódź Plch M., Envronmental Extesons of Inforum Type Model for Poland wth Use of NAMEA, w: tructural Changes, Internatonal Trade and Multsectoral Modellng, Frenze Unversty Press, Frenze Polenske K.R., The U.. Multregonal Input-Output Accounts and Model, Lexngton Books, Lexngton Mass Pyatt G., Round J.I., ocal Accountng Matrces: A Basc for Plannng, World Bank, Washngton D.C Rachunek podaży wykorzystana wyrobów usług w 2005 roku, Informacje Opracowana tatystyczne, GU, Warszawa, czerwec Rachunek sateltarny sportu dla Polsk, Instytut tatystyk Publcznej, GU, Warszawa, grudzeń Rachunk narodowe według sektorów podsektorów nstytucjonalnych , tuda Analzy tatystyczne, GU, Warszawa, serpeń 2011.

16 238 METODY ILOŚCIOWE W EKONOMII 18. Rose A., Casler., Input-Output tructural Decomposton Analyss: a Crtcal Apprasal, Economc ystems Research 1996, Vol. 8, No port atellte Accounts. a European Project: Frst Results, eu/sport/documents/lbrary/madrd_forum_sport_satellte_account_leaflet.pdf, dostęp tone R., A ystem of ocal Accountng Matrces, Revew of Income and Wealth 1973, No Śweczewska I., Tomaszewcz Ł., Czynnk wzrostu nnowacyjnośc polskej gospodark, Optmum. tuda Ekonomczne, Wydawnctwo Unwersytetu w Bałymstoku, Bałystok Tomaszewcz Ł., Macerz rachunków narodowych jej wykorzystane w analzach ekonomcznych, Rector s Lectures nr 48, Wydawnctwo Akadem Ekonomcznej, Kraków Tomaszewcz Ł., Zntegrowane modele gospodark narodowej, PWE, Warszawa Tomaszewcz Ł., Boratyńsk J., Analza cenowych efektów zman podatków pośrednch na przykładze podatku mportowego, w: Wzrost gospodarczy, restrukturyzacja rynek pracy w Polsce. Ujęce teoretyczne empryczne, red. E. Kwatkowsk, T. Tokarsk, Katedra Ekonom, Unwersytet Łódzk, Łódź Znaczene sportu w polskej gospodarce, IBnGR, Warszawa, grudzeń BALANCE METHOD IN THE ANALYI OF THE PORT ECTOR IN POLAND ummary The artcle presents the concept of usng nput-output methods to buld a port atellte Account (A) for Poland. Constructon of the A for Poland s a response to the expectatons of the European Commsson n developng methods for determnng the economc dmenson of sport. The am of ths study was to determne the partcpaton of a wde range of sportng actvtes n the Polsh GDP and estmate the drect and full contrbuton of ths actvty n creatng value added and employment. The artcle also contans a bref descrpton of the results. Keywords: port atellte Accounts, nput-output methods, sport actvty. Translated by Iwona Śweczewska