Bariery i potencjał współpracy małych i dużych przedsiębiorstw

Transkrypt

1 Bariery i potencjał współpracy małych i dużych przedsiębiorstw Raport z badania ilościowego i jakościowego zrealizowanego w ramach projektu Forum Współpracy Małego i Dużego Biznesu Związku Przedsiębiorców i Pracodawców ZPP Warszawa, kwiecień 2017

2 Ogólny zarys całego projektu badawczego 2 Niniejszy raport dotyczy wyników pierwszej części badania realizowanego przez Dom Badawczy Maison& Partners, dotyczącej perspektywy MŚP: Badanie jakościowe metodą wywiadów indywidualnych, eksplorujące obecną współpracę, bariery oraz postrzegane korzyści zwiększenia współpracy MŚP Duże Przedsiębiorstwa W dalszej perspektywie planowane jest także badanie jakościowe badające postrzegane motywy i bariery współpracy z punktu widzenia dużych przedsiębiorców. Badanie ilościowe metodą ankiet online, weryfikujące rozpowszechnienie poszczególnych barier i postrzeganych korzyści

3 Metodologia 3 BADANIE JAKOŚCIOWE Wywiady indywidualne z właścicielami/ osobami zarządzającymi małymi/ średnimi przedsiębiorstwami Czas trwania pojedynczego wywiadu: do 60 min. Miejsce realizacji: Warszawa i Kraków Całkowita liczba wywiadów: 12 Realizacja: r. BADANIE ILOŚCIOWE Badanie metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na panelu online Czas trwania pojedynczej ankiety: do 15 min. Próba: ogólnopolska próba małych i średnich przedsiębiorców (reprezentatywna dla sektora MŚP w Polsce) Całkowita wielkość próby: N=377 Realizacja: r.

4 Struktura próby 4 N % OGÓŁEM % Sektor firmy Staż firmy Liczba zatrudnionych pracowników Stanowisko Handel 72 19% Usługi % Produkcja 56 15% Nie dłużej niż rok 41 11% 1-5 lat % 6-10 lat 82 22% 11 lat i więcej % 1-9 pracowników % % % % % Nie zatrudniam pracowników % Właściciel/współwłaściciel % Prezes 22 6% Dyrektor/manager zarządzający/administracyjny 16 4% Office manager/obsługa biura, sekretariat 6 2% Inna 1 0% N % OGÓŁEM % Wielkość miejscowości Województwo Wieś 54 14% Miasto do 20 tys. mieszkańców 44 12% Miasto do tys. mieszkańców 95 25% Miasto do tys. mieszkańców 95 25% Miasto powyżej 500 tys. mieszkańców 89 24% Dolnośląskie 23 7% Kujawsko-Pomorskie 16 4% Lubelskie 22 6% Lubuskie 9 2% Łódzkie 24 6% Małopolskie 49 13% Mazowieckie 71 19% Opolskie 15 4% Podkarpackie 12 3% Podlaskie 13 3% Pomorskie 26 7% Śląskie 41 11% Świętokrzyskie 6 2% Warmińsko-mazurskie 16 4% Wielkopolskie 23 6% Zachodniopomorskie 11 3%

5 Podsumowanie

6 Jak przyspieszyć rozwój małych firm? DUŻE FIRMY ZALEŻNE OD KONIUNKTURY, MAŁE OD KONKRETNYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH Zdaniem małych i średnich przedsiębiorców, perspektywa małych i średnich a dużych przedsiębiorstw bardzo się różni. Duże firmy patrzą globalnie i są bardziej wrażliwe na globalne rynkowe trendy i zmiany. Problemy małych przedsiębiorców, ograniczające rozwój ich biznesu, są inne: są to kłopoty finansowe, mało stabilna sytuacja lokalnego rynku, nawet drobne zmiany w przepisach i nadmiar obowiązków biurokratycznych, które w dużej mierze w małych i średnich firmach spadają na ich właścicieli. BRAK ŚRODKÓW NA INWESTYCJE Kolejną barierą rozwoju małych firm jest częste borykanie się z trudnościami finansowymi. Małe przedsiębiorstwa nie tylko często osiągają za małe zyski, ale też inwestycje poważniej nadwerężają ich budżety, wiążą się z większym ryzykiem. Problemem bywa też brak płynności finansowej, za który częściowo odpowiedzialne są praktyki dużych firm w roli klientów mniejszych podmiotów (zob. następny slajd) BRAK POMYSŁU Aż 44% małych i średnich przedsiębiorców zastanawia się, czy w ciągu najbliższych 2-3 lat wprowadzi jakieś zmiany w swoich firmach. Wielu z nich czeka na ustabilizowanie sytuacji gospodarczo-politycznej, ale dość częstym problemem jest też brak pomysłu na inwestycje czy brak woli inwestowania.

7 Postrzeganie a doświadczenia NEGATYWNY WIZERUNEK DUŻYCH FIRM Duże firmy są przez właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw postrzegane jako raczej mało skłonne do współpracy, niezainteresowane potrzebami mniejszych partnerów, skoncentrowane na własnych potrzebach i perspektywie, zachłanne, niedostrzegające innych. Zarazem trudno odmówić im olbrzymiego kapitału doświadczenia, są uważane za bardziej innowacyjne, o szerszym spojrzeniu, posiadające większą wiedzę. ZAKORZENIENIE WIZERUNKU W DOŚWIADCZENIACH Negatywne postrzeganie ma ścisły związek z doświadczeniami małych i średnich przedsiębiorców, którzy często skarżą się, że duże firmy jako dostawcy nie zwracają uwagi na ich potrzeby, jako klienci narzucają warunki, które dla małych firm często są trudne do udźwignięcia, a jako konkurenci stosują nieetyczne praktyki. Zarazem jednak kontakt z dużymi firmami przynosi im wiele korzyści; przede wszystkim, gdy są to klienci, są to stałe zyski i budowanie reputacji firmy, poza tym współpraca i konkurencja z dużymi firmami pozwala wiele się nauczyć i motywuje do rozwoju. OCZEKIWANE ZAANGAŻOWANIE CSR Obecnie zaangażowanie CSR dużych firm często odbierane jest przez małych i średnich przedsiębiorców jako obliczone na łatwe zyski wizerunkowe, a nie na rozwiązanie problemu. Z drugiej strony jednak, oczekują oni od dużych firm bardziej etycznego postępowania i zaangażowania w rozwiązywanie różnych problemów.

8 Potencjał współpracy i oczekiwania ŚREDNI POTENCJAŁ WSPÓŁPRACY Mali i średni przedsiębiorcy wyrażają bardzo dużą otwartość wobec zwiększenia współpracy między małym a dużym biznesem, są nią zainteresowani. Wprawdzie postrzegają korzyści z takich działań jako obopólne, jednak często wydaje im się, że po stronie mniejszych podmiotów jest ich więcej, co obok wizerunku dużych firm obniża postrzegany potencjał nawiązania takiej współpracy. ZEWNĘTRZNA MOTYWACJA Przedsiębiorcy są przekonani, że jeśli duże firmy podjęłyby zaangażowanie na rzecz zwiększenia współpracy, byłoby to motywowane przede wszystkim ich własną korzyścią. Obniża to ich przekonanie o możliwości takich działań (ponieważ nie są przekonani, czy korzyści dla dużych firm są na tyle duże, by zachęcić je do współpracy), jednak niekoniecznie musi stanowić barierę zaangażowania. Zasada wzajemności jest jednym z podstawowych praw biznesu: określone przedsięwzięcia powinny przynosić obopólne zyski i to, że duże firmy odnoszą jakieś korzyści, niekoniecznie musi obniżać ich wiarygodność. KLUCZOW: WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI Przedsiębiorcy są przede wszystkim zainteresowani nabywaniem wiedzy i umiejętności z różnych obszarów: procesów zarządzania firmą i pracownikami, komunikacji, negocjacji, zarządzania finansowego, trendów rynkowych i innowacji. Bardzo ważna jest też dla nich wiedza z obszaru przepisów prawnych i wymogów rozliczeniowych, jednak mają wątpliwości, czy duże firmy posiadają adekwatne do ich sytuacji informacje (ze względu na odmienne wymogi wobec małych i dużych firm i odmienną formę prawną przedsiębiorstw). Wiedza ta powinna być przekazywana w jak najmniej podający sposób, najlepiej widziane są wszelkie formy aktywizujące odbiorcę i trenujące umiejętności praktyczne: warsztaty, szkolenia. Oprócz wiedzy, mali i średni przedsiębiorcy spodziewają się też, że tego typu kontakty między firmami przyniosłyby także poprawę wzajemnych relacji, podniosły jakość i efektywność współpracy oraz umożliwiłyby połączenie sił w realizacji wspólnych interesów.

9 Wyniki badania

10 Bariery i drivery rozwoju małych i średnich firm

11 Zmiany w firmie 11 PL1. Czy w ciągu najbliższych dwóch-trzech lat planuje Pan/i jakieś zmiany w firmie? N=377 PL2. Jakiego rodzaju zmiany Pan/i planuje w swojej firmie? N=177 Tak INWESTYCJE, ROZWÓJ Nie 44% 47% Nowe inwestycje na obecnym rynku Rozwój na nowe rynki 48% 55% Jeszcze nie wiem Ograniczenie działalności firmy 8% 9% ZMIANY W ZATRUDNIENIU Zwiększenie zatrudnienia 45% Zmiany personalne 23% PL3. Aktualnie nie planuje Pan/i żadnych zmian w swojej firmie dlaczego? N=35 Redukcja zatrudnienia Inne zmiany 2% 5% Zamknięcie firmy, zmiana profilu działalności, przejście na emeryturę Nie widzę takiej potrzeby moja firma dobrze działa w obecnej formie Nie mamy środków na wprowadzenie takich zmian, jakie bym chciał/a Nie wiem, co mógłbym/ mogłabym zmienić w mojej firmie 17% 26% 69% Niemal połowa małych i średnich przedsiębiorców planuje na okres najbliższych 3-4 lat jakieś zmiany w swojej firmie, przy czym zdecydowanie dominują zmiany pozytywne: nowe inwestycje, rozwój, wzrost zatrudnienia.

12 Bariery rozwoju małych i średnich firm 12 Najczęściej wymieniane przez przedsiębiorców bariery rozwoju to: Niestabilna sytuacja rynkowa związana z sytuacją polityczną i z przewidywanymi niekorzystnymi dla przedsiębiorców zmianami w prawie podatkowym powoduje niepewność finansową i hamuje inwestycje. Niepewność wynikająca ze stale zmieniających się przepisów prawnych. Nadmiar procedur biurokratycznych na każdym etapie działalności. Rotacja pracowników i brak wystarczającej liczby wykwalifikowanych specjalistów na rynku pracy przy braku środków na samodzielne ich wyszkolenie stwarza trudność w stworzeniu sprawnie działającego stałego zespołu. Niska etyka biznesu w Polsce i brak wzajemnego zaufania pomiędzy firmami przy jednoczesnej dużej konkurencji. Brak współpracy przedsiębiorców, ich zrzeszania się i wspólnych prób wpływu na funkcjonowanie i stabilność rynku. Jest niestabilność przepisów, przeogromne z tym problemy, bo one są raz takie, raz inne. I jeszcze wysokie podatki, wysokie koszty, wysokie ubezpieczenia. (firma handlowa zatrudniająca 25 osób, Kraków) To jest po prostu nie do wiary, ile papierów za każdym razem trzeba zebrać, ile pieczątek przybić a i tak potem odsyłają po coś jeszcze. (firma usługowa zatrudniająca 13 osób, Kraków) Głównych barier rozwoju swoich firm przedsiębiorcy upatrują na zewnątrz swoich firm są one przede wszystkim związane z sytuacją polityczną kraju, systemowymi warunkami działania firm oraz ich niestabilnością. Przyznają też jednak, że większa współpraca i zaufanie między firmami mogłoby pomóc poprawić ich sytuację.

13 Bariery rozwoju małych i średnich vs dużych firm 13 B1/B4. Co najbardziej przeszkadza małym i średnim/ dużym firmom w rozwoju? N=377 Wysokie koszty zatrudnienia Niekorzystne regulacje prawne (np. za wysokie podatki) Nadmiar obowiązków biurokratycznych Niestabilność prawa Kontrole Urzędu Skarbowego i innych instytucji Niekorzystna sytuacja na rynku, zła koniunktura Niekorzystny układ polityczny Brak wystarczających środków na inwestycje Brak płynności finansowej (np. za późno spływające pieniądze od Problemy ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników Brak kontaktów biznesowych Trudność zdecydowania, w jaki sposób powinien przebiegać dalszy Małe i średnie firmy Nie ma żadnych barier Duże firmy Inna bariera BARIERY ZEWNĘTRZNE 60% 46% 56% 39% 51% 37% 39% 40% 31% 35% 24% 36% 23% 27% BARIERY WEWNĘTRZNE 42% 18% 36% 36% 27% 37% 14% 12% 11% 18% 2% 4% 2% 0,30% Bariery rozwoju małych i dużych firm w percepcji małych i średnich przedsiębiorców nie są takie same. Małych przedsiębiorców w największym stopniu ograniczają koszty związane z zatrudnieniem i podatkami powodujące, że brakuje im pieniędzy na inwestycje (zob. s. 23). Przytłaczają ich też obowiązki biurokratyczne, mniej odczuwalne w przypadku dużych firm, które mogą sobie pozwolić na zatrudnianie sztabu pracowników, odpowiedzialnych za ich przestrzeganie. Z kolei duże przedsiębiorstwa nawet bardziej niż małe mogą odczuwać skutki niekorzystnej sytuacji na rynku. Mogą mieć też większe problemy ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników prawdopodobnie z uwagi na większą rotację i większe zapotrzebowanie (wyższą liczbę zatrudnianych). ZUS, wysokie koszty

14 Bariery rozwoju małych i średnich firm TOP 5 14 B1a. Proszę uszeregować wskazane przez Pana/ią bariery od takich, które stanowią największą przeszkodę w rozwoju małych i średnich firm do takich, które są najmniejszą przeszkodą. Niekorzystne regulacje prawne (np. za wysokie podatki, wysoka płaca minimalna itp.), N=211 42% 20% 15% 11% 11% Wysokie koszty zatrudnienia, N=226 24% 30% 19% 15% 12% Nadmiar obowiązków biurokratycznych, N=193 21% 24% 19% 15% 11% Niestabilnośc prawa, N=146 23% 19% 19% 12% 27% Kontrole Urzędu Skarbowego i innych instytucji, N=116 13% 20% 16% 17% 34% Niekorzystna sytuacja na rynku, zła koniunktura, N=92 12% 15% 27% 15% 31% Niekorzystny układ polityczny, N=88 9% 15% 10% 16% 50% Brak wystarczających środków na inwestycje, N=160 29% 19% 17% 13% 22% Brak kontaktów biznesowych, N=54 26% 17% 13% 17% 27% Brak płynności finansowej (np. za późno spływające pieniądze od kontrahentów), N=136 Problemy ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników, N=101 Trudność zdecydowania, w jaki sposób powinien przebiegać dalszy rozwój firmy, N=43 21% 20% 11% 14% 21% 17% 12% 5% 18% 26% 17% 58% 10% 28% 22% 1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 4 miejsce 5 miejsce

15 Bariery rozwoju dużych firm TOP 5 15 B4a. Proszę uszeregować wskazane przez Pana/ią bariery od takich, które stanowią największą przeszkodę w rozwoju dużych firm do takich, które są najmniejszą przeszkodą. Niekorzystne regulacje prawne (np. za wysokie podatki, wysoka płaca minimalna itp.), N=145 26% 30% 20% 12% 12% Wysokie koszty zatrudnienia, N=172 33% 21% 20% 9% 17% Niestabilnośc prawa, N=149 30% 20% 14% 12% 24% Niekorzystna sytuacja na rynku, zła koniunktura, N=134 28% 21% 14% 11% 26% Nadmiar obowiązków biurokratycznych, N=138 19% 28% 12% 11% 30% Niekorzystny układ polityczny, N=103 18% 18% 15% 18% 31% Kontrole Urzędu Skarbowego i innych instytucji, N=132 16% 17% 28% 17% 22% Trudność zdecydowania, w jaki sposób powinien przebiegać dalszy rozwój firmy, N=66 Problemy ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników, N=141 32% 28% 15% 18% 15% 18% 11% 8% 27% 28% Brak kontaktów biznesowych, N=46 35% 11% 11% 13% 30% Brak płynności finansowej (np. za późno spływające pieniądze od kontrahentów), N=136 24% 20% 16% 19% 21% Brak wystarczających środków na inwestycje, N=68 16% 22% 12% 12% 38% 1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 4 miejsce 5 miejsce

16 Przeszkody w inwestowaniu przez małe i średnie vs duże firmy 16 B3./B6. Jakie są przeszkody w inwestowaniu przez małe lub średnie/ duże firmy? N=377 Za małe zyski, aby inwestować Obawa przed ryzykiem (utratą części bądź całości zainwestowanych środków) Obawa przed negatywnymi zmianami rynkowymi (np. spadkiem popytu na usługi świadczone przez firmę) Brak wiedzy, w co zainwestować swoje środki Małe i średnie/ Duże firmy wolą przeznaczyć zyski dla siebie Niedostrzeganie korzyści z inwestowania Małe i średnie/ Duże firmy wolą przeznaczyć zyski na premie / wynagrodzenia dla pracowników Inne BARIERY ZEWNĘTRZNE 1% 2% 24% 20% 16% 20% BARIERY WEWNĘTRZNE 10% 16% 23% 26% 33% 42% 54% 45% 52% 67% Małe i średnie firmy Duże firmy Dla małych i średnich firm: głupota, stała konieczność zwiększania kosztów amortyzacji, utrzymania pracowników; Dla dużych firm: chytrzy właściciele, defraudacja w firmie, wysokie obciążenia podatkowe Według małych i średnich przedsiębiorców, główną barierą inwestycji w ich firmach jest brak wystarczających zysków. Jest to zarazem bardzo specyficzna dla małych przedsiębiorstw bariera wskazywana zdecydowanie częściej niż w przypadku dużych graczy. Mali i średni przedsiębiorcy częściej też w swojej opinii niż duzi obawiają się finansowego ryzyka. Zarazem jednak te racjonalne, zewnętrzne bariery mogą często stanowić racjonalizację usprawiedliwienie pewnej stagnacji, podczas gdy główną przyczyną może być brak chęci czy pomysłu na zmiany. Można przypuszczać, że inwestycje ogranicza nie tylko brak środków, ale też brak inicjatywy ze strony małych i średnich przedsiębiorców. Aż jedna czwarta badanych stwierdza, że istotną przeszkodą w inwestowaniu jest brak pomysłu, w co inwestować, niewiele mniej przedsiębiorców przyznaje, że małe i średnie firmy wolą przeznaczyć zyski dla siebie (choć jeszcze częściej przypisują takie motywy dużym firmom, co prawdopodobnie ma związek z ich postrzeganiem jako skoncentrowanych na sobie i zachłannych zob. s. 29)

17 Szanse rozwoju małych i średnich vs dużych firm 17 B2./B5. Co najbardziej sprzyja rozwojowi małych i średnich/ dużych firm co jest kluczowe, by taki rozwój mógł nastąpić? N=377 Dobra koniunktura, korzystna sytuacja na rynku Korzystne zmiany w prawie Zmiany w systemie edukacji zmierzające do dostosowania wykształcenia do potrzeb rynku pracy Małe i średnie firmy Duże firmy Korzystny układ polityczny Dobre zaplanowanie rozwoju firmy Kontakty biznesowe Inny czynnik CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE 1% 1% 23% 24% 16% 24% CZYNNIKI WEWNĘTRZNE 47% 41% 50% 58% 49% 54% 46% 53% Dla małych i średnich firm: niższe koszty zatrudnienia, świadomość społeczna, nowatorskie rozwiązania. Dla dużych firm: pomysł na biznes. W przeciwieństwie do barier, czynniki sprzyjające rozwojowi małych i średnich firm są w opinii małych i średnich przedsiębiorców bardzo podobne znaczenie mają zarówno czynniki o charakterze zewnętrznym, jak np. dobra koniunktura, korzystne zmiany w prawie, jak również wewnętrzne; dobre zaplanowanie rozwoju firmy i pozyskiwanie kontaktów biznesowych. Co ważne jednak, zarówno z przedstawianych barier, jak i driverów rozwoju wynika, że w percepcji małych przedsiębiorców duże firmy są o wiele bardziej zależne od koniunktury i układu politycznego, a małe od konkretnych rozwiązań prawnych.

18 Szanse rozwoju małych i średnich firm TOP 5 18 B2a. Proszę uszeregować wskazane przez Pana/ią czynniki od takich, które najbardziej sprzyjają rozwojowi małych i średnich firm do takich, których znaczenie jest mniejsze. Dobra koniunktura, korzystna sytuacja na rynku, N=189 48% 28% 17% 5% 2% Korzystne zmiany w prawie, N=177 46% 27% 17% 7% 3% Zmiany w systemie edukacji zmierzające do dostosowania wykształcenia do potrzeb rynku pracy, N=289 25% 34% 22% 11% 8% Korzystny układ polityczny, N=62 29% 21% 22% 10% 18% Dobre zaplanowanie rozwoju firmy, N=184 45% 34% 15% 4% 2% Kontakty biznesowe, N=175 45% 28% 17% 9% 1% 1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 4 miejsce 5 miejsce

19 Szanse rozwoju dużych firm TOP 5 19 B5a. Proszę uszeregować wskazane przez Pana/ią czynniki od takich, które najbardziej sprzyjają rozwojowi dużych firm do takich, których znaczenie jest mniejsze. Dobra koniunktura, korzystna sytuacja na rynku, N=217 48% 28% 16% 6% 2% Korzystne zmiany w prawie, N=154 35% 29% 23% 10% 3% Zmiany w systemie edukacji zmierzające do dostosowania wykształcenia do potrzeb rynku pracy, N=92 25% 21% 27% 9% 18% Korzystny układ polityczny, N=92 29% 25% 24% 16% 6% Dobre zaplanowanie rozwoju firmy, N=203 42% 34% 16% 7% 1% Kontakty biznesowe, N=198 40% 29% 17% 8% 6% 1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 4 miejsce 5 miejsce

20 Postrzeganie dużych firm

21 Wzajemny stosunek małych i średnich firm 21 PR1. Ogólnie rzecz biorąc, jak duże firmy traktują małe i średnie przedsiębiorstwa? N=377 32% 5% 47% 16% Zdecydowanie po partnersku Raczej po partnersku Raczej z góry Zdecydowanie z góry Aż 79% małych i średnich przedsiębiorców wyraża przekonanie, że duże firmy traktują ich z góry. Są też przekonani, że małe przedsiębiorstwa dużo lepiej rozumieją specyfikę dużych firm, niż one małych. Ta asymetria w postrzeganiu jest do pewnego stopnia naturalna i związana z pozytywnym autowizerunkiem (często ludzie postrzegają siebie jako bardziej kompetentnych, inteligentnych, moralnych itp. niż większość ludzi), może też jednak świadczyć o pewnym negatywnym wizerunku dużych firm w oczach małych. PR8. Na ile Pana/i zdaniem, duże firmy rozumieją potrzeby i specyfikę małych przedsiębiorstw? N=377 PR9. A na ile, Pana/i zdaniem, małe firmy rozumieją potrzeby i specyfikę dużych przedsiębiorstw? N=377 17% 2% 15% Zdecydowanie rozumieją 5% 4% Raczej rozumieją 25% 29% Ani rozumieją, ani nie rozumieją 37% 29% Raczej nie rozumieją Zdecydowanie nie rozumieją 38%

22 Postrzeganie dużych firm 22 W wywiadach jakościowych padało wiele zarówno pozytywnych, jak i negatywnych skojarzeń i opinii na temat dużych przedsiębiorstw. Obraz, jaki się z nich wyłania pokazuje, że współpraca, poznawanie doświadczeń dużych firm mogłoby być dla małych przedsiębiorców bardzo korzystne, ale zarazem wysoka jest ich rezerwa i nieufność wobec dużych przedsiębiorstw. POZYTYWNE ASPEKTY WIZERUNKOWE NEGATYWNE ASPEKTY WIZERUNKOWE SIŁA I SKUTECZNOŚĆ duże firmy mają w odczuciu przedsiębiorców znacznie większy wpływ na otaczającą rzeczywistość, w tym na ramy prawne i systemowe, w jakich muszą działać. GLOBALNE SPOJRZENIE lepiej nadążają za trendami, szybciej dowiadują się o różnych zmianach INNOWACYJNOŚĆ korzystają z najnowszych technologii i badań, prowadzą ciekawe i nowoczesne projekty, zatrudniają najlepszych specjalistów oraz mają możliwości podnoszenia kwalifikacji i kształcenia swoich pracowników DOŚWIADCZENIE mają dużą wiedzę na temat zarządzania i planowania, wiedzą, jak prowadzić swoją działalność POWOLNOŚĆ duże firmy, jakkolwiek skuteczne w działaniu, wolniej reagują na zmiany i ulegają przeobrażeniom, co zarazem stanowi ważną przewagę rynkową mniejszych podmiotów NISKA ELASTYCZNOŚĆ w małym stopniu dostosowują się do potrzeb partnera, nie odstępują od pewnych schematów, procedur, co czasami utrudnia współpracę. EGOCENTRYZM koncentrują się na własnej perspektywie, ignorując mniejsze, słabsze podmioty. Najważniejszy jest dla nich własny zysk. ZACHŁANNOŚĆ zysk jest najważniejszy i aby go osiągnąć, duże firmy sięgają po różne, nie zawsze etyczne sposoby. DEPERSONALIZACJA brakuje spersonalizowanego kontaktu, klienci i partnerzy traktowani są przedmiotowo UPRZYWILEJOWANIE częste jest też przekonanie, że duże firmy są nadmiernie uprzywilejowane, przysługują im różne zwolnienia podatkowe, dotacje, podczas gdy brakuje systemowego wsparcia dla mniejszych podmiotów

23 Postrzeganie dużych firm cytaty 23 POZYTYWNE ASPEKTY WIZERUNKOWE NEGATYWNE ASPEKTY WIZERUNKOWE Z racji możliwości finansowych duże firmy mają większe możliwości rozwojowe, przebicia, możliwości lobbystyczne i jest im dużo łatwiej. (firma produkcyjna zatrudniająca 15 osób, Warszawa) Olbrzymie koncerny, zatrudniając kilka tysięcy ludzi, na pewno dostają dotacje rządowe niewspółmierne do pomocy zapewnianej małym firmom, ale rzeczywiście oferują rynek pracy dla dużej rzeszy ludzi. (firma handlowa zatrudniająca 34 osoby, Warszawa) Duża firma to jest pełen asortyment, pełen wachlarz i na więcej może sobie pozwolić. (firma handlowa zatrudniająca 5 osób, Warszawa) Duża firma popycha nas do myślenia, do inwestycji, do zmiany know how, do rozwoju własnej sieci IT. Ich potrzeby i ich rozwój wymusza, generuje zmiany u nas. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa) Mają ulgi w zamian za zatrudnianie pracowników i uważam, że to niesprawiedliwe. Też bym chciał, żeby mi pracownika przez 2 lata opłacali a ja go wyszkolę. (firma handlowa zatrudniająca 5 osób, Warszawa) Brakuje takiego bardziej ludzkiego podejścia do małych firm, czyli takiego zwykłego indywidualnego kontaktu, gdzie możemy się do nich zwrócić i nie rozmawiamy z maszyną zamiast z człowiekiem. (firma handlowa zatrudniająca 2 osoby, Warszawa)

24 Ilustracja: technika projekcyjna 24 Technika animizacji pozwoliła nam na wyodrębnienie szeregu cech, które przypisywane są małym, średnim i dużym przedsiębiorstwom oraz zrozumienie, jak postrzegane są relacje pomiędzy firmami. DUŻE FIRMY silne, mądre, odważne, wolne, spokojne, niezależne ale też groźne, powolne, ociężałe, uparte, bezlitosne, agresywne Duże firmy reprezentują niezależność, moc i potęgę. Pojawia się chęć dorównania im lub znalezienia pod ich opieką. Nie stanowią zagrożenia, o ile nie wejdzie im się w drogę nie będzie się naruszało ich terytorium i funkcjonowało zgodnie z narzuconymi przez nie regułami. Niedźwiedź to takie zwierzę, które jest władcze i któremu mało co może zagrozić. On pilnuje swojego rejonu i nie pozwoli na wejście obcym. Może mnie połknąć albo ze mną współpracować, jeśli mu się to opłaca. (firma handlowa zatrudniająca 16 osób, Kraków) MAŁE I ŚREDNIE FIRMY sprytne, ruchliwe, waleczne, przebiegłe, drapieżne, ale też bezbronne, delikatne, ostrożne Małe i średnie firmy muszą wykazać się umiejętnością przystosowania, sprytem i chęcią walki o swoje, by móc przetrwać w środowisku. Jednocześnie czasem bywają delikatne i bezbronne jak owieczka. Z reguły to samotnicy jest ich dużo, jednak nie stanowią wzajemnie dla siebie oparcia. Lis pasuje do małej firmy, bo musi być bardziej przebiegły ze względu na mniejsze warunki fizyczne. Musi wykazać się bardziej wyrafinowanym działaniem. (firma handlowa zatrudniająca 5 osób, Warszawa)

25 Duże firmy mają kapitał, a małe szybkość w działaniu 25 Przewaga dużej firmy nad mniejszą to przede wszystkim jej możliwości finansowe pozwalające na: Udział w dużych i nowoczesnych przedsięwzięciach Zatrudnianie najwyższej klasy specjalistów i tworzenie wyspecjalizowanych działów w obrębie firmy Samodzielne stworzenie i wyszkolenie potrzebnego im zespołu pracowników Małe i średnie przedsiębiorstwa to większa elastyczność i szybkość w działaniu ze względu na ich mniej skomplikowaną strukturę zarzadzania. Sytuacja rynkowa, przepisy i prawo podatkowe są teraz takie, że ja tak naprawdę nie wiem, czy nie robiąc czegoś nie łamię przepisów, czy nie wiedząc czegoś nie łamię przepisów. Nie mam sztabu prawników oddelegowanych do tego, jak duża firma. (firma handlowa zatrudniająca 5 osób, Warszawa) Duża firma jest w stanie więcej poświecić na szkolenia, na przygotowanie pracowników, rozwój technologii. (firma usługowa zatrudniająca ponad 250 osób, Warszawa) Mała firma ma większą elastyczność, szybciej reaguje na kryzys, gdyż ta decyzyjność jest krótsza. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa) Małe firmy mogą dużo szybciej wiele rzeczy zrobić, wiele rzeczy zmienić. U nas dużo prościej zmienić te procedury, bo ja nie mam pod sobą 15 osób, z których każda musi coś podpisać i zatwierdzić. (firma produkcyjna zatrudniająca 15 osób, Warszawa)

26 Przypisywane cechy 26 PR10-PR12. Poniżej przedstawiono listę różnych cech mogących charakteryzować firmy. Proszę zaznaczyć, na ile każda z nich Pana/i zdaniem odpowiada dużym/ średnim/ małym przedsiębiorstwom. N=377, top2box (suma odpowiedzi zdecydowanie pasuje + raczej pasuje) Bardzo spójny obraz wyłania się z części ilościowej badania: małe i średnie przedsiębiorstwa są przez właścicieli takich podmiotów postrzegane jako bardziej elastyczne, szybsze w działaniu, o mniej skomplikowanych procedurach, oferujące bardziej spersonalizowany kontakt, lepiej dopasowujące się do potrzeb klienta. Duże firmy są natomiast w ich percepcji zdecydowanie bardziej innowacyjne i nieco bardziej niezależne, natomiast także bardziej bezwzględne i mniej uczciwe. Elastyczność działania Uczciwość 66% 72% Umiejętność dopasowania do potrzeb klienta 65% 55% 62% Bezwględność 40% 48% Szybkość działania 41% 64% 64% 56% 24% 48% 24% 19% 19% Innowacyjność 63% 48% 17% 40% 38% 64% Nieskomplikowane procedury 18% 18% 30% 28% 29% 43% 36% 52% 49% 68% Chaotyczność Spersonalizowany kontakt 52% 48% 56% Duże firmy Średnie firmy Małe firmy Niezależność Solidarność z innymi przedsiębiorcami 72% Partnerskie podejście do współpracowników, dostawców

27 Pozycja dużych firm w porównaniu z małymi 27 PR2. Jaka jest pozycja dużych firm w porównaniu z małymi przedsiębiorstwami? N=377 27% 5% 4% 1% Zdecydowanie lepsza 27% 37% Raczej lepsza Pod pewnymi względami lepsza, pod innymi gorsza Taka sama, równa Raczej gorsza Zdecydowanie gorsza PR4. Dlaczego Pana/i zdaniem pozycja dużych firm w porównaniu z małymi jest gorsza? /pytanie otwarte/ N=119 (przedsiębiorcy uważający, że pozycja dużych firm jest przynajmniej pod pewnymi względami gorsza) Wyższe koszty utrzymania firmy, podatki Mniejsza elastyczność Większe ryzyko Wiecej biurokracji Większa kontrola nad firmą Wiecej problemów z pracownikami (płace, Brak uzasadnienia Inne 12% 12% 10% 7% 6% 4% 6% 44% Nie mogą działać lokalnie, nie trafiają wprost do klienta. PR3. Dlaczego Pana/i zdaniem pozycja dużych firm w porównaniu z małymi jest lepsza? Proszę zaznaczyć wszystkie pasujące powody. N=342 (przedsiębiorcy uważający, że pozycja dużych firm jest przynajmniej pod pewnymi względami lepsza) Mają Mają więcej więcej środków środków na na inwestycje Są chronione, często stoi za nimi duży Są chronione, często stoi za nimi duży zagraniczny partner zagraniczny partner Często Często nie nie płacą płacą w Polsce w podatków Mają Mają więcej więcej środków na na zatrudnienie Mają Mają lepszą lepszą pozycję pozycję pod pod względem prawnym Ich spojrzenie jest szersze, często międzynarodowe; Ich spojrzenie jest lepiej szersze, orientują często się w międzynarodowe; trendach lepiej orientują się w trendach Mają większe możliwości wpływania na Mają większe możliwości wpływania zachodzące na zachodzące zmiany zmiany systemowe Mają więcej środków na kształcenie Mają więcej środków na kształcenie pracowników Mają większe możliwości bieżącego śledzenia Mają większe możliwości bieżącego śledzenia zmian w prawie zmian w prawie Inny Inny powód Większość przedsiębiorców uważa, że pozycja dużych firm zarówno w porównaniu z małymi, jak i ze średnimi (zob. następny slajd) podmiotami jest lepsza, a to za sprawą większego kapitału i wpływowości. 0% 27% 35% 46% 45% 41% 39% 61% 61% 59%

28 Pozycja dużych firm w porównaniu ze średnimi 28 PR5. Jaka jest pozycja dużych firm w porównaniu ze średnimi przedsiębiorstwami? N=377 11% 3% 1% Zdecydowanie lepsza 29% Raczej lepsza PR6. Dlaczego Pana/i zdaniem pozycja dużych firm w porównaniu ze średnimi jest lepsza? Proszę zaznaczyć wszystkie pasujące powody. N=342 (przedsiębiorcy uważający, że pozycja dużych firm jest przynajmniej pod pewnymi względami lepsza) 20% Pod pewnymi względami lepsza, pod innymi gorsza Taka sama, równa Mają Mają więcej więcej środków środków na na inwestycje Są chronione, często stoi za nimi duży Są chronione, często stoi za nimi duży zagraniczny partner zagraniczny partner 56% 52% 36% Raczej gorsza Zdecydowanie gorsza Często Często nie nie płacą płacą w Polsce w podatków Mają Mają więcej więcej środków na na zatrudnienie Mają Mają lepszą lepszą pozycję pozycję pod pod względem prawnym 45% 40% 56% PR7. Dlaczego Pana/i zdaniem pozycja dużych firm w porównaniu ze średnimi jest gorsza? /pytanie otwarte/ N=89 (przedsiębiorcy uważający, że pozycja dużych firm jest przynajmniej pod pewnymi względami gorsza) Wyższe koszty utrzymania firmy, podatki Większe ryzyko 10% 9% Ich spojrzenie jest szersze, często międzynarodowe; Ich spojrzenie jest lepiej szersze, orientują często się w trendach międzynarodowe; koniunkturalnych, gospodarczych lepiej orientują i branżowych się w trendach Mają większe możliwości wpływania Mają większe na zachodzące możliwości zmiany wpływania systemowe, na prawne zachodzące zmiany systemowe Mają więcej środków na kształcenie Mają więcej środków na kształcenie pracowników Mają większe możliwości bieżącego śledzenia Mają większe możliwości bieżącego śledzenia zmian w prawie zmian w prawie Inny Inny powód, powód jaki? 1% 22% 38% 39% 34% Mniejsza elastyczność 7% Większa kontrola nad firmą 5% Brak uzasadnienia 54% Inne 15% Więcej zobowiązań, zależność od kontrahentów, większa firma większy kłopot.

29 Firmy polskie różnią się od zagranicznych a państwowe od prywatnych 29 FIRMY POLSKIE vs FIRMY ZAGRANICZNE Przedsiębiorcom trudno jest podzielić firmy na polskie i zagraniczne, ponieważ zdecydowana większość dużych przedsiębiorstw w Polsce ma również kapitał zagraniczny. Jako zagraniczne uznają firmy z obcym (niepolskim) zarządem. Firmy zagraniczne odbierane są jako nieco bardziej etyczne biznesowo zasady, którymi się kierują zostały wypracowane przez lata i większy jest nacisk na ich przestrzeganie oraz większy szacunek dla ludzi niż w firmach polskich. Jest też większa przejrzystość i uczciwość biznesowa kontrakty z takimi firmami są mniej zależne od znajomości i nieformalnych układów. Przewagą firm polskich jest łatwiejsza komunikacja ze względu na mniejszą liczbę szczebli decyzyjnych, większą znajomość polskich realiów i brak problemów językowych. Problemem jest panująca w nich biurokracja nieustanna konieczność przedstawiania zaświadczeń, pieczątek, etc. FIRMY PRYWATNE vs FIRMY PAŃSTWOWE Firmami określanymi jako państwowe są np. dostawcy energii, wody, ale też mylone są z nimi urzędy: ZUS, NFZ, US Mają one zdecydowanie najgorszy wizerunek jako najbardziej sztywne i zbiurokratyzowane najmniej wrażliwe na potrzeby innych, najmniej elastyczne w podejściu do klienta oraz bardzo niechętne do negocjacji. W porównaniu z nimi, duże firmy prywatne wydają się dużo bardziej przystępne i skłonne do zawierania kompromisów. Istniejące w nich procedury są znacznie bardziej praktyczne i przyjazne.

30 Firmy polskie różnią się od zagranicznych a państwowe od prywatnych cytaty 30 DUŻE FIRMY POLSKIE / ZAGRANICZNE W zagranicznej kulturze jest przyjęta zasada partnerstwa robimy biznes na określonych warunkach, jest umowa, która trwa przez określony czas. Polskie firmy nie dążą do tego, robią licytacje, pojawia się szantaż dla 1-2 euro i duża polska firma potrafi zmieniać partnerów jak rękawiczki. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa) W dużym biznesie w Polsce jest za mało etyki wśród kadry managerskiej. Wchodzę do jakiejś firmy i wiem, że jeżeli nie dam komuś w łapę albo nie pozyskam jakiegoś sprzymierzeńca po ich stronie, to nie mam szans w ogóle tam wejść. (firma handlowa zatrudniająca 5 osób, Warszawa) W zagranicznych firmach trudniejsza jest komunikacja, bo wszystko mają narzucone z zewnątrz a w polskich często jestem traktowany tylko jako przynieś, podaj, pozamiataj. (firma usługowa zatrudniająca 5 osób, Kraków) DUŻE FIRMY PAŃSTWOWE / PRYWATNE Jest różnica, czy to jest duża firma prywatna, czy państwowa. W prywatnej jest zupełnie inna decyzyjność niż cała ta drabinka w firmie państwowej. Umowa z firmą prywatną jest na 5 arkuszach, a z państwową na 20. (firma handlowa zatrudniająca 34 osoby, Warszawa) To, co charakteryzuje państwowe firmy, to biurokracja, przetargi, vadium, kryteria nie z tej ziemi do momentu podpisania umowy. Po podpisaniu za to już ich nic nie interesowało i mieliśmy same problemy, bo nie za bardzo wiedzieliśmy, z kim je mamy rozwiązywać. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa) Prywatne firmy są bardziej dyspozycyjne, bardziej elastyczne i bardziej wychodzą pod klienta, są bardziej dyspozycyjne czasowo. Robi się wszystko tak, żeby wyjść do człowieka wtedy, kiedy on ma czas, nie tylko od 8 do 16. (firma produkcyjna zatrudniająca 12 osób, Kraków)

31 Postrzeganie działań CSR

32 CSR = PR 32 Co ciekawe, wywiady jakościowe ujawniły, że dotychczasowe działania CSR dużych firm wzbudzają nieufność małych i średnich przedsiębiorców i są postrzegane bardziej jako działania wizerunkowe niż rzeczywistą chęć poprawy rzeczywistości i pomocy innym, co jest spójne z ogólnym wizerunkiem dużych podmiotów. Zdaniem naszych respondentów działania CSR dużych firm: Wynikają bardziej z chęci zatuszowania własnych błędów i potrzeby odbudowania pozytywnego wizerunku takie przekonanie jest najsilniejsze w przypadku nagłaśniania zachowań proekologicznych. Mają na celu promowanie marki poprzez jej częstą obecność medialną, stwarzając pozór uczestniczenia w akcjach prospołecznych poprzez np. sponsorowanie kolejnych imprez sportowych Brakuje większego zaangażowania firm w najbardziej wiarygodne i bardzo potrzebne rzeczywiste formy pomocy takie jak np. Świąteczna Paczka, pomoc szpitalom i hospicjom, etc. Nie widać otwartości dużych przedsiębiorstw na potrzeby mniejszych firm, nie są one skłonne do dzielenia się wiedzą i stwarzania innym bardziej sprzyjających warunków, jeżeli nie mają z tego zysku w postaci nagłośnienia medialnego. Takie postrzeganie może stanowić barierę zaangażowania w działania prowadzone przez duże firmy na rzecz poprawy współpracy między małym a dużym biznesem. Jednak dobrze przygotowane, faktycznie przydatne małym firmom działania mogą z drugiej strony przełamywać ten negatywny wizerunek, wpłynąć pozytywnie na postrzeganie dużych firm.

33 Działania dodatkowe firm 33 PR15. Firmy, poza podstawowym działaniem, jakim jest produkcja dóbr i usług, mogą angażować się w różne działania dodatkowe. W które z poniższych działań Pana/i zdaniem powinny angażować się małe, średnie i duże firmy? N= 377 Działania nastawione na budowanie relacji z konsumentami, klientami, dostawcami, partnerami biznesowymi (np. dbanie o etyczne relacje z dostawcami, produkty dobrej jakości w odpowiedniej cenie) 10% 59% 65% 66% Działania związane z tworzeniem odpowiedniego miejsca pracy (np. odpowiedzialne traktowanie pracowników, wynagrodzenia odpowiednie do pracy, programy rozwojowe dla pracowników, dodatkowe świadczenia, otwarta komunikacja) Inicjatywy i działania zmierzające do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko (np. oszczędzanie zasobów wody i energii, produkty w opakowaniach możliwych do ponownego przetworzenia) 11% 13% 48% 43% 55% 64% 65% 68% Małe firmy Średnie firmy Duże firmy Firmy nie powinny angażować się Inicjatywy i działania społeczne, wspierające rozwiązywanie problemów ważnych dla społeczeństwa (np. podejmowanie akcji na rzecz społeczeństwa, w którym działa dana firma) 14% 27% 49% 65% Choć mali i średni przedsiębiorcy nie do końca ufają dotychczas prowadzonym przez duże firmy działaniom, to jednak w największym stopniu od nich właśnie oczekują zaangażowania w różne obszary CSR. Co ciekawe, od dużych firm w równym stopniu oczekują działań podstawowych (związanych z podstawową działalnością firmy i polityką pracowniczą), jak i wychodzących poza interesy firmy, związanych ze środowiskiem i rozwiązywaniem problemów społecznych, podczas gdy małe firmy ich zdaniem powinny się angażować w mniejszym zakresie, lokalnie. Jest to prawdopodobnie do pewnego stopnia związane z pewnym zrzucaniem z siebie odpowiedzialności, jednak zarazem z przekonaniem, że każdy powinien angażować się adekwatnie do możliwości a duże firmy niewątpliwie mają największe zaplecze kapitałowe i logistyczne.

34 Działania związane z podstawową działalnością firmy 34 PR16. Poniżej wymieniono różne konkretne działania, w które mogą angażować się firmy. Przy każdym z nich proszę zaznaczyć, jakiej wielkości firmy powinny realizować tego typu działania. N= % Dbanie o etyczne relacje z dostawcami 71% 70% 10% 58% Prowadzenie etycznych praktyk biznesowych (np. przestrzeganie zawartych umów, przestrzeganie ustalonych terminów) 11% 68% 73% Małe firmy Średnie firmy 53% Duże firmy Jasna i rzetelna sprawozdawczość finansowa 64% 72% Firmy nie powinny angażować się 12% 52% Etycznie postępujące kierownictwo (np. dbające o interesy przede wszystkim firmy, a nie swoje) 66% 67% 11%

35 Działania związane z miejscem pracy 35 PR16. Poniżej wymieniono różne konkretne działania, w które mogą angażować się firmy. Przy każdym z nich proszę zaznaczyć, jakiej wielkości firmy powinny realizować tego typu działania. N= % Dbanie o wysoką jakość miejsc pracy (dobre warunki pracy i płacy) 68% 73% 10% 51% Zapewnianie stabilnego zatrudnienia (np. informowanie o zwolnieniach z odpowiednim wyprzedzeniem) 10% 65% 72% Małe firmy Średnie firmy 45% Duże firmy Edukacja i rozwój pracowników 63% 72% Firmy nie powinny angażować się 10% 42% Elastyczne formy zatrudnienia i programy przyjazne rodzinom 66% 68% 10%

36 Dbanie o ochronę środowiska 36 PR16. Poniżej wymieniono różne konkretne działania, w które mogą angażować się firmy. Przy każdym z nich proszę zaznaczyć, jakiej wielkości firmy powinny realizować tego typu działania. N= % Oferowanie produktów, które są przyjazne środowisku 63% 71% 12% 53% Kupowanie surowców/ produktów od lokalnych dostawców 15% 60% 62% Małe firmy Średnie firmy 45% Duże firmy Podejmowanie działań na rzecz recyclingu (np. opakowania nadające się do ponownego przetworzenia) 63% 69% Firmy nie powinny angażować się 12% 43% Podejmowanie działań sprzyjających oszczędzaniu zasobów (energii, wody) np. w biurach, fabrykach 59% 71% 12%

37 Rozwiązywanie problemów społecznych 37 PR16. Poniżej wymieniono różne konkretne działania, w które mogą angażować się firmy. Przy każdym z nich proszę zaznaczyć, jakiej wielkości firmy powinny realizować tego typu działania. N= % Dbanie o najbliższą społeczność, w której działa firma 53% 63% 16% 28% Zapewnianie działań edukacyjnych/ informacyjnych budowanie świadomości istnienia danego problemu 20% 44% 61% Małe firmy Średnie firmy 16% Duże firmy Przeznaczenie części zysków z określonych produktów na wybrane cele społeczne 35% 65% Firmy nie powinny angażować się 21% 14% Inwestycje na rzecz społeczeństwa (np. w infrastrukturę miasta) 32% 63% 20%

38 Ocena dotychczasowej współpracy

39 Charakter obecnych kontaktów z dużymi firmami 39 KO1. Jakiego typu kontakty ma Pana/i firma z dużymi firmami? N=377 44% 39% 18% w pełni niezależne + 5% współzależne Brak kontaktu lub odmowa odpowiedzi 27% 23% 3% Są to moi dostawcy (dostarczają produkty/ usługi dla mojej firmy) Są to moi klienci (korzystają z produktów/ usług mojej firmy) Są to moi konkurenci na rynku Są to moi partnerzy biznesowi (współpracujemy nad wspólnymi projektami, razem obsługujemy klientów) Inny typ kontaktu, jaki? Opisana w poprzednim rozdziale percepcja dużych firm może wydawać się chwilami wręcz stereotypowa, jednak ma swoje uzasadnienie w doświadczeniach respondentów a warto dodać, że dane ilościowe wskazują, iż właściwie każdy mały czy średni przedsiębiorca ma jakieś kontakty z dużymi podmiotami. Małe i średnie firmy najczęściej wchodzą w relacje z dużymi przedsiębiorstwami na zasadzie dostawca-klient. Najrzadszą formą kontaktu jest partnerstwo, często zresztą mylone z długotrwałą relacją dostawca-klient.

40 Współpraca z dużymi firmami jako dostawcami 40 Współpraca z dużymi firmami jako dostawcami produktów czy usług ma swoje mocne, ale i słabe strony. Pojawiają się pewne pozytywne trendy (np. poniżej opisany wzrost elastyczności i personalizacji kontaktu), jednak nadal nie stanowią one normy. KORZYŚCI TRUDNOŚCI Konkurencyjna oferta duże firmy konkurują ze sobą i czasami oferują naprawdę korzystne warunki (szczególnie w przypadku produktów i usług, które zapewniają też mniejsze firmy). Wzrost elastyczności pojawia się chęć dostosowania oferty do potrzeb przedsiębiorcy, jednak nie jest to norma Możliwość korzystania z opieki merytorycznej jest to rozwiązanie, które mali i średni przedsiębiorcy bardzo cenią, które jednak nie pojawia się zbyt często. Brak możliwości negocjacyjnych bardzo często przedsiębiorcy skarżą się na brak elastyczności, a w efekcie możliwości dostosowania oferty do fatycznych potrzeb mniejszej firmy. Długi czas reakcji na reklamacje ze względu na nadmiar procedur formalnych Brak spersonalizowanego kontaktu dedykowany przedsiębiorcy doradca nie jest częstym rozwiązaniem, z reguły konieczny jest kontakt poprzez infolinię, co jest czasochłonne i często frustrujące. Niska decyzyjność dedykowanych przedsiębiorcy doradców, ich niewielka samodzielność decyzyjna, co sprawia że opieka ta nie daje oczekiwanych korzyści.

41 Współpraca z dużymi firmami jako klientami 41 KORZYŚCI Stały i pewny dochód duzi klienci są zawsze wypłacalni, i nawet jeśli kontrakty z nimi nie są bardzo intratne, zaletą jest ich stałość i generowanie obrotu. Prestiż duża firma w portfolio klientów stanowi przedmiot dumy i buduje przewagę konkurencyjną firmy Kontakty i rekomendacje bardzo przydatne są kontakty pozyskiwane przez taką współpracę i możliwość pozyskania kolejnych klientów. Możliwość rozwoju np. przez dostęp do szkoleń, konieczność spełnienia wysokich wymogów kontrahenta lub nawet przez samo obserwowanie metod i procedur pracy. TRUDNOŚCI Niekorzystne warunki umowy często zawierają klauzule grożące wysokimi i niewspółmiernymi do wysokości kontraktu karami za opóźnienia lub uchybienia, nawet jeśli nie wynikają one z bezpośredniej winy przedsiębiorcy. Za długi okres płatności faktur wymuszany przez dużych partnerów, może prowadzić do utraty płynności finansowej oraz daje przedsiębiorcy frustrujące poczucie kredytowania bogatego przedsiębiorstwa. Stosowany czasem wymóg wyłączności we współpracy to dla małej firmy ogromne ryzyko i może nawet doprowadzić do jej upadłości w przypadku nagłego wypowiedzenia umowy przez dużego kontrahenta. Konieczność poniesienia kosztów inwestycji bez gwarancji zwrotów czasami pozyskanie dużego klienta wiąże się z zasadniczymi zmianami po stronie małej firmy. Jednocześnie brakuje gwarancji, że współpraca będzie długotrwała. Brak uczciwości zdarzały się też doświadczenia nieetycznego traktowania ze strony dużych kontrahentów, którzy wykorzystując różne kruczki prawne i klauzule płacą mniej niż było to zapisane w umowie, nie płacą wcale lub nagle wypowiadają umowę o współpracy Zdaniem przedsiębiorców duże firmy często nadmiernie wykorzystują swoją silną pozycję współpracując z mniejszymi podmiotami.

42 Współpraca z dużymi firmami jako partnerami 42 DUŻA FIRMA JAKO PARTNER MAŁEGO / ŚREDNIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA Niektórzy z naszych rozmówców byli związani z koncernem na zasadzie miękkiej franczyzy lub bycia agenturą dużej firmy zagranicznej w Polsce. Z reguły oceniali tę współpracę jednoznacznie korzystnie. KORZYŚCI Poczucie odrębności własnego przedsiębiorstwa i wystarczająco dużej swobody działania. Poczucie bezpieczeństwa, jakie dają gwarancje zawarte w umowie z koncernem. Łatwość pozyskania klientów duży koncern posiada określoną reputację, markę, ponadto czasami pozyskuje część kontraktów Określona perspektywa rozwoju dzięki wspólne wizji rozwojowej przedsiębiorstw. Wsparcie w zakresie doradztwa, marketingu, szkoleń dla pracowników ze strony partnera Lepsza pozycja negocjacyjna lub wręcz odciążenie od negocjacji przez dużego partnera

43 Kontakt z dużymi firmami jako konkurentami 43 Co ciekawe, większość respondentów za swoją bezpośrednią konkurencję uważa raczej firmy podobnej wielkości co ich własna. Konkurują one ze sobą o te same kontrakty, stają często do tych samych przetargów, oferują zbliżone do siebie usługi i mają podobne przewagi. Duże firmy stanowią dla nich bardziej odległą konkurencję ze względu na inną skalę działania i możliwości finansowe duża firma to inny poziom biznesu. Duże przedsiębiorstwa są konkurencją dla mniejszych podmiotów z racji znacznego wpływu na sytuację rynkową, co może negatywnie rzutować na dochodowość mniejszych firm, ale zdaniem przedsiębiorców obserwowanie dużego konkurenta przynosi im również pewne korzyści. KORZYŚCI Motywuje do ciągłego rozwoju konkurencja wymusza zmiany w firmie pozwalające nadążyć za rynkiem, do poszukiwania nowych rozwiązań i źródeł wiedzy Motywuje do stałej dbałości o wysoką jakość oferowanych produktów i usług Uczenie się poprzez przykład obserwując konkurencję można dostrzec jej błędy, co pomaga eliminować je we własnym przedsiębiorstwie TRUDNOŚCI Zaniżanie cen na rynku i tym samym przejmowanie klientów Większe możliwości doboru pracowników duże firmy stać na szkolenie studentów pod kątem ich przyszłego zatrudnienia oraz na zabieranie najbardziej wykwalifikowanych specjalistów z rynku pracy Dostęp do najnowszych technologii i badań oraz możliwość ich wdrażania Kapitał, który daje możliwość ewentualnego wchłonięcia mniejszej firmy lub zaburzenia jej płynności finansowej. Nieuczciwość pojawia się też przekonanie, że duże firmy częściej w walce konkurencyjnej posługują się nieuczciwymi chwytami, np. dają łapówki

44 Kontakt z dużymi firmami cytaty 44 DUŻA FIRMA JAKO DOSTAWCA Nie znajduję dobrego przykładu takiej współpracy. Jest coraz większy brak zaufania do przedsiębiorcy. A jak są tutaj jedynym dostawcą to będą na tym zarabiać. W ogóle im na nas nie zależy. (firma usługowa zatrudniająca 13 osób, Kraków) Najważniejsza jest przejrzystość komunikacji i jasność, ale teraz we wszystkim są te kolejne szczeble, przez które trzeba się przebić. To są największe kłody pod nogi. (firma produkcyjna zatrudniająca 25 osób, Kraków) DUŻA FIRMA JAKO KLIENT Nie możemy funkcjonować bez dużych firm, bo takiego obrotu, jaki potrzebujemy wygenerować nie wygenerujemy od małych przedsiębiorców. (firma transportowa zatrudniająca 72 osoby, Kraków) Jeśli pracujemy dla dużego koncernu, to oni powinni dawać nam jakieś gwarancje pracy, bo przecież to my bierzemy na siebie ryzyko zatrudniania ludzi. Oni mają prawo do rozwiązania umowy bez okresu wypowiedzenia lub jeśli on nawet jest, to i tak wtedy nie przydzielają nam pracy (firma transportowa zatrudniająca 72 osoby, Kraków) Ciężko małym firmom mieć płynność finansową, jeśli korporacja płaci wtedy, kiedy chce, bo to oni narzucają terminy płatności. Potrafią czegoś nie zapłacić, znaleźć jakiś kruczek, a wiadomo, że człowiek nieomylny nie jest. (firma usługowa zatrudniająca 2 osoby, Warszawa) Duże firmy w stosunku do małych postępują nieetycznie, z pozycji siły, małe muszą się do nich dostosować albo przyjmujesz nasze warunki i współpracujemy, albo nie przyjmujesz i nie współpracujemy. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa)

45 Kontakt z dużymi firmami cytaty 45 DUŻA FIRMA JAKO PARTNER Dzięki temu my się nie czujemy mali po prostu. Czuję to zaplecze, tę siłę, zawsze mogę mieć wsparcie gdy coś potrzeba, ktoś wsiada w samolot i przylatuje a gdy potrzeba zrobić coś dużego, robimy to wspólnie. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa) DUŻA FIRMA JAKO KONKURENT Konkurencja na pewno motywuje, bo uruchamia się szybkie działanie, że nie można spać, nie można osiąść na laurach, bo sąsiad nie śpi. Każdy jest motywatorem dla każdego i dla każdego jednocześnie jest miejsce. (firma produkcyjna zatrudniająca 12 osób, Kraków) Jest oddelegowana jedna osoba do negocjacji z Tauronem, bo te umowy są tak zawiłe, że gdybym ja chciał ponegocjować A tam jest osoba, która zajmuje się tą działką i wszystkie kruczki prawne mnie nie interesują. (firma handlowa zatrudniająca 16 osób, Kraków Stale trzeba obserwować i patrzeć na konkurencję, na to co się dzieje, bo nie można myśleć, że to co jest dzisiaj to jest status quo i zawsze tak będzie. (firma logistyczna zatrudniająca 10 osób, Warszawa) Duża firma może sobie pozwolić na wszystko, bardzo łatwo im wygryźć mniejszą firmę. Może przyjść ambitny manager, który będzie się chciał wykazać i mnie odetnie, jeśli uzna, że jestem za silny. W kontekście takich dużych rekinów lepiej pozostawać małą firmą. (firma handlowa zatrudniająca 34 osoby, Warszawa) Jak się dojdzie w rozwoju firmy do jakiegoś sensownego poziomu, to wtedy pojawia się efekt konkurencji z silnymi graczami. To jest ciężka walka, bo konkurowanie na rynku z Orange czy HP to jest bitwa na grube łapówki. (firma handlowa zatrudniająca 5 osób, Warszawa)