CEM Instytut BadańRynku i Opinii Publicznej Sp. z o.o Kraków ul. Zarzecze 38 B tel faks cem@cem.

Transkrypt

1 CEM Instytut BadańRynku i Opinii Publicznej Sp. z o.o Kraków ul. Zarzecze 38 B tel faks cem@cem.pl Rynek usług doradczych w województwie pomorskim Wyniki badańmarketingowych zrealizowanych na zlecenie Agencji Rozwoju Pomorza SA w ramach projektu Pomorskie Obserwatorium Gospodarcze III Jan Jerschina

2 Plan prezentacji 2 Informacje o badaniach Charakterystyka rynku usług doradczych Podażi popyt na usługi doradcze i szkoleniowe Bariery korzystania z usług doradczych i szkoleniowych Determinanty rozwoju usług doradczych i szkoleniowych Główne wnioski z analizy SWOT

3 Badania firm doradczych i przedsiębiorstw informacje 3 Firmy doradcze Przedsiębiorstwa Główny cel: charakterystyka rynku usług doradczych w województwie pomorskim; 2009 r. (+ porównanie z 2008 r.); Firmy świadczące usługi doradcze wykraczające poza bieżącą obsługę przedsiębiorstw; Wywiady osobiste w siedzibach firm; Próba: 86; Wykonawca: CEM. Główny cel: ocena trendów rozwojowych przedsiębiorstw w województwie pomorskim; 2009 r.; Małe i średnie przedsiębiorstwa oraz odrębnie firmy nowopowstałe (małe i średnie); Wywiady osobiste w siedzibach firm. Próba: 1085; Wykonawca: CBOS.

4 Charakterystyka firm doradczych 4 Większośćfirm doradczych to mikroprzedsiębiorstwa co piąta nie zatrudnia pracowników, a niemal 60% zatrudnia od 1 do 9 pracowników. Zdecydowana większośćfirm działa na rynku co najmniej 3 lata 88%, a prawie połowa wszystkich firm ponad 10 lat. Prawie wszystkie firmy (98%) to firmy wyłącznie z kapitałem polskim. Zatrudnienie Staż na rynku 10-49; 18% ; 2% 250 lub więcej; 2% 0; 19% Dłużej niż 10 lat; 47% Krócej niż rok; 1% Od roku do 3 lat; 11% Od 3 lat do 10 lat; 41% 1-9; 59%

5 Odbiorcy usług doradczych 5 Główni odbiorcy usług doradczych to małe i średnie przedsiębiorstwa. Duże przedsiębiorstwa: % Średnie przedsiębiorstwa: % Małe przedsiębiorstwa: % Mikro przedsiębiorstwa: do 9 Administracja publiczna na szczeblu samorządowym Administracja publiczna na szczeblu rządowym lub państwowym Uczelnie lub placówki naukowobadawcze Osoby fizyczne Inne podmioty 11% 7% 8% 5% 34% 42% Procenty nie sumująsiędo 100, ponieważrespondenci wymieniali po kilka kategorii odbiorców.

6 Korzystanie z usług doradczych i szkoleniowych przez przedsiębiorstwa 6 Korzystanie przez przedsiębiorstwa z usług doradczych (innych niżbieżąca obsługa) oraz usług szkoleniowych w latach Ogółem (N=1085) 28% 72% Mikro (N=179) Małe (N=608) Średnie (N=261) 20% 25% 38% 51% 73% Doradcze Szkoleniowe 84%

7 Powody korzystania z usług doradczych różnica perspektyw 7 Przedsiębiorstwa jako najważniejszy powód korzystania z usług doradczych wskazująwymogi prawne i administracyjne. Ten powód byłwskazywany przez przedstawicieli firm doradczych dopiero na czwartym miejscu. Zdaniem firm doradczych główny powód skłaniający przedsiębiorstwa do korzystania z usług doradczych to brak odpowiednich kompetencji wewnątrz firm. Według przedsiębiorstw Wymogi prawne, administracyjne 29% 43% Według firm doradczych Dążenie do podnoszenia jakości świadczonych usług Brak odpowiednich kompetencji wewnątrz firmy Obniżenie kosztów działalności Rozwijanie nowych obszarów działalności Inne 1% 2% 40% 39% 56% 37% 34% 32% 22% 21% Firmy doradcze (N=85) Przedsiębiorstwa (N=365)

8 Podaż i popyt na usługi doradcze 8 Usługi doradcze świadczone przez firmy doradcze oraz zapotrzebowanie na usługi doradcze wśród przedsiębiorstw pozyskiwanie dotacji prawne techniczne, przemysłowe i inżynieryjne 21% 24% 47% 47% 38% 43% innowacyjność 18% 32% finansowe 17% 52% podatkowe 16% 40% Najwięcej przedsiębiorców potrzebuje doradztwa w zakresie pozyskiwania dotacjioraz doradztwa prawnego. Natomiast najczęściej oferowane usługi dotycządoradztwa finansowegoi zarządzania strategicznego. wdrażanie systemów jakości zarządzanie strategiczne marketing doradztwo personalne ochrona środowiska IT logistyka 22% 14% 13% 9% 9% 18% 8% 15% 6% 18% 2% 32% 39% 49% Firmy doradcze - świadczone usługi (N=85) Przedsiębiorstwa - zapotrzebowanie (N=365) eksport 2% 18%

9 Podaż i popyt na usługi szkoleniowe 9 Usługi szkoleniowe świadczone przez firmy doradcze oraz zapotrzebowanie na usługi szkoleniowe wśród przedsiębiorstw technologia produkcji, techniczne, zawodowe księgowość i finanse sprzedaż i marketing 21% 24% 38% 39% 38% 45% prawo i administracja 17% 27% organizacja i zarządzanie zarządzanie jakością Najwięcej przedsiębiorców potrzebuje szkoleńw zakresie technologii produkcji, technicznych i zawodowychoraz zarządzanie zasobami ludzkimi w zakresie księgowości i finansów. Natomiast najczęściej oferowane szkolenia obejmują organizację i zarządzanie, zarządzanie zasobami ludzkimii umiejętności interpersonalne. języki obce informatyka 17% 16% 15% 10% 13% 11% 27% 33% 52% 56% Firmy doradcze - oferowane szkolenia (N=48) Przedsiębiorstwa - zapotrzebowanie (N=811) umiejętności interpersonalne 8% 46%

10 Ocena zapotrzebowania na usługi doradcze i szkoleniowe na Pomorzu 10 Połowa badanych przedstawicieli firm doradczych ocenia zapotrzebowanie na usługi doradcze i szkoleniowe jako bardzo duże (9%) lub raczej duże (39%). Co trzeci ocenia je jako średnie. Ocena zapotrzebowania na usługi doradcze Ocena zapotrzebowania na usługi szkoleniowe Raczej małe; 8% Bardzo małe; 2% Średnie; 36% Nie wiem; 5% Bardzo duże; 9% Raczej duże; 39% Raczej małe; 7% Średnie; 35% Nie wiem; 8% Bardzo duże; 8% Raczej duże; 41%

11 Bariery w przedsiębiorstwach utrudniające korzystanie z usług doradczych 11 Ranking barier w opinii firm doradczych Ze względu na inny sposób zadania pytania, możemy porównaćtylko rankingi barier wskazywanych przez firmy doradcze i przedsiębiorstwa. w bardzo dużym stopniu w dużym stopniu Zgoda, że główną barierąjest brak środków finansowych Brak środków finansowych Niski poziom zarządzania w przedsiębiorstwach 32% 27% 38% 42% Brak wiedzy o korzyściach wynikających z korzystania z usług doradczych 26% 37% Brak środków finansowych 37% Brak planowania Brak kultury organizacyjnej korzystania z firm zewnętrznych w zakresie doradztwa Przekonanie, że usługi doradcze są przeznaczone tylko dla dużych firm Brak wiedzy o usługach doradczych Brak zaufania co do kompetencji firm doradczych 21% 21% 21% 22% 18% 39% 37% 34% 28% 19% Niepewność co do opłacalności przedsięwzięcia* Brak zaufania do kompetencji firm doradczych Brak wiedzy o usługach doradczych Przekonanie, że usługi doradcze są przeznaczone tylko dla dużych firm Niski poziom zarządzania w przedsiębiorstwach Brak wiedzy o korzyściach wynikających z korzystania z usług doradczych Brak kultury organizacyjnej korzystania z firm zewnętrznych w zakresie doradztwa 16% 14% 13% 12% 11% 6% 26% Ranking barier w opinii przedsiębiorstw Brak planowania 6% *Kategoria niewystępująca w kwestionariuszu dla firm doradczych

12 Bariery w otoczeniu przedsiębiorstw utrudniające korzystanie z usług doradczych 12 Ranking barier w opinii firm doradczych Ze względu na inny sposób zadania pytania, możemy porównaćtylko rankingi barier wskazywanych przez firmy doradcze i przedsiębiorstwa. w bardzo dużym stopniu w dużym stopniu Zgoda, że główną barierąjest cena usług doradczych i brak wsparcia finansowego Cena usług doradczych 27% 39% Brak odpowiednich zachęt finansowych do korzystania z usług doradczych ze strony instytucji samorządowych i państwowych (ulg, dopłat) 19% 42% Cena usług doradczych 42% Niedostosowane oferty usług doradczych do potrzeb/brak odpowiedniej oferty usług doradczych Brak zainteresowania firm doradczych świadczeniem usług dla małych i średnich przedsiębiorstw Brak dostępnych informacji o usługach doradczych Niski poziom rozwoju gospodarczego regionu Niskie kompetencje firm doradczych 19% 26% 13% 25% 14% 20% 12% 17% 7% 18% Brak odpowiednich zachęt finansowych do korzystania z usług doradczych ze strony instytucji samorządowych i państwowych (ulg, dopłat) Brak dostępnych informacji o usługach doradczych Niedostosowane oferty usług doradczych do potrzeb/brak odpowiedniej oferty usług doradczych Niskie kompetencje firm doradczych Brak zainteresowania firm doradczych świadczeniem usług dla małych i średnich przedsiębiorstw 18% 17% 12% 12% 29% Niski poziom rozwoju gospodarczego regionu 5% Ranking barier w opinii przedsiębiorstw

13 Czynniki determinujące rozwój rynku usług doradczych i szkoleniowych (1) 13 Oczekiwanie dofinansowania usług doradczych i szkoleniowych. Potrzeba promocji usług. Działania rozwojowe, które mogłyby podjąć instytucje rządowe i samorządowe w opinii firm doradczych Dofinansowanie usług, dotacje, ulgi, pomoc finansowa 40% Promocja usług, zwiększenie świadomości usług 20% Zmniejszenie biurokracji, mniej formalności 9% Poprawa, przejrzystość przepisów Kontrola, nadzór nad świadczonymi usługami, certyfikacja Liberalna polityka gospodarcza, mniejsze obciążenia finans. Stworzenie bazy danych, skatalogowanie usług Poprawić dostęp do funduszy unijnych Promowanie nowych form zarządzania w firmach Koordynowanie różnych podmiotów (firmy-banki, otoczenie) 5% 4% 4% 2% 2% 2% 8% Inne 19%

14 Czynniki determinujące rozwój rynku usług doradczych i szkoleniowych (2) 14 Potrzeba promocji usług ( Promować dane usługi, mówić o tym w mediach., Dopasować ofertę i wyjść z inicjatywądo samych firm doradczych., Kreowanie obrazu przydatności i korzyści usług doradczych, uświadomienie o korzyściach dla przedsiębiorstw. ). Rozpoznanie potrzeb ( Dopasować ofertę i wyjść z inicjatywą do samych firm doradczych, Powinno być lepiej przeprowadzone rozeznanie rynku usługobiorców i należy trafićz ofertądo zainteresowanych poprzez organizacje zrzeszających przedsiębiorców. ). Wsparcie firm doradczych i współpraca z nimi ( Należy wskazywać kierunki rozwoju i być moderatorem dla firm doradczych., Zwiększenie współpracy z firmami szkoleniowymi i doradczymi, lepsza współpraca z instytucjami rządowymi i samorządowymi. ). Promocja usług, inicjatywa, wyjście z ofertą 28% Dopasować ofertę do potrzeb, rozpoznać potrzeby Wsparcie, współpraca Zmiana nastawienia ogólnie Certyfikacja, rankingi firm doradczych, baza danych Podnieść jakość usług Mniej biurokracji, prostsze procedury Więcej szkoleń Oddziaływanie na gospodarkę 2% 2% 2% 2% 4% 6% 11% 12% Działania rozwojowe, które mogłyby podjąć instytucje otoczenia biznesu w opinii firm doradczych Dofinansowanie usług 1% Inne 16%

15 Czynniki determinujące rozwój rynku usług doradczych i szkoleniowych (3) 15 Firmy widząpotrzebędostosowania oferty usług do potrzeb rynku ( Byćotwartym na sugestie małych firm w przypadku, gdy sązainteresowane specjalistycznymi szkoleniami dla wąskiego kręgu odbiorców., Dostosowaćsiędo zmieniającego sięzapotrzebowania na usługi doradcze., Duża elastycznośćtych firm, dostosowanie do zmian rynkowych. ). Potrzeba promocji usług ( Bardziej pokazywaćswoje doświadczenie, propagować, zachęcaćdo korzystania z usług., Prowadzićszerokądziałalnośćinformacyjnąw zakresie działalności firmy, posiadanych usług. ). Troska o jakośći profesjonalizm ( Podnoszenie jakości szkoleńi ich efektywności wdrażania w pracy zawodowej., Zatrudnić profesjonalne osoby, oferować usługi na wysokim poziomie. ). Działania rozwojowe, które mogłyby podjąć firmy doradcze i szkoleniowe w opinii firm doradczych Dostosować ofertę do potrzeb rynku, firm, elastyczna oferta Promować działalność, zachęcać do korzystania, informacja Podnieść jakość usług, profesjonalizm Obniżyć ceny, dostosować do możliwości firm, promocje 8% 19% 28% 33% Inne 15%

16 Czynniki determinujące rozwój rynku usług doradczych i szkoleniowych (4) 16 Dominuje opinia, że najbardziej potrzebna jest zmiana myślenia w przedsiębiorstwach o usługach doradczych ( Świadomośćkadry zarządzającej, że szkolenia mająduży wpływ na rozwój firmy., Większa otwartośćkadry zarządzającej., Zmienićsposób myślenia na nowoczesny, byćotwartym na zmiany i nowości., Otwarcie na możliwośćposzerzenia własnych zasobów, bo przecież to się zwróci. ). Działania rozwojowe, które mogłyby podjąć przedsiębiorstwa w opinii firm doradczych Zmiana myślenia, mentalności, nastawienia zarządów/właścicieli Zmiana w kulturze zarządzania, kulturze organizacyjnej Podnoszenie kwalifikacji pracowników Zaufanie do firm doradczych i szkoleniowych, otwartość Rozwijać się, zapewniać odpowiedni poziom oferty Podnoszenie kwalifikacji kadry kierowniczej 1% 4% 7% 12% 12% 44% Inne 15%

17 Główne wnioski z analizy SWOT pomorskiego rynku usług doradczych (1) 17 Przedmiotem analizy SWOTsątutaj relacje rynkowe, a nie firmy doradcze i przedsiębiorstwa jako takie Silne strony relacji pomiędzy firmami doradczymi a przedsiębiorstwami 1. Znaczna liczba firm doradczych W wyniku kwerendy przeprowadzonej w latach 2008 i 2009 oraz analizy bazy danych można oszacować, że doradztwem tego rodzaju, które nas w tych badaniach interesuje, zajmuje się w województwie pomorskim około 900 firm doradczych. 2. Wzrost lub przynajmniej utrzymanie się udziału firm doradztwa prorozwojowego wśród ogółu firm doradczych Szacujemy, że udziałfirm tego rodzaju wśród ogółu firm doradztwa i usług dla przedsiębiorstw w 2008 r. wynosił 38% a w 2009 r. 49%. 3. Dośćdobra kondycja firm doradczych mimo spadku wysokości ich przychodów 2009 średnio 39% planuje zwiększenie zatrudnienia

18 Główne wnioski z analizy SWOT pomorskiego rynku usług doradczych (2) 18 Przedmiotem analizy SWOTsątutaj relacje rynkowe, a nie firmy doradcze i przedsiębiorstwa jako takie 1. Znaczny udział firm o zerowym zatrudnieniu (jednoosobowych). 2. Często tylko lokalny zasięg działania. 3. Popyt na usługi doradcze wśród przedsiębiorstw w fazie wchodzenia na rynek, rzadziej w fazie rozwoju. 4. Niskie przychody większości firm doradczych. 5. Powodem korzystania z doradztwa jest raczej dążenie do podnoszenia jakości usług niż dążenie do rozwoju i wdrażania innowacji. 6. Słabe korzystanie przez MSPz usług firm doradczych innych niżbieżąca obsługa. 7. Brak środków finansowych jest najsilniej działającąbarierąkorzystania z usług doradczych. 8. Inne silne bariery rozwoju rynku: niski poziom zarządzania w przedsiębiorstwach, brak planowania, brak kultury organizacyjnej korzystania z firm zewnętrznych w zakresie doradztwa. 9. Brak wiedzy o usługach doradczych i korzyściach z nich wynikających, oraz stereotyp, iż usługi doradcze są dla dużych firm. 10. Cena usług doradczych oraz brak odpowiednich zachęt finansowych ze strony instytucji samorządowych i państwowych (ulgi, dopłaty) barierami dla MSP. 11. Niedostosowanie oferty usług do potrzeb MSP. Słabe strony relacji pomiędzy firmami doradczymi a przedsiębiorstwami 12. Brak zainteresowania firm doradczych świadczeniem usług dla MSP. 13. Słaby popyt na szkolenia o kluczowym znaczeniu dla procesów rozwojowych przedsiębiorstw.

19 Główne wnioski z analizy SWOT pomorskiego rynku usług doradczych (3) 19 Przedmiotem analizy SWOTsątutaj relacje rynkowe, a nie firmy doradcze i przedsiębiorstwa jako takie 1. Dofinansowywanie, stosowanie ulg, pomocy finansowej przez instytucje rządowe i samorządowe. 2. Promowanie usług doradczych i szkoleniowych na rzecz zwiększenia świadomości przedsiębiorców o płynących z nich pożytków przez instytucje rządowe i samorządowe. 3. Wspieranie rozwoju usług w zakresie wdrażania innowacji (wsparcie finansowe wdrażania innowacji, zakupu doradztwa, szkoleń). 4. Wspomaganie finansowe zatrudnienia dodatkowego personelu przez firmy doradcze o zerowym zatrudnieniu. 5. Zmiana sposobu myślenia i nastawienia zarządów przedsiębiorstw i ich właścicieli do zewnętrznego doradztwa i szkoleń. 6. Zapotrzebowanie przedsiębiorców na szkolenia. 7. Prorozwojowe motywy zapotrzebowania na szkolenia wśród przedsiębiorstw: dążenie do podnoszenia jakości świadczonych produktów lub usług oraz dostosowanie do nowych metod pracy. Szanse i możliwości rozwoju relacji pomiędzy firmami doradczymi a przedsiębiorstwami

20 Główne wnioski z analizy SWOT pomorskiego rynku usług doradczych (4) 20 Przedmiotem analizy SWOTsątutaj relacje rynkowe, a nie firmy doradcze i przedsiębiorstwa jako takie 1. Brak tendencji zwiększania zatrudnienia Nie odkryto tendencji do wzrostu liczby firm o wyższym zatrudnieniu pomiędzy 2008 r. a 2009 (ale co do zamiarów jest lepiej). 2. Brak nowych firm Firmy młode, o stażu nie więcej niż3 lata, stanowiąniewielki udziałogółu firm doradczych 12%. Sytuacja pod tym względem podobna jest w 2009 r. do sytuacji w 2008 r. 3. Niskie przychody firm Niskie przychody firm doradczych i ich spadek w 2009 r. mogąstanowićczynnik hamujący ich rozwój zwłaszcza utrudniająlub uniemożliwiają wzrost zatrudnienia. Zagrożenia dla rozwoju relacji pomiędzy firmami doradczymi a przedsiębiorstwami