Zdzisław Kawecki, Anna Bieniek, Marina Szałkiewicz Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophaë rhamnoides L.

Transkrypt

1 Zdzisław Kawecki, Anna Bieniek, Marina Szałkiewicz Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophaë rhamnoides L. Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum 9/3,

2 ACTA Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 9(3) 2010, PLONOWANIE I CECHY BIOMETRYCZNE OWOCÓW ROKITNIKA ZWYCZAJNEGO HIPPOPHAE RHAMNOIDES L. Zdzisław Kawecki1, Anna Bieniek1, Marina Szałkiewicz2 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 2Instytut Sadownictwa Narodowej Akademii Nauk Białorusi w Samochwałowiczach Streszczenie. W latach w Ogrodzie Doświadczalnym UWM w Olsztynie badano plonowanie i morfologię owoców czterech białoruskich odmian rokitnika zwyczajnego: Podarok Sadu, Botaniczeskaja, Otradnaja, Trofimowskaja oraz bałtyckiej formy bezodmianowej otrzymanej z nasadzeń miejscowych. Krzewy, na których rozpoczęto badania, miały pięć lat. Stwierdzono, iż plon, masa, długość i szerokość owocu uprawianych odmian rokitnika są związane z właściwościami osobniczymi i kompleksem specyficznych warunków klimatyczno-glebowych. Warunki klimatyczno-glebowe Olsztyna sprzyjały rozwojowi uprawy białoruskich odmian rokitnika zwyczajnego. Maksymalne plony uzyskano w 2003 r. Najwyższym plonowaniem charakteryzowała się odmiana Otrodnaja (20,07 kg z krzewu) oraz odmiana Podarok Sadu (17,07 kg z krzewu). W 2004 r. plony owoców były najniższe (średnia dla odmian 1,37 kg z krzewu). Słowa kluczowe: rokitnik zwyczajny, plon, morfologia owoców W STĘP Rokitnik zwyczajny ( H ip p o p h a e r h a m n o id e s L.) należy do rodziny oliwnikowatych (E la e a g n a c e a e ) obejmującej trzy gatunki krzewów lub drzew. Rokitnik na stanowiskach naturalnych objęty jest ochroną praw ną [Czekalski 1996, Głowacki 1997]. Dziko występuje tylko na W ybrzeżu, porastając głównie wydmy nadm orskie, poza tym zdarza się go spotkać jako roślinę zdziczałą np. w Pieninach oraz w nielicznych upraw ach grupowych i jednostkow ych [Grochowski 1992]. Roślina ta Adres do korespondencji - Corresponding author: Anna Bieniek, Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Prawocheńskiego 21, Olsztyn, katogr@uwm.edu.pl Administratio Locorum 9(3) 2010

3 46 Zdzisław Kawecki, A nna Bieniek, M arina Szałkiewicz charakteryzuje się dużą odpornością na mróz oraz suszę glebow ą i atmosferyczną, a także m ałymi w ym aganiam i pokarm owym i. Znajdujące się na korzeniach rokitnika brodawki zaw ierają drobnoustroje mogące asymilować azot atmosferyczny [Czekalski 1996]. Ze względu na swój ograniczony zasięg rokitnik był w Polsce do niedawna rośliną, której zalety i w łaściwości nie były szerzej znane. W zrost zainteresowania tym gatunkiem związany jest m.in. z m ożliw ością wprowadzenia go na nieużytki i tereny przem ysłow e oraz do zadrzew ień z uw agi na piękne i w artościow e owoce [Fafera 1995]. Krzewy rokitnika nasadza się w parkach, ogrodach i na działkach w formie żywopłotu w celach estetycznych [W aźbińska 2000]. W artość odżywcza i lecznicza owoców rokitnika czyni go także wartościow ą rośliną użytkową. Pierwsze plantacje (gaje rokitnikowe) powstały w Rosji. Obecnie uprawiany je st także w krajach E uropy Zachodniej [Czekalski 1996]. W Polsce obszar uprawy odm ian towarowych rokitnika jest niewielki. Jednym z czynników ograniczających rozprzestrzenianie tego gatunku okazał się brak odm ian zw łaszcza o ow ocach dużych, łatw ych do zbioru. Rokitnik zwyczajny w P olsce nie je st wprowadzony do rejestru odmian, ale polecać m ożna odmiany spraw dzone na Białorusi. Aktualnie priorytetowym kierunkiem w hodowli rokitnika jest stworzenie odm ian przystosowanych do warunków uprawy danego regionu, zbioru mechanicznego i podwyższonej zawartości substancji biologicznie aktywnych oraz odm ian m ęskich [Szałkiewicz 1999]. Ze względu na bogaty skład chemiczny owoce rokitnika m ają duże znaczenie odżywcze i zdrowotne. M ogą być używane do w y robu soków, dżemów i innych przetworów, a także spożywane na surowo [Sobczak 1997]. Owoce, liście i pędy rokitnika m ają również szerokie zastosowanie w przemyśle kosm etycznym i farm aceutycznym (tłuszcz, witam iny, maści, kremy, szam pony, balsamy, pomady i in.) [Kawecki i in 2001]. Celem przeprowadzonych badań była ocena plonowania (w warunkach Olsztyna) i cech zew nętrznych owoców bałtyckiej formy bezodm ianowej i czterech odm ian rokitnika sprow adzonych z Białorusi. M ATERIAŁ I M ETODY W latach w Ogrodzie Doświadczalnym UW M w Olsztynie zbadano plonowanie i morfologię owoców czterech odm ian formy bezodmianowej rokitnika zwyczajnego w w arunkach W arm ii i Mazur. Sadzonki zielne czterech odm ian rokitnika: Podarok Sadu, Botaniczeskaja, Otrodnaja i Trofim owskaja wyprodukowano w Instytucie Sadownictwa w Sam ochwałowiczach koło M ińska i w 1998 r. w ysadzono w Olsztynie. K ażdą odmianę reprezentowały cztery krzewy żenskie i jeden męski. Dla porównania posadzono tej samej w ielkości rośliny formy bezodmianowej (typ bałtycki) z odrostów nasadzeń miejscowych. Krzewy rosły na glebie brunatno-rdzawej, wytworzonej z piasku słabogliniastego w rozstawie 4 m x 3 m. Systemem uprawy gleby w rzędach był czarny ugór mechaniczny, a w m iędzyrzędziach - murawa. Owoce zbierano ręcznie w fazie ich dojrzałości zbiorczej. Badania biometryczne przeprow adzono na owocach nieuszkodzonych, losowo w ybranych z każdej odm ia A cta Sci. Pol.

4 Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophae Rhamnoides L. 47 ny. Badano masę, szerokość i długość owoców. Do pomiarów brano po 100 owoców z każdego krzewu. Łącznie w jednej odmianie mierzono 400 owoców. W yniki opracowano statystycznie testem Duncana, poziom istotności p = 0,05 i p = 0,01. W YNIKI Pierwsze owoce na badanych krzewach rokitnika zwyczajnego pojawiły się w 2000 r. Były to jednak plony niewielkie, stąd analizę plonowania przeprowadzono od 2001 r. W om aw ianym roku średnie plony wynosiły 4,39 kg z krzew u (tab.1). Tabela 1. Plonowanie rokitnika zwyczajnego (kg z krzewu) w latach Table 1. A comparative analysis of common sea buckthorn yield (kg from a plant) in the years Lata badań Odmiana Experimental years Średnia z 4 lat dla odmiany Variety Mean of 4 years for a variety Forma bezodmianowa Wild form C Podarok Sadu Podarok Sadu A Botaniczeskaja Botanitcheskaya B Otrodnaja Otrodnaya A Trofimowskaja Trofimovskaya B Średnia dla roku Mean of a year 4.39 C 6.84 B A 1.37 D 5.98 NIR p = 0.05 LSD p = 0.05 Czynnik I (odmiana) Factor I (variety) Czynnik II (lata badań) Factor II (experimental years) Cz. I x Cz. II F.I x F.II Wartości, którym przypisano te same litery, nie różnią się istotnie gdy p = 0.05 The values denoted with the same letters are not significantly different by p = 0.05 Najwyższe plony owoców uzyskano z odmiany Botaniczeskaja (5,80 kg z krzewu) oraz Trofim ow skaja (5,08 kg z krzewu). Plon owoców z krzewów pozostałych odm ian nieznacznie przekraczał 3 kg. W dw óch następnych latach badań plony ow o ców sukcesywnie wzrastały. W 2002 r. średnie plony wynosiły 6,48 kg, a w 2003 r. - 11,33 kg. W 2004 r. plonowanie wszystkich krzewów było najmniejsze. Średnie plony owoców w ynosiły 1,37 kg. W czterech analizow anych latach badań najwięcej Administratio Locorum 9(3) 2010

5 48 Zdzisław Kawecki, A nna Bieniek, M arina Szałkiewicz owoców uzyskano z odmiany O trodnaja 8,62 kg oraz Podarok Sadu 7,42 kg. N ajmniejsze plony owoców uzyskano z krzewów formy bezodmianowej (2,75 kg). Rekordowe plony owoców zanotowano w 2003 r. z krzewów odmiany Otrodnaja (20,07 kg). W ysokim plonowaniem w omawianym roku charakteryzowała się także odmiana Podarok Sadu (17,03 kg). W 2004 r. krzewy odmiany O trodnaja należały jednak do najsłabiej plonujących, średni plon dla rośliny wynosił 0,36 kg. N ieznacznie wyższe plony w omawianym roku uzyskano z krzewów formy bezodmianowej (0,4 kg). Pozostałe odmiany plonowały w granicach 2 kg. Podczas czterech lat b a dań średni plon ze w szystkich odmian rokitnika zwyczajnego wynosił prawie 6 kg (5,98 kg). M asa owoców badanych odm ian rokitnika zwyczajnego była istotnie zróżnicowana zarówno między badanym i odmianami, jak i latami badań (tab. 2). We wszystkich latach najm niejszą m asą charakteryzowała się bałtycka form a bezodm ianowa rokitnika (0,42 g). Najw yższą masę owoców zanotowano zaś u odmiany Podarok Sadu (0,69 g). Średnia masa owoców dla odm ian Botaniczeskaja, Otrodnaja i Trofim owskaja nie była istotnie zróżnicowana i wynosiła od 0,59 kg do 0,64 kg. Zdecydowanie najwyższą masę owoców uzyskano w 2004 r. Był to rok, w którym plony owoców były najniższe, natom iast owoce były najdorodniejsze. Pod w zględem masy owoców (0,96 g) w omawianym roku najlepsza okazała się odmiana Podrok Sadu, podczas gdy we w cześniejszych latach badań m asa owoców tej odmiany nie należała do najwyższych. Zdecydowanie przewyższały ją pod tym w zględem odmiana Botaniczeskaja, a w latach 2002 i 2003 także odmiana Trofimowskaja. Najbardziej w yrów naną masę owoców między odm ianam i zanotowano w dw óch pierw szych latach badań. W 2001 r. wynosiła od 0,53 g do 0,67 g, a w 2002 r. od 0,45 g do 0,51 g. W 2003 r. i 2004 r. rozpiętość w masie między odmianami była istotnie wyższa i wynosiła odpowiednio od 0,30 g do 0,80 g oraz od 0,41 g do 0,96 g. Zdecydowanie najm niejszą masę owoców uzyskano w 2002 r. (0,48 g), a najw yższą w 2004 r. (0,71 g), natom iast masa owoców w 2001 i 2003 r. była zbliżona i wynosiła 0,60 i 0,63 g. Średnia masa owoców dla odm ian rokitnika zwyczajnego w kolejnych czterech latach badań wynosiła 0,60 g. Najdłuższe owoce odm ian rokitnika zwyczajnego zanotowano w 2002 r. (tab. 2), pomimo iż w om awianym roku charakteryzow ały się one najm niejszą masą. N ajkrótsze owoce (0,98 cm) ukształtow ały się w 2003 r. W latach 2001 i 2004 długość owoców była zbliżona i w ynosiła 1,10 cm i 1,11 cm. Średnia długość ow o ców badanych odm ian rokitnika w latach kształtow ała się na poziomie 1,09 cm. Najdłuższe owoce miały odmiany Podarok Sadu (1,17 cm) i Trofimowskaja (1,14 cm). Odmiany Botaniczeskaja i O trodnaja charakteryzowały się zbliżoną długością owoców: 1,08 i 1,07 cm. Najkrótsze owoce zanotowano u formy bezodm ianowej (0,97 cm). Istotne zróżnicow anie w szerokości owoców badanych odm ian rokitnika zw y czajnego zanotowano, porów nując form ę bezodm ianow ą z odm ianam i w yprodukowanymi na Białorusi (tab. 2). Szerokość owoców dla formy bezodmianowej w ynosiła 0,78 cm, natom iast u pozostałych odm ian w ynosiła od 0,82 cm, u odm iany Otrodnaja, do 0,86 cm, u odmiany Botaniczeskaja. W 2004 r. owoce badanych odm ian rokitnika nie różniły się istotnie pod w zględem szerokości, która wyno- A cta Sci. Pol.

6 Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophae Rhamnoides L. 49 c/a.s ;>. 8 a s ^ B to 3 h - S Tf -o s ^ ^ O o 3 e - S Tl- T3 c/a 3 o t> t- <n b- i <N O I <N ' 1 &o O1 bcd <N U r- ^ ^ % cd rp-; 3.a o 6 -» ^ > t A Q J c/a >-> 3 a s ^ ra? b s ^ o cq b- bd _> > <u rt ÓX) jy.22 S ^ O >, 00 Tj b cd w.22 'S '3 -N. P -O co ł-i (U o s? cd CD 00 o o o o s % % O <N o <"< u s H H (Z) (Z) - j S* Cv W W fu dj N 4 3 WW s c bi b <U (U s c bi b <U (U ^3 -i! J2 s fl Cl, ^ p-j Q PP (Z) INI Cv _] O Sd 3 5_ 5_ X o tu,_, N I fi N U h i U h Administratio Locorum 9(3) 2010

7 50 Zdzisław Kawecki, A nna Bieniek, M arina Szałkiewicz siła 0,90 cm i była najwyższa w porónaniu z owocami z poprzednich lat badań. N ajm niejszą szerokość (podobnie jak i długość) owoców zanotowano w 2003 r. (0,78 cm). W latach 2001 i 2002 szerokość owoców była zbliżona i wynosiła 0,83 i 0,82 cm. Były to wartości zbliżone do średniej dla odmian, uzyskanej w latach , która w ynosiła 0,83 cm. DYSKUSJA Badanie plonowania rokitnika zwyczajnego prowadzono na krzew ach pięcio-, sześcio-, siedmio- i ośmioletnich. W pierw szych latach plony były stosunkowo niewielkie. Największe plonowanie uzyskano w 2003 r. z krzewów siedmioletnich. W edług Grochowskiego [1992] rokitnik zaczyna owocować w w ieku 3-4 lat, a po dalszych trzech lub czterech latach osiąga najw iększą produktywność, owocuje do w ieku ok. 20 lat. Załęcki [1991] podaje, że plon produkcyjny z jednego krzew u dochodzi do ok. 15 kg, natom iast Pluta [2000] podaje, że z plantacji w pełni owocowania można zebrać od 4 do 10 t ha-1 (ok. 5 do ok. 13 kg z krzewu). Plony uzyskane z krzewów odmian Otradnaja (20,07 kg) oraz Podarok Sadu (17,03 kg) w roku ich najw iększego urodzaju przekroczyły w ielkości podane przez w spom nianych autorów. Szałkiewicz [1999] odnotowuje, że maksymalne plony uzyskiwane z odm ian na B iałorusi przekraczają 20 kg z krzewu. Należy rów nież zauważyć, iż rok 2003 charakteryzował się bardzo korzystnym układem warunków atm osferycznych w okresie wegetacji. W 2004 r. nastąpiło bardzo znaczące obniżenie plonowania. Tłumaczyć to można zbyt silnym przycięciem krzew ów w roku poprzednim. Obserwacje plonowania i jakości owoców będą kontynuowane w kolejnych latach prow adzenia doświadczenia. Bardzo w ażną cechą charakteryzującą odmianę je st masa owocu. Z badań w ynika, że formy rokitnika dziko rosnącego pod w zględem masy owoców ustępują odmianom uprawnym, ale niektóre z nich mogą być porównywane z wyhodowanymi odmianami [Jelisiejew 1985]. M asa owoców jest cechą w pływ ającą na wydajność pracy przy zbiorze owoców i jednym z podstaw ow ych elem entów plenności rokitnika. Nowe odmiany powinny mieć masę owoców nie m niejszą niż 0,6 g [Szałkiewicz 1999]. Taką średnią m asą owoców charakteryzowały się badane odmiany rokitnika pochodzące z Białorusi, masa owoców formy bezodmianowej była istotnie niższa i w ynosiła 0,42 g. Stąd nie należy polecać jej na plantacje towarowe. W literaturze można znaleźć doniesienia o zm ienności masy owoców po w prowadzeniu różnych odm ian na dany teren. Niektórzy autorzy stw ierdzają silne zmniejszenie tej cechy, inni odwrotnie - jej silne zwiększenie [Awdiejew 1985, Garanowicz 1991]. M asa owoców może zależeć od w arunków pogodow ych okresu wegetacji. N ajw iększą średnią masę owoców zanotowano w 2004 r. Tem peratury w okresie fo r m owania i wzrostu owoców w omawianym roku były zbliżone do średnich z wielolecia (tab. 3). W 2001 r. w porównaniu z pozostałym i latami badań najchłodniejszy był maj (12,8 C) i czerwiec (13,9 C), natom iast bardzo ciepły lipiec (20,0 C) i sierpień (18,1 C). W 2002 r. średnia masa owoców była najmniejsza, A cta Sci. Pol.

8 Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophae Rhamnoides L. 51 CD O CD O fl 2 2 o 4> O 2 I di CS ' 1 i O t I g: J* «so n s d-'ooo-t'0'n\omoina\oc K i J' oo" 'W K os" > J' *rt os" cc' oo" i J' c^mmtcin^ochtiin^^ OCC^b'n(C C'-iOCCOCiO tz) CD r-2 *3 O H a a a a cr.t; «5 rv & -*.g Cc - IO 00 SCSC sc «-H cc oo' CS CS WC SC 'Cl o d-»o cc sc ' cc' cc' «-H oo' t> > cc tn C<3 <D!> >.3 'B di o m fl s s t> CS ON CS ON SC O cr CC 'Ci sc* cc" > 5' d-" cc" t>" oo" cc" o " oo" *ct <ct i ii id-cicchd-cii-imd-cs Cv Cc &H c Cc 3 ł-h ł I ( ł. 9 <UK dc 10 di a a. cl ó S > ^ r-> z Q c3 ^ fl - N ^3 <N O d 3 r o cd o CD O O, CS I!> > <D dj o P^ d S - i o o O O P o " S f s J< I S SC OS "fl ^ C.2 & N.&.2 * a.2 2 O _] VI & Gn i-j O O C> 0 0 CS 0 0 SC < t> ' t>" CS *ct t>" sc" CS oo" CS -O M 'B >, N c >-> c 3 cc"»ct 3 3 '~ <n 00^ SC 00^ CC ' sc" cs"»ct sc" os" cc" os" cs" cs", r'i,r; «O C- 00 o cc ' cf-" sc" oo" t>" O tj OOSCOOCSi/C- <OOOCSOStr^ ' cs" cc" t>" sc" sc" o " os" cs" sc" cs" sc" g rt. 2 N M <B o <u O h.a u -8 H - H.3 c/a fl di O 5 5 _t> CS 00^ os^ ' o " t>" cs" cc" &H o 00 & o dc o dc a o s > o «Q Administratio Locorum 9(3) 2010

9 52 Zdzisław Kawecki, A nna Bieniek, M arina Szałkiewicz mimo że maj (16,2 C), czerwiec (16,5 C), lipiec (20,1 C) i sierpień (19,8 C) tego roku należały do najcieplejszych m iesięcy w om aw ianych latach. Opady atm osferyczne są drugim czynnikiem obok tem peratury decydującym o w zroście i plonow aniu roślin. Charakteryzują się dużymi rocznymi wahaniami odczuwanymi z roku na rok [Banaszkiewicz i in. 2004]. W ażnym czynnikiem m eteorologicznym m ającym niekorzystny wpływ na uprawy jest susza. W 2002 r. wystąpił deficyt wody w okresie kształtowania się i wzrostu owoców. W omawianym roku owoce rokitnika zwyczajnego, mimo najmniejszej masy, były najdłuższe (tab. 2). Świadczyć to może o ich małej jędrności, która spowodowana była okresem suszy w okresie wzrostu owoców. Opady w czerw cu i lipcu 2002 r. były najm niejsze i w ynosiły odpow iednio 48,6 mm i 27,5 mm (tab. 3). W 2001 r. suma opadów w okresie w zrostu ow o ców (maj - sierpień) przewyższała średnią z wielolecia. W edług danych Panteliejewej [1993], współczynnik korelacji między sum ą opadów w okresie formowania owoców i ich masą wynosi 0,97. W iększą masę owoców zanotowano odpowiednio w 2004, 2003 i 2001 r. W ynika to z korzystniejszych warunków okresu wegetacji. Lipiec 2001 r. był najbardziej obfity w opady (148,6 mm) w porów naniu z pozostałymi latami, w których prowadzono badania, jak i z sum ą z wielolecia W iększe opady w okresie wzrostu owoców w porównaniu z sumą z wielolecia były również w latach Grochowski [1992] podaje długość owoców rokitnika w ynoszącą ok. 10 mm, natom iast Głowacki [1997] 6-7 mm. Średnia długość owoców badanych odmian w yprodukowanych na Białorusi przekroczyła 10 mm. Jedynie owoce formy bezodmianowej były krótsze (9,7 mm). Szerokość owoców badanych odm ian rokitnika (8,3 mm) była również w iększa od podawanej w literaturze. W edług Grochowskiego [1992] nie przekracza 6 mm, natom iast Sobczak [1997] podaje 6-8 mm. W NIO SK I 1. W arunki klim atyczno-glebow e O lsztyna sprzyjają rozwojowi uprawy białoruskich odm ian rokitnika zwyczajnego. 2. Rokitnik zwyczajny zarówno w formie bezodmianowej, jak i odmian upraw nych pow inien być częściej sadzony na W armii i M azurach, w parkach, zadrzewieniach śródpolnych i nieużytkach, zw łaszcza na glebach lekkich. 3. N a podstawie przeprow adzonych badań można stwierdzić, iż plon, masa, długość i szerokość owoców upraw ianych odm ian rokitnika są związane z w łaściw ościam i osobniczym i i kom pleksem specyficznych warunków klim atyczno-glebowych. PIŚM IEN N ICTW O Awdiejew W.I., Mestnaja i introducirowannaja oblepicha w uslowijach gornogo Tadzikistana. Biologiczeskaja aspectu introdukcii, selekcii i agrotechniki oblepichi. Gorkij, A cta Sci. Pol.

10 Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophaë Rhamnoides L. 53 Banaszkiewicz B., Grafowska K., Szwejkowski Z Charakterystyka opadów atmosferycznych na terenie województwa warmińsko-mazurskiegow w latach Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Monografie 38, Czekalski M., Kiełkowanie nasion różnego wieku rokitnika pospolitego (H ippophae rham noides L.). Rocznik Dendrologiczny, 44, Fafera B., Rokitnik. Inf. Roln. Aktual. 12, 7-8. Garanowicz I.M., Introdukcija, selekcija i plantacionnoje oswojenije kultury oblepichi w BSSR. Nowoje w biologii i farmakologii oblepichi. Nowosibirsk: Nauka, Głowacki S., Na rokitnika. Echa leśne 22(10), Grochowski W., Godny zainteresowania rokitnik. Głos lasu 9, Jelisiejew I.P., Nekotoryje teoreticzeskije aspekty i perspektiwy selekcii oblepichi w Jewropejskoj czasti SSSR. Biologiczeskija aspectu introdukcii, selekcii i agrotechniki oblepichi. Gorkij, Kawecki Z., Bieniek A., Piotrowicz-Cieślak A.I., Szałkiewicz M., Rokitnik (H ippophae rh a m n o id es L.) w kształtowaniu i ochronie środowiska. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln. 478, Panteliejewa E., Selekcija oblepichi w Altajskom kraje. Awtorew. Diser. Doktora s.-ch. nauk. Nowosibirsk, 47. Pluta S., Wartościowy gatunek do uprawy w Polsce. Rocz. Akad. Roln. Pozn. Ogrodn. 31(2), Sobczak R., Bez i rokitnik. Głos lasu 4, 5-8. Szałkiewicz M., Characterization of fruit of selected sea-bucthorn varieties. Natural Sci. 3, Waźbińska J., Rośliny alternatywne w uprawach ogrodowych i parkowych północno -wschodniej Polski. Biul. Nauk. UWM Olsztyn 8, Załęcki R., Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego. Wiad. Ziel. 9, C O M M O N SEA BU CK TH O RN IN TH E A G R IC U LTU R A L LANDSCAPE Abstract. During the years , the yield and morphology of fruit of 4 Belarus varieties of common sea buckhorn: Podarok Sadu, Botaniczeskaja, Otradnaja, Trofimowskaja and the Baltic form that was not a variety obtained from local seeds were investigated in the Experimental Garden of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. The bushes used for the investigation were five years old. On the basis of the conducted tests it was established that the yield, mass, length and width of the fruit of cultivated varieties of common sea buckhorn are related to the individual characteristics and complex of specific climate-soil conditions. The climate - soil conditions of Olsztyn were favorable for development of Belarus varieties of common sea buckhorn. The maximum yield was obtained in 2003 when the highest yields were produced by Otrodnaja variety (20.07 kg per bush) and Podarok Sadu variety (17.07 kg per bush). In 2004 the yields of fruit were the lowest (average for the varieties 1.37 kg per bush). Key words: common sea buckhorn yield, morphology of fruit Zaakceptowano do druku - Accepted for print: Administratio Locorum 9(3) 2010