WZROST, PLONOWANIE I WIELKOŚCI OWOCÓW TRZYNASTU ODMIAN JABŁONI OKULIZOWANYCH NA PODKŁADCE M.9. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) STANISŁAW WOCIÓR, PIOTR BARYŁA, SALWINA PALONKA, IRENA WÓJCIK WZROST, PLONOWANIE I WIELKOŚCI OWOCÓW TRZYNASTU ODMIAN JABŁONI OKULIZOWANYCH NA PODKŁADCE M.9 Z Katedry Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego Akademii Rolniczej w Lublinie ABSTRACT. The results obtained during thirteen years showed that growth, yielding and fruit mass depended on cultivar. Elstar, Red Elstar and Elshof cultivars characterized significantly bigger trunk cross-section area than the other ones. The biggest yield from tree and 1 ha of orchard characterized cultivars Fiesta and Gloster, the smallest cultivars Jonica and Jonagored. The smallest fruits were harvested from trees of cultivars Arlet, Gala Must, Elstar and their mutations. Key words: apple, cultivar, rootstock M.9, yielding, growth Wstęp Mimo licznych publikacji dotyczących oceny wartości produkcyjnej nowych odmian (Goddrie i Kemp 1991, Wrona i in. 1994, Ugolik i in. 1994, Makosz 2005, Błaszczyk i Poniedziałek 1998, Kapłan i Wociór 2002, Kruczyńska 2006) konieczne są dalsze badania ich przydatności sadowniczej w różnych warunkach siedliskowych Polski. Celem doświadczenia była ocena siły wzrostu, plonowania i jakości owoców 13 odmian jabłoni okulizowanych na podkładce M.9 w warunkach Lubelszczyzny. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 404 S. Wociór, P. Baryła, S. Palonka, I. Wójcik Materiał i metody Doświadczenie założono wiosną 1991 roku w Gospodarstwie Doświadczalnym Lublin Felin Akademii Rolniczej w Lublinie. Drzewa badanych odmian okulizowane na podkładce M.9 posadzono na glebie płowej o III klasie bonitacyjnej, w rozstawie 3,25 1,25 m. Doświadczenie obejmowało 13 kombinacji w 4 powtórzeniach po 5 drzew każde. Kombinacjami były odmiany Arlet, Red Boskoop, Fiesta, Gala Must, Golden Delicious Reinders, Jonagold i trzy jego mutacje: Jonagored, Jonica i Wilmuta, Elstar i jego sporty: Red Elstar i Elshof oraz Gloster. W trakcie doświadczenia prowadzono pomiary średnicy pni, ważono i liczono owoce zerwane z każdego drzewa. Na podstawie tych pomiarów obliczono powierzchnię przekroju poprzecznego pni, plon z l ha sadu, produktywność drzew oraz masę jednego owocu. Wyniki badań analizowano statystycznie z zastosowaniem analizy wariancji i przedziałów ufności Tukeya przy poziomie istotności 5%. Wyniki i dyskusja Wielu autorów (Goddrie i Kemp 1991, Ugolik i in. 1994, Wrona i in. 1994, Włodarczyk 1996, Błaszczyk i Poniedziałek 1998, Makosz 2005, Kapłan i Wociór 2002) podaje, że właściwości biologiczne odmiany są podstawowym czynnikiem decydującym o wzroście drzew, efektach produkcyjnych i ekonomicznych uprawy. Niniejsze badania przeprowadzone na drzewach okulizowanych na M.9 potwierdzają wpływ odmian na zróżnicowanie siły wzrostu drzew. Istotnie najsilniejszym wzrostem charakteryzowały się drzewa odmian z grupy Elstara. Wśród pozostałych odmian najsłabiej rosły drzewa odmian Gala Must i Jonica (tab. 1). W warunkach Lubelszczyzny w okresie 14 lat życia sadu w zależności od odmiany można spodziewać się plonu w wysokości t z l ha. Prawidłowy dobór odmian może zwiększyć plon z 1 ha o 200 t. W badanym okresie nie wykazano istotnych różnic w produktywności drzew, jednak wyraźnie mniejszą produktywność od pozostałych wykazywały odmiany Jonagored, Jonica i grupa Elstara. Średnio w okresie 13 lat zebrano 7,4-13,9 kg owoców z drzewa. Najmniejszy plon uzyskano z drzew odmian Jonica i Jonagored, największy zaś z drzew odmian Gloster i Fiesta. Bardzo duże różnice między wymienionymi grupami odmian okazały się nieistotne. W grupie Jonagolda najwyższe plony zebrano z drzew odmiany standardowej. Podobna tendencja wystąpiła w grupie Elstara. Najdrobniejsze owoce, o masie g, zebrano z drzew grupy Elstara oraz odmian Gala Must i Arlet. Najbardziej okazałe owoce pochodziły z drzew odmian Wilmuta, Jonagold, Red Boskoop i Gloster. Istotne okazały się różnice między Elstarem oraz jego mutacjami a odmianami Wilmuta i Jonagold.

3 Wzrost, plonowanie i wielkości owoców Tabela 1 Ocena wzrostu drzew i plonowanie sadu założonego z trzynastu odmian jabłoni okulizowanych na M.9 Growth, productivity and yielding of orchard planted with thirteen cvs of apple trees budded on M.9 Odmiana Cultivar Powierzchnia przekroju poprzecznego pnia w 2004 Trunk cross- -section area (cm 2 ) Średnia produktywność drzew Mean productivity (kg cm -2 ) sumaryczny total Plon Yield (t ha -1 ) średni mean Arlet Red Boskoop Fiesta Gala Must Golden Delicious Reinders Jonagored Jonica Wilmuta Jonagold Elstar Red Elstar Elshof Gloster 35,2 c 34,0 c 36.3 bc 24,5 c 33,5 c 31,2 c 28,6 c 34,5 c 33,1 c 62,0 a 66,2 a 60,2 ab 35,2 c 0,48 0,44 0,51 0,52 0,52 0,32 0,34 0,50 0,45 0,30 0,27 0,30 0,45 NIR 0,05 LSD ,0 ns Średnie, po których występują te same litery nie różnią się istotnie. Means following by the same letters do not differ significantly ,3 24,3 33,2 23,6 29,0 20,2 18,2 25,8 26,8 33,0 27,0 32,0 34,2 Wnioski 1. Wykazano istotne zróżnicowanie wielkości plonu w zależności od odmiany w latach i , natomiast w latach oraz w całym okresie badań różnice te okazały się nieistotne. 2. W zależności od odmiany w ciągu 14 lat eksploatacji sadu karłowego bez nawodnienia o zagęszczeniu 2467 drzew ha -1 w warunkach Lubelszczyzny można zebrać od 237 do 444 t owoców z hektara. 3. Drzewa odmian Elstar, Elshof i Red Elstar, rosnące najsilniej, tworzą najmniejsze owoce oraz wykazują znacznie mniejszą produktywność niż pozostałe odmiany.

4 406 S. Wociór, P. Baryła, S. Palonka, I. Wójcik Tabela 2 Plonowanie trzynastu odmian jabłoni okulizowanych na M.9 w latach Yielding of thirteen cultivars of apple trees budded on M.9 in Odmiana Cultivar Arlet Red Boskoop Fiesta Gala Must Golden Delicious Reinders Jonagored Jonica Wilmuta Jonagold Elstar Red Elstar Elshof Gloster NIR 0,05 dla odmian LSD 0.05 for cultivars Różnice między okresami Differences between periods Średni plon z drzewa Mean yield per tree (kg) Średnia masa owocu Mean of fruit mass (g) ,6 ab 5,3 b 8,3 ab 5,2 b 7,5 ab 6,2 ab 5,9 ab 5,5 ab 7,4 ab 8,7 ab 5,8 ab 7,7 ab 9,3 a 14,5 ab 8,8 b 15,1 ab 11,8 ab 12,7 ab 7,6 b 8,2 b 8,8 b 12,3 ab 12,3 ab 10,3 ab 12,8 ab 18,2 a 11,3 13,8 14,9 10,0 13,8 10,1 8,6 15,1 11,5 17,0 14,9 16,5 12,3 11,9 9,9 13,5 9,6 11,8 8,2 7,4 10,5 10,9 13,4 11,0 13,0 13,9 144 bcd 179 ab 148 abcd 141 bcd 147 abcd 164 abcd 167 abcd 187 a 186 a 135 d 138 cd 139 bcd 177 abc 3,8 8,2 ns ns 40,0 7,01 B 11,9 A 13,1 A Objaśnienia jak w tabeli l. Explanations as in Table 1. Literatura Błaszczyk J., Poniedziałek W. (1998): Wzrost i plonowanie 20 odmian jabłoni w rejonie Krakowa. 37 Ogólnopol. Nauk. Konf. Sad. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice: Goddrie P.W., Kemp H. (1991): Cultivar testing with apple. Wilherminadorp Res. St. Ann. Rep.: Makosz E. (2005): Wizja rynku owocowego w Polsce. Mater. 44 Zjazdu Sadowników Rynek owoców. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice: Kapłan M., Wociór S. (2002): Badanie plonowania czterech odmian jabłoni na Wyżynie Sandomierskiej. Zesz. Nauk. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern. 10:

5 Wzrost, plonowanie i wielkości owoców Kruczyńska D. (2006): Nowe odmiany jabłoni i gruszy na najbliższe lata. 15 Spotkanie sadownicze, Sandomierz: Ugolik M., Kantorowicz-Bąk M., Ugolik D. (1994): Ocena wzrostu i plonowania kilku nowych odmian jabłoni na podkładce M Ogólnopol. Nauk. Konf. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice: Włodarczyk P. (1996): Wybrane czynniki wpływające na wczesne rozpoczęcie owocowania drzew jabłoni. Pr. dokt. AR Lublin. Wrona D., Sadowski A., Dziuban R. (1994): Porównanie siedmiu odmian jabłoni VF na podkładce M Ogólnopol. Nauk. Konf. Inst. Sadow. Kwiac. Skierniewice: GROWTH, YIELDING AND FRUIT MASS OF THIRTEEN CVS OF APPLE TREES BUDDED ON M.9 Summary Significantly growth characterized trees of cultivar Elstar and their mutations. During thirteen years of fruitting were harvested t of fruits from 1 ha of orchard. The size of yielding depended on the cultivar. The smallest fruits ( g) were harvested from trees of cultivars Elstar groups, Gala Must and Arlet. Differences between Elstar groups and cultivars Wilmuta and Jonagold were significant.