PLONOWANIE BOCZNIAKA PLEUROTUS PRECOCE (FR.) QUEL W ZALEŻNOŚCI OD MASY PODŁOŻA. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (27) MIROSŁAWA ZIOMBRA, ALEKSANDRA CZERWIŃSKA, KINGA ŁAWICKA PLONOWANIE BOCZNIAKA PLEUROTUS PRECOCE (FR.) QUEL W ZALEŻNOŚCI OD MASY PODŁOŻA Z Katedry Warzywnictwa Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu ABSTRACT. The influence of mass of substrate on yield and morphological features of oyster mushroom carpophores was tested in the experiment. The mass of substrate influenced significantly the yield of oyster strains. The biggest yield was obtained when the bags filled with 24 kg of substrate were used. The highest quality carpophores were obtained when 8 and 16 kg of substrate were applied. Key words: oyster mushroom, substrate mass, strains, morphological features Wstęp Boczniak to grzyb odznaczający się wysoką wartością odżywczą, walorami smakowymi oraz dobroczynnym wpływem na zdrowie człowieka (Chang i Miles 24), dzięki czemu jest poszukiwany na rynku jako atrakcyjny towar konsumpcyjny i przetwórczy. Gatunki i odmiany boczniaka różnią się między sobą cechami morfologicznymi owocników, wymaganiami klimatycznymi i pokarmowymi oraz przebiegiem plonowania (Ziombra 1991, 1994). W uprawie towarowej boczniaka w Polsce najczęściej jako podłoże wykorzystuje się słomę pszenną i żytnią (Gapiński i in. 1992), która po wstępnym przygotowaniu i inokulacji pakowana jest do worków foliowych. Według Lelleya (1991) worki do uprawy boczniaka powinny mieć 3-4 cm szerokości, gdyż pozwala ona zachować najkorzystniejszy stosunek pomiędzy objętością podłoża, a powierzchnią zbioru owocników boczniaka. Celem badań było określenie wpływu masy podłoża na plon dwóch odmian boczniaka, stosowanych powszechnie w produkcji towarowej. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 27 PL ISSN

2 674 M. Ziombra, A. Czerwińska, K. Ławicka Materiał i metody Przedmiotem badań były dwie odmiany boczniaka Pleurotus precoce (Fr.) Quel: HK-35 firmy Korona i P77 firmy Italspawn. W doświadczeniu uprawowym podłoże stanowiła słoma pszenna, pocięta na sieczkę o długości 4-5 cm. Sieczkę przygotowano do uprawy mocząc ją w wodzie wodociągowej przez 18 godzin, a następnie poddając pasteryzacji w temperaturze 6 C przez 48 godzin. Podłoże wymieszano z grzybnią ziarnistą i umieszczono w workach z folii perforowanej, formując bloki, stanowiące jednostkę uprawową o wymiarach: cm (masa 32 kg), cm (masa 24 kg), cm (masa 16 kg), cm (masa 8 kg). Inkubację grzybni prowadzono w temperaturze 24 C. Podłoże, po całkowitym opanowaniu przez grzybnię boczniaka, przeniesiono do komór uprawowych, w których utrzymywano temperaturę 17 C i wilgotność powietrza na poziomie 8-85%, oraz oświetlano uprawę światłem jarzeniowym o natężeniu 5 lx przez 12 godzin na dobę. Badania wykonano w układzie całkowicie losowym w sześciu powtórzeniach. Powtórzenie stanowił pojedynczy blok sprasowanego podłoża. Oznaczono plon ogólny oraz handlowy w stosunku do suchej masy podłoża. Plon ogólny stanowiły całe owocniki, natomiast w celu określenia plonu handlowego odrzucono owocniki drobne i zdeformowane, a następnie przycięto trzony pozostałych owocników na długość 1 cm. Na podstawie próby 4 pobranych losowo owocników z każdej kombinacji oznaczono średnią masę owocnika oraz średnicę kapelusza, które stanowiły wyznacznik jakości pozyskanych owocników. Analizę statystyczną wyników przeprowadzono na wartościach średnich z powtórzeń i serii doświadczenia. Wykonano analizę wariancji w układzie niezależnym. Wyniki Plon ogólny badanych odmian boczniaka był zróżnicowany w zależności od zastosowanej masy podłoża. Największy plon ogólny i handlowy uzyskano po zastosowaniu podłoża o masie 24 kg (plon ogólny 928 g kg -1 s.m. ( HK-35 ) i 899 g kg -1 s.m. ( P77 ), plon handlowy 76 ( HK-35 ), 698 g kg -1 s.m. podłoża ( P77 )). Natomiast najmniejszy plon ogólny i handlowy otrzymano z bloków podłoża o masie 8 kg (plon ogólny: 22 g kg -1 s.m. ( HK- -35 ) i 21 g kg -1 s.m. podłoża ( P77 ), plon handlowy: 16 g kg -1 s.m. ( HK-35 ) i 139 g kg -1 s.m. podłoża ( P77 )). Wielkość plonu w przypadku 16 i 32-kilogramowych bloków podłoża przyjmowała wartości pośrednie. W badaniach odmiana HK-35 dawała większy plon ogólny i handlowy od odmiany P77, bez względu na zastosowaną masę jednostek uprawowych (ryc. 1). W wyniku badań stwierdzono istotny wpływ masy podłoża na średnią masę owocników boczniaka. Owocniki o największej masie uzyskano z bloków uprawowych ważących 8 kg ( HK-35 6,8 g, P77 58,2 g), nieznacznie mniejszą średnią masę owocników zaobserwowano w przypadku podłoża o masie 16 kg ( HK g, P77 55,7 g).

3 Plonowanie boczniaka Pleurotus precoce (Fr.) Quel Plon (g kg -1 s.m. podłoża) Yield (g kg -1 of dry substrate) HK-35 P 77 HK-35 P 77 HK-35 P 77 HK-35 P77 NIR 1 LSD Masa położa (kg) Substrate mass (kg) NIR 2 NIR 3 LSD 2 LSD 3 Plon handlowy Marcetable yield Plon ogólny Total yield 1 NIR,5 dla odmiany LSD.5 for strain 2 NIR,5 dla masy jednostki uprawowej LSD.5 for substrate mass 3 NIR,5 dla interakcji LSD.5 for interaction Ryc. 1. Plon ogólny i handlowy dwóch odmian boczniaka w zależności od masy jednostki uprawowej Fig. 1. Total and marketable yield of two oyster strains in relation to the mass of substrate Najmniejszą masą charakteryzowały się owocniki zebrane z bloków uprawowych o masie 24 kg ( HK-35 29,4 g, P77 38,4 g). Badane odmiany reagowały podobnie na masę bloków uprawowych (ryc. 2). 7 6 Masa owocników (g) Carpophores weight (g) Masa podłoża (kg) Substrate mass (kg) HK 35 P77 Ryc. 2. Wpływ masy podłoża na średnią masę owocników dwóch odmian boczniaka Fig. 2. The influence of the mass of substrate on the mean weight of carpophores of two oyster strains

4 676 M. Ziombra, A. Czerwińska, K. Ławicka Cechy morfologiczne badanych odmian były zależne od masy podłoża. Najmniejszą średnicę kapelusza owocników boczniaka, bez względu na odmianę stwierdzono przy zastosowaniu bloków o masie 24 ( HK-35 41,4 mm, P77 55,3 mm) i 32 kg ( HK ,3 mm, 56,8 mm), natomiast owocniki o największych kapeluszach zebrano z bloków uprawowych o masie 8 ( HK-35 87,5 mm, P77 82,5 mm) i 16 kg ( HK ,6 mm, P77 86,4 mm) (ryc. 3). Średnica owocników (mm) Cap diameter (mm) Masa podłoża (kg) Substrate mass (kg) HK-35 P77 Ryc. 3. Wpływ masy podłoża na średnicę kapelusza owocników dwóch odmian boczniaka Fig. 3. The influence of the mass of substrate on cap diameter of carpophores of two oyster strains Dyskusja Na podstawie badań autorek stwierdzono istotny wpływ masy jednostki uprawowej na plonowanie i cechy morfologiczne owocników. Według Lelleya (1991) wielkość jednostki uprawowej wpływa na plonowanie boczniaka z uwagi na różny stosunek powierzchni bloku uprawowego do jego objętości. Badania wskazują na jednostkę uprawową o wymiarach cm jako najkorzystniejszą pod względem wielkości plonu i udziału plonu handlowego w plonie ogólnym. Ziombra (1991, 1994) wskazuje na możliwość zachodzenia zmian morfologicznych w owocnikach pod wpływem warunków zewnętrznych, co jest zgodne z wynikami badań własnych autorek, które wykazały, że średnia masa oraz średnica kapelusza owocników były różne w zależności od stosowanej masy jednostek uprawowych.

5 Plonowanie boczniaka Pleurotus precoce (Fr.) Quel Wnioski 1. Największy plon ogólny i handlowy odmian HK-35 i P77 uzyskano z bloków podłoża o masie 24 kg. 2. Średnia masa owocników zmniejszała się wraz ze zwiększaniem masy podłoża. 3. Cechy morfologiczne owocników były zależne od masy użytego podłoża. Literatura Chang S.T., Miles P.G. (24): Mushrooms: cultivation, nutritional value, medicinal effect and environmental impact. Raton: Gapiński M., Woźniak W., Ziombra M. (1992): Boczniak. PWRiL, Poznań. Lelley J. (1991): Pilzenbau. Biotecchnologie der Kulturspeisepilze. Eugen Ulmer Verlag, Stutgart. Ziombra M. (1991): Porównanie cech morfologicznych owocników grzybów z rodzaju Pleurotus sp. Rocz. AR Pozn. 225, Ogrodn. 19: Ziombra M. (1994): Charakterystyka odmian boczniaka. W: Hodowla i nasiennictwo roślin ogrodniczych Red. K.W. Duczmal, H. Tucholska. Wyd. AR Poznań: YIELDING OF OYSTER MUSHROOM PLEUROTUS PRECOCE (FR.) QUEL IN RELATION TO THE MASS OF SUBSTRATE Summary The influence of mass of substrate on yield of oyster mushroom carpophores was tested. Two strains of oyster mushroom: HK-35 and P77 were used in the experiment. Polyethylene bags of different sizes were applied. Bags were filled with 8, 16, 24 and 32 kg of wheat straw substrate. Total and marketable yields were determined as well as morphological features of carpophores. It was found that the mass of substrate influenced significantly the yield and morphological features of oyster mushroom carpophores. The tested strains gave the biggest yield when the bags filled with 24 kg of substrate were used. The lowest total and marketable yield was obtained from the substrate of 8 kg. The highest quality carpophores were obtained when 8 and 16 kg of substrate were applied.