7. Owies W 2012 roku owies zajmował 6,7 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. W województwie łódzkim uprawiany był na powierzchni blisko 50

Transkrypt

1 7. Owies W 2012 roku owies zajmował 6,7 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. W województwie łódzkim uprawiany był na powierzchni blisko 50 tys. ha. Zainteresowanie produkcją tego zboża systematycznie rośnie. Na uwagę zasługują doskonałe właściwości agrotechniczne owsa. Jest mało wymagający pod względem warunków uprawy i tańszy w produkcji niż inne zboża. Przy zmianowaniu cechuje się dobrym przygotowaniem stanowiska pod następne rośliny. Uprawa owsa w monokulturze zbóż spełnia rolę fitosanitarną zmniejsza występowanie chorób podsuszkowych. Duże możliwości stwarza także nowa technologia zagospodarowania ziarna owsa jako ekologicznego nośnika energii. Popiół powstały ze spalania można dodatkowo wykorzystać do nawożenia pól. W 2012 roku Krajowy Rejestr (KR) obejmował 30 odmian owsa, w tym 5 nagoziarnistych. Z badań wynika, że genetyczne usunięcie łuski u odmian nieoplewionych poprawiło poziom zawartości składników pokarmowych i energetycznych. Owies i produkty owsiane są bowiem ważnym źródłem wielu cennych składników o znaczeniu odżywczym i biologicznym. Na uwagę zasługuje, najwyższy wśród zbóż, poziom frakcji rozpuszczalnej błonnika pokarmowego. Owies nieoplewiony, uprawiany w warunkach ekologicznych, może być cennym surowcem do produkcji zdrowej żywności. W województwie łódzkim do doświadczeń PDOiR przyjęto 6 odmian owsa. Wśród badanych odmian występowały dwie odmiany nieoplewione Maczo i Nagus. Testowane odmiany pochodziły z hodowli krajowej (tab.1). Jednoczynnikowe doświadczenia odmianowe z owsem zlokalizowano w trzech miejscowościach: Sulejowie, Lućmierzu i Strzelcach. Warunki polowe doświadczeń przedstawiono w tabeli 2. W Sulejowie i Strzelcach doświadczenia zakładano na kompleksie żytnim bardzo dobrym i pszennym bardzo dobrym a w Lućmierzu na żytnim dobrym. Nawożenie azotowe stosowano w ilości od 94 kg/ha w Sulejowie i Lućmierzu, 49 kg/ha w Strzelcach. Nawożenie fosforowe stosowano w ilości od 45 do 30 kg/ha, zaś potasowego wysiano: 90 kg/ha w Sulejowie i Strzelcach i 60 kg/ha w Lućmierzu. W doświadczeniach PDOiR realizowanych w 2012 roku w rejonie łódzkim najwyższe plony uzyskano w Sulejowie i Strzelcach - przekroczyły 7,5 t/ha. W Lućmierzu owies plonował na niższym poziomie - 5,7 t/ha (tab.4). Średni plon owsa (bez odmian Maczo i Nagus) wyniósł 6,9 t/ha (tab.5). Wynik ten jest dobry, nieco wyższy od średniego plonu z lat W roku 2012 największą ilość ziarna uzyskano z poletek obsianych odmianą Bingo. Odmiany owsa nagiego plonowały na poziomie około 70% wzorca odmian oplewionych. W 2012 roku porażenie owsa przez choroby było zróżnicowane (tab.6). Odporność na mączniaka utrzymuje od lat odmiana Bingo, a najbardziej porażane są odmiany Zuch i Krezus. Rdza wieńcowa wystąpiła w dużym nasileniu. Zarówno w 2012 roku jak i w wieloleciu znaczną podatność na tę chorobę wykazują odmiany Zuch i Nagus, słabiej porażany jest Krezus. Największa odporność na helmintosporiozę cechuje odmiany nieoplewione Maczo i Nagus. Najbardziej podatne na tę chorobę są odmiany Zuch i Arden. Badania wykazały niską odporność na septoriozę liści odmiany Bingo, najsłabiej porażana jest odmiana Zuch. Ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian przedstawiono w tabeli 7. Średni udział łuski w ziarnie owsa w roku 2012 był nieco wyższy od wyniku uzyskanego za lata Najmniejszą zawartość łuski posiada odmiana Bingo, najwyższą zaś Krezus. Dużą odpornością na wyleganie za wielolecie wyróżnia się odmiana Bingo, natomiast nieoplewiona odmiana Nagus wykazała skłonność do wylegania już w fazie dojrzałości mlecznej. Wysokość roślin w roku 2012 była poniżej średniej za wielolecie. Najwyższymi odmianami były Zuch i Nagus, najniższymi zaś Maczo i Krezus. Dorodność ziarna, mierzona masą 1000 ziaren, uważana jest za jeden z głównych elementów warunkujących plon. W roku 2012, podobnie jak w latach poprzednich, dorodne ziarno uzyskała odmiana Bingo, powyżej 40 g. Najdrobniejsze ziarno wśród odmian oplewionych wytworzyła odmiana Zuch, spośród odmian nieoplewionych wszystkie miały masę 1000 ziaren poniżej 30 g. W oparciu o wyniki doświadczeń, Łódzki Wojewódzki Zespół PDOiR, podjął decyzję o utworzeniu dla owsa Listy Zalecanych Odmian do uprawy (LOZ): 1. Krezus 2. Bingo 3. Arden

2 Tabela 1. Owies. Odmiany badane. Rok zbioru: Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1 Krezus 2005 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 2 Zuch 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan 3 Bingo 2009 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 4 Arden 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan 5 Maczo (no) 2010 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL Strzelce 6 Nagus (no) 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL Kościan (no) - odmiana nieoplewiona, Tabela 2. Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Sulejów Lućmierz Strzelce Powiat Piotrkowski Zgierski Kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry żytni dobry pszenny bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby IIIb IVb IIIa ph gleby w KCl 5,9 6,2 6,8 Przedplon ziemniaki ziemniaki pszenica ozima Data siewu (dzień,m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne (l/ha) Plonvit Z 1 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 200 FS Vitavax 200 FS Maxim Star 025 FS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Chwastox Extra 300 SL 3,0 l Chwastox Turbo 340 SL 2,0 l Starane Super 101 SE 1,25 l Mustang 306 SE 0,6 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Karate Zeon 050 CS 0,1 l 2 Pirimor 500 WG 0,5 kg Fastac 10 EC 0,1 l

3 Tabela 3. Owies. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Lp. Cecha Sulejów Lućmierz Strzelce 1 Termin wiechowania (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 6,5 8,3 6,1 6 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 9,0 7,6 9,0 7 Porażenie przez rdzę wieńcową (skala 9 o ) 6,5 9,0 4,2 8 Porażenie przez rdzę źdźbłową (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 6,3 7,1 9,0 10 Porażenie przez helmintosporiozę (skala 9 o ) 6,7 9,0 9,0 11 Masa 1000 ziaren (g) 37,1 23,9 32,1 12 Udział łuski % 25,6 30,0 24,0 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,2 10,6 13,8 14 Plon ziarna (dt z ha) 66,6 49,9 68,4 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny. Tabela 4. Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Sulejów Lućmierz Strzelce Wzorzec, dt z ha 76,2 56,7 75,4 1 Krezus Zuch Bingo Arden Maczo (no) Nagus (no) (no)- odmiana nieoplewiona, Wzorzec wszystkie badane odmiany bez odmian Maczo i Nagus.

4 Tabela 5. Owies. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2012, 2011, Plon ziarna w % wzorca Lp. Odmiana Średnia Wzorzec, dt z ha 69,4 77,0 73,7 73,4 1 Krezus Zuch Bingo Arden Maczo (no) Nagus (no) Liczba doświadczeń (no)- odmiana nieoplewiona, Wzorzec: wszystkie badane odmiany bez odmian Maczo i Nagus. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanej dwa lata jest odpowiednio mniejsza. Tabela 6. Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenie od wzorca). Lata zbioru: 2012, 2011, Liczba Mączniak Rdza wieńcowa Helmintosporioza Septorioza liści Lp. Odmiana lat badań 7,6 7,1 5,3 7,0 6,7 7,6 6,7 7,1 1 Krezus 3-0,1-0,4 0,7 0,7-0,2 0,1 0,0-0,1 2 Zuch 3 0,2-1,2-0,5-0,7-1,5-0,5 0,7 0,3 3 Bingo 3-0,1 0,8 0,2 0,5 0,5 0,1-1,0-0,5 4 Arden 3-0,4-0,1 0,1-0,1-0,9-0,2 0,2 0,1 5 Maczo (no) 3 0,4 0,6 0,2 0,0 1,3 0,3 0,2 0,2 6 Nagus (no) 2 0,2 0,5* -0,6-0,8* 0,8 0,3* 0,0 0,0* Liczba doświadczeń (no) - odmiana nieoplewiona, Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: wszystkie badane odmiany bez odmian Maczo i Nagus. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanej dwa lata jest odpowiednio mniejsza. * - średnia z lat: ,

5 Tabela 7. Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba w fazie Wysokość roślin Masa 1000 ziaren Udział łuski (%) Lp. Odmiana lat dojrzałości przed zbiorem (cm) (g) badań mlecznej Wzorzec 26,5 25,5 9,0 7,7 6,9 7,4 94,3 97,0 31,0 34,2 1 Krezus 3 2,9 2,8 0,0 0,1 0,7 0,5-5,3-4,2 1,7 1,8 2 Zuch 3-1,0-0,3 0,0-0,2-0,3 0,0 4,7 3,8 0,8 2,0 3 Bingo 3-2,2-2,6 0,0 0,1 1,2 0,7 0,1 1,8 10,4 10,6 4 Arden 3 0,2 0,1 0,0 0,6 0,1 0,2 2,4 1,6 1,5 0,1 5 Maczo (no) 3-21,7-22,3 0,0 0,6-0,6-0,6-6,6-5,1-6,0-8,3 Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza cenę korzystniejszą. 6 Nagus (no) 2-20,4-20,8* 0,0-1,2* -1,1-1,1* 4,7 3,1* -8,4-9,4* Liczba doświadczeń (no)- odmiana nieoplewiona Wzorzec: wszystkie badane odmiany bez odmian Maczo i Nagus. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanej dwa lata jest odpowiednio mniejsza. *- średnia z lat: ,