WPŁYW OSŁON ORAZ SPOSOBU SADZENIA ZĄBKÓW NA PLONOWANIE CZOSNKU W UPRAWIE NA ZBIÓR PĘCZKOWY. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) EWA REKOWSKA WPŁYW OSŁON ORAZ SPOSOBU SADZENIA ZĄBKÓW NA PLONOWANIE CZOSNKU W UPRAWIE NA ZBIÓR PĘCZKOWY Z Katedry Warzywnictwa Akademii Rolniczej w Szczecinie ABSTRACT. The results of the study showed a positive effect of the plant covering on the quantity and quality of the marketable yield of garlic grown for bunching harvest. The highest plant yield was obtained when the objects were covered by perforated foil (4.92 kg m -2 ) and when the cloves were planted with 3 pieces per point (6.19 kg m -2 ). Key words: winter garlic, type of covers, methods of clove planting, cultivated for bunching harvest Wstęp W ostatnich latach obserwuje się w Polsce wzbogacenie asortymentu warzyw dostępnych na rynku w stanie świeżym w okresie miesięcy wiosennych i na początku lata (Kołota i Biesiada 1998). Powodzenie uprawy warzyw polowych na zbiór wczesny zależy od wyboru odpowiedniego stanowiska, odmiany, a także wielu czynników agrotechnicznych, jak np. wybór optymalnego terminu siewu nasion lub sadzenia rozsady czy też wykorzystania osłon do poprawy mikroklimatu gleby i otoczenia wokół roślin. Jednym z gatunków warzyw, które można uprawiać na zbiór wczesny z zielonym szczypiorem jest czosnek. W Polsce ta roślina jest popularna w uprawie na zbiór dojrzałych cebul. Tymczasem, jak podają Tendaj i Mysiak (2006), szczypior warzyw cebulowych jest cennym źródłem karotenu, witaminy C, witamin z grupy B (B 1, B 2, PP) oraz wielu soli mineralnych. Wyniki dotychczasowych badań wskazują na to, że krótkotrwałe osłanianie warzyw może wpłynąć zarówno na przyspieszenie zbioru, jak i na poprawę ich jakości (Siwek 1996, Kołota i Adamczewska-Sowińska 2003). Z powyższych względów uznano zatem za celowe przeprowadzenie doświadczeń, w których oceniano wpływ stosowania osłon oraz sposobów sadzenia ząbków na wielkość i jakość plonu czosnku, uprawianego na zbiór wczesny z zielonym szczypiorem. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 590 E. Rekowska Materiał i metody Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach w Warzywniczym Zakładzie Doświadczalnym Akademii Rolniczej w Szczecinie. Założono je w układzie podbloków losowych, w czterech powtórzeniach. Badanymi czynnikami były: rodzaj stosowanych osłon: folia perforowana o 100 otworach na 1 m 2, włóknina polipropylenowa o masie 17 g m -2, bez osłon, pole odkryte (obiekt kontrolny), sposób sadzenia ząbków czosnku: jeden ząbek w punkcie (obiekt kontrolny), gniazdowy po dwa ząbki, gniazdowy po trzy ząbki. Powierzchnia poletka do zbioru wynosiła 0,72 m 2 (0,9 m 0,8 m). Glebę pod uprawę czosnku przygotowano zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami agrotechniki. Ząbki czosnku odmiany Arkus sadzono w połowie października, w rozstawie 20 6 cm. Wczesną wiosną poletka okrywano osłonami, zgodnie z przyjętymi założeniami metodyki. Osłony utrzymywano na roślinach przez okres trzech tygodni. Czosnek z zielonym szczypiorem zbierano w kolejnych latach: 8 maja (2003 rok), 9 maja (2004 rok) i 5 maja (2005 rok). Po zbiorze oceniano wielkość plonu cebul łącznie ze szczypiorem oraz długość szczypioru, liczbę liści i masę szczypioru, uzyskanych z jednej rośliny oraz średnicę cebuli czosnku. Plon handlowy stanowiły rośliny oczyszczone z zaschniętych liści, z obciętymi korzeniami. Uzyskane wyniki dotyczące plonowania opracowano statystycznie, za pomocą testu Tukeya, na poziomie istotności α = 0,05. Wyniki i dyskusja Niezależnie od badanych czynników doświadczalnych, wykazano duże zróżnicowanie plonu czosnku z zielonym szczypiorem w latach prowadzenia doświadczenia (tab. 1). W uprawie czosnku na zbiór pęczkowy największy plon zebrano w 2005 roku, natomiast plon najmniejszy w pierwszym roku badań (w 2003 roku). W 2003 oraz 2005 roku stwierdzono istotny wpływ rodzaju stosowanych osłon oraz sposobu sadzenia ząbków czosnku na wielkość plonu handlowego cebul łącznie ze szczypiorem. W obu tych latach istotnie większy plon uzyskano z uprawy czosnku okrywanego folią perforowaną (odpowiednio: 4,11 kg m -2, 5,78 kg m -2 ) niż z uprawy na polu bez osłaniania. Jedynie w 2004 roku nie dowiedziono istotnego zróżnicowania plonu pomiędzy uprawą czosnku pod osłonami a uprawą na polu bez osłon. Potwierdzają to wyniki badań prowadzonych przez Orłowskiego i in. (2005). Autorzy uzyskali większy plon szalotki, uprawianej na zbiór pęczkowy, na obiektach, na których stosowano folię perforowaną o 100 otworach na 1 m 2. Podobne, korzystne efekty produkcyjne otrzymano ze stosowania osłon z folii perforowanej w uprawie na zbiór wczesny selera naciowego (Siwek i Libik 2005). Rośliny, osłaniane folią perforowaną, miały ponadto największą wysokość i najdłuższe ogonki liściowe. W każdym roku prowadzenia doświadczenia stwierdzono jednocześnie istotnie większy plon roślin z sadzenia trzech ząbków czosnku w gnieździe. W tym przypadku uzyskano wzrost plonu o 116,3% w porównaniu z sadzeniem pojedynczych ząbków. Ważniejsze cechy biometryczne roślin czosnku, zbadane bezpośrednio po zbiorze, przedstawiono w tabeli 2. Wykazano, że rośliny okrywane płaskimi osłonami charakte-

3 Wpływ osłon oraz sposobu sadzenia ząbków Tabela 1 Wpływ płaskich osłon oraz sposobu sadzenia ząbków na wielkość plonu handlowego czosnku uprawianego na zbiór pęczkowy Influence of flat covers and methods of clove planting on marketable yield of garlic cultivated for bunch harvest Rodzaj osłon Type of covers Folia perforowana Perforated foil Włóknina polipropylenowa Polypropylene nonwoven Bez osłon (obiekt kontrolny) Without covers (control) Średnia dla sposobu sadzenia ząbków: Mean for methods of clove planting Sposób sadzenia ząbków Methods of clove planting Plon handlowy roślin Marketable yield of plants (kg m -2 ) ,61 3,13 3,33 3,02 4,41 5,29 5,60 5,10 5,30 6,17 8,41 6,63 średnia mean 4,11 4,86 5,78 4,92 2,79 2,67 3,21 2,89 3,53 4,13 5,40 4,35 4,10 6,60 7,12 5,94 średnia mean 3,47 4,47 5,24 4,39 2,44 2,46 2,81 2,57 3,37 4,96 5,21 4,51 4,31 6,63 7,08 6,01 średnia mean 3,37 4,68 5,03 4,36 NIR α = 0,05 dla LSD α = 0.05 for: rodzaju osłon type of covers (I) sposobu sadzenia ząbków methods of clove planting interakcji interaction I II n.i. różnica nieistotna. n.s. non-significant. 2,61 2,75 3,12 2,83 3,77 4,79 5,40 4,65 4,57 6,47 7,34 6,19 0,58 0,47 0,69 n.i. n.s. 0,38 0,61 0,41 0,34 0,58 0,59 0,32 0,65

4 592 E. Rekowska Ważniejsze cechy biometryczne roślin czosnku, zbadane bezpośrednio po zbiorze, przedstawiono w tabeli 2. Wykazano, że rośliny okrywane płaskimi osłonami charakteryzowały się większą jednostkową masą, w tym także większą masą samego szczypioru. Ponadto rośliny, które rosły pod folią perforowaną oraz włókniną miały więcej dłuższych liści oraz większą średnicę cebul. Tabela 2 Wpływ osłaniania oraz sposobu sadzenia ząbków na niektóre cechy biometryczne czosnku uprawianego na zbiór pęczkowy (średnia za lata ) The effect of covering and methods of clove planting on some biometrical characteristics of garlic cultivated for a bunch harvest (mean for years ) Rodzaj osłon Type of covers Sposób sadzenia ząbków Methods of clove planting Liczba liści Number of leaves Długość szczypioru Length of leaf (cm) Średnica cebul Diameter of plant (cm) Masa rośliny (g szt. -1 ) Weight of plant (g pcs -1 ) Masa liści (g szt. -1 ) Weight of leaves (g pcs -1 ) Folia perforowana Perforated foil 6,7 57,70 1,65 42,30 28,00 5,9 56,45 1,50 42,95 29,35 6,8 61,95 1,41 43,60 29,08 średnia mean 6,5 58,70 1,52 42,95 28,81 Włóknina polipropylenowa Polypropylene non-woven 6,6 56,87 1,64 48,11 27,52 6,1 55,17 1,54 46,05 26,75 6,3 56,28 1,49 46,65 25,65 średnia mean 6,3 56,11 1,56 46,94 26,64 Bez osłon (obiekt kontrolny) Without covers (control) 5,2 47,02 1,48 33,55 21,19 5,6 51,62 1,40 43,80 24,10 6,0 52,12 1,42 44,10 24,95 średnia mean 5,6 50,25 1,43 40,48 23,41 Średnia dla sposobu sadzenia ząbków Mean for methods of clove planting 6,2 53,86 1,59 41,32 25,57 5,9 54,41 1,48 44,27 26,73 6,4 56,78 1,44 44,78 26,56

5 Wpływ osłon oraz sposobu sadzenia ząbków Wnioski 1. Stwierdzono korzystny wpływ osłaniania roślin na wielkość plonu handlowego czosnku, uprawianego na zbiór pęczkowy z zielonym szczypiorem. 2. Spośród stosowanych osłon największy plon handlowy roślin uzyskano wówczas, gdy poletka były okrywane folią perforowaną (4,92 kg m -2 ). 3. Gniazdowy sposób sadzenia ząbków (po trzy ząbki w punkcie) przyczynił się do zwiększenia masy plonu całych roślin o 116,3% w porównaniu z sadzeniem pojedynczych ząbków. Literatura Kołota E., Biesiada A. (1998): Wpływ zabiegów agrotechnicznych na plonowanie wybranych gatunków warzyw polowych w uprawie na zbiór wczesny w świetle wyników badań własnych. Zesz. Nauk. AT-R Bydg. 215, Roln. 42: Kołota E., Adamczewska-Sowińska K. (2003): Zastosowanie płaskich osłon w uprawie wczesnych odmian pora. Now. Warzywn. 37: Orłowski M., Jadczak D., Żurawik A. (2005): Wpływ osłony oraz średnicy sadzonych cebulek na wielkość i jakość plonu szalotki uprawianej na zbiór pęczkowy. Zesz. Nauk. AR Wroc. 515, Roln. 86: Siwek P. (1996): Osłony z tworzyw sztucznych w przyspieszonej uprawie warzyw. Hortpress, Warszawa. Siwek P., Libik A. (2005): Wpływ osłon z folii i włókniny w uprawie wczesnej selera naciowego na wielkość i jakość plonu. Zesz. Nauk. AR Wroc. 515, Roln. 86: Tendaj M., Mysiak B. (2006): Plonowanie cebuli zwyczajnej i szalotki w uprawie na zbiór pęczkowy. Folia Hortic. Supl. 2: THE INFLUENCE OF FLAT COVERS AND METHODS OF CLOVE PLANTING ON YIELDING OF GARLIC CULTIVATED FOR BUNCHING HARVEST Summary In the experiment conducted in the years the effect of flat covers (perforated foil, polypropylene non-woven) and the method of clove planting (one clove per point, two and three cloves per point) on the quantity and quality of the yield of garlic grown for bunching harvest was estimated. On the average for two years of the study the highest yield was obtained when the plants were covered by perforated foil. Moreover, the plants were characterized by greater number of leaves, greater mass of green leaves and greater bulb diameter. Among the analysed clove planting methods the best productive effects were obtained for planting three cloves per point.