Wyniki doświadczeń odmianowych PSZENICA ORKISZ OZIMA

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń mianowych PSZENICA ORKISZ OZIMA 2015 Słupia Wielka 2015

2 Centralny Ośrek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gosparczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracował mgr inż. Andrzej Najewski Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Howli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych pstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju, Zadanie Weryfikacja i optymalizacja met i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe.

3 PSZENICA ORKISZ OZIMA Pszenica orkisz jest jednym z najstarszych gatunków pszenicy. Obecnie jej areał uprawy, zarówno w Polsce jak i w innych krajach jest niewielki, choć wzrastający. Odmiany pszenicy orkisz uprawiane są głównie w gosparstwach ekologicznych. W porównaniu do mian pszenicy zwyczajnej, pszenica orkisz plonuje znacznie gorzej. Cechuje się ponadto niewymlacalnym kłosem, stąd po omłocie datkowym koniecznym zabiegiem jest wydzielenie ziarna z kłosków (plewianie). W ostatnich latach wzrost zainteresowania pszenicą orkisz wynika z unikatowych walorów smakowych i żywieniowych tego zboża. Ziarno orkiszu wykorzystywane jest m. in. do prukcji mąki, kaszy, płatków, makaronu, pieczywa, a także piwa i wódki oraz innych wyrobów. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z pszenicą orkisz ozimą Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed 1) Zboża. Metyka badania wartości gosparczej mian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu ziarna uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania poszczególnych mian. Obsada nasion dla wszystkich mian była jednakowa i wynosiła 250 szt./m 2. W przypadku wysiewu kłosków wysiewano 0,3 kg/poletko o powierzchni 19,5 m 2. Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14. Wyniki plonu ziarna mian pano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z pszenicą orkisz ozimą oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji pokazano w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) pano w tabeli 3. W roku 2015 doświadczenia z pszenicą orkisz ozimą zakładano w pierwszej połowie października. Wschy były dobre i wyrównane. Jesienne zahamowanie wegetacji notowano w III dekadzie listopada, jedynie w jednej lokalizacji (Ruska Wieś) na początku listopada. Zima była łagna, nie notowano żadnych strat po zimie. Data wiosennego ruszenia wegetacji była zróżnicowana w poszczególnych punktach doświadczalnych, początku marca w Tomaszowie Bol. do końca marca w Ruskiej Wsi. Doświadczenia z pszenicą orkisz ozimą zbierano na przełomie lipca i sierpnia. W roku 2015 średni plon kłosków (brutto) dla wszystkich badanych mian wyniósł średnio 65,9, przy zróżnicowaniu w poszczególnych miejscowościach 47,3 dt z ha w Tomaszowie Bol. do 93,3 w Nowej Wsi Ujskiej. Plon ziarna (netto) wyniósł średnio 50,8. Udział ziarna w plonie ogółem wynosił 72 dla miany Oberkulmer Rotkorn do 80 dla miany Rokosz Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)

4 - 4 - Tabela 1 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Rok zarejestrowania Howca Materiał siewny zdolność kiełkowania () masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion lub ilość kłosków Rokosz 2012 HR Strzelce szt./m 2 2 Oberkulmer Rotkorn CCA 3 Zollernspelz CCA Erbengemeinschaft Dr. Hans Rolf Späth Südwestdeutsche Saatzucht GmbH & Co. KG Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy ,3 kg/19,5 m ,3 kg/19,5 m 2 Kol. 2: CCA miana ze Wspólnotowego katalogu mian roślin rolniczych, niezarejestrowana w Polsce Kol. 3: HR Strzelce Howla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR Kol. 5: - brak danych

5 - 5 - Tabela 2 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2015 Wyszczególnienie Ruska Wieś Nowa Wieś Ujska Sulejów Tomaszów Bol. Węgrzce Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Odczyn gleby (ph w KCl) 6,5 6,1 6,1 6,5 6,6 Przedplon OWZJ RZPO RZPO PSZO PSZJ Zaprawianie nasion Herbicydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg trzeci zabieg Insektycydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O K 2 O N razem N jesień N wiosna Nawożenie dolistne: - jeden zabieg 2.06 Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschy Krzewienie - jesień Krzewienie - wiosna Jesienne zahamowanie wegetacji Wiosenne ruszenie wegetacji Strzelanie w źdźbło Kłoszenie Dojrzałość woskowa Dojrzałość pełna Zbiór Kol. 2-6: OWZJ owies jary, PSZJ pszenica jara, PSZO pszenica ozima, RZPO rzepak ozimy; data: dzień/miesiąc

6 - 6 - Tabela 3 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2014/2015 Lp. SDOO\ZDOO IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII 1 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) suma opadów (mm) 1 Ruska Wieś Nowa Wieś Ujska Sulejów Tomaszów Bol Węgrzce Ruska Wieś 14,3 8,2 2,5-1,4-0,7-0,8 4,5 7,7 11,7 15,2 17,7 20,6 7 Nowa Wieś Ujska 14,9 10,5 5,0 1,0 1,5 0,7 4,6 7,9 11,8 15,2 18,6 21,7 8 Sulejów 14,3 9,5 5,1 0,1 0,5 0,2 4,3 7,3 12,5 16,2 19,9 22,0 9 Tomaszów Bol. 14,7 10,8 5,4 2,1 2,0 0,6 4,6 7,3 11,8 15,0 19,3 21,8 10 Węgrzce 15,6 10,0 6,1 0,9 1,2 0,6 5,4 9,2 13,3 17,3 21,0 21,8 Tabela 4 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Plon kłosków mian w miejscowościach. Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Ruska Wieś Nowa Wieś Ujska Sulejów Tomaszów Bol. Węgrzce Wzorzec 70,1 93,3 59,1 47,3 59,4 1 Rokosz 68,3-1, ,8-7, ,6 1, ,0 3, ,2-14, Oberkulmer Rotkorn 62,0-8, ,3 1, ,0-10, ,8-8, ,6 2, Zollernspelz 80,1 10, ,8 6, ,8 8, ,2 4, ,3 11,9 120 NIR 9,3 6,4 7,9 4,2 10,1 NIR 13,2 6,8 13,3 8,9 17,0 Kol. 1: wzorzec wszystkie badane miany Kol. 3,6,9,12,15: chylenia w

7 - 7 - Tabela 5 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Udział ziarna w plonie kłosków w miejscowościach (). Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Ruska Wieś Nowa Wieś Ujska Sulejów Tomaszów Bol. Węgrzce Rokosz 90,2 77,9 97,1 60,1 73,2 2 Oberkulmer Rotkorn 72,3 73,0 75,0 62,0 77,3 3 Zollernspelz 74,6 79,4 75,4 81,0 79,2 Tabela 6 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Plon ziarna mian w miejscowościach. Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Ruska Wieś Nowa Wieś Ujska Sulejów Tomaszów Bol. Węgrzce Wzorzec 55,4 71,6 48,9 32,3 45,7 1 Rokosz 61,6 6, ,8-4, ,9 10, ,7-1, ,1-12, Oberkulmer Rotkorn 44,8-10, ,8-2, ,8-12, ,0-8, ,6 1, Zollernspelz 59,8 4, ,2 7, ,1 2, ,3 9, ,5 10,7 123 Kol. 1: wzorzec wszystkie badane miany Kol. 3,6,9,12,15: chylenia w

8 - 8 - Tabela 7 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Plon kłosków/ziarna mian. Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Plon kłosków (brutto) Udział ziarna w plonie ogółem Plon ziarna (netto) Wzorzec 65,9 50,8 1 Rokosz 62,2-3, ,7 50,2-0, Oberkulmer Rotkorn 61,2-4, ,9 44,4-6, Zollernspelz 74,2 8, ,9 57,8 7,0 114 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec wszystkie badane miany Kol. 3,7: chylenia w Tabela 8 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Porażenie mian przez choroby (chylenia, skala 9 o ). Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Choroby pstawy źdźbła (kompleks) Mączniak prawdziwy Rdza brunatna Septoriozy liści Wzorzec 8,1 7,0 7,2 6,1 1 Rokosz -1,4-0,1-0,4 0,3 2 Oberkulmer Rotkorn 0,9-0,6 0,0-0,6 3 Zollernspelz 0,6 0,7 0,4 0,4 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec wszystkie badane miany Kol. 5: septoriozy liści Septoria tritici i Stagonospora norum Tabela 9 PSZENICA ORKISZ OZIMA. Ważniejsze cechy rolnicze mian (chylenia ). Rok zbioru 2015 Lp. Odmiana Wysokość roślin w fazie dojrz. mlecznej Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej Masa 1000 ziaren cm skala 9 o liczba dni g Wzorzec 120 8,7 7, ,0 1 Rokosz -8 0,3-0,5 0,0 0,5-8,9 2 Oberkulmer Rotkorn 19-0,7-0,1 0,0-0,5 5,6 3 Zollernspelz -11 0,3 0,5 0,0 0,5 3,2 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec wszystkie badane miany