rejestrowych oraz wyników PDO z roku zbioru R - odmiana wstępnie rekomendowana, na podstawie dwuletnich wyników doświadczeń

Transkrypt

1 3. Pszenżyto ozime oprac. mgr inż. Iwona Michalska Pszenżyto ozime ma znaczący udział w strukturze zasiewów, dzięki dużemu potencjałowi plonowania oraz dobrej wartości pokarmowej, staje się coraz bardziej konkurencyjne dla innych gatunków zbóż. Ziarno pszenżyta zawiera więcej białka niż ziarno żyta, jest bardziej strawne od ziarna pszenicy oraz ma w składzie bardziej korzystne aminokwasy (duży udział lizyny). W 2018 roku do Krajowego Rejestru dopisano dwie odmiany Belcanto i Toro, obecnie w rejestrze znajduje się 49 odmian pszenżyta ozimego. Dzięki opracowanym wynikom z doświadczeń woj. łódzkiego rolnik ma możliwość indywidualnego określenia preferencji przy wyborze odmiany do możliwości swojego gospodarowania. Wyniki doświadczeń wskazują na zróżnicowanie odmian pod względem plonowania. W doświadczeniach porejestrowych w sezonie 2016/2017 badano 17 odmian pszenżyta ozimego. W opracowaniu wykorzystano wyniki z doświadczeń dwuczynnikowych z ZDOO Lućmierz, SDOO Sulejów i HR Strzelce. Doświadczenia prowadzono na dwóch, zróżnicowanych poziomach agrotechniki: podstawowym (a 1 ) i intensywnym (a 2 ). Poziom a 2 różnił się od a 1 zastosowaniem nawożenia azotowego wyższego o 40 kg/ha, fungicydów (2 zabiegi) wraz z nawozami dolistnymi i regulatora wzrostu (1 zabieg). Na poziomie a 1 zastosowano kg/ha, natomiast na poziomie a 2 odpowiednio 40 kg/ha więcej. Wielkość dawek nawożenia fosforem i potasem ustalono w oparciu o zasobność gleby. Plon ziarna określa wartości komponentów jego struktury, wyznacznikiem tych parametrów są warunki siedliska oraz agrotechnika. W tabeli 4 przedstawiono plonowanie pszenżyta ozimego w roku 2017 dla poszczególnych miejscowości. Plon ziarna na przeciętnym poziomie agrotechniki wyniósł średnio dla miejscowości od 73,6 dt/ha do 101,5 dt/ha. Efekt zastosowania intensywnej technologii w sezonie 2016/2017 wyniósł od 90,2 dt/ha w Lućmierzu do 129,4 dt/ha w Strzelcach. Plon ziarna pszenżyta ozimego w % wzorca, z trzech miejscowości, na dwóch poziomach agrotechniki uwzględniono w tabeli 5. Średni plon badanych odmian w 3-leciu wyniósł 82,2 dt/ha na przeciętnym poziomie a 1 i 98,4 dt/ha na wysokim a 2 poziomie agrotechniki. W sezonie na obu poziomach agrotechniki dobrze plonowała odmiana Borowik i Meloman, średni plon z dwóch lat najlepszy był u odmiany Lombardo i Panteon. W tabeli 6 zestawiono porażenie odmian ważniejszymi rolniczo chorobami. Szczegółową ocenę nasilenia chorób przeprowadzono na przeciętnym a 1 poziomie agrotechniki. Największe różnice odmianowe występowały w odporności na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści. Dużą wrażliwością na grzyba Blumeria graminis charakteryzowała się odmiana Fredro, Witon i Lombardo. Odmiana Trefl i Meloman wykazały największą odporność na tego patogena. Rdza brunatna i septorioza liści uwidoczniła się u odmiany Fredro i Witon. Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem, wysokość roślin i masę tysiąca ziaren określono dla dwóch poziomów agrotechnicznych, liczbową charakterystykę przedstawiono w tabeli 7. W ocenie laboratoryjnej masa tysiąca ziaren odmian Borowik, Avokado i Subito charakteryzowały się ziarnem najbardziej dorodnym, zaś odmiana Witon, Tomko i Panteon posiadały ziarno drobniejsze. System PDO to transfer wiedzy o odmianach do praktyki rolniczej oraz inicjowanie i prowadzenie badań odmianowych, uwzględniających bieżące wyzwania rolnictwa i sektora hodowlano-nasiennego. Oszczędności na materiale siewnym to elementarny błąd agrotechniczny, bowiem rezygnacja z wymiany materiału siewnego przynosi często skutek przeciwny niż zamierzona oszczędność. Dzięki odnawianiu materiału siewnego zwyżki plonów mogą sięgać kilkunastu procent, poza tym należy pamiętać, że materiał siewny ma parametry jakościowe, niezbędne do wykorzystania w paszy. Błędu związanego z wyborem odmiany łatwo uniknąć korzystając z Listy Odmian Zalecanych (LOZ), w woj. łódzkim kreacjami pszenżyta ozimego zalecanymi do uprawy są: 1. Avokado R 4. Meloman 7. Subito 2. Borowik 5. Panteon 8. Trapero 3. Lombardo 6. Rotondo 9. Trefl R - odmiana wstępnie rekomendowana, na podstawie dwuletnich wyników doświadczeń rejestrowych oraz wyników PDO z roku zbioru 2017.

2 Tabela 1. Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2017 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce Fredro 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 2 Borowik Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 3 Subito DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 4 Tomko 2012 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 5 Meloman Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 6 Rotondo DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 7 Witon 2002 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 8 Lombardo Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8, Warszawa 9 Panteon Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 10 Trapero DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 11 Trefl Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 12 Avokado R DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 13 Festino 2016 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8, Warszawa 14 Kasyno 2016 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, Kościan 15 Rufus 2016 Saaten - Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70, Wągrowiec 16 Sekret 2016 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20, Strzelce 17 Temuco 2016 Syngenta Polska sp. z o.o., ul. Szamocka 8, Warszawa R - odmiana wstępnie rekomendowana.

3 Tabela 2. Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2017 Miejscowość Lućmierz Sulejów Strzelce Powiat Zgierski Piotrkowski Kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni dobry pszenny dobry pszenny bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b III b III b ph gleby w KCl 5,9 6,0 6,5 Przedplon groch siewny rzepak ozimy jęczmień jary Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada nasion (szt/m 2 ) Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Agroleaf Crop 5 kg Plonvit Opty 4 l Tytanit 0,3 l Plonvit Kali 2 kg Basfoliar 6 l Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Domnic 060 FS Domnic 060 FS Kinto Duo 080 FS Herbicyd Komplet 560 SC 0,5 l Mustang 306 SE + Atlantis 12 OD 0,45 l Legato Plus 600 SC 1,5 l Axial 50 EC 0,6 l + 0,9 l Mustang 306 SE 0,6 l Insektycyd Fury 100 EW 0,1 l Pyrinex 480 EC 0,6 l Pyrinex 480 EC 0,7 l (tylko na poziomie a 2 ) Fungicyd pierwszy zabieg Soligor 425 EC 0,8 l Soligor 425 EC 0,7 l Capalo 337,5 SE 1,5 l Fungicyd drugi zabieg Falcon 460 EC 0,6 l Prosaro 250 EC 1 l Osiris 65 EC 1,5 l Regulator wzrostu Cerone 480 SL 1 l Cerone 480 SL 1 l Medax Top 350 SC 0,4 l Moddus 250 EC 0,4 l

4 Tabela 3. Pszenżyto ozime. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2017 Lućmierz Sulejów Strzelce Lp. Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,8 8,6 9,0 2 Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 7,7 8,6 9,0 3 Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości 7 (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 mlecznej 8 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 9,0 9,0 7,8 8,3 9,0 9,0 9 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 7,1 9,0 6,2 8,4 6,1 8,8 10 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 7,4 9,0 7,7 9,0 9,0 9,0 11 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 6,6 7,3 6,3 7,9 7,1 7,8 12 Porażenie przez septoriozę plew (skala 9 o ) 8,0 9,0 8,3 8,9 13 Masa 1000 ziaren (g) 45,0 46,9 44,9 46,9 42,0 47,5 14 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,0 13,3 11,9 12,6 13,6 13,6 15 Plon ziarna (dt z ha) 73,6 90,2 94,6 117,3 101,5 129,4 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian. a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki. Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny.

5 Tabela 4. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2017 Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Lućmierz Sulejów Strzelce Lućmierz Sulejów Strzelce Wzorzec, dt z ha 73,6 94,6 101,5 90,2 117,3 129,4 1 Fredro Borowik Subito Tomko Meloman Rotondo Witon Lombardo Panteon Trapero Trefl Avokado Festino Kasyno Rufus Sekret Temuco Wzorzec wszystkie badane odmiany.

6 Tabela 5. Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2017, 2016, 2015, Plon ziarna w % wzorca Poziom a Lp. Odmiana Mrozoodporność 1 Poziom a 2 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 89,9 71,7 85,0 82,2 112,3 81,1 101,8 98,4 1 Fredro 4, Borowik Subito 5, Tomko Meloman 5, Rotondo 5, Witon 5, * * 8 Lombardo * * 9 Panteon * * 10 Trapero * * 11 Trefl * * 12 Avokado 5, Festino Kasyno 5, Rufus 4, Sekret 5, Temuco 4, Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany * - średnia z dwóch lat.

7 Tabela 6. Pszenżyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Liczba Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Lp. Odmiana lat badań Wzorzec, (skala 9 o ) 6,5 6,8 8,0 8,4 7,5 7,2 8,2 8,5 1 Fredro 3-3,3-1,8-0,7-0,1-1,2-0,6 0,8 0,3 2 Borowik 3 0,0-0,2 0,1-0,2 0,5 0,4-0,9-0,7 3 Subito 3-0,8-0,3 0,1-0,1-1,0-0,7-0,4-0,1 4 Tomko 3 0,0-0,5 0,5 0,1 0,3 0,1 0,3 0,4 5 Meloman 3 1,4 1,1 0,6 0,4 0,8 0,5-0,2 0,1 6 Rotondo 3 0,4 0,6 0,5 0,1 0,0 0,0 0,8 0,5 7 Witon 2-1,8-1,7* -0,9-0,3* -0,7 0,0* -0,9-0,8* 8 Lombardo 2-1,1-0,5* -1,5-0,7* -0,7 0,0* 0,6 0,4* 9 Panteon 2 0,9 0,5* 0,1-0,1* -0,7-0,4* -0,7-0,7* 10 Trapero 2 0,4 0,1* 0,3 0,2* 1,0 0,6* -0,7-0,5* 11 Trefl 2 1,5 1,2* 0,3 0,2* 0,8 0,7* 0,8 0,6* 12 Avokado 1 0,7 0,5-0,7 0,8 13 Festino 1 0,5 0,3 0,0-0,2 14 Kasyno 1 0,9 0,0 0,3-0,2 15 Rufus 1-1,3-0,5-0,5-0,4 16 Sekret 1 0,9 0,3 1,3 0,6 17 Temuco 1 0,5 0,3 0,5-0,2 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec - wszystkie badane odmiany. * średnia z dwóch lat.

8 Tabela 7. Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2017, Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziaren w fazie Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) (g) dojrzałości mlecznej badań Wzorzec Poziom agrotechniki a 1 9,0 8,7 8,6 7, ,0 43,9 1 Fredro 3 0,0 0,0 0,1-0, ,1-0,2 2 Borowik 3 0,0-0,5 0,4-0, ,2 6,8 3 Subito 3 0,0 0,1-0,4-0, ,9 0,7 4 Tomko 3 0,0 0,2 0,4 0, ,4-2,9 5 Meloman 3 0,0 0,1-0,1 0, ,5 0,7 6 Rotondo 3 0,0 0,3-0,1 0, ,4 0,8 7 Witon 2 0,0 0,3* 0,1 0,4* 2 0* -5,3-5,0* 8 Lombardo 2 0,0-0,1* -0,3 0,1* -5-6* 0,0 1,0* 9 Panteon 2 0,0-0,5* -0,1-0,6* 4 4* -2,6-1,5* 10 Trapero 2 0,0 0,2* -0,1-0,1* 7 5* -1,2-2,0* 11 Trefl 2 0,0 0,3* -0,1-0,1* 3 2* 2,4 2,4* 12 Avokado 1 0,0-0,3-0,3 5,6 13 Festino 1 0,0 0,4 0,4-0,6 14 Kasyno 1 0,0-0,3-0,3 4,4 15 Rufus 1 0,0-0,3-0,3-2,4 16 Sekret 1 0,0 0,4 0,4-4,4 17 Temuco 1 0,0 0,4 0,4-3,2 Liczba doświadczeń

9 cd tabeli 7 Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie przed zbiorem dojrzałości mlecznej Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec Poziom agrotechniki a 2 9,0 8,8 8,8 8, ,1 44,7 1 Fredro 3 0,0 0,2 0,2 0, ,9 0,5 2 Borowik 3 0,0-0,4 0,2-0, ,8 6,6 3 Subito 3 0,0 0,2-0,4-0, ,6 0,8 4 Tomko 3 0,0 0,2-0,1 0, ,8-2,7 5 Meloman 3 0,0 0,0-0,3 0, ,5 0,0 6 Rotondo 3 0,0 0,2-0,1 0, ,8 1,3 7 Witon 2 0,0 0,2* 0,1 0,3* 0-1* -3,3-3,9* 8 Lombardo 2 0,0 0,0* 0,1-0,2* -7-5* 3,1 3,5* 9 Panteon 2 0,0-0,2* -0,1 0,0* 5 5* -0,9-0,6* 10 Trapero 2 0,0 0,2* -0,3-0,2* 4 4* -1,5-2,3* 11 Trefl 2 0,0 0,2* 0,1 0,1* 1 0* 1,2 0,5* 12 Avokado 1 0,0-0,1 11 6,0 13 Festino 1 0,0 0,2-4 -3,6 14 Kasyno 1 0,0-0,1-5 5,4 15 Rufus 1 0,0-0,1-5 -3,4 16 Sekret 1 0,0 0,2 2-3,7 17 Temuco 1 0,0 0,2-8 -5,1 Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec - wszystkie badane odmiany. * średnia z dwóch lat.