Wyniki doświadczeń odmianowych MIESZANKI ZBOŻOWE JARE

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych MIESZANKI ZBOŻOWE JARE (jęczmień, owies zwyczajny) 2018 Słupia Wielka 2018

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr inż. Aneta Popek Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10

3 MIESZANKI ZBOŻOWE JARE (jęczmień, owies zwyczajny) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z jęczmieniem jarym i owsem zwyczajnym jarym w siewie czystym i w mieszankach dwuodmianowych. Wiosną 2018 roku założono pięć doświadczeń (rys.1), w których oceniano sześć odmian w siewie czystym i dziewięć mieszanek dwuodmianowych. Wszystkie doświadczenia zostały przyjęte do syntezy. W roku 2018 doświadczenia realizowano z nowym zestawem odmian jęczmienia (Airway, Rubaszek, Teksas) oraz owsa (Bingo, Kozak, Romulus) w siewie czystym oraz mieszankach dwuodmianowych. Wyniki są dostępne na stronie internetowej IHAR PIB. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z mieszankami zbożowymi jarymi (jęczmień, owies zwyczajny) Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 m 2 w Słupi Jedrzejowskiej, 15,4 m 2 w Krzyżewie i 16,5 m 2 w pozostałych trzech punktach. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla odmian w siewie czystym wynosiła 300 szt./m 2 dla odmian jęczmienia i 450 szt./m 2 dla odmian owsa, natomiast udział komponentów w mieszankach wynosił połowę tych wielkości (150 i 225 szt./m 2 ). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej krajowej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z jęczmieniem jarym i owsem zwyczajnym jarym oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji przedstawiono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W roku 2018 doświadczenia zakładano 10 i 11 kwietnia. Wschody były na ogół dobre i wyrównane; notowano je w II i III dekadzie kwietnia. Wzrost zbóż przebiegał w zróżnicowanych warunkach termicznych i wilgotnościowych, z reguły przy braku dostatecznego uwilgotnienia gleby oraz w wysokiej temperaturze już od wczesnej wiosny. Powyższe warunki pogodowe przyspieszyły wzrost i rozwój roślin. Latem występowały burze połączone z silnymi wiatrami, skutkujące niewielkim wyleganiem roślin i osypywaniem ziaren. Doświadczenia zebrano w sprzyjających warunkach atmosferycznych w III dekadzie lipca lub I dekadzie sierpnia. W roku 2018 średni plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł 67,2 dt z ha, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 52,3 dt z ha w Nowym Lublińcu do 100,4 dt z ha w Słupi. Średni plon odmian w siewie czystym wyniósł 65,9 dt z ha, natomiast plon mieszanek 68,0 dt z ha. Plon mieszanek był wyższy od średniego plonu odmian w siewie czystym o 2,1 dt z ha. Najwyższy plon uzyskano dla mieszanek Airway + Kozak, Rubaszek + Bingo (70,2 i 69,6 dt z ha), a spośród odmian w siewie czystym były to: owies Kozak i Romulus (72,2 i 68,3 dt z ha), jęczmień Rubaszek (64,7 dt z ha). Najgorzej plonowały natomiast odmiany w siewie czystym jęczmień Teksas i Airway (60,7 i 63,1 dt z ha) Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)

4 Tabela 1 Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2018 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) Airway jęczmień 2017 Nordic Seed 99 54, Rubaszek jęczmień 2014 HR Smolice 95 53, Teksas jęczmień 2017 HR Strzelce , Bingo owies 2009 HR Strzelce 96 46, Kozak owies 2017 HR Strzelce 96 41, Romulus owies 2016 DANKO HR 96 36,0 450 Mieszanka Skrót nazwy mieszanki 7 Airway + Bingo Air+Bin Airway + Kozak Air+Koz Airway + Romulus Air+Rom Rubaszek + Bingo Rub+Bin Rubaszek + Kozak Rub+Koz Rubaszek + Romulus Rub+Rom Teksas + Bingo Tek+Bin Teksas + Kozak Tek+Koz Teksas + Romulus Tek+Rom Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 5 Kol. 3: HR Smolice - "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR", Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.

5 Tabela 2 Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2018 Wyszczególnienie Krzyżewo Kościelna Wieś Lućmierz Słupia Nowy Lubliniec Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Odczyn gleby (ph w KCl) 5,4 5,8 5,9 6,0 5,6 Przedplon GRS KUZ ZIK GRS RZPO Zaprawianie nasion Herbicydy (data): - pierwszy zabieg Insektycydy (data): - pierwszy zabieg drugi zabieg Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O K 2 O N razem N przedsiewnie N pogłównie Nawożenie dolistne: - pierwszy zabieg drugi zabieg Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Krzewienie Strzelanie w źdźbło Kłoszenie/wiechowanie Dojrzałość woskowa Dojrzałość pełna Zbiór Kol. 2-6: GRS groch siewny, KUZ kukurydza, RZPO rzepak ozimy, ZIK ziemniak; data: dzień/miesiąc

6

7 Tabela 3 Dane meteorologiczne. Rok zbioru 2018 SDOO/ZDOO Miesiąc III IV V VI VII VIII suma opadów (mm) 1 Krzyżewo Kościelna Wieś Lućmierz Słupia Nowy Lubliniec średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Krzyżewo -4,6 13,1 17,5 16,8 20,8 20,1 2 Kościelna Wieś 0,3 14,0 17,3 20,0 20,3 21,8 3 Lućmierz -0,7 14,3 17,4 18,6 20,0 20,1 4 Słupia -1,5 12,1 16,1 18,3 18,3 19,6 5 Nowy Lubliniec -3,5 12,8 16,2 17,6 19,3 19,7

8 Tabela 4 Plon ziarna w miejscowościach. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Krzyżewo Kościelna Wieś Lućmierz Słupia Nowy Lubliniec dt z ha Wzorzec 53,9 71,6 54,9 100,1 48,9 1 Airway 54,2 71,8 53,4 94,5 41,7 2 Rubaszek 55,0 72,6 57,9 103,0 34,8 3 Teksas 50,1 71,0 53,9 94,1 34,3 4 Bingo 48,9 69,2 52,0 101,9 60,1 5 Kozak 55,1 75,1 60,6 105,9 64,1 6 Romulus 59,9 70,3 51,7 101,2 58,6 7 Air+Bin 58,7 69,6 58,8 100,2 58,8 8 Air+Koz 54,9 69,6 63,5 99,2 63,9 9 Air+Rom 56,2 71,9 50,0 100,0 49,6 10 Rub+Bin 54,0 68,8 64,7 102,9 57,7 11 Rub+Koz 51,8 71,0 61,0 102,1 42,6 12 Rub+Rom 57,9 69,8 56,7 101,4 57,3 13 Tek+Bin 53,2 74,5 54,4 100,1 53,0 14 Tek+Koz 56,1 74,0 60,2 99,2 54,7 15 Tek+Rom 55,7 70,8 57,6 99,7 53,8 NIR przy α = 0,05 (dt) 3,3 4,9 2,6 4,5 2,9 % wzorca 16 Airway Rubaszek Teksas Bingo Kozak Romulus Air+Bin Air+Koz Air+Rom Rub+Bin Rub+Koz Rub+Rom Tek+Bin Tek+Koz Tek+Rom NIR przy α = 0,05 (%) 6,0 6,9 4,5 4,5 5,5 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6)

9 Tabela 5 Plon ziarna. Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty Plon ziarna teoretyczny Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha odch. % % dt z ha odch. wzorca wzorca dt z ha % Wzorzec, dt z ha 65,9 65,9 1 Airway 63,1-2, ,1 2 Rubaszek 64,7-1, ,7 3 Teksas 60,7-5, ,7 4 Bingo 66,4 0, ,4 5 Kozak 72,2 6, ,2 6 Romulus 68,3 2, ,3 7 Air+Bin 69,2 3, ,8-1,1 98 4, Air+Koz 70,2 4, ,6 1, , Air+Rom 65,5-0, ,7-0, , Rub+Bin 69,6 3, ,5-0,3 99 4, Rub+Koz 65,7-0, ,4 2, , Rub+Rom 68,6 2, ,5 0, , Tek+Bin 67,0 1, ,5-2,4 96 3, Tek+Koz 68,8 2, ,4 0, , Tek+Rom 67,5 1, ,5-1,4 98 3,0 105 Liczba doświadczeń 5 5 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6) Kol. 3,6: odchylenia od wzorca w dt z ha Kol. 5: dla odmian 1-6 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 5-7: plon mieszanki wyliczony jako średnia plonu komponentów w siewie czystym Kol. 8: kol. 2 - kol. 5 Kol. 9: kol. 2/kol. 5*100%

10 Tabela 6 Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Rdza jęczmienia Rdza owsa Ciemnobrunatna plamistość Plamistość siatkowa Helmintosporioza owsa Wzorzec 7,4 7,4 7,7 7,2 7,6 1 Airway 0,0-0,2-0,8 2 Rubaszek 0,0-0,3 0,5 3 Teksas 0,0 0,6 0,3 4 Bingo 0,0-0,2 5 Kozak 0,2 0,1 6 Romulus -0,2 0,1 7 Air + Bin 7a Air (Air+ Bin) 0,2-0,4-0,6 7b Bin (Air+ Bin) 0,2 0,7 8 Airway + Kozak 8a Air (Air+Koz) 0,6-0,4-0,1 8b Koz (Air+Koz) 0,2 0,2 9 Airway + Romulus 9a Air (Air+Rom) 0,4-0,2-0,4 9b Rom (Air+Rom) 0,3 0,3 10 Rubaszek + Bingo 10a Rub (Rub+Bin) 0,2-0,4-0,1 10b Bin (Rub+Bin) 0,1 0,8 11 Rubaszek + Kozak 11a Rub (Rub+Koz) 0,4-0,6 0,2 11b Koz (Rub+Koz) 0,1 0,3 12 Rubaszek + Romulus 12a Rub (Rub+Rom) 0,0-0,2 0,5 12b Rom (Rub+Rom) 0,3 0,4 13 Teksas + Bingo 13a Tek (Tek+Bin) 0,3 0,2 0,3 13b Bin (Tek+Bin) 0,1 0,2 14 Teksas + Kozak 14a Tek(Tek+Koz) 0,2 0,1 0,2 14b Koz (Tek+Koz) 0,2 0,2 15 Teksas + Romulus 15a Tek (Tek+Rom) 0,1 0,3 0,7 15b Rom (Tek+Rom) 0,2 0,7 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6); skróty: Air + Bin oznacza oceny mieszanki Airway + Bingo, Air (Air + Bin) oznacza oceny odmiany Airway w mieszańce Airway + Bingo, Bin (Air + Bin) oznacza oceny odmiany Bingo w mieszance Airway + Bingo, itd.

11 Tabela 7 MIESZANKI ZBOŻOWE JARE jęczmień i owies zwyczajny. Ważniejsze cechy rolnicze odmian i mieszanek (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej Liczba kłosów /wiech produkcyjnych cm skala 9 o liczba dni szt./m Wzorzec 79 6, Airway -12 0,4 0,5-1, Rubaszek -14 0,5 0,0-2, Teksas -13-0,1 1,0-2, Bingo 10 0,5-2,0 1, Kozak 17-0,2-1,0 2, Romulus 12-1,1 1,5 2, Air+ Bin 0,6 7a Air (Air+ Bin) -12 0,0-1, b Bin (Air+ Bin) 7-1,5 1, Airway + Kozak 0,3 8a Air (Air+Koz) -10 0,5-1, b Koz (Air+Koz) 12-0,5 2, Airway + Romulus -0,6 9a Air (Air+Rom) -11 0,5-1, b Rom (Air+Rom) 8 2,0 2, Rubaszek + Bingo 0,6 10a Rub (Rub+Bin) -14 0,0-2, b Bin (Rub+Bin) 10-2,0 1, Rubaszek + Kozak 0,6 11a Rub (Rub+Koz) -14 0,0-2, b Koz (Rub+Koz) 9-0,5 2, Rubaszek + Romulus 0,0 12a Rub (Rub+Rom) -15 0,0-2, b Rom (Rub+Rom) 14 2,0 2, Teksas + Bingo 0,5 13a Tek (Tek+Bin) -16 1,0-2, b Bin (Tek+Bin) 7-2,0 2, Teksas + Kozak 0,5 14a Tek( Tek+Koz) -13 1,0-2, b Koz (Tek+Koz) 14-1,0 2, Teksas + Romulus -1,0 15a Tek (Tek+Rom) -14 1,5-2, b Rom (Tek+Rom) 14 2,0 2,0 212 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-6); skróty: Air + Bin oznacza oceny mieszanki Airway + Bingo, Air (Air + Bin) oznacza oceny odmiany Airway w mieszańce Airway + Bingo, Bin (Air + Bin) oznacza oceny odmiany Bingo w mieszance Airway + Bingo, itd. Kol. 6: wartości rzeczywiste