Wyniki doświadczeń odmianowych MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE (jęczmień, pszenżyto, groch siewny, łubin wąskolistny) 2018 Słupia Wielka 2018

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracował mgr inż. Andrzej Najewski Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Zadanie Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe. COBO 2018 n. 10

3 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE (jęczmień, pszenżyto, groch siewny, łubin wąskolistny) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń ze zbożami jarymi (jęczmień, pszenżyto) i roślinami bobowatymi grubonasiennymi (groch siewny, łubin wąskolistny) w siewie czystym i ch, z roku Założono cztery doświadczenia, w których oceniano siedem odmian w siewie czystym i osiem mieszanek. Wszystkie założone doświadczenia zostały przyjęte do serii rocznej. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z mi zbożowo-bobowatymi jarymi Doświadczenia polowe prowadzono według ramowych metodyk 1,2) oraz wytycznych dotyczących prowadzenia obserwacji i pomiarów dla mieszanek międzygatunkowych. Założono je jako jednoczynnikowe, w układzie losowanych bloków kompletnych, w trzech powtórzeniach. Nie stosowano żadnych środków ochrony roślin. Chwasty przerastające łan usuwano ręcznie. Nawożenie fosforem i potasem było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków. W dwóch doświadczeniach zastosowano tylko przedsiewne nawożenie azotem w ilości kg N/ha, natomiast w dwóch kolejnych lokalizacjach oprócz nawożenia 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec ) Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO) roślin uprawnych. 1. Rośliny rolnicze Strączkowe. Słupia Wielka 1998, Wydanie I. przedsiewnego w ilości kg N/ha dla wszystkich obiektów zastosowano również nawożenie pogłówne zbóż w dawce kg N/ha oraz nawożenie pogłówne mieszanek zbożowo-bobowatych w dawce kg N/ha. Nie stosowano natomiast pogłównego nawożenia łubinów i grochu. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 lub 16,5 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 nasion i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsadę nasion dla odmian w siewie czystym i dla komponentów mieszanek podano w tabeli 1. W ch zbożowo-bobowatych udział zbóż wynosił 40% obsady w siewie czystym, a roślin bobowatych 60%. W mieszance trójodmianowej grochu udział poszczególnych odmian był jednakowy. Plon nasion i masę 1000 nasion przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu nasion podano w postaci średniej krajowej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z mi zbożowobobowatymi oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji przedstawiono w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W roku 2018 doświadczenia zakładano dość późno, w III dekadzie kwietnia. Wschody były na ogół dobre i wyrównane. W trakcie dalszej wegetacji roślin warunki były dość zróżnicowane w poszczególnych doświadczeniach. W Kościelnej Wsi i Jeleniej Górze odnotowano małą ilość opadów i wysokie temperatury, z kolei w Słupi znaczne opady wystąpiły w lipcu. W Dukli warunki pogodowe były raczej korzystne, jedynie na przełomie maja i czerwca odczuwalny był niedobór opadów. Zbioru doświadczeń dokonano w II dekadzie sierpnia, jednie w Kościelnej Wsi 30 lipca. Średni plon nasion odmian badanych w siewie czystym wynosił 28,9 dt z ha, przy dość dużym zróżnicowaniu w poszczególnych punktach doświadczalnych (od 19,8 dt z ha w Jeleniej Górze do 48,6 dt z ha w Słupi). Spośród badanych odmian i mieszanek najwyższy plon uzyskały zboża w siewie czystym (Teksas i Sopot), następnie mieszanki pszenżyta z łubinem (Sopot + Samba). Mieszanka z udziałem trzech odmian grochu plonowała nieco wyżej niż poszczególne jej komponenty.

4 Najniższy plon w tym doświadczeniu uzyskała odmiana grochu siewnego Olimp. Ocena struktury plonu wykazała, że w ch zbożowo-bobowatych przeważały zboża. W ch dwuodmianowych jęczmienia z grochem udział komponentu zbożowego wynosił 57-72%, natomiast w ch jęczmienia z łubinem i pszenżyta z łubinem udział zbóż był wyższy i wynosił 69-76% Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 5 oznacza stan średni (przeciętny) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny) Tabela 1 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2018 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) Teksas jęczmień 2017 HR Strzelce , Sopot pszenżyto 2015 DANKO HR 96 37, Batuta groch siewny 2009 DANKO HR Olimp groch siewny 2017 Poznańska HR Tytus groch siewny 2017 DANKO HR Roland łubin wąskolistny 2017 HR Smolice Samba łubin wąskolistny 2017 Poznańska HR Mieszanka Skrót nazwy mieszanki 8 Teksas + Batuta Tek+Bat Teksas + Olimp Tek+Oli Teksas + Tytus Tek+Tyt Teksas + Roland Tek+Rol Teksas + Samba Tek+Sam Sopot + Roland Sop+Rol Sopot + Samba Sop+Sam Batuta + Olimp + Tytus Bat+Oli+Tyt Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 4 Kol. 3: HR Strzelce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR; DANKO HR DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.; Poznańska HR Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o.; HR Smolice "Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR"

5 Tabela 2 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Warunki prowadzenia doświadczeń. Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2018 Wyszczególnienie Kościelna Wieś Jelenia Góra Słupia Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB Kompleks przydatności rolniczej gleb Odczyn gleby (ph w KCl) 5,8 5,8 6,1 6,0 Dukla Przedplon KUZ ZYZO JEZJ JEZJ Nawożenie mineralne (kg czystego składnika na 1 ha): - P 2 O K 2 O N Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew Wschody Krzewienie Strzelanie w źdźbło Kłoszenie Dojrzałość pełna Zbiór Kol. 2-5: przedplon: JEZJ jęczmień jary, KUZ kukurydza, ZYZO żyto ozime; data: dzień/miesiąc

6 Tabela 3 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Dane meteorologiczne. Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2018 SDOO/ZDOO Miesiąc III IV V VI VII VIII suma opadów (mm) 1 Kościelna Wieś Jelenia Góra Słupia Dukla średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 1 Kościelna Wieś 0,3 14,0 17,3 20,0 20,3 21,8 2 Jelenia Góra 0,6 12,6 16,1 18,3 18,7 19,1 3 Słupia -1,5 12,1 16,1 18,3 18,3 19,6 4 Dukla -4,4 11,3 15,2 17,3 17,1 19,8 Tabela 4 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Plon nasion w miejscowościach. Rok zbioru 2018 Kościelna Wieś Jelenia Góra Słupia Dukla dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca dt z ha % wzorca Wzorzec, dt z ha 26,1 19,8 48,6 21,2 1 Teksas 58, , , , Sopot 53, , , , Batuta 15,7 60 7, , , Olimp 12,3 47 7, , , Tytus 16, , , , Roland 16, , , , Samba 8, , , , Tek+Bat 38, , , , Tek+Oli 36, , , , Tek+Tyt 36, , , , Tek+Rol 35, , , , Tek+Sam 36, , , , Sop+ Rol 37, , , , Sop+Sam 38, , , , Bat+Oli+Tyt 15,4 59 7, , ,7 74 NIR przy α=0,05 (dt) 5,1 4,1 6,1 3,7 NIR przy α=0,05 (%) 16,9 17,0 11,2 17,5 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-7)

7 Tabela 5 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Plon nasion. Rok zbioru 2018 Plon ziarna rzeczywisty Plon ziarna teoretyczny Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha odch. % wzorca dt z ha odch. % wzorca dt z ha % Wzorzec, dt z ha 28,9 28,9 1 Teksas 48,5 19, ,5 2 Sopot 45,1 16, ,1 3 Batuta 20,0-8, ,0 4 Olimp 15,9-13, ,9 5 Tytus 21,7-7, ,7 6 Roland 25,2-3, ,2 7 Samba 26,0-2, ,0 8 Tek+Bat 38,5 9, ,3 5, , Tek+Oli 37,8 8, ,2 3, , Tek+Tyt 37,1 8, ,1 6, , Tek+ Rol 36,5 7, ,9 8, , Tek+Sam 38,7 9, ,3 8, , Sop+ Rol 37,3 8, ,2 6, , Sop+Sam 40,5 11, ,6 6, , Bat+Oli+Tyt 19,9-9, ,2-9,7 66 0,7 104 Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-7) Kol. 3,6: odchylenia od wzorca w dt z ha Kol. 5-7: plon mieszanki wyliczony jako średnia plonu komponentów w siewie czystym Kol. 5: dla odmian 1-7 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 8: kol. 2 - kol. 5 Kol. 9: kol. 2/kol. 5*100%

8 Tabela 6 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od wzorca, skala 9 o ). Rok zbioru 2018 Rdza jęczmienia Rdza żółta Brunatna plamistość liści (DTR) Plamistość siatkowa Rynchosporioza Wzorzec 4,2 3,3 6,0 7,3 6,6 1 Teksas 0,0 0,0-0,6 2 Sopot 0,0 0,0 1,2 3 Batuta 4 Olimp 5 Tytus 6 Roland 7 Samba 8 Tek+Bat 8a Tek (Tek+Bat) 0,3 0,3-0,1 8b Bat (Tek+Bat) 9 Tek+Oli 9a Tek (Tek+Oli) 1,0 0,3-0,8 9b Oli (Tek+Oli) 10 Tek+Tyt 10a Tek (Tek+Tyt) 0,7 0,5-0,3 10b Tyt (Tek+Tyt) 11 Tek+Rol 11a Tek (Tek+Rol) 0,7 0,3-0,1 11b Rol (Tek+Rol) 12 Tek+Sam 12a Tek (Tek+Sam) 0,7 0,3 0,9 12b Sam (Tek+Sam) 13 Sop+Rol 13a Sop (Sop+Rol) 2,0 0,0 1,8 13b Rol (Sop+Rol) 14 Sop+Sam 14a Sop (Sop+Sam) 1,3 0,3 2,8 14b Sam (Sop+Sam) 15 Bat+Oli+Tyt 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń

9 cd. tabeli 6 Ciemnobrunatna plamistość liści Głownia pyląca (szt./poletko) Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Wzorzec 7,7 6 7,3 7,0 7,8 1 Teksas 0,0 0-0,2 2 Sopot 0,0 0,0 0,1 3 Batuta 4 Olimp 5 Tytus 6 Roland 7 Samba 8 Tek+Bat 8a Tek (Tek+Bat) 0,0-3 -0,2 8b Bat (Tek+Bat) 9 Tek+Oli 9a Tek (Tek+Oli) 0,7-3 -0,5 9b Oli (Tek+Oli) 10 Tek+Tyt 10a Tek (Tek+Tyt) 0,3-2 0,2 10b Tyt (Tek+Tyt) 11 Tek+Rol 11a Tek (Tek+Rol) 0,0-4 -0,5 11b Rol (Tek+Rol) 12 Tek+Sam 12a Tek (Tek+Sam) -0,2-4 0,2 12b Sam (Tek+Sam) 13 Sop+Rol 13a Sop (Sop+Rol) 0,7 0,7 0,2 13b Rol (Sop+Rol) 14 Sop+Sam 14a Sop (Sop+Sam) 0,8 1,7 0,6 14b Sam (Sop+Sam) 15 Bat+Oli+Tyt 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń

10 cd. tabeli 6 Fuzaryjne więdnięcie Mączniak rzekomy Mączniak właściwy grochu Zgorzelowa plamistość Brunatna plamistość liści (łubiny) Wzorzec 7,2 7,5 4,6 6,8 8,2 1 Teksas 2 Sopot 3 Batuta -0,1-0,2 0,3 0,1 4 Olimp -1,2-0,7-0,3 0,4 5 Tytus -0,2 0,8-0,6-0,4 6 Roland 0,9-0,2 7 Samba 1,2 0,2 8 Tek+Bat 8a Tek (Tek+Bat) 8b Bat (Tek+Bat) 0,5 0,0 1,3-0,1 9 Tek+Oli 9a Tek (Tek+Oli) 9b Oli (Tek+Oli) -0,9 0,5 1,3-0,4 10 Tek+Tyt 10a Tek (Tek+Tyt) 10b Tyt (Tek+Tyt) -0,5 0,5 0,1-0,3 11 Tek+Rol 11a Tek (Tek+Rol) 11b Rol (Tek+Rol) 1,0 0,8 12 Tek+Sam 12a Tek (Tek+Sam) 12b Sam (Tek+Sam) 1,2 0,2 13 Sop+Rol 13a Sop (Sop+Rol) 13b Rol (Sop+Rol) 1,4 0,5 14 Sop+Sam 14a Sop (Sop+Sam) 14b Sam (Sop+Sam) 1,2 0,8 15 Bat+Oli+Tyt -0,2 0,8-0,3 0,1 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym; skróty: Tek+Bat oznacza oceny mieszanki Teksas+Batuta, Tek (Tek+Bat) oznacza oceny odmiany Teksas w mieszance Teksas+Batuta Bat (Tek+Bat) oznacza oceny odmiany Batuta w mieszance Teksas+Batuta,

11 Tabela 7 MIESZANKI ZBOŻOWO-BOBOWATE JARE. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru 2018 Wysokość roślin Liczba kłosów produkcyjnych, liczba roślin bobowatych Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej/po kwitnieniu Wyleganie przed zbiorem cm szt./m 2 skala 9 o Wzorzec 71 8,2 7,4 1 Teksas ,6 1,5 2 Sopot ,8 1,6 3 Batuta ,6-1,7 4 Olimp ,1-0,3 5 Tytus ,7-0,6 6 Roland ,6 0,2 7 Samba ,1-0,7 8 Tek+Bat 0,6 1,4 8a Tek (Tek+Bat) b Bat (Tek+Bat) Tek+Oli 0,8 1,6 9a Tek (Tek+Oli) b Oli (Tek+Oli) Tek+Tyt 0,5 1,4 10a Tek (Tek+Tyt) b Tyt (Tek+Tyt) Tek+Rol 0,6 1,5 11a Tek (Tek+Rol) b Rol (Tek+Rol) Tek+Sam -0,2 0,8 12a Tek (Tek+Sam) b Sam (Tek+Sam) Sop+Rol 0,8 1,6 13a Sop (Sop+Rol) b Rol (Sop+Rol) Sop+Sam 0,3 1,1 14a Sop (Sop+Sam) b Sam (Sop+Sam) Bat+Oli+Tyt ,1-0,8 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń Kol. 3: wartości rzeczywiste

12 cd. tabeli 7 Data początku kwitnienia Data końca kwitnienia Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej liczba dni Wzorzec Teksas 1,5-5,0 2 Sopot -1,5 10,0 3 Batuta 4,0 2,0-5,5 4 Olimp 1,0 0,0-7,5 5 Tytus -1,5 0,5-6,5 6 Roland -3,5-2,5 6,0 7 Samba 0,0 0,5 8,5 8 Tek+Bat 8a Tek (Tek+Bat) 2,5-4,5 8b Bat (Tek+Bat) 4,0 1,5-6,0 9 Tek+Oli 9a Tek (Tek+Oli) 2,5-5,0 9b Oli (Tek+Oli) 1,0-1,0-7,0 10 Tek+Tyt 10a Tek (Tek+Tyt) 2,5-4,0 10b Tyt (Tek+Tyt) -1,0 2,0-5,5 11 Tek+Rol 11a Tek (Tek+Rol) 2,5-4,0 11b Rol (Tek+Rol) -3,5-3,5 5,5 12 Tek+Sam 12a Tek (Tek+Sam) 2,5-3,5 12b Sam (Tek+Sam) -0,5 1,5 8,0 13 Sop+Rol 13a Sop (Sop+Rol) -1,0 10,5 13b Rol (Sop+Rol) -3,5-3,0 6,0 14 Sop+Sam 14a Sop (Sop+Sam) -0,5 10,5 14b Sam (Sop+Sam) -0,5 0,5 8,5 15 Bat+Oli+Tyt 0,0 2,0-6,5 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń

13 cd. tabeli 7 Ocena zachwaszczenia w fazie strzelania w źdźbło zbóż Ocena zachwaszczenia po kłoszeniu zbóż Równomierność dojrzewania skala 9 o Wzorzec 7,1 7,5 7,0 1 Teksas 0,6 0,2 2 Sopot 0,8 0,5 3 Batuta -0,2 0,0-0,8 4 Olimp -0,2-0,1-1,0 5 Tytus 0,2 0,4-0,2 6 Roland -0,8-0,5 1,0 7 Samba -0,5-0,4 0,9 8 Tek+Bat 0,2 0,3 8a Tek (Tek+Bat) 8b Bat (Tek+Bat) 0,0 9 Tek+Oli 0,0 0,1 9a Tek (Tek+Oli) 9b Oli (Tek+Oli) -0,5 10 Tek+Tyt 0,3 0,3 10a Tek (Tek+Tyt) 10b Tyt (Tek+Tyt) -0,1 11 Tek+Rol -0,2-0,4 11a Tek (Tek+Rol) 11b Rol (Tek+Rol) 0,9 12 Tek+Sam 0,3 0,1 12a Tek (Tek+Sam) 12b Sam (Tek+Sam) 1,0 13 Sop+Rol -0,2-0,1 13a Sop (Sop+Rol) 13b Rol (Sop+Rol) 0,9 14 Sop+Sam 0,1 0,1 14a Sop (Sop+Sam) 14b Sam (Sop+Sam) 1,2 15 Bat+Oli+Tyt 0,1 0,1-0,5 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń Kol. 10, 11: niższa ocena oznacza większe zachwaszczenie

14 cd. tabeli 7 Wilgotność nasion Struktura plonu Osypywanie % skala 9 o Wzorzec 13,9 8,0 1 Teksas -2, ,3 2 Sopot 1, ,3 3 Batuta -0, ,0 4 Olimp 0, ,7 5 Tytus 0, ,0 6 Roland 0, ,3 7 Samba 1, ,0 8 Tek+Bat -1,3 8a Tek (Tek+Bat) 57 1,0 8b Bat (Tek+Bat) 43 1,0 9 Tek+Oli -0,9 9a Tek (Tek+Oli) 66 1,0 9b Oli (Tek+Oli) 34 1,0 10 Tek+Tyt -1,0 10a Tek (Tek+Tyt) 72 1,0 10b Tyt (Tek+Tyt) 28 1,0 11 Tek+Rol -1,0 11a Tek (Tek+Rol) 76 0,7 11b Rol (Tek+Rol) 24 0,0 12 Tek+Sam -0,8 12a Tek (Tek+Sam) 70 1,0 12b Sam (Tek+Sam) 30 0,7 13 Sop+Rol 0,7 13a Sop (Sop+Rol) 69 0,4 13b Rol (Sop+Rol) 31-1,0 14 Sop+Sam 1,3 14a Sop (Sop+Sam) 70 0,4 14b Sam (Sop+Sam) 30 0,0 15 Bat+Oli+Tyt -0,8 0,7 15a Bat (Bat+Oli+Tyt) 15b Oli (Bat+Oli+Tyt) 15c Tyt (Bat+Oli+Tyt) Liczba doświadczeń Kol. 1 wzorzec odmiany w siewie czystym; skróty: Tek+Bat oznacza oceny mieszanki Teksas+Batuta, Tek (Tek+Bat) oznacza oceny odmiany Teksas w mieszance Teksas+Batuta Bat (Tek+Bat) oznacza oceny odmiany Batuta w mieszance Teksas+Batuta, Kol. 14: wartości rzeczywiste